Нима учун юртимизга туристлар ташрифи кам саатчи фикри — збекистон

Нима учун юртимизга туристлар ташрифи кам? (саё? атчи фикри) — Ўзбекистон

Шу пайтгача жа? оннинг 25 давлатида бўлган журналист, продюсер, муси? ачи ва саё? атчи Никита Макаренко Ўзбекистонда туризм со? асида мавжуд муаммоларни? ал? илиш бўйича ўз тавсияларини берди. Сайё? лар учун очи?, оддий ва кириб чи? иш осон мамлакат имижини? андай яратиш мумкин?
Барчамиз Ўзбекистонни жуда севамиз. Лекин тан олиш керак, хорижликлар юртимизни севилиши керак бўлган даражадан камро? яхши кўришади.
Бутунжа? он сайё? лик ташкилоти (UNWTO) маълумотларига кўра, 2013 йилда мамлакатимизга 1,9 сайё? ташриф буюрган. Туризмни ривожлантириш давлат? ўмитаси? ам ўтган йил учун шу ра? амни эълон? илди — 1,9 миллион киши.?ўшни? озо? истонга келган сайё? лар сони 2 ярим баробар кўп (4,5 миллион).?онгконгга эса 25 миллион сайё? борган — мамлакатимизга келганлар сонидан 13 баробар кўп. Агар? удуд жи? атидан та??осланса, биргина Самар? анд вилоятининг ўрнига 5 та? онгконгни си? дириш мумкин.
UNWTO? озирча янгиро? маълумотларни эълон? илганича йў?, лекин уч йил ичида манзара кескин ўзгармагани ани?.
Биз сайё? лар келишини? ам, улар ўз пулларини бизнинг ватанимизда сарфлашини? ам истаймиз. 2015 йилда сайё? лар бутун дунё бўйлаб 1,2 триллион доллар даромад келтиришган. Ўзбекистонга бу бозорнинг атиги 0,2 фоизигина тегишли.
Нега а? вол бундай? Шундай мамлакатлар борки, сайё? лик контентини ўйлаб топишга мажбур, чунки уларда томоша? ладиган нарсанинг ўзи йў?. Бизда эса? амма нарса бор: жуда яхши са? ланган? адимий ша? арлар, буюк тарихимиз, ме? моннавозлигимиз. Мамлакатимизда юриш хавфсиз. Бизнинг таомларимиз жуда арзон ва хушхўр. Лекин нимадир бўлаяптики,?илдираклар айланмаяпти, туристлар биз томон кўп? ам шошилишмаяпти.
Мен ўрта муддатли исти? бол учун республикамизда туризмни ривожлантириш Концепциясини катта? изи? иш билан ў? иб чи? дим. Regulation. gov. uz сайтида маълум? илинишича,?озир лойи? а вазирликларда маъ? уллашдан ўтказиш бос? ичида экан. Бу? ужжатда жуда кўп кучли жи? атлар мавжуд. Эсимни таниганимдан бери илк марта? иммат чипталар ва мемонхоналар тилга олинибди, визалар ва тил муаммоси? ам айтиб ўтилган.?андай ажойиб! Лекин умумий вектор? афсаламни пир? илди. Концепциянинг бош муаммоси шундаки — уни саё? атчилар тайёрлашмаган!
Во? еълик онгни тарбиялайди. RyanAir рейслари билан учмай ёки Booking. com сайтида ме? монхона танлашга соатларни сарфламасдан, саё? ат олдидан Винский форумларида муло? азаларни ў? имасдан туриб сайё? ларнинг реал талабларини тушуниш? ийин.
Концепция матнининг бирор жойида «муста? ил равишда», деган сўзни учратмадим. Лекин «сайё? лик гуру? лари», «сайё? лик компаниялари» ва «сайё? лик со? аси» каби иборалар жуда кўп марта такрорланган. Лекин? озир ўтган асрнинг 80-йиллари эмас: одамлар ноутбукини очиб, ўзлари саё? атни режалаштиришади ва шунчаки, оддий ва арзон бўлган жойга йўл олишади.
Муста? иллик майдонига чи? инг ва бироз кутиб туринг. Сиз албатта бир гуру? бечора сайё? лар гуру? ига дучор бўласиз. Офтобнинг жазирамаси остида улар майдондаги фавворанинг диаметри? а?идаги? икояни танглашмо? да. Улар мана шундай сайё? лик? а?ида орзу? илишган, деб ўйлайсизми? Ўзингиз? ам таътилингизда тўданинг ичида юришни хо? лармидингиз? Сайё? лар буна? асини асло истамасликларини айтишади. Биро? бош? а имконият йў?. Ўзбекистонга келиш учун улар сайё? лик агентликлари хизматидан фойдаланишга мажбур. Сайё? лик агентликларида индивидуал турлар жуда? иммат, шу сабабли гуру? лар жуда маш? ур.
2014 йилда UNWTO Ўзбекистонда бўлиб? айтган сайё? лар ўртасида сўров ўтказган. Уларнинг 62 фоизи олдиндан тўланган, ташкиллаштирилган гуру? таркибида келишган — муста? ил равишда эмас. Сайё? ларга мамлакатимизга? ай тарзда саё? ат уюштирилишини истар эдингиз, деб савол берилган. Фикрлар турлича бўлган, лекин уларнинг ичида энг кўп такрорлангани: «Менга саё? ат? илиш ва саё? ат давомида? арорларни муста? ил? абул? илиш ё? ади, йўлбошловчи билан биргаликда ма? аллий а? оли билан кўпро? учрашишни, жонли муло? отда бўлишни истайман», бўлган. Сўралганларнинг 32 фоизи шу вариантни ё? лашган. Сўровномада? атнашганларнинг деярли ярмиси 55 ва ундан катта ёшда бўлишган. Агар уларнинг ўрнида ёшлар бўлишганида улар шу вариантни бир овоздан? абул? илишган бўлишарди.
Ўзим? ам муста? ил саё? атчи сифатида 25 та давлатда бўлганман. Сайё? лик агентлигига бир мартагина ишим тушган ва умуман ё? маган: у? ам? иммат,?ам но? улай саё? ат бўлган. Мен Европанинг у бошидан бу бошигача, МД? нинг барча давлатларида, Жанубий Шар? ий Осиёда, Африка ва Аф? онистонда бўлганман. Ўзбекистонда эса Америка, Европа, Япония,?аттоки Янги Зеландиядан ме? монларни? абул? илганман. Бизнинг барчамизни — турли мамлакат вакиллари бўлган саё? ларни — ягона муаммо бирлаштиради: бизга саё? ат арзон, оддий ва хавфсиз бўлса бас.
Ўз тажрибамдан келиб чи? иб, фикримча, уларни амалга оширмай туриб, туризмни тезкор ривожлантириш бўйича президент ва? укумат тоомнидан олдимизга? ўйган вазифаларни бажариб бўлмайдиган тезислар ва таклифларни баён этмо? чиман.
Гуру? эмас, инсон
Фикрлашни ўзгартириш керак: сайёхлик компаниялари ва уларнинг оладиган даромади? а?ида ўйлашни йи? иштириш керак. Сайё? ни пул тўла? оп деб тасаввур этишдан воз кечиш лозим. Бизга? ар? андай даромадга эга туристлар керак. Фа? ат инсон? а?ида, уни нималар? изи? тириши борасида ўйламо? имиз керак.
Визалар
Виза тизимини соддалаштирмасдан туриб, кейинги пунктларни кўриб ўтиришнинг? ам? ожати йў?. Муста? ил турист айни пайтда сайё? лик агентлигисиз виза ололмайди. UNWTOнинг ю? орида айтиб ўтилган сўровномасида сайё? лар визани? ўлга киритиш мураккаблиги ва умумий бюрократизмни энг асосий салбий таассуротларидан бири, деб ба? олашган.
Туризмни ривожлантириш концепциясида бу жараённи эркинлаштириш? а?ида бирор жўяли режага кўзим тушмади. Мен, масалан, бу масаланинг? уйидаги тарзда ечилишини орзу? иламан:
— «А» тоифадаги мамлакатлар вакиллари 30 кунга визасиз кириб чи? ишади;
— «В» тоифадаги мамлакат вакиллари сайтда анкета тўлдириб, 5?7 кун ичида жавоб олишади ва юртимизга етиб келгач, аэропортда 30 долларга виза олишади;
— «С» тоифадаги мамлакат вакилари визани элчихонамиздан олишади.
Мамлакатларни тоифага бўлиш уларга нисбатан ишончимиз ва миллий хавфсизлик талабларидан келиб чи??ан? олда амалга оширилади. Биро? «А» категорияга энг кўп сайё? лар келадиган давлатлар бўлмиш «катта бешлик» — Хитой, А? Ш, Германия, Буюк Британия ва Франция киритилса ма? садга мувофи? бўлар эди.
Ишонаманки, бундай чоранинг жорий этилиши мамлакатимиз тарихида бурилиш ну? таси бўлади. Бу бизнинг очи? лигимиз ва ме? моннавозлигимиз? а?ида жуда кучли сигнал бўлади. Туристлар гарча? озирча? имматро? бўса? ам,?амма жойда? улайликлар яратилмаган бўлса? ам, дар? ол ёппасига кела бошлашади. Ана шунда кейинги вазифаларни? ал? илишга ўтилса бўлади.
?айддан ўтишни бекор? илиш
Ўйлайманки, амалдорларимизнинг бирортаси юртимизга келган европаликнинг «Регистрация нима ўзи?» деган саволига жавоб бериб кўриш бахтига муяссар бўлишмаган. Унга жавоб бериб, тушунтириш жуда? ийин. Бу бир парча? о?оз миллий хавфсизлигимизга? ай тарзда ёрдам бериши ва умуман, нега у ёрдам бериши кераклигини тушунтириш жуда? ийин. Шу сабабли у бўлмаслиги керак. Турист? аерда хо? ласа, ўша ерда яшаши керак. Ме? монхонада бўладими, Airbnb ор? али ижарага бериладиган одамларнинг хонадонида бўладими, каучсёрферларнинг уйидами ёки ни? оят, дўстлари билан бирор чодирдами…?а, бу ме? монхоналарнинг даромадларига зарба бериши мумкин. Лекин биз ало? ида бир гуру? тадбиркорларнинг эмас, бутун мамлакатнинг и? тисодий манфаат топиши? а?ида гаплашаяпмиз-ку?!
Концепция лойи? асида? адга олишни осонлаштириш? а?ида гап боради, лекин ташкиллаштирилган сайё? лик гуру? лари учун. Бу етарли эмас. Туристга ўзига? улай жойда яшашга? ўйиб беринг, шунда у пулларини сарфлаш учун келади.
Арзон авиачипталар
Бизга хорижий лоукостер керак. Буни концепцияда? ам? ира-шира тушунишга? аракат? лишган, бу? ам бир? адам ол? а силжишдан дарак. Менимча win-win вазияти туристларни? ам «Ўзбекистон? аво йўллари» МАКни? ам? они? тиради. Концепция лойи? асига етишмаётган конкрет таклиф шундай: лоукостер Тошкентга эмас, масалан Навоийга учиши керак. Бу аэропорт жуда тез ривожланмо? да, у ерда алла? ачон катта тарнспорт? аби мавжуд. У ё??а амалга ошириладиган рейслар МАКнинг Самар? анд ва Бухорога тў? ридан-тў? ри рейслари билан ра? обатга киришмайди. Навоийдан Бухорогача 118 км ёки автобусда 2 соатлик йўл. Навоийдан Самар? андгача 169 км, ёки автобусда икки ярим соатлик йўл. Бу ўта нормал? олат? исобланади. Масалан, Rynair лоукостерининг Амстердамга учадиган рейслари ша? арнинг ўзига эмас, Нидерландия пойтахтидан 160 км нарида бўлган аэропортга? ўнади. У ердан ша? арга автобусда ёки поездда борилади. Электричкаларни йўлга? ўйиш сало? ияти мавжуд, шунда Навоийдан Самар? анд ва Бухорога бир соатда етиб олиш мумкин бўлади. Бу ша? арларни бо? лаш учун туристларга «Афросиёб»дан фойдаланиш имкониятини? ам яратиш мумкин.
Бизга лоукостер кераклигига? амон ишонмаяпсизми? Гуржистоннинг соби? и? тисодиёт вазири Вера Кобалия RyanAir билан ўтган музокалар? а?ида, мана, нималар деган: «RyanAir бизга бир ойда бир миллион турист ташиш кафолатини берди. Бу кафолат? аттоки шартномага? ам киритилди». Гуржистонда лоукостер учун махсус Тбилиси ва Батуми ўртасида жойлашган Кутаиси ша? ридаги аэропорт? айта тикланди — худди бизнинг Навоий Бухоро ва Самар? анд ўртасида жойлашганидек. Натижада, Гуржистон Венгриянинг WizzAir компаниясини танлаган. Шу йил WizzAir Кутаиси аэропортини? абга айлантириб, минта? анинг бош? а давлатларига парвозлар йўлга? ўйган.
Дунёда лоукостерлар жуда кўп. Арабларнинг FlyDubai, AirArabia, туркларнинг Pegasus, Малайзиянинг AirAsia’си. Дарво? е, 8 июндан бошлаб WizzAir Будапештдан Остонага уча бошлайди — чипта нархи бир томонга 40 евро. Биз яна? ўшнимиздан бу борада ортда? олиб кетдик.
Арзон турар жой
Ме? монхонамиздаги нархлар? ар доим осмонда бўлган. Хўш, исло? отдан кейин нима бўлди? Мен учун келган ме? монимга бу нархларни айтиш жуда уятли. Тошкентдаги ме? монхонадаги бир хона учун 70 доллар,?олбуки нонуштаси билан унинг энг баланд нархи 35 доллардан ошмаслиги керак.?озирча бизда? еч ким Вьетнамдагидек, 7 долларга ало? ида хоналарни кутаётгани йў?. Лекин танлов 10 доллардан бошланиши керак.
Мен Юлий Юсупов эмасман, шу сабабли? айси ричагларни ишга тушириш кераклигини билмайман. Биро? нарх? осил? илинишини та? лилдан ўтказиб, хизмат бунга арзимаса-да, бу? адар? иммат нархлар? аё? дан пайдо бўлишига? изи? иб кўриш керак. Биро?, ричагни топиш жуда му? им.
Паранойядан халос бўлиш
Фото ва видеопаранойяни илдизи билан? ўпориб ташлаш керак. Бу мамлакатимиз обрўсига тушаётган улкан до?. Бутун дунё Ўзбекистонда камерани чи? армаслик кераклиги, акс? олда «нимадир бўлиши»ни билиб? олган.?у? у?-тартибот органлари ходими келиб,?амма суратларни ўчиришни талаб? илади ёки милиция участкасига олиб кетади. Албатта, бу? ол ма? аллий а? оли учун? ам ё? имсиз, туристлар учун-ку энди? ўяверинг. Биз фотографлар учун нодўстона муносабатдаги мамлакатлардан бири сифатида танилиб бўлганмиз. «Ўзбекистонда суратга олманг», — деб ёзишади ўз муло? азаларида туристлар, Lonely Planet’ни очиб ў? инг, ана.
?у? у?-тартибот органларимизнинг фаолиятига катта? урмат билан? арашимни билдириб ўтган? олда, съёмкаларни та? и?лаш учун бирорта объектив сабаб кўрмаяпман. Агар Google Photos га кирилса, Ўзбекистондаги? ар? андай объектнинг фотосуратини топса бўлади. Нега энди олдинлар алла? ачон суратга олиниб, бемалолол очи? ресурсда жойлаштирилган нарсани суратга олиш мумкин эмас? Я??ол мисол — Тошкент метроси. Бирор киши нега у ерни суратга олиш мумкин эмаслигини тушунтириб бера олмаса керак. Google’га исталган бекатингизни номини ёзинг кўплаб фотосуратлар чи? ариб беради. Дарво? е, туристларнинг TripAdvisor’да ёзиб? олдиришларича, хорижликлар учун Тошкент метроси биринчи ра? амли кўнгил ёзиш жойи экан.
Мана, яна бир чин? икоя. Pink Floyd Мўйно? да ўзининг сўнгги клипини суратга олмо? чи бўлган. «Пинк Флойд!». Хўш, олишдими? Албатта, фа? ат —?озо? истонда. Яна? ўшниларимиз биздан ча??он чи? иб? олишди.?озо? истон? а?ида клипни томоша? илган 12 миллион киши билиб олди.
Буларнинг бариси бизнинг манфаатларимизга зид! Чунки туристлар айнан Ўзбекистон бўйлаб саё? атдан олиб келган фотосуратлар уларнинг дўстларида мамлакатимизга нисбатан? изи? иш уй? отиши мумкин.?амма суратга олиши керак,?амма нарса суратга олиниши керак. Бу катта таъсир кучига эга текин реклама. Бундан ўзимизни ўзимиз ма? рум? илаяпмиз.
Бу муаммо? ам концепция лойи? асида ўзининг билвосита аксини топган. Бу? ам ма? товга арзигулик? олат. Билвосита дейилаётгани,?онунчилигимизда суратга туширишни та? и?лаш? а?ида тў? ридан-тў? ри та? и? йў?.
Концепция лойи? аси съёмкалар учун дронлардан фойдаланишни соддалаштиришни таклиф этади, чунки бу «туристлар учун? ам, мамлакатимизга репортажлар ва фотоальбомлар яратиш учун ташриф буюрган журналистлар учун? ам тарихий ва табиат осори ати? аларини умумий кўринишда съёмка? илиш учун тўси? бўлиб хизмат? илмо? да».
Интернет
Туристлар ўз фотосуратларини Facebook ва Instagram’га? ўйишни исташади.?ачондир эмас,?озиро?, шу дамда, «Бухоро» ресторанида ош еб ўтирган пайтида. Wi-Fi тармо? ларини ривожлантириш учун жуда кўп? оялар билдирилган, лекин уларнинг бирортаси кераклиси эмас. Сим-карталарни соддалаштирилган усулда харид? илиш тизими яратилиши керак.?озир уланиш учун хорижликка негадир уяли ало? а операторининг бош офисига боришига тў? ри келади. Хорижликлар учун сим-карталар барча дилерлик ну? таларида сотилиши лозим. Яхшиси, кўпро? интернет, камро? сўзлашув каби содда туристик тарифлар ўйлаб топилмо? и, буларнинг барчаси 10 доллардан кўп бўлмаслиги лозим. Аэропортда сим-картани сотиб ол-да, фойдаланавер.
Жаноб Полисмен
Кўплаб туристлар барча ма? товларга? арамасдан, «Аф? онистон,?аерда бўлса ўшанинг ёнида»ги ерларга келишга? ўр? ишади. Шу кунларда оиламизга Санкт-Петербургдан таниш? из ме? монга келиши керак. Унинг ота-онаси? аерга борсанг бор, фа? ат Ўзбекистонга эмас, деб? аттоки Тайландга сайё? лик тури? ам сов? а?илишмо? чи бўлишибди. Нега? «У ер хавфли жой».
«Мен билан бирор нарса бўлса-чи?», «Мени ў? ирлаб кетишса-чи?», «Йў? олиб? олсам нима бўлади?». Бундай саволларни доим ва кўп марта эшитганман.
Туристларни бундай хавфсираш? у?у? идан ма? рум? илмаслик керак. Албатта, очи? мамлакат имижи ва? т ўтиши билан уларнинг бундай хавотирларини йў??а чи? аради.?озиро? туристик полиция ташкил этиб, уни бартараф? илиш мумкин. Бунинг учун кенг кўламли иш керак эмас. Бошламасига,?ар бир туристик ша? арга 10 нафар инглиз тилида сўзлаша олувчи ходим ва икки-уч машина етарли. Бу полициянинг телефон ра? ами? ар бир туристик веб-сайтлар, самолётда ва аэропортларда бўлиши керак. Уларнинг автомобиллари сайё? лар гавжум жойларда туриши керак. Колл-центрдагилар эса 4?5 тилда гапира олишлари лозим. Турист билиши керакки, агар ўша ўзи? ўр??ан «мабодо» содир бўлса камида инглизча сўзлаша оладиган ме? рибон кишилар ёрдамга келишади. Бундай хизматнинг бюджети унчалик катта эмас, лекин психологик эффекти — миллион долларлик. Яна бир нарса: туристик полиция туристларга бирга селфига тушишлари учун индамай рухсат бериши керак.
Бу рўйхатни яна кўплаб пунктлар билан бойитиш мумкин. Ўйлашимча, мен энг асосийларини белгилаб бердим. Келинг, унутмайлик:?озир энг му? ими — очи?, оддий ва бемалол кириб чи? са бўладиган мамлакат имижини яратиш. Имижимизни ими жимида ижобий муста? камлаш учун бош? а?амма ишни? амма нарсадан? они??ан туристларнинг ўзи фотоаппаратлари ва видеокамералари ёрдамида амалга ошириб? ўя? олишади.
Яна бир нарса: «Потёмкин? ишло? лари» каби кўзбўямачиликлар бизга? арши ишлайди. Исло? отлар чинакам бўлиши керак, яримта эмас. 2017 йилда? еч кимни алдамаслик керак. Бирор нарсадан? они? маган турист албатта блогида бу? а?ида ўз муло? азасини билдириб? олдиради, бу унинг учун чўт эмас. Бош? алар эса айнан ана шундай муло? азага? араб иш кўришади, кўп миллионлик реклама кампаниясига? араб эмас.

Комментарии 0

Оставить комментарий

Ваш email не будет опубликован.