Александр пушкин ва александр дюма битта шахсми — узбекистон

Александр пушкин ва александр дюма битта шахсми — узбекистон

Александр пушкин ва александр дюма битта шахсми? — узбекистон

Бу дунё турли гаройиботу кутилмаган ходисаларга тула. Шунданми, интернет нашрларида хар хил шов-шувли маколалар чоп этилади, улар орасида хакикатга якинлари хам, ишониб булмайдиганлари хам бор. Айникса, якинда пайдо булган макола хакикий шов-шувга сабаб булди. Бунга ишониш ёки ишонмаслик узингизга хавола, биз факат ушбу макола мазмуни билан сизларни таништириб утамиз. Миш-мишнинг мазмуни эса шундай — рус шоири Александр Пушкин билан француз адиби Александр Дюма битта шахс. Маколада шундай фактлар келтирилганки, беихтиёр ёка ушлайсиз.
ПУШКИН ДУЭЛДА ЖОН БЕРМАГАН
Биринчи асос: Пушкин биз куплаб адабиётларда укигандек дуэлда улмаган. У уз улимини уюштириб, Парижга йул олган. Пушкиннинг улимига сабабчи килиб курсатилган машъум дуэл эса шунчаки уйдирма, холос. Ёки Пушкин дуэлда яраланиб, уйида маълум муддат даволанган. Сунг узини улганга чикарган ва изсиз гойиб булган.
Хуш, Пушкиннинг такдири кандай кечган? Маколада келтирилган адабиётшуносларнинг фикрига кура, Александр дуэлдан кейин Францияга бориб, бошка одамга, яъни Дюмага айланган. Шу уринда маколадаги бир фактга эътиборингизни каратмокчимиз, айнан Пушкин гойиб булган даврдан бошлаб Францияда Дюма исмли ёзувчи порлаб чиккан.
ШУБХАЛИ ДАФН МАРОСИМИ
Юкоридаги фикрлар эътирозга сабаб булиши мумкин. Чунки Пушкиннинг дафн маросими булиб утгани хакикат. Аммо буни карангки, Пушкинни сунгги йулга кузатиш хам жуда гайритабиий утган экан. Яъни тарихчи Александр Никитенконинг маълумотларига кура, одамлар шоир билан видолашиш учун Исаакиевск кабристонига уз вактида келишган. Аммо негадир маросим утказилмаган. Пушкиннинг жасади кечкурун яширинча Конушевский кабристонига келтирилган. Сунг талабалар иштирокида дуолар укилган ва мархум уч кун кабристоннинг уликхонасида сакланган. 3 февраль куни Псковга олиб борилиб, Псков губернаторига дафн маросимини утказиш топширилган. Айрим мутахассислар эса император Николай I шоирнинг «улим»и сабабларидан xабардор булган, деган фикрда.
ПУШКИН НЕГА ВАФОТИНИ УЮШТИРГАН?
Хуш, улимини уюштириш Пушкинга нима учун керак булиб колганди? Гап шундаки, шоирнинг сунгги асарлари нукул танкидга учрай бошлаганди. Пушкин молиявий жихатдан хам катта карзга ботиб кетганди. 1830 йилдан сунг эса у кучли босим остида яшаб, ижод килди. Хатто 1833 йилда ёзиб тугалланган «Мис чавандоз» поэмаси чоп этилаётганда шахсан император томонидан такиклаб куйилган.
1836 йилда Пушкин молиявий ахволини яхшилаш учун «Замондош» номли адабий-альманах журнал нашрини йулга куймокчи булади. Аммо бу унга акс таъсир килди. Боши муаммолардан чикмай колди. Бунинг устига, хотини француз офицери Дантес билан учрашиб юрганини билиб колади. Ун дарди мингга айланган Пушкинга онаси — Надежда Осиповнанинг вафоти хакида хабар беришади. Орадан куп утмай утказилган дуэлдан сунг эса у «вафот этиб», бошка одамга айланади. Афтидан, у янгидан хаёт бошламокчи булган.
ХОХ ИШОНИНГ, ХОХ ИШОНМАНГ
Иккинчи асос: адабиётшуносларнинг фикрига кура, Александр Дюманинг ёшликда тушган бирорта хам сурати йук экан. Топилган суратларда эса катта ёшдаги, тулишган Дюмани куриш мумкин. Бу куриниш эса Пушкинни эсга солади: иккаласи хам корамагиз, кора куз, иккаласининг хам бурун ва кошлари бир хил. Сочлари хам кора ва жингалак. Бу ухшашлик хам адабиётшунослар томонидан куйидагича изохланди.
Наполеоннинг генералларидан бири булган Том Александр Дюма 1806 йилда вафот этади. Шундан кейин Дюма номи 1822 йилгача хеч каерда янграмади. 1822 йилда эса 20 ёшли бир йигит узини афсонавий генерал Том Александр Дюманинг углиман, деб жар сола бошлайди ва отасининг собик дустларини ахтаришга тушади. Парижда хеч ким Томнинг кора танли угли булганига шубха килмайди. Чунки генерал Александр Дюма Африка улкаларида олиб борилган урушлар пайтида унинг гайриконуний угли пайдо булади.
Энди Пушкинга кайтсак. Пушкин хам, аслида, кора танли булган. Император Пётр I нинг Африкадан келтирилган Иброхим Ганнибал исмли тарбиячиси булиб, ана шу Ганнибал Пушкиннинг она томондан бобоси эди.
Учинчи асос: Манбаларда Пушкин 1819 йилда «Яшил чирoк» тугарагида иштирок этгани учун Александр I томонидан 1820 йилнинг май ойида Екатеринославга сургун килингани кайд этилган. Россия жанубида эса 4 йил яшаган, дейилади. Айнан ана шу фактга асосланиб, Пушкин, аслида, жанубда эмас, Парижда яшаган, Дюма тахаллуси билан шеърлар ёзган, деган тахминлар илгари сурилмокда.
Туртинчи асос: Александр Пушкин 1824 йилда Михайловское кишлогига сургун килинади. Кайд этиб кетиш керакки, 1833 йилда эса у «Евгений Онегин» шеърий романини чоп эттиради. Буни карангки, Александр Дюма 1832 йилда бир муддат Францияни тарк этади.
Колаверса, Пушкиннинг вафотига кадар Дюманинг кузга ташланмагани, эсда коларли асарлар ёзмагани, аммо айнан 1830 йилларнинг охиридан йирик асарлар ёза бошлагани хам бу фактларга диккат килишни талаб этади.
ТУРЛИ УХШАШЛИКЛАР
Бешинчи асос: Пушкин ва Дюма нафакат зохиран, балки ботиний жихатдан хам ухшаш булишган. Хар иккаласининг хам феъли огир булган. Атрофдагилар иккаласининг хам узини тутиши ва тарбиясидан нолишган. Адабиётни канчалик севишса, аник фанларни шунчалик ёктиришмаган. Хар иккаласининг хам аёлларга суяги булмаган. Иккаласи хам ичкилик ва киморга ишкибоз, дуэлни севувчилар булган. Иккаласи хам декабристлар тарафдори булган ва уларга атаб асар ёзишган.
Таникли француз ёзувчиси Андре Моруа эса узининг «Уч Дюма» китобида Дюмани шундай тасвирлайди:
«Дюма киморга, ичкиликка ва аёлларга муккасидан кетган. Сиёсатга совукконлик билан аралашади. Математика, геометрия, физика ва шу каби фанларни жини суймайди. Худди Пушкинга ухшайди».
ДЮМАНИНГ «ПУШКИНЧА» КАХРАМОНЛАРИ
Олтинчи асос: агар Дюманинг асарларидаги кахрамонларга эътибор берсак, уларда Пушкин рухини туйиш у кадар кийин эмас. Мисол учун, «Уч мушкетёр»даги Д’артанян образи Пушкинга жуда ухшайди. Пушкин хам, Д’артанян хам хунарманд зодагонлар оиласидан. Иккаласи хам чурткесар. Иккаласи хам узига килинган хурматсизликка карши хар кандай майдонга чикиб келишади, Д’артанян дуэллар устаси (Пушкин ракибларини 15 марта дуэлга чакирган) ва хоказо…
Баъзи мутахассисларнинг фикрига кура, асардаги «миледи» образи Наталья Кончарованинг прототипидир. Миледи биринчи умр йулдоши Атосга турмушга чикканида 16 ёшда булган. Наталья хам Пушкин билан танишганида айни 16 ёшда булган. Иккаласи хам икки марта турмуш куришган. Пушкин Натальяга атаб роман ёзишини айтган. «Уч мушкетёр» 1844 йилда ёзилган ва айни шу йили Наталья генерал-лейтенант Пётр Ленскийга турмушга чикади.
Дюманинг яна бир асари — «Граф Монте Кристо» («Иф калъасининг махбуси») нинг бош кахрамони Эдмон Дантес узини улганга чикариб, зиндондан кочади. Пушкин эса сургундан. Эдмон Дантес Монте Кристо номи билан кайтади. Пушкин эса Дюма сифатида кайтган булиши мумкин. Эхтимол, шоир уз такдирига роман кахрамонлари оркали ишора бераётгандир…
Еттинчи асос: яна бир кизикарли факт — Александр Дюма 1840 йилда декабристлар кузголонига багишланган асар ёзади. Асарда руслар хамда 1825 йилги вокеалар хакида батафсил маълумотлар берилади. Вахоланки, аксарият маълумотларда Дюманинг Россияга бормагани, умуман, Россия хакида тасаввурга эга булмагани айтилган. Хуш, унда Дюма кандай килиб бундай асар ёзиши мумкин? Шунингдек, Дюма айнан Пушкиннинг шеърларини француз тилига таржима килади.
Бу каби ходисалар тарихда куплаб учраб туради. Хусусан, Николай подшо оиласининг Ватикандан чикиб колиши хам ана шундай жумбокли ходисотлар сирасига киради.
Юкоридаги фактларни укиб, «Ха энди, ухшашлик хаммада хам булади, дунё тасодифларга тула», деб уйлашингиз мумкин. Эхтимол, Пушкин ва Дюма битта шахс дея хулоса чикаришга асослар тулик етарли эмасдир. Аммо ухшашлик ва тасодифларнинг хаддан ташкари куплиги кишини уйлантириб куяди. Балки, кейинчалик адабиётшунос-тадкикотчилар бу масалага оид янада аникрок фактларни такдим этишар.

Комментарии 0

Оставить комментарий

Ваш email не будет опубликован.