С соиповнинг кариндошлари у нега бундай килганини тушуна олмаяпти — узбекистон

С. соиповнинг кариндошлари у нега бундай килганини тушуна олмаяпти — узбекистон
«Сайфулло Соиповнинг кариндошлари: “Хаммамиз шокка тушиб колдик. Худди ёмон тушдаги каби. Нега бундай килганини тушуна олмаяпмиз”. Шу сарлавха остидаги маколани Fergana. ru сайти эълон килди. Муассиси ва бош махаррири таги фаргоналик журналист Даниил Кислов булган сайт маколасини эътиборингизга хавола килаяпмиз. Макола таржимаси, фотолар хам Fergana. ruники.
***
Сайфулло Соиповнинг сунгги манзили – Тошкент, Белтепа кучаси, Шайхонтохур тумани. Бу ердан у 2011 йилда Америкага кетганидан бир йил утиб пропискадан учирилган. “Фаргона” журналистлари ва уларнинг москвалик хамкасби манзилга караб эртарок отландик: балки кушниларидан бирортаси Соиповлар хакида эслаб колади, деган ниятда.
Тошкент четидаги кичикрок даха, советлар даврида курилган куп квартирали уй. Ховлида машиналар, болалар ва катталар мактабга, ишга шошилиб кетяптилар. Квартира биринчи каватда, балкондан кучага эшик очилган, копламаси яхши, пластик деразалар. Квартирада кимдир бор, лекин такиллатишимизга карамай очишмади.
Уша захоти ёши элликка борган, сочига ок тушганига карамай куринишидан бакувват кушниси югуриб чикиб: “Кимсизлар? Каердан? Паспортларингни курсатасизларми? Хозир милиция чакираман!” – дея бакира кетди. Муштини уктагани билан муштлашишга ботина олмаяпти.
Хотиржам, мулойимлик билан тушунтирганимиз билан ховуридан тушмаяпти, деразалардан бошка кушнилар муралай бошладилар: “Ха, участкавойни чакир”, дея икки эркак бири-бирини куллаяпти. Бирок хеч ким унинг телефон ракамини билмайди, оддийгина милицияга, 02 ракамига телефон килишга хеч кимнинг акли етмаяпти.
Машинага утирдик, бирок бу одам бизнинг яхшилик билан кетишимизни истамаяпти. Ёши улуг хайдовчига: “йуловчиларингни тушир, булмаса номерингни милицияга топшираман!” дея бакиради. Хайдовчи хайрон, на бизни туширшни ва на машинасини хайдашга ботина олмайди. Яна бир кушни махалла фукаролари йигини аъзоси экан, жанжалкашга эринибгина: “ха булар журналист экан, узини ишини килаверсинда, сани нима ишинг бор?” – дея тинчлантиришга уринади.
Хайдовчи жойидан жилди. Биринчи уринишимиз самарасиз кечди.
Кечга якин ота-онаси яшайдиган уй манзилини топдик – Учтепа туманидаги Хондемир махалласи. Махалла бой, бир нечта “пряник” услубида(“пряничных домик”) курилган янги уйлар, бир нечта чанг босган курилишлар. Уйлар олдида яхши мошиналар, болалар уйнаган, кизлар дарз кетган асфальтга сув сепишган.
Соиповлар уйининг дарвозаси махкам ёпилган. Уй янги, кимматбахо, хатто хашаматли деса хам булади. Кучага караган деразалар йук. Эшикни хеч ким очмаяпти. Уйда бирор жонзотнинг харакати билинмаяпти.
Кушнилар истамайгина жавоб бериб, гапни киска килишмокда. Ёши улугрок аёл бу оилани унчалик яхши билмаслигини айтяпти. Улар кетишган. Кеча уйга кандайдир одамлар келиб, кириб-чикиб юришган. Йук. Соиповлар эмас.
Узокдан шошилмай, кийналиб яна бир туладан келган, сумка кутарган аёл келяпти. “Мен махалланинг нариги чеккасида тураман, уларни яхши танимайман”. Кенжа Соиповнинг килмиши хакида эшитиб чинакамига куркиб кетди. Шошилганича бизни тарк эта бошлади, хатто йикилиб тушишига оз колди.
Яна бир кушни аёл купрок гапирди: “Яхши бола, хушмуомала, фарзандларимни узининг машинасида мусика мактабига ташлаб куярди. Хеч канака сокол, хеч канака диний сухбатлар булмаган”. “Америкада унинг бошини айлантириб куйдилар, унга ухшаганлар одамларни хафа килишмайди, одам улдиришмайди. Жуда ачиндим унга”. “У уйига кайтмокчи эди. Онаси ёзда бориб келган унинг олдига, тез орада кайтиб келади деганди”.
Хондемир махалласидаги Соиповлар уйи.
Соиповнинг отаси ипподром оркасидаги курилиш материаллари бозорида дукон очган.
Эрталаб бозорда одамлар кам, суриштиришлардан фойда кам: “Хабибулло деган биттаси бор, лекин унинг фамилияси Соиповми-йукми билмадим”, дейди сотувчилардан бири. Ламинатлар дуконига жунатишди, йук, Соипов эмас. ичкарирокка киринг, иккинчи катордан унгга караб боринг.
Иккинчи каторда хам бошка одам экан. Бозоркум идорасига боришга тугри келди. Унинг урнига куриклаш булими бошлиги югуриб чикди, хушмуомалалик билан кабинетга таклиф килди. Сурокка тутиб, бошини кимирлатиб куйди. Чой таклиф килди. Паспорт ва гувохномаларимизни суради. Ксеронусхасини олиш учун котиба кизга узатди. Кимгадир телефон килди, чикиб эшикни ёпиб куйди.
Бозоркум кириб келди: “Йук, Соипов дукон хужайини эмас. Кариндошига ёрдам беради. Узок кариндош. Афтидан у милицияда. Хеч ким уни танимайди. Хеч ким билан гаплашиш керак эмас. Видеосъемкага рухсат бермаймиз”.
Кабинетдан чикамиз. Кабулхонада Москвада ишлайдиган америкалик журналист утирибди. Курикчиларнинг эътибори унга чалгигани боис биз Соиповнинг дуконига етиб олишга эришдик. Кичкина, буёк сотишга ихтисослашган хона. Бунака кичкина дуконда катта, хашаматли уй курилишига етарли пулни кандай килиб ишлаб топса булар экан дея хайрон колдик.
Хабибулло Соиповнинг дукони
Соипов укиган дея тахмин килганимиз мактаб унинг уйига якин, юз метрга бормаган масофада жойлашган. Мактабдан бир туда болалар чикишмокда. Фотоаппаратларимизни куриб колган коровул олдимизга югуриб келди. Директорнинг олдига олиб киришини сурадик.
Директор йук, каёккадир кетган. Мактаб директорининг бехаловат муниса уринбосари бизларни яхши таъмирланган кабинетга олиб кириб, Каримов портрети остидаги стол олдига утказди. Содир этилган терактдан дахшатга тушди. Айтишича, укитувчилар Соиповни портретидан танишибди.
Худди Алоуддиннинг чирогидан чиккандек кабинетда кадди-комати келишган, амр-фармо, сочлари карга каноти рангига буялган хоним — мактаб директори пайдо булди ва катъий тарзда Соипов унинг мактабида укимаган деб билдирди. Столга коробкада шоколадлик конфет куйиб, сухбатга кушилди, аммо хар бир сузини айтишидан олдин етти бор улчаб, узини кандайдир сунъий тарзда тутиб утирди.
Унинг ортидан юмалок юзли яшил форма кийган милиционер кириб келди. Яна хужжат текширувлари, ксеронусха олиш ва хушмуомалалик билан сурокка тутишлар бошланди. “Шу ерда бироз утириб туринг. Чой ичасизларми?”
МФЙ мутасаддиси етиб келди. Соиповларни билади. Яхши оила, мехнаткаш. Энди булса уларга хамма лаънат тошини ёгдирмокда. Махалламизда улар хакида хамма нарсани билишади, хеч канаканги сокол ёки диний акидапарастлик эътибордан четда колмайди.
Охирида жиноят килдирув булими терговчиси келди. Яна сурокка тутиш, бирок хеч канака босимларсиз. Яна бир чойнак чой. Ха, шоколад мазали экан. Булди, энди кетаверишинги мумкин, яхши боринг, омадингизни берсин.
75- мактаб
Соиповнинг синглиси бир нечта саволга жавоб беришга рози булди, факат телефон оркали.
“Америка унга ёкарди. Аммо Узбекистонни согинарди. Об-хавони, димокка уриладиган хидларни, уйни. Кайтиб келиш тараддудини килиб юрарди. Америка тугрисида хеч качон ёмон гапирмаган”.
“Янги дустлари булмаган. Факат эски дустлари, кушнилари, хамкасблари билан гаплашиб юрарди”.
“Интернетдаги янгиликларни бизга курсатишганида ишонмадик. Ойим хушидан кетиб колдилар. Ойим унинг олдига бориб келганларида хеч канака шубхали нарсаларни сезмадилар, яхши кайфиятда кайтиб келдилар. Агар шубха тугилганида, албатта текширардилар”.
“Хаммамиз шокка тушиб колдик. Дахшатли тушдаги каби. Нега бундай килганини тушуна олмаяпмиз”.
“Тошкентда у хатто масжидга хам бормасди. Вакти йук эди, укиш, укиш ва ундан кейин иш. Доим жентлменларга ухшаб сипо юрарди. Туфлиси ялтиратиб тозаланган, галстук, ок куйлак. Футбол уйнарди. Сочини доим парвариш килиб юрарди”.
“Калбларимизни куркув эгаллаган. Оиламиздагиларнинг хаммаси у билан гаплашишни истайди. Бутун дунё олдида товба килсин деймиз”.
Тошкент Молия институти. Бу ерда С. Соипов укиган.
Андрей Аджамов, “Фергана” (Москва-Тошкент-Москва)
Комментарии 0