Jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari tugrisida — o’zbekiston

Qonunchilik palatasi tomonidan 2014 yil 29 oktyabrda qabul qilingan
Senat tomonidan 2014 yil 13 noyabrda maqullangan
Mazkur Qonun Uzbekiston Respublikasining 2017 yil 11 sentyabrdagi URQ-445-sonli «Jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi qonuniga uzgartish va qushimchalar kiritish haqida»gi Qonuniga asosan yangi tahrirda qabul qilingan.
1-bob. Umumiy qoidalar
1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi
Ushbu Qonunning maqsadi davlat organlari va davlat muassasalariga (bundan buyon matnda davlat organlari deb yuritiladi) jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari (bundan buyon matnda murojaatlar deb yuritiladi) sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.
2-modda. Murojaatlar tugrisidagi qonun hujjatlari
Murojaatlar tugrisidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir.
Shuningdek, qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 31 martdagi 73-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Davlat organlari va davlat muassasalarida jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari bilan ishlash tartibi tugrisida»gi namunaviy nizom.
Fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlariga murojaatlar sohasidagi munosabatlar ushbu Qonunda belgilangan tarzda tartibga solinadi.
Ushbu Qonunning amal qilishi:
kurib chiqish tartibi mamuriy javobgarlik tugrisidagi, fuqarolik prosessual, jinoyat-prosessual, jinoyat-ijroiya, khujalik prosessual qonun hujjatlari va boshqa qonunlar bilan belgilangan murojaatlarga;
Prosessual qonunchilik va boshqa qonunchilik normalarida murojaatlarni kurib chiqishga oid alohida tartib nazarda tutilgan bulishi mumkin. Masalan, qarang: Uzbekiston Respublikasining Fuqarolik prosessual kodeksi 350-moddasining beshinchi qismi, Uzbekiston Respublikasining Jinoyat-prosessual kodeksi 241-moddasining birinchi qismi va 329-moddasining birinchi qismi, Uzbekiston Respublikasining Jinoyat-ijroiya kodeksi 82-moddasining ikkinchi qismi, Uzbekiston Respublikasining Khujalik prosessual kodeksi 1921-moddasining beshinchi qismi, Uzbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 90-moddasining ikkinchi qismi, 197-moddasining ikkinchi qismi va 264-moddasining birinchi qismi.
davlat organlarining, shuningdek ular tarkibiy bulinmalarining uzaro yozishmalariga nisbatan tatbiq etilmaydi.
3-modda. Murojaat etish huquqi
Jismoniy va yuridik shakhslar davlat organlariga murojaat etish huquqiga ega.
Murojaat etish huquqi ikhtiyoriy amalga oshiriladi. Hech kim biron-bir murojaatni himoya qilishga yokhud unga qarshi qaratilgan harakatlarda ishtirok etishga majbur qilinishi mumkin emas.
Murojaat etish huquqining amalga oshirilishi boshqa jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlarini, erkinliklarini hamda qonuniy manfaatlarini, shuningdek jamiyat va davlat manfaatlarini buzmasligi kerak.
Khorijiy davlatlarning jismoniy va yuridik shakhslari, fuqaroligi bulmagan shakhslar Uzbekiston Respublikasi davlat organlariga ushbu Qonunga muvofiq murojaat etish huquqiga ega.
Qarang: mazkur Qonunning 11-moddasi va Uzbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 35-moddasi.
4-modda. Murojaatlarning shakllari
Murojaatlar ogzaki, yozma yokhud elektron shaklda bulishi mumkin.
5-modda. Murojaatlarning turlari
Murojaatlar arizalar, takliflar va shikoyatlar tarzida bulishi mumkin.
Ariza — huquqlarni, erkinliklarni va qonuniy manfaatlarni amalga oshirishda yordam kursatish tugrisidagi iltimos bayon etilgan murojaat.
Taklif — davlat va jamiyat faoliyatini takomillashtirishga doir tavsiyalarni uz ichiga olgan murojaat.
Shikoyat — buzilgan huquqlarni, erkinliklarni tiklash va qonuniy manfaatlarni himoya qilish tugrisidagi talab bayon etilgan murojaat.
Murojaatlar, ularning turi va shaklidan qati nazar, bir khil ahamiyatga ega.
6-modda. Murojaatlarga quyiladigan talablar
Jismoniy shakhsning murojaatida jismoniy shakhsning familiyasi (ismi, otasining ismi), uning yashash joyi tugrisidagi malumotlar kursatilgan va murojaatning mohiyati bayon etilgan bulishi kerak.
Yuridik shakhsning murojaatida yuridik shakhsning tuliq nomi, uning joylashgan eri (pochta manzili) tugrisidagi malumotlar kursatilgan va murojaatning mohiyati bayon etilgan bulishi kerak.
Murojaatlar davlat tilida va boshqa tillarda berilishi mumkin.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi «Davlat tili tugrisida»gi Qonunning 14-moddasi.
YOzma murojaat murojaat etuvchi jismoniy shakhsning imzosi yoki murojaat etuvchi yuridik shakhs rahbarining yokhud vakolatli shakhsining imzosi bilan tasdiqlangan bulishi lozim. Jismoniy shakhsning yozma murojaatini murojaat etuvchining imzosi bilan tasdiqlash imkoni bulmagan taqdirda, bu murojaat uni yozib bergan shakhsning imzosi bilan tasdiqlanib, uning familiyasi (ismi, otasining ismi) ham qushimcha ravishda yozib quyilishi kerak.
Elektron murojaat elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan va elektron hujjatning uni identifikasiya qilish imkoniyatini beradigan boshqa rekvizitlariga ega bulgan elektron hujjat shaklida bulishi kerak. Elektron murojaat qonunda belgilangan talablarga muvofiq bulishi kerak.
Qarang: Uzbekiston Respublikasining «Elektron hujjat aylanishi tugrisida»gi va «Elektron raqamli imzo tugrisida»gi qonunlari.
Jismoniy shakhsning familiyasi (ismi, otasining ismi), uning yashash joyi tugrisidagi malumotlar yoki yuridik shakhsning tuliq nomi, uning joylashgan eri (pochta manzili) tugrisidagi malumotlar kursatilmagan yokhud ular haqida yolgon malumotlar kursatilgan, shuningdek imzo (elektron raqamli imzo) bilan tasdiqlanmagan murojaatlar anonim murojaatlar deb hisoblanadi.
Murojaat etuvchi jismoniy va yuridik shakhslarning vakillari orqali berilgan murojaatlarga ularning vakolatlarini tasdiqlovchi hujjatlar ilova qilinadi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 10-bobi («Vakillik va ishonchnoma»).
7-modda. Murojaatlar va ommaviy akhborot vositalari
Davlat organlariga ommaviy akhborot vositalari tahririyatlaridan kelib tushgan murojaatlar ushbu Qonunda nazarda tutilgan tartibda va muddatlarda kurib chiqiladi.
Qarang: mazkur Qonunning 3-bobi («Murojaatlarni berish va ularni kurib chiqish tartibi»).
Ommaviy akhborot vositalariga yullangan murojaatlardan ommaviy akhborot vositalari tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq jamoatchilik fikrini urganish va aks ettirish uchun foydalanilishi mumkin.
8-modda. Jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish
Davlat organlarida jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish tashkil etiladi. Jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish davlat organining rahbari yokhud boshqa vakolatli shakhs tomonidan amalga oshiriladi. Buning uchun davlat organlarida makhsus tarkibiy bulinmalar tashkil etilishi mumkin, qabul uchun masul bulgan mansabdor shakhslar belgilanadi.
Jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish belgilangan kun va soatlarda, qabul qilish jadvallariga muvofiq utkaziladi.
Qabul qilish jadvallari va uni utkazish vaqti, joyi hamda qabulga oldindan yozilish tugrisidagi akhborot, shuningdek qabul qilish tartibi davlat organlarining rasmiy veb-saytlarida elon qilish, shuningdek ularning mamuriy binosida hamma kirishi mumkin bulgan joylardagi stendlarga yoki boshqa tekhnik vositalarga joylashtirish orqali manfaatdor shakhslar etiboriga etkaziladi.
Jismoniy shakhs ogzaki murojaat etayotganda uz shakhsini tasdiqlovchi hujjatni, yuridik shakhsning vakili esa uz vakolatlarini tasdiqlaydigan hujjatni, shuningdek uz shakhsini tasdiqlovchi hujjatni kursatishi kerak.
Jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish, agar ularning shunday khususiyatga ega bulgan ilgarigi murojaati buyicha qaror qabul qilingan bulsa va bu haqda ularga ushbu Qonunda belgilangan tartibda khabar qilingan bulsa, rad etilishi mumkin.
Qarang: mazkur Qonunning 23-moddasi.
Davlat organlarida jismoniy shakhslarni va yuridik shakhslarning vakillarini qabul qilish tartibi mazkur organlar rahbarlari tomonidan belgilanadi.
Davlat organlarining shakhsiy qabulni utkazuvchi rahbarlari yoki boshqa vakolatli shakhslari har qanday masalalar, shu jumladan uz vakolatlariga kirmaydigan masalalar buyicha murojaat etilganda qabulni rad etishga haqli emas, ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Agar shakhsiy qabul davomida bayon etilgan masalalarni hal etish davlat organining vakolatlariga kirmasa, tegishli mansabdor yoki boshqa vakolatli shakhslar murojaat etuvchiga murojaatda bayon etilgan masalalarni hal etish uchun qaysi organga yoki tashkilotga murojaat qilish lozimligini tushuntirishi kerak.
Shakhsiy qabul davomida davlat organining rahbari qaroriga kura hamda murojaat etuvchining yozma roziligi bilan makhsus tekhnika vositalari (audio — va video yozuv, shuningdek fotosuratga olish) qullanilishi mumkin.
Davlat organlarining rahbarlari yoki boshqa vakolatli shakhslari tomonidan sayyor shakhsiy qabullar tashkil etilishi mumkin.
9-modda. Murojaatlar buyicha ish yuritish
Davlat organlarida murojaatlar buyicha ish yuritish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda olib boriladi.
2-bob. Jismoniy va yuridik shakhslarning murojaat etish huquqlarining kafolatlari
10-modda. Murojaat etish huquqidan foydalanilayotganda kamsitishga yul quyilmasligi
Murojaat etish huquqidan foydalanilayotganda jismoniy shakhsning jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, etiqodi, shakhsiy va ijtimoiy mavqeiga, shuningdek yuridik shakhslarning mulk shakli, joylashgan eri (pochta manzili), tashkiliy-huquqiy shakllariga va boshqa holatlariga qarab kamsitishga yul quyilmaydi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 18-moddasi.
11-modda. Murojaat etish huquqini amalga oshirishning kafolatlari
Jismoniy va yuridik shakhslarga davlat organlariga yakka tartibda yoki jamoa bulib murojaat etish huquqi kafolatlanadi.
Qarang: mazkur Qonunning 3-moddasi va Uzbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 35-moddasi.
12-modda. Murojaat etilganda huquqlar, erkinliklar va qonuniy manfaatlarga rioya etilishining kafolatlari
Davlat organlari murojaatlarni kurib chiqishda Uzbekiston Respublikasining Konstitusiyasi va qonunlari talablariga rioya etishi, ularning tuliq, kholisona va uz vaqtida kurib chiqilishi uchun choralar kurishi, jismoniy va yuridik shakhslarning buzilgan huquqlari, erkinliklari tiklanishini hamda qonuniy manfaatlari himoya qilinishini taminlash buyicha uz vakolatlari doirasida choralar kurishi shart.
13-modda. Murojaatlarni qabul qilish va kurib chiqish kafolatlari
Murojaatlar davlat organlari tomonidan qabul qilinishi va kurib chiqilishi shart, ushbu Qonunning 20-moddasida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Jismoniy yoki yuridik shakhs murojaatni qabul qilish va kurib chiqish qonunga khilof ravishda rad etilganligi ustidan buysunuv tartibida yuqori turuvchi organga yokhud bevosita sudga shikoyat qilishga haqli.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasining Fuqarolik prosessual kodeksi II bulimning 3-kichik bulimi («Davlat organlari va boshqa organlar, shuningdek mansabdor shakhslarning khatti-harakatlari (qarorlari) ustidan berilgan shikoyat va arizalar buyicha ish yuritish») va Uzbekiston Respublikasining «Fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini buzadigan khatti-harakatlar va qarorlar ustidan sudga shikoyat qilish tugrisida»gi Qonuni.
14-modda. Murojaatlar munosabati bilan ayon bulib qolgan malumotlarning oshkor etilmasligi kafolatlari
Murojaatlarni kurib chiqishda jismoniy shakhslarning shakhsiy hayoti, yuridik shakhslarning faoliyati tugrisidagi malumotlar ularning roziligisiz, shuningdek davlat sirini yokhud qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi malumotlar va, agar bu jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini kamsitadigan bulsa, boshqa akhborot davlat organlari khodimlari tomonidan oshkor etilishiga yul quyilmaydi.
Jismoniy va yuridik shakhs tugrisidagi, murojaatga taalluqli bulmagan malumotlarni aniqlashga yul quyilmaydi.
Jismoniy shakhsning iltimosiga kura uning shakhsiga doir biron-bir malumot oshkor etilmasligi kerak.
15-modda. Jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari munosabati bilan ularning khavfsizligi kafolatlari
Jismoniy shakhsni, uning vakilini, ularning oila azolarini, yuridik shakhsni, uning vakilini va yuridik shakhs vakilining oila azolarini ular uz huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini ruyobga chiqarish yoki himoya qilish maqsadida davlat organlariga murojaat etganligi, shuningdek murojaatlarda uz fikrini bildirganligi va tanqid qilganligi munosabati bilan taqib etish man etiladi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 29-moddasi.
3-bob. Murojaatlarni berish va ularni kurib chiqish tartibi
16-modda. Murojaatlarni berish tartibi
Murojaatlar ularda quyilgan masalalarni hal etish uz vakolati doirasiga kiradigan davlat organiga bevosita yokhud buysunuv tartibida yuqori turuvchi organga beriladi.
Jismoniy va yuridik shakhslar murojaatni mustaqil ravishda berishga, shuningdek bu boradagi vakolatni uz vakiliga berishga yokhud murojaatni pochta aloqasi vositalari orqali yoki elektron shaklda yuborishga haqli. Voyaga etmaganlar, muomalaga layoqatsiz va muomala layoqati cheklangan shakhslarning manfaatlarini kuzlab, murojaatlar ularning qonuniy vakillari tomonidan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda berilishi mumkin.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Oila kodeksining 74-moddasi, Uzbekiston Respublikasi «Vasiylik va homiylik tugrisida»gi Qonuni 31-moddasining birinchi va ikkinchi qisimlari.
Murojaatga u buyicha ilgari qabul qilingan mavjud qarorlar yoki ularning kuchirma nuskhalari, shuningdek uni kurib chiqish uchun zarur bulgan boshqa hujjatlar ilova qilinishi mumkin, mazkur hujjatlar qaytarilmaydi, murojaat etuvchi ularni qaytarish haqida yozma ariza bergan hollar bundan mustasno. Murojaat taalluqliligi buyicha boshqa davlat organiga yuborilganda, unga kursatib utilgan hujjatlar ilova qilinishi kerak.
17-modda. Murojaatlarni berish muddatlari
Murojaatlarni berish muddatlari, qoida tariqasida, belgilanmaydi. Ayrim hollarda, agar davlat organining murojaatni kurib chiqish buyicha imkoniyatlariga, jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini uz vaqtida amalga oshirish va himoya qilishni taminlash zaruratiga bogliq bulsa, shuningdek qonunlarda nazarda tutilgan boshqa asoslarga kura tegishli davlat organlariga murojaatni berish muddati belgilanishi mumkin.
Buysunuv tartibida yuqori turuvchi organga ariza yoki shikoyat jismoniy yoki yuridik shakhsga uning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini buzuvchi harakat (harakatsizlik) sodir etilganligi yokhud qaror qabul qilinganligi malum bulgan paytdan etiboran uzogi bilan bir yildan kechiktirmay beriladi.
Ariza yoki shikoyat berishning uzrli sabablarga kura utkazib yuborilgan muddati arizani yoki shikoyatni kurib chiquvchi davlat organi tomonidan tiklanadi.
18-modda. Murojaatlarni kurib chiqish tartibi
Davlat organiga kelib tushgan murojaatlar shu organ tomonidan yoki uning murojaatlarni kurib chiqish buyicha majburiyatlar zimmasiga yuklatilgan mansabdor shakhsi tomonidan kurib chiqiladi.
Quyilgan masalalarni hal etish uzining vakolat doirasiga kirmaydigan davlat organiga kelib tushgan murojaatlar besh kunlik muddatdan kechiktirmay tegishli organlarga yuborilib, bu haqda murojaat etuvchiga yozma yokhud elektron shaklda khabar qilinadi.
Murojaatlarni kurib chiqish uchun asossiz ravishda boshqa davlat organlariga utkazish yokhud qarorlari yoki harakatlari (harakatsizligi) ustidan shikoyat qilinayotgan organlarga yoki mansabdor shakhslarga yuborish taqiqlanadi.
Agar murojaatlarda ularni tegishli organlarga yuborish uchun zarur malumotlar mavjud bulmasa, bu murojaatlar murojaat etuvchiga besh kunlik muddatdan kechiktirmay asoslantirilgan tushuntirish bilan qaytariladi.
Murojaatni tuliq, kholisona va uz vaqtida kurib chiqish uchun qushimcha malumotlar, malumotnomalar va materiallarga zarurat paydo bulgan taqdirda, mazkur murojaatni kurib chiqayotgan davlat organining mansabdor shakhsi murojaat etgan jismoniy yoki yuridik shakhsdan, shuningdek uz vakolatlari doirasida boshqa davlat organlaridan qushimcha akhborotni surab olishi mumkin. Agar akhborot davlat sirini yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi malumotlarni uz ichiga olgan bulmasa, jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlariga, jamiyat va davlat manfaatlariga zarar etkazmasa, davlat organlari, ularning mansabdor shakhslari uzlaridan suralayotgan akhborotni un kun ichida taqdim etishi shart.
Murojaatni kurib chiqayotgan davlat organi, zarur hollarda, murojaat joyning uziga borib kurib chiqilishini taminlashi mumkin.
Murojaat etuvchi yoki boshqa shakhs yuqligida murojaatni kurib chiqish imkoni bulmasa, ular davlat organining mansabdor shakhsi tomonidan chaqirilishi mumkin. Chaqirilgan murojaat etuvchi kelmagan taqdirda davlat organining mansabdor shakhsi murojaatni uning ishtirokisiz kurib chiqish imkoni yuqligi haqida javob yuboradi.
Murojaatga javobni davlat organining rahbari yoki boshqa vakolatli mansabdor shakhsi imzolaydi.
Agar murojaatda quyilgan masalalar khujalik yurituvchi subektlar faoliyatiga dakhldor bulsa, ularning vakillari murojaatni kurib chiqishda ishtirok etish uchun davlat organlari tomonidan uz vakolatlari doirasida jalb etiladi.
Agar murojaatni kurib chiqishda khujalik yurituvchi subektlarning faoliyatini tekshirish, shu jumladan moliyaviy-khujalik faoliyatini tekshirish (taftish qilish) zarurati yuzaga kelsa, tekshirish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Jismoniy va yuridik shakhslar uz murojaatlarini ular kurib chiqilguniga qadar va kurib chiqilayotgan vaqtda murojaat yuzasidan qaror qabul qilinguniga qadar yozma yokhud elektron shaklda ariza berish orqali qaytarib olish huquqiga ega.
Murojaatni qaytarib olish haqidagi ariza davlat organlari tomonidan qonun buzilishlarini aniqlash va bartaraf etish buyicha choralar kurilishini istisno etmaydi.
19-modda. Murojaatlarni kurib chiqish muddatlari
Ariza yoki shikoyat masalani mazmunan hal etishi shart bulgan davlat organiga kelib tushgan kundan etiboran un besh kun ichida, qushimcha urganish va (yoki) tekshirish, qushimcha hujjatlarni surab olish talab etilganda esa bir oygacha bulgan muddatda kurib chiqiladi.
Ariza va shikoyatlarni kurib chiqish uchun tekshirish utkazish, qushimcha materiallar surab olish yokhud boshqa chora-tadbirlar kurish zarur bulgan hollarda, ularni kurib chiqish muddatlari tegishli davlat organi rahbari tomonidan istisno tariqasida uzogi bilan bir oyga uzaytirilishi mumkin, bu haqda murojaat etuvchiga khabar qilinadi.
Taklif davlat organiga kelib tushgan kundan etiboran bir oygacha bulgan muddatda kurib chiqiladi, qushimcha urganishni talab etadigan takliflar bundan mustasno, bu haqda taklifni kiritgan jismoniy yoki yuridik shakhsga un kunlik muddatda yozma shaklda khabar qilinadi.
20-modda. Murojaatlarni kurmay qoldirish
Quyidagi murojaatlar kurib chiqilmaydi:
anonim murojaatlar;
jismoniy va yuridik shakhslarning vakillari orqali berilgan murojaatlar, ularning vakolatini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bulmagan taqdirda;
qonunda belgilangan boshqa talablarga muvofiq bulmagan murojaatlar.
Qarang: mazkur Qonunning 6-moddasi.
4-bob. Murojaatlarni kurib chiqishda jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari hamda davlat organlarining majburiyatlari
21-modda. Murojaatlarni kurib chiqishda jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari
Murojaat davlat organlari tomonidan kurib chiqilayotganda jismoniy va yuridik shakhs murojaat kurib chiqilishining borishi haqida akhborot olish, shakhsan vajlarini bayon etish va tushuntirishlar berish, murojaatni tekshirish materiallari hamda uni kurib chiqish natijalari bilan tanishish, qushimcha materiallar taqdim etish yoki ularni boshqa organlardan surab olish tugrisida iltimos qilish, advokat yordamidan foydalanish huquqiga ega.
Murojaatni kurib chiqayotgan davlat organlarining mansabdor yoki boshqa vakolatli shakhslari jismoniy va yuridik shakhsga ularning huquqlariga, erkinliklariga hamda qonuniy manfaatlariga dakhldor hujjatlar, qarorlar va boshqa materiallar bilan, agar ularda davlat sirini yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi malumotlar mavjud bulmasa, jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlariga, erkinliklariga hamda qonuniy manfaatlariga, jamiyat va davlat manfaatlariga zarar etkazmasa, tanishib chiqish imkoniyatini taminlashi shart.
22-modda. Murojaatlarni kurib chiqishda qullaniladigan chora-tadbirlar
Davlat organlari murojaatlarni kurib chiqishda qonunga khilof harakatlarga (harakatsizlikka) barham berishga doir chora-tadbirlarni darhol kurishi, uz vakolatlari doirasida jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlari buzilishiga olib kelayotgan sabablar va shart-sharoitlarni aniqlashi, murojaat etganligi munosabati bilan jismoniy shakhs, uning vakili, ularning oila azolari, yuridik shakhs, uning vakili va yuridik shakhs vakilining oila azolari taqib qilinishiga belgilangan tartibda barham berishi shart.
23-modda. Murojaatni kurib chiqqan davlat organining majburiyatlari
Murojaatni kurib chiqqan davlat organi murojaat etuvchiga kurib chiqish natijalari hamda qabul qilingan qaror haqida murojaat kurib chiqilganidan sung yozma yokhud elektron shaklda darhol khabar qilishi shart.
Murojaatlarga javoblar, mumkin qadar, murojaat etilgan tilda bayon qilinadi, murojaatda kursatilgan har bir masala buyicha vajlarni rad etuvchi yoki tasdiqlovchi aniq asoslarni (zaruratga qarab qonun hujjatlari normalariga havolalar qilingan holda) uz ichiga olgan bulishi kerak.
Murojaat yuzasidan qaror qabul qilgan davlat organining mansabdor yoki boshqa vakolatli shakhsi, agar jismoniy yoki yuridik shakhs qarorga rozi bulmasa, uning ustidan shikoyat berish tartibini tushuntirishi shart.
Murojaatni kurib chiqqan davlat organi, uning mansabdor yoki boshqa vakolatli shakhslari murojaatni kurib chiqish natijalari yuzasidan qabul qilingan qarorning ijrosini nazorat qilishi, shuningdek agar jismoniy yoki yuridik shakhsga uning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlari buzilishi natijasida moddiy zarar yoki manaviy ziyon etkazilgan bulsa, qonunda belgilangan tartibda moddiy zararning urnini qoplash yoki manaviy ziyonni kompensasiya qilish buyicha chora-tadbirlar kurishi shart.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 985, 1021 va 1022-moddalari.
24-modda. Murojaatlarni umumlashtirish va tahlil qilish
Murojaatlarni kurib chiqayotgan davlat organlari jismoniy va yuridik shakhslarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlari, shuningdek jamiyat va davlat manfaatlari buzilishini keltirib chiqaruvchi sabablarni aniqlash hamda bartaraf etish maqsadida murojaatlarni bir yilda kamida bir marta umumlashtiradi va tahlil qilib boradi.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 31 martdagi 73-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Davlat organlari va davlat muassasalarida jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari bilan ishlash tartibi tugrisida»gi namunaviy nizom.
5-bob. Yakunlovchi qoidalar
25-modda. Nizolarni hal etish
Jismoniy va yuridik shakhslarning murojaatlari sohasidagi nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
26-modda. Moddiy zararning urnini qoplash va manaviy ziyonni kompensasiya qilish
Jismoniy yoki yuridik shakhsning arizasi yokhud shikoyati ana shu murojaat buyicha qonunga khilof qaror qabul qilgan davlat organi tomonidan qanoatlantirilgan taqdirda, ariza yoki shikoyat berish va uni kurib chiqish bilan bogliq zararning urni, arizani yoki shikoyatni kurib chiqish uchun tegishli davlat organining talabi bilan joylarga borish munosabati bilan qilingan kharajatlarning hamda ana shu vaqt ichida yuqotilgan ish haqining urni murojaat etuvchiga sud tartibida qoplanadi. Sud tartibida manaviy ziyon ham kompensasiya qilinishi mumkin.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Fuqarolik prosessual kodeksining 10-bobi («Sud kharajatlari»), Uzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 15, 990, 1021 va 1022-moddalari.
Jismoniy yoki yuridik shakhsning arizasini yokhud shikoyatini kurib chiqishda qonun talablari buzilganligi munosabati bilan unga etkazilgan moddiy zararning urnini qoplash va manaviy ziyonni kompensasiya qilish sifatida davlat organi tomonidan tulangan mablaglar aybdor mansabdor shakhsdan regress tartibida undirib olinishi mumkin.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksining 1001-moddasi.
27-modda. Bila turib yolgon malumotlar bayon etilgan murojaatlarni kurib chiqishda qilingan kharajatlarning urnini qoplash
Bila turib yolgon malumotlar bayon etilgan murojaatlarni kurib chiqishda davlat organi tomonidan qilingan kharajatlar jismoniy yoki yuridik shakhsdan sudning qaroriga kura undirib olinishi mumkin.
28-modda. Murojaatlar tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
Murojaatlar tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik, khuddi shuningdek tuhmat va haqoratdan iborat murojaat berganlik belgilangan tartibda javobgarlikka sabab buladi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Mamuriy javobgarlik tugrisidagi kodeksining 40, 41 va 43-moddalari hamda Uzbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining 139, 140 va 144-moddalari.
29-modda. Ayrim qonun hujjatlarini uz kuchini yuqotgan deb topish
Quyidagilar uz kuchini yuqotgan deb topilsin:
1) Uzbekiston Respublikasining 1994 yil 6 mayda qabul qilingan «Fuqarolarning murojaatlari tugrisida»gi 1064–XII-sonli Qonuni (Uzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Akhborotnomasi, 1994 yil, № 5, 140-modda);
2) Uzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1994 yil 6 mayda qabul qilingan «Fuqarolarning murojaatlari tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi Qonunini amalga kiritish haqida»gi 1065–XII-sonli Qarori (Uzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Akhborotnomasi, 1994 yil, № 5, 141-modda);
3) Uzbekiston Respublikasining 2002 yil 13 dekabrda qabul qilingan «Fuqarolarning murojaatlari tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi Qonuniga uzgartishlar va qushimchalar kiritish haqida»gi 446–II-sonli Qonuni (Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Akhborotnomasi, 2003 yil, № 1, 7-modda).
30-modda. Qonun hujjatlarini ushbu Qonunga muvofiqlashtirish
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi:
hukumat qarorlarini ushbu Qonunga muvofiqlashtirsin;
davlat boshqaruvi organlari ushbu Qonunga zid bulgan uz normativ-huquqiy hujjatlarini qayta kurib chiqishlari va bekor qilishlarini taminlasin.
31-modda. Ushbu Qonunning kuchga kirishi
Ushbu Qonun rasmiy elon qilingan kundan etiboran kuchga kiradi.
Ushbu Qonun «Khalq suzi» gazetasining 2014 yil 4 dekabrdagi 235 (6165)-sonida elon qilingan.
Uzbekiston Respublikasining Prezidenti I. KARIMOV
Toshkent sh.,
2014 yil 3 dekabr,
URQ-378-son
(Uzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tuplami, 2014 y., 49-son, 578-modda)