Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисида — узбекистон

Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисида — узбекистон
Конунчилик палатаси томонидан 2015 йил 26 мартда кабул килинган
Сенат томонидан 2015 йил 15 майда маъкулланган
1-боб. Умумий коидалар
1-модда. Ушбу Конуннинг максади
Ушбу Конуннинг максади ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш сохасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат.
2-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисидаги конун хужжатлари
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисидаги конун хужжатлари ушбу Конун ва бошка конун хужжатларидан иборатдир.
Агар Узбекистон Республикасининг халкаро шартномасида ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисидаги Узбекистон Республикаси конун хужжатларида назарда тутилганидан бошкача коидалар белгиланган булса, халкаро шартнома коидалари кулланилади.
3-модда. Асосий тушунчалар
Ушбу Конунда куйидаги асосий тушунчалар кулланилади:
жабрланувчи — соглиги ва (ёки) мол-мулкига зарар етказилган, сугурта товони олиш хукукига эга булган йуловчи;
йуловчи — ташувчининг хизматларидан фойдаланувчи жисмоний шахс;
йуловчининг мол-мулки — багаж ва йуловчининг узи билан бирга ташиётган кул юки;
наф олувчи — йуловчи сугурта ходисаси туфайли вафот этган такдирда, сугурта товонини олиш хукукига эга булган шахс;
сугурталовчи — тижорат ташкилоти булган, мажбурий сугурта килишни амалга оширишга хакли юридик шахс;
Каранг: мазкур Конуннинг 19-моддаси.
сугурта пули — бу шундай суммаки, сугурталовчи сугурта ходисаси содир булганда йуловчининг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини ушбу сумма доирасида коплаш мажбуриятини олади;
сугурта ходисаси — ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси амал килиши даврида йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига зарар етказилганлиги учун ташувчининг фукаролик жавобгарлиги юзага келганлигининг белгиланган тартибда тасдикланган факти;
ташувчи — шахар йуловчилар транспортида, темир йул, хаво, автомобиль, дарё транспортида ва бошка транспортда йуловчиларни хамда уларнинг мол-мулкини тижорат асосида ташиш буйича хизматлар курсатувчи ва бунинг учун махсус рухсатномага (лицензияга) эга булган юридик шахс.
4-модда. Ташувчининг уз фукаролик жавобгарлигини сугурта килиш мажбурияти
Ташувчи йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига зарар етказганлик учун уз фукаролик жавобгарлигини ташиш буйича хизматлар курсатиш бошлангунига кадар, ушбу Конунда белгиланган шартлар асосида ва тартибда сугурталаши шарт.
Каранг: мазкур Конуннинг 2-боби («Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишни амалга ошириш шартлари ва тартиби»).
Агар ташувчиларнинг фукаролик жавобгарлиги Узбекистон Республикасининг халкаро шартномалари талабларига мувофик ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш юзасидан белгиланган сугурта пулидан кам булмаган микдорда сугурталанган булса, уларга нисбатан ташувчининг уз фукаролик жавобгарлигини сугурта килиш мажбурияти татбик этилмайди.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 3 ва 4-бандлари.
2-боб. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишни амалга ошириш шартлари ва тартиби
5-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш объекти ва субъектлари
Ташувчининг йуловчилар хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини коплаш буйича фукаролик жавобгарлиги юзага келган чогдаги мулкий манфаатлари ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш объектидир.
Ташувчи, сугурталовчи, йуловчи, жабрланувчи ва наф олувчи ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш субъектларидир.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 5 ва 6-бандлари.
6-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси оммавий шартномадир.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасига кура, сугурталовчи сугурта ходисаси содир булганда жабрланувчига ёки наф олувчига ёхуд ташувчига йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини мазкур шартнома буйича шартлашилган хак (сугурта мукофоти) эвазига сугурта пули доирасида коплаш мажбуриятини олади.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси ташувчи ва сугурталовчи уртасида тузилади. Мазкур шартномани тузиш учун ташувчининг ёзма шаклдаги аризаси асос булади.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасида курсатилиши лозим булган шартларнинг тулик эмаслиги учун жавобгарлик сугурталовчининг зиммасида булади.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси бир йил муддатга тузилади.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси шартлари ва уни тузиш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади. Бунда ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасида куйидагилар курсатилиши керак:
шартнома предмети;
сугурта пули ва сугурта мукофоти;
шартноманинг кучга кириш санаси ва амал килиш муддати;
тарафларнинг хукук ва мажбуриятлари;
тарафларнинг жавобгарлиги;
низоларни хал этиш тартиби;
шартномани узгартириш, бекор килиш ва муддатидан олдин тугатиш тартиби.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасида конун хужжатларига мувофик бошка шартлар хам булиши мумкин.
Каранг: Узбекистон Республикаси Фукаролик кодексининг 52-боби («Сугурта»), Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг II-боби («Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасини тузиш, узгартириш ва унингамал килишини муддатидан олдин тухтатиш тартиби»).
7-модда. Ташувчининг сугурта ходисаси хисобланмайдиган фукаролик жавобгарлигининг юзага келиши
Куйидагилар окибатида ташувчи фукаролик жавобгарлигининг юзага келиши ушбу Конунга мувофик сугурта ходисаси булмайди:
маънавий зарар етказилганлиги ва (ёки) бой берилган фойданинг урнини коплаш мажбурияти юзага келганлиги;
нодир ва бошка ноёб буюмларга, кимматбахо ва ярим кимматбахо тошлардан ва металлардан ишланган буюмларга, диний кадриятга эга буюмларга, санъат асарларига, кулёзмаларга, ноёб аудиовизуал асарларга хамда интеллектуал фаолиятнинг бошка натижаларига, кимматли когозларга, накд пулларга, шу жумладан чет эл валютасига шикаст етказилганлиги ёки уларнинг йук килинганлиги;
йуловчининг сугурта ходисасини юзага келтиришга каратилган касддан килинган харакатлари натижасида унинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига зарар етказилганлиги.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 7-банди.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлиги ушбу модданинг биринчи кисмида курсатилган холларда юзага келган такдирда, етказилган зарарнинг урни ташувчи томонидан копланиши ва (ёки) у ушбу зарарни компенсация килиши керак.
8-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта полиси
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси тузилганда сугурталовчи хисоблаб чикарилган сугурта мукофоти ташувчи томонидан туланганидан кейин унга ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш амалга оширилганлигини тасдикловчи хужжат булган сугурта полисини беради.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта полиси (бундан буён матнда сугурта полиси деб юритилади) тегишли бланкада расмийлаштирилади. Сугурта полиси бланкаси катъий хисобда турадиган хужжат булиб, хисобга олиш сериясига, ракамига ва химояланганлик даражасига эга булиши керак.
Сугурта полисида куйидаги маълумотлар курсатилган булиши керак:
сугурталовчи тугрисидаги;
ташувчининг номи ва жойлашган ери (почта манзили) тугрисидаги;
сугурталовчининг, унинг барча филиалларининг номи, жойлашган ери (почта манзили), улар билан алока боглаш воситалари хамда уларнинг иш вакти тугрисидаги;
ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасининг амал килиш даври тугрисидаги;
сугурта мукофоти тугрисидаги;
сугурта пули тугрисидаги;
ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасининг бошка мухим шартлари тугрисидаги.
Сугурта полиси бланкасининг намунаси ва уни тайёрлаш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади.
Сугурта полиси йуколган ёки яроксиз холга келган такдирда ташувчи унинг дубликатини олиш хукукига эга.
Дубликат ташувчи мурожаат килган ва у дубликатни тайёрлаш харажатларини конун хужжатларида белгиланган, узи мурожаат килган санадаги энг кам ойлик иш хаки микдорининг купи билан 10 фоизи микдорида тулаган кундан эътиборан икки иш куни ичида сугурталовчи томонидан берилади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 13 ва 14-бандлари.
9-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта пули
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта пули Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисида»ги Узбекистон Республикаси Конунини амалга ошириш чора-тадбирлари хакида»ги карорининг 1-банди.
Агар ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасининг амал килиши даврида ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта товони (бундан буён матнда сугурта товони деб юритилади) сугурталовчи томонидан туланса, сугурта пули туланган сугурта товони суммаси микдорида камайтирилади. Бунда сугурта пулини тиклаш учун ташувчи туланган сугурта товони суммасига хамда мазкур шартноманинг колган амал килиш муддатига мутаносиб сугурта мукофотини сугурталовчининг тегишли билдиришномаси олинганидан кейин етти иш куни ичида кушимча равишда тулаши шарт.
10-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта тарифлари
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта тарифлари, уларнинг энг юкори даражалари, сугурта тарифларининг тузилиши ва уларнинг сугурталовчи томонидан кулланилиш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 23-банди.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича белгиланган сугурта тарифларининг амал килиш муддати бир йилдан кам булиши мумкин эмас. Сугурта тарифларининг узгариши ташувчи тулаш санасида амалда булган сугурта тарифларига кура тулаган сугурта мукофоти микдори ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасининг амал килиш муддати ичида узгаришига олиб келмайди.
11-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта мукофоти
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта мукофоти сугурта пулини сугурта тарифига купайтириш оркали хисоблаб чикарилади.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта мукофоти бир йула туланади.
Пул маблаглари сугурталовчининг ёки сугурта агентининг банк хисобварагига келиб тушган сана ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта мукофоти туланган сана хисобланади.
3-боб. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта товонини тулаш
12-модда. Сугурта товони
Сугурта товони йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарар микдорида, лекин сугурта пули микдоридан куп булмаган микдорда туланади.
Йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарар микдори Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланган тартибда аникланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг VI-боби («Йуловчининг хаётига, соглигига ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарар микдорини аниклаш тартиби»).
Сугурталовчи йуловчиларнинг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарни бартараф килиш ва (ёки) камайтириш юзасидан ташувчининг ташаббусига ёки сугурталовчининг талабига кура кечиктириб булмайдиган чоралар курилиши муносабати билан ташувчининг юзага келган барча билдирилган ва исботланадиган харажатлари урнини хатто бу чоралар муваффакиятсиз булган холларда хам коплайди. Бунда сугурта товонининг ва ташувчи мазкур харажатларининг умумий суммаси сугурта пули микдоридан ортик булиши мумкин эмас.
Сугурта товони суд харажатларининг, шунингдек жарималар ва бошка шу каби туловларнинг урнини копламайди.
13-модда. Сугурта товонини олиш учун такдим этиладиган хужжатлар
Сугурта ходисаси содир булганда ташувчи сугурта товонини тулаш талаби курсатилган ёзма шаклдаги ариза билан куйидагиларнинг аслини ёки кучирма нусхаларини илова килган холда, сугурталовчига мурожаат этади:
жабрланувчининг ёки наф олувчининг етказилган зарар урнини коплаш тугрисидаги талабини уз ичига олган, ташувчи номига ёзилган талабномасининг;
зарар етказилганлиги фактини ва етказилган зарар микдорини тасдикловчи хужжатларнинг (ваколатли органнинг ташиш чогидаги ходиса тугрисидаги хулосаси ёки карори, тиббиёт муассасасидан олинган маълумотнома ёхуд йуловчининг хаётига ёки соглигига зарар етказилганлигини тасдикловчи бошка хужжатлар);
йуловчининг мол-мулкига зарар етказилганлиги фактини ва етказилган зарар микдорини тасдикловчи хужжатларнинг (багаж паттаси — мавжуд булган такдирда; ташиш чогида шикаст етказилган ёки йукотилган мол-мулкнинг тахминий вазни курсатилган, йуловчи томонидан ихтиёрий равишда тузилган руйхати; йукотилган мол-мулк кийматини тасдикловчи хужжатлар — мавжуд булган такдирда ва хоказо);
ташувчининг етказилган зарар урнини коплаш тугрисидаги карорининг;
агар иш суд томонидан курилган булса, етказилган зарар урнини коплаш тугрисидаги суд карорининг;
жабрланувчи ёки наф олувчи шахсини тасдикловчи хужжатнинг;
агар сугурта товони йуловчининг меросхурларига туланиши керак булса, мерос хукуки олинганлигини, шунингдек меросхурлар шахсини тасдикловчи хужжатларнинг.
Ушбу моддада назарда тутилмаган хужжатлар такдим этилишини талаб килиш такикланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 35-банди.
14-модда. Сугурта товонини тулаш тартиби
Сугурталовчининг сугурта товонини тулаш хакидаги ёки тулашни рад этиш тугрисидаги карори ташувчига у сугурта товонини тулаш талаби курсатилган ёзма шаклдаги ариза билан мурожаат этганидан кейин ун беш кундан кечиктирмай хабар килиниши керак. Сугурталовчининг сугурта товонини тулашни рад этиш тугрисидаги карорида рад этишнинг асослантирилган сабаблари курсатилган булиши лозим.
Сугурта товони сугурталовчи сугурта товонини тулаш тугрисида карор кабул килган кундан эътиборан беш иш кунидан кечиктирмай бевосита жабрланувчига ёки наф олувчига туланади.
Агар сугурта товонини тулаш ушбу моддада белгиланган муддатда амалга оширилмаган булса, сугурталовчи сугурта товонини тулаш тугрисида карор кабул килинган кундаги банк фоизининг хисоб ставкасидан келиб чиккан холда жабрланувчига ёки наф олувчига сугурта товонига кушимча равишда пеня тулайди.
Агар ташувчи йуловчининг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини сугурталовчининг ёзма розилигига кура уз хисобидан копласа, сугурталовчи ташувчига сугурта товонини мазкур зарарнинг урнини коплаш тартибида ташувчи амалга оширган туловларни тасдикловчи хужжатлар ташувчи томонидан такдим этилганидан кейин тулайди.
Агар ташувчи йуловчининг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини сугурталовчининг ёзма розилигисиз хар кандай усулда коплаган булса ёки етказилган зарарнинг урнини коплашни ваъда килган булса, ташувчининг бу харакатлари сугурталовчи учун мажбуриятларни келтириб чикармайди.
Йуловчининг хаётига ёки соглигига етказилган зарарнинг урнини коплаш хисобига бошка манбалардан жабрланувчи ёки наф олувчи томонидан олинган туловлар сугурталовчининг сугурта товонини тулаш буйича мажбуриятларини камайтирмайди.
Агар ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш объекти бир вактнинг узида ихтиёрий сугурта буйича хам сугурталанган булса, ихтиёрий сугурта буйича сугурта товони мажбурий сугурта буйича сугурта товонини тулаш шартларидан катъи назар туланади.
Йуловчининг хаёти, соглиги ва (ёки) мол-мулкига етказилган, урни копланиши лозим булган зарар микдори тулик аниклангунига кадар, сугурталовчи сугурта товонининг мазкур зарарнинг амалда аникланган кисмига мувофик булган кисмини ташувчининг аризасига кура тулашга хакли.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси амал килиши даврида жабрланувчининг ёки наф олувчининг юзага келган зарарлари урни, агар жабрланувчи ёки наф олувчи мазкур шартноманинг амал килиш муддати тугаганидан кейин уч йил ичида судга зарарларни ундириш тугрисидаги даъво билан мурожаат этган булса, сугурталовчи томонидан копланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг VII-боби («Сугурта товонини тулаш тартиби»).
15-модда. Сугурталовчининг регресс талаби куйиш хукуки
Сугурталовчи ташувчига узи тулаган сугурта товони микдорида куйидаги холларда регресс талаби куйиш хукукига эга, агар зарар:
йуловчиларни белгиланган тартибда тасдикланмаган йуналиш буйича ташиш окибатида етказилган булса, бундан йуловчиларни йуналишсиз таксида ташиш мустасно;
ташувчининг транспорт воситасини бошкарган шахс йуловчиларни ушбу транспорт воситасини бошкариш учун тегишли хужжатларга эга булмаган холда ташиши окибатида етказилган булса;
носозликлари мавжудлиги ёки муайян шароитлар туфайли транспорт воситасидан фойдаланиш конун хужжатларида такикланган транспорт воситасида йуловчиларни ташиш окибатида етказилган булса;
Каранг: Узбекистон Республикаси «Йул харакати хавфсизлиги тугрисида»ги Конунининг 19-моддаси ва Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 24 декабрдаги 370-сонли карори билан тасдикланган «Йул харакати коидалари»нинг 3-иловаси.
ташувчи ходимларининг ёки вакилининг сугурта ходисаси содир булишига каратилган ёхуд унинг содир булишига кумаклашадиган касддан килинган харакатлари (харакатсизлиги) окибатида етказилган булса;
ташувчининг транспорт воситасини бошкарган шахс йуловчиларни алкоголли ичимликдан мастлик холатида ёки гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ёхуд шахснинг акл-иродасига таъсир курсатувчи бошка моддалар таъсири остида ташиши окибатида етказилган булса;
ташувчининг транспорт воситасини бошкарган шахснинг мехнат ва дам олиш режими ташувчи томонидан бузилганлиги окибатида етказилган булса.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг VIII-боби («Сугурталовчининг регресс талаби куйиш хукуки»).
4-боб. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш субъектларининг хукук ва мажбуриятлари
16-модда. Ташувчининг хукук ва мажбуриятлари
Ташувчи куйидаги хукукларга эга:
ушбу Конунга мувофик ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасини тузиш учун сугурталовчини танлаш;
Каранг: мазкур Конуннинг 6-моддаси ва 8-моддасининг биринчи кисми.
сугурталовчидан ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси шартларини тушунтириб беришни талаб килиш;
сугурталовчининг сугурта товонини тулашни рад этиш тугрисидаги карори устидан шикоят килиш.
Ташувчи:
ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта мукофотини конун хужжатларида белгиланган шартлар асосида ва тартибда тулаши;
Каранг: мазкур Конуннинг 11-моддаси.
ташувчининг транспорт воситаларини бошкарувчи шахсларни ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси шартлари билан таништириши, шу жумладан мазкур шартнома буйича тарафларнинг хукук ва мажбуриятларини тушунтириши;
ташиш кунида амалда булган сугурта полисининг узи тасдиклаган кучирма нусхасини узи фойдаланаётган барча транспорт воситаларига ва (ёки) узининг расмий веб-сайтига жойлаштириши;
жабрланувчи ёки наф олувчи етказилган зарарнинг урнини коплаш тугрисидаги талабни уз ичига олган талабнома билан мурожаат этган пайтдан эътиборан беш иш кунидан кечиктирмай сугурталовчини ташиш чогидаги ходиса хакида ёзма шаклда хабардор килиши;
агар сугурта товони жабрланувчи ёки наф олувчи томонидан хужжатларни калбакилаштириш ёки бошкача тарзда алдаш окибатида асоссиз равишда ортикча туланган булса, бу хакда сугурталовчига маълум килиши ва ортикча туланган маблагларни сугурталовчига кайтариш юзасидан зарур чораларни куриши шарт.
Ташувчи конун хужжатларига мувофик бошка хукукларга эга булиши ва унинг зиммасида узга мажбуриятлар булиши мумкин.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 29 ва 30-бандлари.
17-модда. Сугурталовчининг хукук ва мажбуриятлари
Сугурталовчи куйидаги хукукларга эга:
жабрланувчининг ёки наф олувчининг талабномасини ташувчи томонидан куриб чикишда иштирок этиш, зарур булган холларда эса тегишли экспертларни жалб этиш;
сугурта ходисалари юзага келишининг олдини олиш буйича тавсиялар бериш;
ташувчига ушбу Конуннинг 15-моддасида белгиланган холларда регресс талаби куйиш.
Сугурталовчи:
ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси шартлари билан ташувчини таништириши, шу жумладан унинг хукук ва мажбуриятларини тушунтириши;
уз фаолиятини амалга ошириш натижасида олинган ташувчи ва жабрланувчи ёки наф олувчи тугрисидаги маълумотларнинг махфийлигини таъминлаши;
ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишни амалга оширишга хакли булган сугурталовчилар уртасида сугурта шерикчилигини тузиш хакида биргаликдаги фаолият тугрисидаги шартнома тузиши шарт.
Сугурталовчи конун хужжатларига мувофик бошка хукукларга эга булиши ва унинг зиммасида узга мажбуриятлар булиши мумкин.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 31 ва 32-бандлари.
18-модда. Йуловчининг, жабрланувчининг ва наф олувчининг хукуклари
Йуловчи, жабрланувчи ва наф олувчи ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси шартлари тугрисидаги ахборотни хамда сугурталовчи хакидаги зарур маълумотларни ташувчидан бепул олиш хукукига эга.
Жабрланувчи ва наф олувчи ушбу модданинг биринчи кисмида курсатилган хукуклардан ташкари куйидаги хукукларга хам эга:
етказилган зарарнинг урнини коплаш тугрисидаги талабни уз ичига олган талабнома билан ташувчига ёки сугурталовчига мурожаат этиш;
конун хужжатларида белгиланган шартлар асосида ва тартибда сугурта товони олиш.
Каранг: мазкур Конуннинг 3-боби («Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномаси буйича сугурта товонини тулаш»), Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 33 ва 34-бандлари.
5-боб. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурталовчи фаолиятининг узига хос хусусиятлари
19-модда. Сугурталовчига куйиладиган талаблар
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишни амалга ошириш учун сугурталовчи мажбурий сугурта буйича сугурта фаолиятини амалга ошириш хукукини берувчи тегишли лицензияга эга булиши керак.
Сугурталовчи Коракалпогистон Республикасида, вилоятларда ва Тошкент шахрида ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш шартномасини тузишга, ташувчилар, жабрланувчилар ва наф олувчиларнинг сугурта товони хакидаги талабларини куриб чикишга хамда сугурта товонини амалга оширишга ваколатли уз филиалларига эга булиши керак.
Мажбурий сугурта килишни амалга оширишда ракобатни чеклашга ёки бартараф этишга, айрим сугурталовчиларга бошкаларига нисбатан асоссиз афзалликлар беришга ёки айрим сугурталовчиларнинг бошкаларига нисбатан асоссиз афзалликлар олишига, ташувчилар, жабрланувчилар ва наф олувчиларнинг хукуклари хамда конуний манфаатларини камситишга каратилган фаолиятни амалга оширишга йул куйилмайди.
Каранг: Узбекистон Республикасининг «Ракобат тугрисида»ги Конуни.
20-модда. Сугурта шерикчилиги
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта операцияларининг молиявий баркарорлигини таъминлаш максадида сугурталовчилар томонидан сугурталовчилар уртасидаги биргаликдаги фаолият тугрисидаги шартнома асосида ташкил этилган сугурталовчиларнинг касбий бирлашмаси булган сугурта шерикчилиги тузилади.
Сугурта шерикчилигининг иш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг IX-боби («Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта шерикчилиги»).
Сугурта шерикчилиги томонидан ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишдан бошка сугурта турлари буйича хавфлар кабул килинишига йул куйилмайди.
21-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта захирасини шакллантириш
Агар ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килишни амалга оширишда мазкур сугурта тури буйича сугурталовчининг даромадлари ва харажатлари орасидаги фарк бир йилда мазкур даромадларнинг беш фоизидан ортик булса, сугурталовчи ортик суммани ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта захирасини шакллантириш учун йуналтиради.
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш буйича сугурта захирасини шакллантириш хамда ундан фойдаланиш тартиби сугурта фаолиятини тартибга солиш ва назорат килишни амалга оширувчи махсус ваколатли давлат органи томонидан белгиланади.
Каранг: «Сугурталовчиларнинг сугурта захиралари тугрисида»ги низом (руйхат раками 1882, 15.12.2012 й.).
6-боб. Якунловчи коидалар
22-модда. Ташувчининг уз фукаролик жавобгарлигини сугурта килиш буйича мажбурияти бажарилишини назорат килишни амалга оширувчи давлат органлари
Ташувчининг уз фукаролик жавобгарлигини сугурта килиш буйича мажбурияти бажарилишини назорат килиш транспорт сохасидаги куйидаги давлат органлари томонидан амалга оширилади:
Узбекистон Республикаси Парвозлар хавфсизлигини назорат килиш давлат инспекцияси;
Кушимча маълумот учун каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 26 феврал 90-сонли карори билан тасдикланган «Узбекистон Республикаси Парвозлар хавфсизлигини назорат килиш давлат инспекцияси тугрисида»ги низом.
Узбекистон Республикаси Темир йулларда юк ва йуловчилар ташиш хавфсизлигини назорат килиш давлат инспекцияси;
Кушимча маълумот учун каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 2 март 101-сонли карори билан тасдикланган «Узбекистон Республикаси Темир йулларда юк ва йуловчилар ташиш хавфсизлигини назорат килиш давлат инспекцияси («Уздавтемирйулназорат» инспекцияси) тугрисида»ги низом.
Узбекистон автомобиль ва дарё транспорти агентлиги.
Кушимча маълумот учун каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 10 март 118-сонли карори билан тасдикланган «Узбекистон автомобиль ва дарё транспорти агентлиги тугрисида»ги низом.
Ташувчининг уз фукаролик жавобгарлигини сугурта килиш буйича мажбурияти бажарилишини назорат килиш конун хужжатларига мувофик тегишли ваколатга эга булган бошка давлат органлари томонидан хам амалга оширилиши мумкин.
Каранг: Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 15 сентябрдаги 266-сонли карори билан тасдикланган «Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш коидалари»нинг 66-банди.
23-модда. Низоларни хал этиш
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш сохасидаги низолар конун хужжатларида белгиланган тартибда хал этилади.
24-модда. Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисидаги конун хужжатларини бузганлик учун жавобгарлик
Ташувчининг фукаролик жавобгарлигини мажбурий сугурта килиш тугрисидаги конун хужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар булади.
Каранг: Узбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги Кодексининг 1461-моддаси
25-модда. Конун хужжатларини ушбу Конунга мувофиклаштириш
Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси:
хукумат карорларини ушбу Конунга мувофиклаштирсин;
давлат бошкаруви органлари ушбу Конунга зид булган уз норматив-хукукий хужжатларини кайта куриб чикишлари ва бекор килишларини таъминласин.
26-модда. Ушбу Конуннинг кучга кириши
Ушбу Конун расмий эълон килинган кундан эътиборан олти ой утгач кучга киради.
Ушбу Конун «Халк сузи» газетасининг 2015 йил 27 майдаги 105 (6288)-сонида эълон килинган
Узбекистон Республикасининг Президенти И. КАРИМОВ
Тошкент ш.,
2015 йил 26 май,
УРК-386-сон
(Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2015 й., 21-сон, 268-модда)
Комментарии 0