Уръон атласи харита — збекистон

Уръон атласи харита — збекистон

?уръон атласи харита — Ўзбекистон

Бандаларига Ўзининг каломи? уръони Каримни нозил? илиб, у ор? али инсониятга илм берган Алло? таолога? амду санолар бўлсин!?уръони Каримни Алло азза ва жалладан? абул? илиб, бекаму-кўст ўз умматларига етказган, баён? илиб берган Пай? амбаримиз Му? аммад Мустафо соллалло? у алай? и васалламга дуруду саловатлар бўлсин! Алло? таолонинг каломи? уръони Карим,?еч шуб? асиз, борли? даги энг ишончли китобдир. Ундаги хабарлар ва маълумотлар барчаси тўла? а?и? ат эканида? ам шак-шуб? а йў?. Бу? а?и? атни инсоний билимлар? ам кундан кунга тасди? лаб бораётгани барчага аён. Имом Термизий Алий розиялло? у ан? удан ривоят? илинади: «Мен Расулулло? соллалло? у алай? и васалламнинг «Ого? бўлингизким, албатта, фитна бўлур!» деяётганларини эшитдим. Шунда: «Ундан чи? иш йўли нима, эй Алло? нинг Расули?» дедим. «Алло? нинг Китоби. Унда сиздан олдин бўлган нарсаларнинг маълумотлари ва сиздан кейинги нарсаларнинг хабари ва сизнинг орангиздаги нарсаларнинг? укми бор. У ажрим? илувчидир,?азил эмасдир…», дедилар». Дар? а?и? ат,?уръони Каримда шаръий а? комлар, панд-наси? атлар билан бир? аторда, уларга хизмат? илувчи тарихий маълумотлар? ам акс этган. Унда инсоният отаси Одам алай? иссаломдан тортиб Му? аммад Мустафо соллалло? у алай? и васалламгача бўлган кўплаб Пай? амбарлар, турли? авмлар, хал? лар ва улар яшаган жойлар зикр? илинган. Уламоларимиз улар? а?ида ўз тафсирларида талайгина маълумотларни? ам? ўшимча? илганлар ва уларга? айсидир даржада ани? лик киритишга? аракат? илганлар. Айрим тад? и?отчи омилар томонидан бу мавзуга ба? ишлаб ало? ида китоблар? ам битилган. Жумладан, ватандошимиз имом Замахшарийнинг «Ал-Жибал ва-ламакина вал-мийа?» («То? лар, жойлар ва сувлар») китоби, Я? ё Абдулло? Муаллимийнинг «Ал-Аълам фил-?уръан ал-карим» («?уръони Каримдаги ато? ли отлар») асари ана шундай манбалардан? исобланади. Жорий асрга келиб ушбу? аракат янги бир бос? ичга кўтарилди.?уръони Каримда келтирилган шахс ва? авмлар исти? омат? илган минта? алар ва номи зикр? илинган жойларнинг харитасини та? дим этиш йўлга? ўйилди. Биздаги маълумотларга кўра, бу борада илк? адам? ўйган тад? и?отчи Суриялик тарихчи олим доктор Шав? ий Абу Халил жаноблари бўлди. Унинг бу мавзудаги «?уръон атласи» номли китоби бир неча тилларга таржима? ам? илинди, кўпчилик ундай яхши манфаат олди. Бугунги кунда хал? имиз? ўлдан келганича ўзлигини таниб, динини ўрганиб, хусусан,?уръони Каримнинг маъно таржималари билан танишиб борар экан, уларнинг эътиборларига? уръони Каримда зикр? илинган жойлар,?авмлар ва ато? ли шахсларга ба? ишланган харита та? дим? илиш ва? ти? ам келгани аён бўлиб? олди. Чунки,?уръонда баёни келган жой,?авм ва шахслар? а?идаги маълумотлар афсонавий? икоялар эмас, балки? аётий, во? еий? а?и? атдир. Мазкур шахс ва? авмларнинг яшаган замонлари ва маконлари? а?идаги маълумотлар улар? а?идаги тасаввурларимизни кенгайишига,?атъийлашишига, уларни ўрганишнинг осонлашишига хизмат? илиши му? аррар. Шу боис, Алло? таолодан ёрдам ва тавфи? сўраган? олда? уръони Каримда зикр? илинган жойлар, айтилган? авм ва шахслар яшаган минта? аларнинг харитасини тузишга? арор? илдик. Ушбу та? дим этилаётган маълумотларни тайёрлашда доктор Шав? ий Абу Халилнинг мазкур китобини асос? илиб олинди ва ўзимиз беришни лозим деб билган айрим маълумотларни? ўшимча? илинди. Бунда асосий ма? сад харита та? дим этиш бўлгани боис, Пай? амбарлар ва бош? алар? а?ида? иссалар келтириб ўтирилмади. Фа? ат мавзуга доир айрим оятларни та? дим этиш билан кифояланилди. Шу билан бирга, керак бўлганда мазуга доир оятлар жадвали? ам бериб борилди. Денгизлар, катта ша? арлар бугунги кундаги? олатига кўра кўрсатилди. Аммо тарихий жойлар эски номлари билан берилди. Айрим жой номларини ани? лашда тули манбаларга мурожаат? илинди. Ушбу ишимизда бирор яхшилик топсангиз, Алло? дан, камчилик бўлса, тузувчилардан деб билгайсиз.
Насибийн жинлари (харита)
Насибийн деган жойдаги жинлар ўзларининг осмон хабарларидан тўсилганиларининг сабабини ахтариш учун дунё бўйлаб тар? аладилар. Улардан бир гуру? и Араб жазираси томон йўл олади. Бу? а?да? уръони Каримда иккита сурада оятлар нозил бўлган. Алло? таоло бу? а?да Жин сурасида шундай дейди: « Сен айт: «Менга ва? ий? илиндики, албатта жинлардан бир неча нафари? уло? осдилар ва дедилар: «Биз ажойиб? уръонни эшитдик. У тў? риликка? идоят? иладир. Бас, биз унга Иймон келтирдик ва ўз Роббимизга бировни ширк келтирмасмиз ». (1-2). Ушбу суранинг ярмидан кўп? исми ўша жинларнинг гапларини? икоя? илишга ба? ишланган. А??оф сурасида эса? уйидагича мар? амат этилади: « Ва сен томон бир неча нафар жинларни? уръон эшитишга бурганимизни эсла. У(?уръон эшитиш)га? озир бўлганларида: «Жим,?уло? осинглар!» – дедилар.?ачонки,?ироат тугагач, ўз? авмларига ого? лантирувчи бўлиб? айтдилар. Улар дедилар: «Эй? авмимиз! Биз Мусодан кейин туширилган, ўзидан аввалги нарса(китоб¬лар)¬ни тасди? ловчи,?а??а ва тў? ри йўлга? идоят? илувчи китобни эшитдик. Эй? авмимиз, Алло? нинг даъватчисига жавоб беринг ва Унга Иймон келтиринг. У сизларнинг гуно? ларингизни ма? фират? илар ва аламли азобдан са? лар. Кимки, Алло? нинг даъватчисини? абул? илмаса, бас, у ер юзида? очиб? утула олувчи эмасдир ва унга У зотдан ўзга валийлар? ам йў? дир. Ана ўшалар очи?-ойдин залолатдадир», дедилар ». (29-32). Ушбу? одиса? а?ида имом Бухорий? уйидагиларни ривоят? илади: Ибн Аббос розиялло? у ан? умодан ривоят? илинади: «Набий соллалло? у алай? и васаллам бир гуру? са? обалари билан Укоз бозорига бориш учун йўлга чи? дилар. У пайтда шайтонлар билан осмон хабари ораси тўсилиб, уларга шўъла отилаётган эди. Шайтонлар ўз? авмлари олдига? айтиб келишганда (?авм): «Сизларга нима бўлди?» дейишди. Улар: «Биз билан осмон хабари ораси тўсилиб, бизларга шўъла отилди», дейишди. Улар: «Сизлар билан осмон хабари орасини фа? ат янги рўй берган? одиса тўсиши мумкин. Энди Ернинг машри? ию ма? рибини кезиб, сизлар билан осмон хабари орасини тўсган нарса нима эканини? араб кўринглар» дейишди. Ти? ома* томонга йўлга чи??ан шайтонлар Набий соллалло? у алай? и васалламни учратиб? олишди, у зот Нахла*да ўз ас? облари билан бомдод намозини ў? иётган эдилар. Улар? уръонни тинглаб туришди ва: «Алло? га? асамки, сизлар билан осмон хабари орасини тўсган мана шудир», дейишди. Улар? авмларига? айтиб бориб: «Эй? авм, бизлар ажойиб? уръонни эшитдик. У тў? риликка? идоят? илади. Биз унга Иймон келтирдик ва Роббимизга? еч бир ширк келтирмаймиз», дейишди. Шунда Алло? Ўз Набийи соллалло? у алай? и васалламга: «Айт, менга ва? ий? илиндики…»* оятини туширди. У зотга жинларнинг ўша сўзлари ва? ий? илинган эди». * Ти? ома — Араб яриморолининг? изил денгизга туташ жойлари номи. У денгиз со? или бўйлаб чўзилган Янбуъдан Нажронгача со? илбўйи текисликларидан иборат. * Нахла — Макка билан Тоиф ўртасидаги жой номи. * Жин сураси назарда тутилмо? да. Жинларнинг сўзларини? уръонда? икоя? илиниш бир? анча? икматларга эга: 1. Ўша пайтларда? урйш кишилари ва бош? а араблар Исломни? абул? илмай,?уръонга? уло? солмай, бўйинтовлик? илаётган эди. Бунда уларни ого? лантириш, койиш, кўзларини тезро? очишларига ундов бор. чунки улар ишонмай, бўйинтовлик? илгани билан Исломга, Расулулло? соллалло? у алай? и васалламга? еч? андай зарар етказа олмайдилар, ўзлари ют? азадилар. Алло? нинг динига У Зотниннг бош? а тоифа бандалари — жинлар? ам Иймон келтиришмо? да. Макка мушрикларнинг ўзлари жинларни улу? лаб юрган жинлар энди? уръонни тинглаб, унга Иймон келтирмо? далар.?олбуки,?уръон аслида арабларнинг тилларида нозил бўлаётган эди. 2. Расулулло? соллалло? у алай? и васалламга бу билан тасалли бериш? ам бор. Чунки у зот инсонларнинг иймонга келмаётганидан ташвиш чекиб, озор топаётган эдилар. «Ад-Дурр ал-мансур» китобида айтилишича, жинларнинг еттитаси Насибийндан,?олганлари Араб жазирасидаги жинлар бўлган.
Ибро? им алай? иссалом (харита)
1. Роббинг фил со? ибларини нима? илганини билмадингми? 2. Уларнинг макру? ийласини зое кетказмадими? 3. Ва уларнинг устига тўп-тўп? ушларни юбормадими? 4. Лойдан пиширилган тошларни отадиган. 5. Бас, уларни? урт еб ташлаган ўсимликка ўхшатиб юбормадими?
Фил сураси
Фил сураси маш? ур Фил во? еаси? а?ида сўз юритади. Бу? иссани? амма яхши биларди,?атто араблар тарихларини? ам ушбу? одиса бўлиб ўтган йил билан белгилашарди.?иссанинг мухтасари? уйидагича:?абашистон (Эфиопия) Яманни босиб олгандан сўнг,?абашистон подшоси Яманга Абри? а ал-Ашрам исмли шахсни? оким этиб тайинлади. Абри? а барча? абашистонликлар? атори насроний динида эди. У Яман пойтахти Санъо ша? рида жуда дабдабали, сер? ашам черков? урдириб, унга ал-?алийс деб ном берди. Арабларни Каъбадан буриб ўз черковига? аж? илдирмо? чи бўлди. Барча уринишлари пучга чи??андан сўнг ниятига куч ишлатиш йўли билан эришмо? чи бўлди. Каъбани бузиб ташлаб? аммани ўз черковига буришни? асд? илди. Шу ма? сада катта аскар тўплади, урушга керак бўладиган барча нарсаларни олди, арабларнинг? албига да? шат солиш учун кўплаб филларни? ам олди ва Маккага? араб юрди. Йўлда? еч? андай? аршиликка учрамай Тоиф ша? ри тарафидан Маккага я? инлашиб, ал-Ми? лас деган жойга аскари билан келиб тушди. Сўнгра Маккага одам юбориб у ернинг улу? ини олиб келишга буюрди. У бориб? урайш? абиласи ра? бари, улу? и Абдулмутталибни етаклаб келди. Абдулмутталиб гавдали, хушбичим, серсавлат, ви? орли одам эди. Абри? а уни кўриб? ойил? олди ва тахтидан тушиб унга пешвоз чи? ди. У билан бирга гилам устида ўтирди ва таржимонга: «Сўрагин, менда нима? ожати бор экан?» деди. Абдулмутталиб: «Аскарлар менинг икки юзта туямни? айдаб кетишибди, шуларни? айтариб берсанг» деди. Абри? а таржимонга: «Унга айт! Келганингда сени кўриб? ойил? олган эдим. Сўзингни эшитиб? афсалам пир бўлди, сенинг ва ота-боболарингнинг дини бўлган Каъбани бузгани келиб турибман-у, сен уни сўрамай, ўзингнинг икки юзта туянгни сўраяпсан» деди. Абдулмутталиб: «Мен туянинг эгасиман, Каъбанинг? ам ўз эгаси бор,?имоя? илиб олади» деди. Абри? а: «Мендан? имоя? илолмас» деди. Абдулмутталиб: «Ўз билганингни? илавер» деди. Унга туяларини? айтариб беришди. Абдулмутталиб Маккага? айтиб одамларни то??а чи? иб кетишга буюрди. Ўзи бир неча киши билан Каъбага борди ва? ал? асини ушлаб туриб, илтижо? илиб дуо? илди. Сўнгра улар? ам то??а чи? иб кетишди. Абри? а аскару филларини тўплаб Каъбани бузишга юрмо? чи бўлди. Лекин филлар ётиб олиб? еч ўринларидан турмади. Бош? а тарафга буришса фил тезлаб борди, лекин яна Макка тарафга буришса, ётиб олаверди. Шу пайт Алло? нинг иродаси билан тўп-тўп? ушлар учиб келиб, душманлар устидан тош ташлай бошлади. У тошлар кимга тегса шу жойида ўлаверди. Аскар? ирилди. Абри? анинг жасади узилиб-узилиб туша бошлади. Уни кўтариб Санъогача олиб боришди ва ўша ерда вафот этди. Алло? таоло бу сурада барчага ўз? удратини ва мўъжизасини эслатмо? да. Кимки Алло? га, Унинг динига? арши чи? са, о? ибати нима бўлишини эслатмо? да.
Фил во? еаси (харита) Идрис алай? иссалом (харита)
Идрис алай? иссалом номи? уръони каримда икки марта зикр? илинган.?уръони Каримда зикр? илинган пай? амбарларнинг Одам Атодан кейинги энг? адимгилари Идрис алай? иссаломдир. Алло? таоло у зот? а?ларида Марям сурасида мар? амат? илиб айтади: «Ва китобда Идрисни эсла. Албатта, у сидди? ва набий бўлган эди. Ва уни олий ма? омга кўтардик» (56–57-оятлар). Шунингдек, Анбиё сурасида: «Ва Исмоил, Идрис ва Зул Кифлни эсла. Уларнинг? ар бири сабр? илгувчилардандир. Ва уларни Ўз ра? матимизга киритдик. Албатта, улар соли? лардандир», дейди (85–86-оятлар).?уръони Каримда Идрис алай? иссалом? а?ларида бундан бош? а маълумот йў?. Ушбу зикр этилган ояти карималарда Идрис алай? иссаломнинг бир неча сифатлари зикр? илинмо? да: 1. Сидди? лик. 2. Набийлик. 3. Олий ма? ом со? иблиги. 4. Сабр? илувчилик. 5. Алло? нинг ра? матига кириш. 6. Соли? лик. Тарихчиларнинг таъкидлашларича, Идрис алай? иссаломнинг насаблари Одам алай? иссаломнинг ў? иллари Шийс алай? иссаломга етиб боради. У кишининг оталарининг исми Ёрид, боболарининг исми Ма? лоил бўлган. У зотга, Одам ва Шийс алай? иссаломлардан кейин, учинчи бўлиб, пай? амбарлик берилган. Маш? ур тарихчиларимиздан Ибн Ис? о? ра? матулло? и алай? ининг таъкидлашларича, Идрис алай? иссалом? алам билан ёзув ёзган биринчи одамдир. Уламоларнинг рожи? гапларига? араганда, Идрис алай? иссалом Бобилда таваллуд топганлар. Аввал Шийс алай? иссаломда бўлган илмни ўрганганлар. Кейинчалик Алло? таоло у зотга пай? амбарликни берган. У зот набий бўлганларидан кейин кишиларни Одам ва Шийс алай? иссаломлар шариатига даъват? илганлар. У зотнинг даъватларини озчилик? абул? илиб, кўпчилик? абул? илмаган. Шунда у зот ўзларига эргашганлар билан Бобилни тарк этиб? ижратга чи??анлар. У киши ўз? ижратлари учун Мисрни танлаганлар. Мисрда турган пйтларида одамларни динга даъват? илганлар. Идрис алай? иссалом биринчи бўлиб маданий ишларни йўлга? ўйганлар, одамларга маданиятга оид ишларни,?онун-?оидаларни ўргатганлар. У зотнинг даврларида 188 та ша? ар? урилган экан. Идрис алай? иссалом ўз? икматлари ила маш? ур бўлганлар. Ровийлар Идрис алай? иссаломдан асар бўлиб? олган баъзи? икматларни? ам келтирадилар: «Дунёнинг яхшиси? асратдир. Ёмони надоматдир». «Бахтиёр ўзига назар солган кишидир. Унинг Роббиси? узуридаги шафоатчиси амали соли? идир». «Сабр Иймон ила бўлса зафар келтиради». Идрис алай? иссаломнинг ер юзидаги исти? оматлари саксон икки йил бўлган. Ундан сўнг Алло? таоло у зотни Ўзига кўтарган.
Одам алай? иссалом (харита)
Одам алай? иссалом? уръони Каримда 25та оятда 25 марта зикр? илинган:
Сура
Оятлар
Ба? ара
31, 33, 34, 35, 37
Оли Имрон
33, 59
Моида
27
Аъроф
11, 19, 26, 27, 31, 35, 172
Исро
61,70
?а? ф
50
Марям
58
То? о
115, 116, 117, 120, 121
Йасин
60
Эсла, ва? тики Роббинг фаришталарга: «Мен ер юзида халифа? илмо? чиман», – деди. Улар: «Унда буз? унчилик? иладиган,?он тўкадиган кимсани? илмо? чимисан??олбуки, биз Сени? амдинг ила поклаб ёд этиб ва Сени улу? лаб турибмиз», – дедилар. У: «Мен сиз билмайдиган нарсаларни биламан», – деди. 31. Ва У Одамга исмларнинг барчасини ўргатди, сўнгра уларни фаришталарга кўрсатиб: «Агар ростгўйлардан бўлсангиз, манавиларнинг исмларини менга айтиб берингчи», – деди. 32. Улар: «Ўзинг поксан! Бизда Сен билдиргандан бош? а илм йў?. Албатта, Сенинг Ўзинг Алийм ва? акиймсан», – дедилар. 33. «Эй Одам, уларга буларнинг исмларини айтиб бер», – деди. Уларга ўшаларнинг исмларини айтиб берган чо? ида, «Мен сизларга осмонлару ернинг? айбини биламан ва сизлар ошкор? иладиган нарсларни? ам, беркитган нарсаларни? ам биламан демабмидим», – деди. 34. Эсла, ва? тики фаришталарга: «Одамга сажда? илинглар!» – дедик, бас, сажда? илдилар, магар иблис бош тортди, мутакаббирлик? илди ва кофирлардан бўлди. 35. Ва: «Эй Одам, сен ўз жуфтинг ила жаннатни маскан тут. Унда хо? лаган жойингизда бемалол енглар ва мана бу дарахтга я? инлашмангларки, у? олда золимлардан бўлиб? оласизлар», – дедик. 36. Шайтон уларни ундан тойдирди ва бўлган нарсаларидан чи? арди. Ва Биз: «Бир-бирингизга душман бўлиб тушинглар, сизларга ер юзида? арорго? ва маълум ва? тгача ба? рамандлик бордир», – дедик. 37. Бас, Одам ўз Роббидан сўзларни? абул? илиб олди, кейин У Зот унинг тавбасини? абул? илди. Албатта, У Таввоб ва Ро? иймдир. 38. Биз: «Ундан? аммангиз тушинг. Бас, Мендан сизга? идоят келса, ўшанда ким Менинг? идоятимга эргашса, уларга хавф йў? ва улар ма? зун? ам бўлмаслар», – дедик.
Ба? ара сураси, 30-38
Бата??и?, илгари Биз Одам билан а? длашган эдик. Лекин у унутди. Унда азму? арор топмадик. 116. Биз фаришталарга: «Одамга сажда? илинг», деганимизда, улар сажда? илдилар. Магар иблис бош тортди. 117. Бас, Биз: «Эй Одам, албатта, бу сенга ва жуфтингга душмандир. Яна, у икковингизни жаннатдан чи? ариб, бадбахт бўлиб? олмагин. 118. Албатта, сен у ерда оч-ялан? оч? олмассан. 119. Албатта, сен у ерда ташна? ам бўлмайсан, исси? да? ам? олмассан», дедик. 120. Бас, шайтон уни васваса? илди. У: «Эй Одам, мен сенга абадият дарахтини ва битмас-туганмас мулкни кўрсатайми?» – деди. 121. Бас, икковлари ундан едилар. Кейин, авратлари ўзларига очилиб? олиб, ўзларини жаннат барглари билан тўса бошладилар. Одам Роббига осий бўлди ва йўлдан озди. 122. Сўнгра, Робби уни танлаб олди, бас, тавбасини? абул? илди ва? идоятга бошлади. 123. У: «?аммангиз бир-бирингизга душман? олда ундан тушинг. Агар мен томонимдан сизга? идоят келганида, ким? идоятимга эргашса, адашмас ва бадбахт бўлмас.
То? о сураси, 115-123
«Ад-Дурр ал-мунсур» китобида ёзилишида ва Ибн Асокир на? л?илишча, Ибн Аббос розиялло? у ан? умодан Одам ва? авво жаннатдан чи? арилганда Ер юзининг? айси минта? асига тушгани? а?ида бир неча на? л бор: Одам ва? авво Макка билан Тоиф ўртасидаги Дажна деган жойга тушган; Одам Сафо то? ига,?авво Марва то? ига тушган. Бу икки то??ам Макка ша? рида? озирги? арам? удида жойлашган. Одам? инд диёрига,?авво Жидда ша? рига тушган. Одам? аввони истаб, уни Макка ша? ридаги Муздалифада топган. Шу боис, уни Жамъ деб? ам аталади. Чунки Одам ва? авво шу ерда жамланган, учрашган. Унинг Муздалифа (я? ин келиб, мулозамат? илинадиган жой) деб номланиши эса? аввонинг Одамга я? ин келиб, унга мулозамат? илгани учундир. Табароний, Абу Нуайм ва Ибн Асокирлар Абу? урайра розиялло? у ан? удан ривоят? илишича, Расулулло? соллалло? у алай? и васаллам: «Одам алай? иссалом? индистонга тушган», деганлар. Имом Табароний Абдулло? ибн Умар розиялло? у ан? умодан ривоят? илади: «Алло? Одамни туширганда? инд ерига туширган. У кейин Маккага келган. Сўнгра Шомга бориб, ўша ерда вафот этган». Бу борада келган на? лларни бирлаштирганда? уйидагича хулоса чи? ади: Одам алай? иссалом жаннатдан чи? арилгач,?индистон? удудига, Сарандиб (Сайлон) оролига, Бавз номли то??а тушган. Ибн Баттута ўз сафари? а?ида шундай дейди: «Мен ўша оролга (Сайлонга) етиб борганимдан бошлаб ма? садим фа? ат улу??адамжо — Одам алай? иссаломнинг? адамжосини зиёрат? илиш бўлди. У ердагилар уни «Бобо» деб,?аввони «Момо» деб аташади…» Манбаларда ушбу? адамжо зиёратига биринчи бўлиб йўл очган киши буюк мутасаввиф олим, шофеъий маз? абининг фа? и?ларидан Абу Адулло? ибн Хафиф Шерозий деб келтирилади. Одам алай? иссаломнинг? абри? а?ида бир нечта тахминлар бор: Абу? убайс то? и ён ба? рида.?индистондаги ўзи тушган Бавз то? ида. Ну? алай? иссалом тўфондан кейин у кишининг жасадларини Байтул-Ма? дисга кўчирган. Ибн Жарир Табарий, Ибн Асир, Яъ? убийлар таъкидлашларича, Алло? таоло Одам алай? иссаломни ма? фират? илгандан сўнг у кишини Жаброил алай? иссалом арафот то? ига олиб бориб,?аж ибодати? онун-?оидаларини ўргатган. Кейин Одам алай? иссалом Маккаи Мукаррамада исти? омат? илган ва? озирги? арамнинг шар? ий томонида, Сафо то? и то? ига туташган Абу? убайс деган то??а дафн? илинган. Ибн Аббос розиялло? у ан? умодан ривоят? илинган? адисда айтилишича, Абу? убайс то? и Алло? таоло Ер юзида яратган биринчи то??исобланади. Унинг баландлиги 420 метр.
Одам алай? иссаломнинг икки ў? ли
Одам алай? иссаломнинг икки ў? ли? а?идаги? исса Моида сурасининг 27-31 оятларида келади. «Уларга Одамнинг икки ў? ли хабарини? а? ила тиловат? илиб бер. Ўшанда икковлари? урбонлик? илдилар, бас, бирларидан? абул? илинди, бош? асидан? абул? илинмади. У: «Албатта, мен сени ўлдиражакман», – деди. (Наргиси) айтдики: «Албатта, Алло? та? водорлардангина? абул? иладир. Агар сен мени ўлдириш учун менга? ўл чўзсанг? ам, мен сени ўлдириш учун сенга? ўл чўзувчи эмасман. Мен, албатта, оламларнинг Робби Алло? дан? ўр? аман. Мен, албатта, менинг? ам гуно? имни, ўзингнинг? ам гуно? ингни олиб кетиб, натижада дўзах а? лидан бўлишингни хо? лайман. Ана ўша золимларнинг жазосидир». Нафси унга биродарини ўлдиришни енгил кўрсатди. Бас, уни ўлдирди. Шу сабабдан зиён кўрганлардан бўлди. Алло? ер ковлайдиган? ар? ани унга биродарининг жасадини? андай кўмишини кўрсатиш учун юборди. У: «Шўрим? урсин! Мана шу? ар? ачалик бўлиб, биродарим ўлигини кўма олмадим-а?!» – деди. Бас, у надомат? илувчилардан бўлди». (Моида, 27-31). Одам алай? иссаломнинг ушбу икки ў? лининг исмлари? а?ида тафсирларда турли маълумотлар келтирилган. Уларнинг ичида энг маш? урига кўра, уларнинг исмлари? обил ва? обил бўлган. Аммо бу борада келган хабарларнинг барчаси? ам тафсир маъносида айтилган ижти? одий фикрлардир. Одам алай? иссаломнинг иккита ў? иллари Алло? йўлида? урбонлик? илдилар. Уларнинг биридан? урбонлиги? абул? илинди, иккинчисиники? абул? илинмади. Шунда? урбонлиги? абул? илинмагани ўз биродарига? асад? илиб, унинг жонига тажовуз? илди. Аммо у? азаб устида? илган ушбу ишидан кейин пушаймон бўлди, аммо бунинг фойдаси бўлмади. У ўз? илмишидан надомат чекканча Яман томонга йўл олди. Табарий келтиришича, у отаси Одам алай? иссаломдан? ўр? иб Яманга? очиб кетган. Тад? и?отчиларнинг таъкидлашларича, ушбу? одиса Макка ша? рида рўй берган. Чунки Одам алай? иссалом ва Момо? авво шу жойда исти? омат? илишарди. Дамаш? ю? орисидаги? осиюн то? идаги «?он? ори» деб номланган маш? ур? ор бор. Омма хал? орасида Одам ва? авво шу то? да исти? омат? илган ва мазкур? одиса ушбу? орда бўлган деган гап юради. Дамаш? даги Барада водийси ю? орисдаги Мушарраф то? ида 15 метр узунликдаги бир? абр бор. Баъзилар у ерда? обил дафн? илинган дейишади.
У? уд? азоти (харита)
152. Бата??и?, Алло? ваъдаси устидан чи? ди. Сиз Унинг изни билан уларни? ира бошладингиз. Токи заифлашиб, амр? а?ида ихтилоф? илиб ва сиз суйган нарсани кўрсатганидан сўнг исён? илгунингизча. Орангизда дунёни хо? лайдиган кимсалар бор ва орангизда охиратни хо? лайдиган кимсалар бор. Сўнгра сизларни имти? он? илиш учун улардан бурди. Бата??и?, сизни афв этди. Алло? мўминларга фазл эгаси бўлган зотдир. Пай? амбар алай? иссалом жанг бошланишидан олдин мусулмонларга: «Агар сабр? илсаларингиз, нусрат сизлар билан», деб айтган эдилар. Бу Алло? таолонинг Ўз Пай? амбари тилидан берган ваъдаси эди. У? уд жанги бошлангач, аввал бошда: «Бата??и?, Алло? ваъдаси устидан чи? ди. Сиз Унинг изни билан уларни? ира бошладингиз». Мушриклар ичидан? атл этилганлар кўпайиб кетди. Улар саросимага тушиб, тумтара? ай? оча бошладилар. Ор? а-олдиларига? арамай,?амма нарсани ташлаб? очишарди,?ар ким ўзи билан ўзи бўлиб? олди.?аттоки байро? лари? ам? ўлдан тушди. Бир аёл кескин келиб байро? ни кўтирмагунча,?еч ким унга? арамади. Бу? ол: «Токи заифлашиб, амр? а?ида ихтилоф? илиб ва сиз суйган нарсани кўрсатганидан сўнг исён? илгунингизча» давом этди». Камончилар мушриклардан? олган ўлжаларни кўриб, нафслари заифлашиб, Пай? амбар алай? иссаломнинг: «Жойингизни асло тарк этманг!», деган амри? а?ида ихтилоф? ила бошладилар. Баъзилари: «Мушриклар енгилиб бўлди. Бу ерда нима? илиб турибмиз?! Келинглар, биз? ам жанг майдонига кириб, бош? алар? атори ўлжадан олайлик», дедилар. Камончиларнинг амири Абдулло? ибн Жубайр бошли? ўнтача нафари эса: «Расулулло? алай? иссолату вассаломнинг амрига хилоф? илманглар!» дедилар. Ва ни? оят, улар суйган нарсани, яъни,?алаба ва нусратни Алло? уларга кўрсатгандан сўнг исён? илдилар, жойларини тарк этиб, ўлжа йи? ишга киришиб кетдилар. Шу пайт Холид ибн Валид бошли? отли? мушриклар улар ташлаб кетган жойдан бостириб келдилар ва мусулмонлар? уршовда? олдилар. Муло? аза? илиш лозимки, аслида сустлашган, ихтилоф ва исён? илганлар камончилардир. Улар озчилик бўлсалар? ам,?илган ишлари? аммага нисбат берилмо? да. Демак, бир гуру? одамлардан содир бўлган но? улайлик? аммага таъсир этар экан. Шунинг учун? амма бирдек тарбия? илинган бўлиши керак. Кейинги жумлада мазкур исённинг келиб чи? иш сабаби баён? илинмо? да: «Орангизда дунёни хо? лайдиган кимсалар бор ва орангизда охиратни хо? лайдиган кимсалар бор». «Дунёни хо? лайдиган кимсалар»–жойларини тарк этиб, ўлжа йи? ишга киришиб кетган камончилар. «Охиратни хо? лайдиган кимсалар»–жойларида сабот билан туриб жанг? илганлар. Умумий маъно шуки: Алло? таоло сиз ўзингиз сустлашиб, ихтилоф? илиб, исён? илгунингизча ваъдасининг устидан чи? иб турди, кейин эса, у саналган сабабларга кўра: «Сўнгра сизларни имти? он? илиш учун улардан бурди». Яъни, сиздан ёрдамини олди, улардан устун келишингизни тўхтатди. Бу ишни сизни имти? он? илиш, синаш учун? илди. «Сизларни улардан бурди», яъни, урушиб турган мусулмонлар бурилиб? оча бошладилар. У? уд жангида? олиб келиб турган мусулмонлар бирдан ма? лубиятга учрашлари исён, сусткашлик ва Пай? амбар алай? иссаломнинг амрларига хилоф? илиш о? ибатида юзага келди.?олбуки, Бадр? азотида мусулмонлар сонлари,?уроллари оз бўлса? ам,?олиб келган эдилар. Бу эса, ўз навбатида, Алло? нинг мўминларга нусрат беришига ваъдаси мўминларнинг Алло? нинг амрига тўли? амал? илишларига бо? ли? эканлигини кўрсатади. «Бата??и?, сизни афв этди». Бас, Алло? таоло сизнинг сусткашлигингизни, заифлигингизни ва исёнингизни афв этди. «Алло? мўминларга фазл эгаси бўлган зотдир». Уларнинг гуно? ларини кечиши? ам, У зотнинг фазлидандир. Шайх Му? аммад Соди? Му? аммад Юсуф? азратларининг «Оламларга ра? мат пай? амбар» китобларидан: Маълумки, мушриклар билан бўлиб ўтган Бадр урушида мусулмонлар оз сонли бўлишларига? арамай, тўла? алаба? озонган эдилар. Бу уруш худди мўъжизадек бўлган эди. Унда мусулмонлар? урайш? абиласининг куфрнинг бошида турган аъзоларини ўз? ўллари билан ўлдирган эдилар. Бадр урушида ра? барларидан ажраб? олган? урайш? абиласига Абу Суфён ибн? арб бошли? бўлиб? олди. У одамларини мусулмонлардан ўч олишга ча? ира бошлади. Бу орада? урайшнинг бутун бошли бир карвони мусулмонлар? ўлига тушиш арафасида базўр? утулиб? олди. Шунда мушриклар ўша карвондаги? амма молу мулкларини мусулмонларга? арши урушга сарфлашга а? д?илишди. Абу Суфён? урайшдан ва? урайш билан шартнома тузганлардан? амда А? бош деган жойда а? длашилгани учун «А? обийш» номи билан маш? ур бўлган араблардан жами уч мингтача одам тўплади.?ижратнинг учинчи йили Шаввол ойида мушриклар лашкари йўлга чи? ди.?очиб кетишларнинг олдини олиш ва шижоатлантириб туриш учун хотинларини? ам ўзлари билан бирга олиб чи? дилар. Улар Мадинаи Мунавварага? араб юриб келиб, У? уд то? и я? инига тушдилар. Пай? амбаримиз Му? аммад алай? иссолату васаллам са? обалар билан душманга? арши чи? иш керакми ёки Мадинадан чи? май туриш яхшими, масаласида масла? ат? илдилар. У зотнинг ўзларининг фикрларича, Мадинадан чи? масдан, тўси? лар? осил? илиб туриш, агар душман бостириб кирса, тор кўчаларга кираверишда уруш? илиш, аёллар эса, уйларнинг устидан ёрдам беришлари керак эди. Бу фикрга мунофи? ларнинг бошли? и Абдулло? ибн Убай? ам? ўшилди. Лекин Бадр урушида? атнаша олмай? олган кўпчилик са? обалар, айни? са, ёшлар? арши чи? ишни сўраб ма? кам туриб олдилар. Кўпчиликнинг фикри шу бўлиб кўринди. Пай? амбаримиз Му? аммад алай? иссалом минг нафар са? оба билан чи? дилар. Абдулло? ибн Умму Мактум розиялло? у ан? уга Мадинада? олганларга жамоат намозини ў? иб бериб туришни буюрдилар. Мадинадан чи? иб, У? удга? араб кетаётганларида, мунофи? ларнинг бошли? и Абдулло? ибн Убай: «Менинг гапимни? ўйиб, ёш болаларнинг гапини? иляпти», деб аскарларнинг учдан бирини олиб? айтиб кетди. Жобир ибн Абдулло? розиялло? у ан? унинг оталари Абдулло? ибн? аром розиялло? у ан? у уларнинг ортидан бориб,?айтаришга уриндилар: «Келинглар, Алло? нинг йўлида уруш? илинглар!» деб? истадилар. Улар бўлса: «Сизлар уруш? илишингизни билганимизда,?айт¬мас эдик», дейишди. Абдулло? ибн? аром уларни сўкиб ор? асига? айт¬ди. Ансорийлардан бирлари шартнома тузган я? удийлардан ёрдам сўрашни таклиф этди. Расулулло? алай? иссалом кўнмадилар. Иймон билан куфр орасида уруш бўлиб турганда, я? удийлардан ёрдам сўраб бўлармиди?! Йўлда Пай? амбар алай? иссалом: «Ким бизни уларга я? ин жойдан бошлаб чи? а олади?» дедилар. Ансорийлардан бир киши водийнинг бир тарафидан бошлаб, У? уд то? ига я? ин жойдан олиб чи? ди. У? уд то? ига ор? аларини? илиб жойлашдилар. Пай? амбар алай? иссалом, амр бермагунларича,?еч ким уруш? илмаслигини тайинладилар. Бу ишлар жума куни кечки пайт бўлди. Шанба куни эрталабдан Пай? амбар алай? иссалом етти юз кишини урушга тайёрлай бошладилар. Элликта отли?, элликта камончи бор эди. Уларга Абдулло? ибн Жубайр розиялло? у ан? уни бошли? этиб тайинладилар. У кишига ва аскарларига эгаллаб турган жойларидан жилмасликни амр? илдилар: «Агар? ушлар келиб аскарни олиб? очаётганини кўрсангиз? ам, жойингизни тарк этманг», деб таъкидладилар. Улар мусулмонлар аскарининг ор? а томонини? ўри? лашлари керак эди. Камончиларга мушрикларни мусулмонлар ортидан келтирмай камондан ў??а тутиб туришни топширдилар. Расулулло? алай? иссолату васаллам иккита совутда чи? дилар. Байро? ни Мусъаб ибн Умайр розиялло? у ан? уга бердилар. Бир? анотга Зубайр ибн Аввомни, иккинчи? анотга Мунзир ибн Амрни бошли??илдилар. ЖАНГ Мусулмонлар шиддатли жанг? илдилар. Айни? са, Абу Дужона Ансорий, Тол? а ибн Убайдулло?,?амза ибн Абдулмуттолиб, Али ибн Абу Толиб, Назр ибн Анас, Саъд ибн Робеълар катта жасорат кўрсатдилар. Куннинг биринчи ярмида мусулмонлар кофирларга? олиб келишди. Мушрикларнинг бошли? ларидан етмиш киши? атл этилди. Улар енгилиб, ортга? араб? оча бошладилар.?очиб-?очиб аёллари турган жойгача бордилар. Аёллар? ам? очишга тайёрланиб, кийимларини йи? иштира бошладилар. КАМОНЧИЛАР Мушрикларнинг енгилиб? очаётганини кўрган камончилар, Пай? амбар алай? иссалом? имирламай туришни тайинлаб? ўйган жойларини ташлаб кетдилар. Улар бир-бирларига: «?аранглар, ўлжа, ўлжа!» деб? ич? иришди. Амирлари Пай? амбар алай? иссаломнинг шартларини эсларига солса? ам, кўнмадилар. Мушриклар батамом енгилиб бўлди, деб гумон? илиб, ўлжа йи? ишга киришиб кетдилар ва У? уд томонни очи??олдирдилар. ОРТДАН? УЖУМ Шу пайт Холид ибн Валид фурсатни? анимат билиб, мушрикларнинг отли? ларини худди ўша ерга бошлади. У ердан ўтиб мусулмонларнинг ор? а томонларидан бостириб кирди. Холид ибн Валид бошли? отли? лар мусулмонлар устига бостириб келганини кўрган? очиб кетаётган мушриклар? ам ўзларини ўнглаб, яна уруш майдонига юзландилар. Натижада мусулмонлар? уршовда? олдилар.?амма нарса тескарисига айланиб, мусулмонлар енгила бошладилар. Уларнинг сафида саросима бошланди.?ўр? ув? укм суриб, тартибсизлик бошланди. Бундай бўлишини? еч ким кутмаган эди. Мусулмонлар ичида ша? идлар кўпайди. Мушриклар Пай? амбаримиз алай? иссалом томонга? ужум бошладилар. У зот оз сонли кишилар? имоясида эдилар. Уларнинг? ам кўпи ўз Пай? амбарларининг? имоясида мардонавор жанг? илиб, ша? ид бўлдилар. Оли Имрон сурасининг охиридаги оятларнинг аксарида У? уд то? и олдида бўлиб ўтган во? еалар зикр? илинган. 120. Сизга яхшилик тегса, уларга ёмон бўладир. Сизларга му-сийбат етса, улар хурсанд бўларлар. Агар сабр ва та? во? илсангиз, уларнинг макри сизга? еч зарар? илмас. Албатта, Алло??илаётган ишларини и? ота? илгувчидир. 121. А? лингдан эрталаб чи? иб, мўминларни уруш жойларига тур? изганингни эсла! Алло? эшитувчи ва билувчи Зотдир. 122. Сизлардан икки тоифа? ўр? иб заифлашмо? чи бўлганини эсла! Алло? уларнинг валийсидир. Мўминлар фа? ат Алло? нинг Ўзига таваккал? илсинлар. 123. Бата??и?, Бадрда оз бўлсаларингиз? ам, Алло? сизларга нусрат берди. Бас, Алло? га та? во? илинг, шоядки, шукр? илсангиз. 124. Мўминларга: «Сизга Роббингиз туширилган уч минг фа-ришталар ила мадад бермо? и кифоя? илмасми?!» деганингни эсла! 125. «?а (кифоя? иладир)! Агар сабр ва та? во? илсангиз, улар шу пайт келиб? олсалар? ам, Роббингиз сизга белгили беш минг фаришта ила мадад берадир». 126. Алло? буни фа? ат сизга суюнчилик ва? албингиз таскин топиши учунгина? илди. Аслида, нусрат азиз ва? аким Алло? нинг? узуридандир. 127. Куфр келтирганларнинг бир тарафини кесиш учун ёки хорлаш учун, токи, ноумид бўлиб? айтсинлар. 128. Бу сенинг ишинг эмас! У зот ёки уларнинг тавбасини? абул? илар, ёки азоблар. Бас, улар золимлардир. 129. Осмонлару ердаги нарсалар Алло? никидир. Хо? лаган ки-шини ма? фират? иладир ва хо? лаган кишини азоблайдир. Алло? гуно? ни ма? фират? илувчи ва ра? имли Зотдир. 130. Эй, Иймон келтирганлар! Рибони бир неча баробар? илиб еманг. Алло? га та? во? илинг, шоядки, нажот топсангиз. 131. Ва кофирлар учун тайёрлаб? ўйилган оловдан? ўр? инг. 132. Алло? га ва Расулига итоат этинг. Шоядки, ра? м?илинсангиз. 133. Роббингиздан бўлган ма? фиратга ва кенглиги осмонлару ерча бўлган, та? водорлар учун тайёрлаб? ўйилган жаннатга шошилинг. 134. Улар енгилликда? ам, о? ирликда? ам нафа? а?иладиганлар,?азабини ютадиганлар ва одамларни авф? иладиганлардир. Алло? яхшилик? илувчиларни ё? тирадир. 135. Ва улар фо? иша иш ёки ўзларига зулм? илган чо? ларида Алло? ни эслаб, гуно? ларини ма? фират? илишни сўрарлар, гу-но? ларини Алло? дан ўзга ким? ам ма? фират? иларди? Ва улар билиб туриб,?илган гуно? ларида бардавом бўлмаслар. 136. Ана ўшаларнинг мукофотлари — Роббиларидан бўлган ма?-фират ва остидан ан? орлар о? иб турган жаннатлар бўлиб, улар унда абадий? олурлар. Амал? илувчиларнинг ажри? андай? ам яхши! 137. Сиздан олдин суннатлар? олган. Бас, ер юзида юриб ёл? онга чи? арувчиларнинг о? ибати? андай бўлганига назар солинглар. 138. Бу, одамлар учун баён ва та? водорлар учун? идоят ва мавъизадир. 139. Бўшашманглар! Хафа бўлманглар! Сизлар, агар мўмин бўлсаларингиз, устунсизлар. 140. Агар сизга жаро? ат етган бўлса, у? авмга? ам шунга ўхшаш жаро? ат етган. Бундай кунларни одамлар орасида айлантириб турамиз. Токи, Алло? Иймон келтирганларни билиши учун ва улардан ша? идларни чи? ариб олиши учун. Ва Алло? золимларни севмас. 141. Токи, Алло? мўминларни поклаши ва кофирларни? алок? илиши учун. 142. Ёки Алло? сизлардан жи? од? илганларни билмасдан ва сабрлиларни билмасдан туриб, жаннатга кираверамиз, деб? исоблайсизми?! 143. Дучор бўлмасингиздан олдин ўлимни орзу? илган эдингиз. Энди уни кўриб, назар солиб турибсиз. 144. Му? аммад? ам бир Пай? амбар, холос. Ундан аввал? ам Пай? амбарлар ўтган. Агар у ўлса ёки? атл? илинса, ор? ангизга? айтасизми?! Кимки ор? асига? айтса, Алло? га? еч зарар келтира олмас. Ва Алло? шукр? илувчиларни мукофотлар. 145.?еч бир жон Алло? нинг изнисиз ўлмас. Бу ёзилган ажалдир. Ким бу дунёнинг савобини хо? ласа, унга ўшандан берурмиз. Ким охиратнинг савобини хо? ласа, унга ўшандан берурмиз. Ва шукр? илувчиларни мукофотлармиз. 146.?анчадан? анча Пай? амбарлар билан бирга кўплаб роб-бонийлар жанг? илганлар. Улар Алло? йўлида етган мусийбатдан бўшашмаганлар, заифлашмаганлар ва бўйсунмаганлар. Алло? сабрлиларни севадир. 147. Улар: «Эй Роббимиз! Бизнинг гуно? ларимиз ва ишимиздаги исрофимизни Ўзинг кечиргин, собит? адам? илгин ва кофир? авмлар устидан бизга нусрат бергин», деган гапдан ўзга гапни айтмаганлар. 148. Бас, Алло? уларга бу дунё савобини ва охиратнинг гўзал савобини берди. Алло? гўзал амал? илувчиларни севадир. 149. Эй, Иймон келтирганлар! Агар куфр келтирганларга итоат? илсангиз, ор? ангизга? айтарурлар. Бас, зиён кўргувчиларга айланиб? олурсиз. 150. Йў?! Алло? хўжангиздир. Ва У ёрдам берувчиларнинг ях-шисидир! 151. Тезда куфр келтирганларнинг? албига, Алло? га? ужжатсиз нарсани ширк келтирганлари учун,?ўр? увни солурмиз. Уларнинг? арорго? и дўзахдир. Золимларнинг жойи? андай? ам ёмон! 152. Бата??и?, Алло? ваъдаси устидан чи? ди. Сиз Унинг изни билан уларни? ира бошладингиз. Токи заифлашиб, амр? а?ида ихтилоф? илиб ва сиз суйган нарсани кўрсатганидан сўнг, исён? илгунингизча. Орангизда дунёни хо? лайдиган кимсалар бор ва орангизда охиратни хо? лайдиган кимсалар бор. Сўнгра, сизларни имти? он? илиш учун улардан бурди. Бата??и?, сизни афв этди. Алло? мўминларга фазл эгаси бўлган Зотдир. 153. Пай? амбар ортингиздан ча? ириб турса? ам? еч кимга? арамай тир? ираб? очганингизни эсланг. Ўтган нарсага ва етган мусийбатга хафа бўлмаслигингиз учун сизга? ам устига? ам берди. Алло??илаётган амалларингиздан хабардор Зотдир. 154. Сўнгра,?амдан кейин сиздан бир тоифангизни? амраб олган мудро? ни омонлик? илиб туширди. Бош? а тоифа эса, ўзи билан овора бўлиб, Алло??а? ида но? а?, жо? илият гумонини? илиб: «Бизнинг? ўлимизда нима иш бор эди», дейишди. Сен: «Ишнинг барчаси Алло? дандир», деб айт! Сенга ошкор? илмаган нарсаларини ичларида махфий тутарлар. Улар: «Агар? ўлимизда бир иш бўлганида, бу ерда? атл? илинмас эдик», дерлар. Сен: «Агар уйларингизда бўлсангиз? ам,?атл бўлиш та? дирида ёзил-ганлар ўз ўлим жойларига чи? ар эдилар. Бу, Алло? кўксингиздаги нарсани синаши ва? албингиздагини яхшилаб поклаши учундир. Алло? кўксингиздаги нарсани билувчи Зотдир», деб айт. 155. Икки тўп тў? нашган куни сизлардан юз ўгириб? очганларни баъзи? илган ишлари туфайли шайтон йўлдан урди, холос. Бата??и?, Алло? уларни афв? илди. Албатта, Алло? ма? фиратли ва ра? имли Зотдир. 156. Эй, Иймон келтирганлар! Куфр келтирганларга ва ер юзида юрган ва? озий бўлган биродарлари? а?ида, агар бизнинг? узу-римизда бўлганларида ўлмас эдилар ва? атл? илинмас эдилар, дейдиганларга ўхшаманг. Буни Алло??албларида? асрат? илиши учун айтурлар. Алло? тирилтирур ва ўлдирур. Алло??илган амалларингизни кўрувчи Зотдир. 157. Гарчи Алло? йўлида? атл? илинсангиз? ам ёки ўлсангиз? ам, Алло? дан бўладиган ма? фират ва ра? мат улар жамлайдиган нарсадан яхшидир. 158. Гарчи ўлсангиз? ам ёки? атл? илинсангиз? ам, албатта, Алло??узурида йи? илурсиз. 159. Алло? нинг ра? мати ила уларга мулойим бўлдинг. Агар? ўпол,?алби? атти? бўлганингда, атрофингдан тар? аб кетар эдилар. Бас, уларни афв эт. Уларга исти? фор айт ва улар билан ишларда машварат? ил. Азму? арор? илганингдан сўнг Алло? га таваккал? ил. Албатта, Алло? таваккал? илувчиларни севадир. 160. Агар сизга Алло? нусрат берса, сиздан? олиб келувчи йў?. Агар сизни ташлаб? ўйса, Ундан ўзга ким? ам ёрдам берар эди. Мўминлар фа? ат Алло? гагина таваккал? илсинлар. 161. Пай? амбарга хиёнат? еч тў? ри келмас. Кимки хиёнат? илса,?иёмат куни хиёнат? илиб олган нарсаси билан келадир. Сўнгра,?ар бир жон касбига яраша тўли? оладир. Уларга зулм? илинмас. 162. Алло? нинг розилигини излаган одам Алло? нинг? азабига дучор бўлган ва борар жойи жа? аннам бўлган одамга ўхшармиди! Ва у? андай? ам ёмон жой! 163. Уларнинг Алло? нинг? узуридаги даражалари турлича. Алло??илаётган амалларини кўриб турувчи Зотдир. 164. Бата??и?, Алло? мўминларга ўзларидан Пай? амбар юбориб, неъмат берди. У уларга Алло? нинг оятларини тиловат? илиб берадир, уларни поклайдир, китоб ва? икматни ўргатур. Гарчи олдин очи?-ойдин адашувда бўлсалар? ам. 165. Сен:«Сизга мусийбат етган пайтда,?олбуки, ўзингиз? ам икки бараварини етказган эдингиз, бу? аердан, дейсизми?! Бу ўзин-гизнинг? узурингиздан!» деб айт. Албатта, Алло??амма нарсага? одирдир. 166. Икки жамоа тў? нашган куни сизга мусийбат Алло? нинг изни билан ва мўминларни билиш учун. 167. Ва мунофи? лик? илаётганларни билиш учун етди. Ва уларга: «Келинглар, Алло? нинг йўлида уруш? илинглар ёки мудофаа? илинглар», дейилди. Улар «Агар жанг бўлишини ани? билсак, сизга эргашардик»,-дедилар. Улар ўша кунда иймондан кўра куфрга я? инро? эдилар. Тиллари билан дилларида йў? нарсани айтурлар. Алло? беркитаётган нарсаларини яхши билувчи Зотдир. 168. 168. Улар ўз биродарларига ва (урушга чи? май) ўтирганларга: «Агар бизга итоат? илганларида? атл? илинмас эдилар», — дейишди. Сен: «Агар гапингиз рост бўлса, ўзингиздан ўлимни? айтариб кўринг-чи», деб айт. 169. Алло? нинг йўлида? атл бўлганларни ўликлар деб? исоб-ламанглар. Балки, улар-тирик, Роббилари? узурида риз? ланмо? далар. 170. Улар Алло? Уз фазлидан берган нарсалардан хурсандлар ва? али ортларидан ўзларига? ўшилмаган биродарларига, уларга хавф йў? лигининг? амда хафа? ам бўлмасликларининг хушхабарини бермо? далар. 171. Улар Алло? дан бўлган неъмат ва фазлнинг? амда, албатта, Алло? мўминларнинг ажрини зое? илмаслигининг хушхабарини бермо? далар. 172. Улар жаро? ат етгандан кейин? ам Алло? ва Пай? амбар ча? ири? ига жавоб берадиганлардир. Улардан яхшилик ва та? во? илганларига улу? ажрлар бордир. 173. Уларга кишилар: «Албатта, одамлар сизга? арши куч тўпладилар, улардан? ўр? инглар», деганда, иймонлари зиёда бўлди ва: «Бизга Алло? нинг Ўзи етарли ва У? андай? ам яхши вакил»,-дедилар. 174. Бас, Алло? нинг неъмати ва фазли ила уларга ёмонлик етмасдан? айтдилар ва Алло? нинг розилигига эришдилар. Алло? улу? фазл эгасидир. 175. Албатта, бундай бўлишингиз шайтондандир, у ўз я? инла-ридан? ўр? итур. Бас, агар мўмин бўлсангиз, улардан? ўр? манглар, мендан? ўр? инглар. 176. Куфрга оши? аётганлар сени хафа? илмасин. Албатта, улар? аргиз Алло? га бирор зарар етказа олмаслар. Алло? уларга охиратда насиба? илмасликни хо? лайдир. Уларга улкан азоб бордир. 177. Албатта, куфрни иймонга сотиб олганлар Алло? га? аргиз бирор зарар етказа олмаслар. Уларга аламли азоб бордир. 178. Куфр келтирганлар уларни тек? ўйганимизни ўзлари учун яхши деб? исобламасинлар. Биз уларни фа? ат гуно? лари кўпайиши учунгина тек? ўямиз. Уларга хорловчи азоб бордир. 179. Алло? мўминларни покидан нопокини ажратмасдан, сиз турган? олда,?ўйиб? ўймас. Алло? сизларни? айбдан хабардор? илиб? ўймас. Лекин Алло? Ўз Пай? амбарларидан кимни хо? ласа, танлаб оладир. Бас, Алло? га ва Унинг Пай? амбарларига Иймон келтиринглар. Агар Иймон келтирсангиз ва та? во? илсангиз, сизларга улу? ажр бордир. 180. Алло? Ўз фазлидан берган нарсага бахиллик? илганлар, буни ўзларига яхшилик деб? исобламасинлар. Аксинча, бу уларга ёмонликдир.?иёмат куни бахиллик? илган нарсалари ила бўйинлари ўралур. Осмонлару ернинг мероси Алло? гадир. Ва Алло??илаётган амалларингиздан хабардордир. 181. Бата??и?, Алло?: «Албатта, Алло? камба? ал ва биз боймиз», деганларнинг гапини эшитди. Айтганларини ва Пай? амбарларни но? а? ўлдирганларни ёзиб? ўямиз ва: «Куйдирувчи азобни татиб кўринг!» деймиз. 182. Бундо? бўлишлиги сизнинг ўз? ўлингиз ила? илганингиз туфайлидир. Албатта, Алло? бандаларига зулм? илувчи эмас. 183. «Албатта, Алло? биздан ўтда куядиган? урбонлик кел-тирмаган Пай? амбарга ишонмаслигимизга а? д олган», дейдиган-ларга: «Мендан олдин? ам сизларга Пай? амбарлар очи?-ойдин баёнотлар ва сиз айтган нарса билан келганлар. Агар ростгўй бўлсаларингиз, нимага уларни ўлдирдингиз?» деб айт. 184. Агар сени ёл? ончи? илсалар, сендан олдин очи? ойдин баёнотлар,?икматли китоблар ва нурли китоблар билан келган Пай? амбарларни? ам ёл? ончи? илганлар. 185.?ар бир жон ўлимни тотгувчидир.?иёмат куни ажрла-рингизни тўли? ича олурсиз. Ким дўзахдан узо? лаштирилса ва жаннатга киритилса, шуб? асиз, ютибди. Бу дунё? аёти? урур ма-то? идан ўзга нарса эмас. 186. Албатта, молу жонда синовга учрайсиз. Албатта, сиздан олдин китоб берилганлардан ва ширк келтирганлардан кўплаб озор эшитасиз. Агар сабр? илсангиз ва та? во? илсангиз, албатта, бу салмо? ли ишлардандир. 187. Алло? китоб берилганлардан, уни одамларга албатта баён? илурсиз ва беркитмассиз, деб а? д олганини эсла. Бас, уни ортларига? аратиб отдилар ва арзон нархга сотдилар. Сотиб олган нарсалари? андай? ам ёмон! 188.?илганларига хурсанд бўлиб,?илмаганларига ма? талишни суядиганларни азобдан нажотда деб? исоблама. Уларга аламли азоб бор! 189. Осмонлару ернинг мулки Алло? никидир. Ва Алло??ар бир нарсага? одирдир. 190. Албатта, осмонлару ернинг яратилишида ва кеча-кундузнинг алмашинишида а? л эгалари учун белгилар бор. 191. Алло? ни тик турган, ўтирган ва ёнбошлаган? олларида эслайдиган, осмонлару ернинг яратилишини тафаккур? иладиганлар: «Роббимиз, буни бекорга яратганинг йў?, Ўзинг поксан, бизни ўт азобидан са? лагин. 192. Роббимиз, албатта, Сен кимни дўзахга киритсанг, бата??и?, уни шарманда? илибсан. Ва золимларга ёрдам берувчилар йў?. 193. Роббимиз, биз нидо? илувчининг «Роббингизга Иймон кел-тиринг!» деб нидо? илаётганини эшитдик ва Иймон келтирдик. Роббимиз, бизнинг гуно? ларимизни кечиргин ва ёмонликларимизни ўчиргин? амда яхшилар билан бирга ўлдиргин. 194. Роббимиз, бизга Пай? амбарларингга ваъда? илган нарса-ларингни бергин ва бизни? иёмат куни шарманда? илмагин. Албатта, Сен ваъдага хилоф? илмассан», дерлар. 195. Роббилари уларнинг (дуоларини) ижобат? илиб: «Мен сиз-лардан эркагу аёл амал? илувчининг амалини зое? илмасман. Баъзингиз баъзингиздансиз.?ижрат? илганлар, диёрларидан чи-?арилганлар, Менинг йўлимда азият чекканлар, жанг? илганлар ва? атл бўлганларнинг ёмонликларини ўчирурман? амда уларни албатта остидан ан? орлар о? иб турган жаннатларга киритурман, бу — Алло? нинг? узуридан савобдир. Ва Алло? -?узурида гўзал савоб бор зотдир», деди. 196. Куфр келтирганларнинг юрт кезишлари сени алдаб? ўймасин. 197. Бу озгина мато? дир. Сўнгра, ўринлари жа? аннамдир. У? андай? ам ёмон ёто?! 198. Лекин Роббиларига та? во? илганлар учун остидан ан? орлар о? иб турган жаннатлар бўлиб, унда абадий? олурлар. Бу Алло? дан зиёфатдир. Алло??узуридаги нарса аброрлар учун ях-шидир. 199. Албатта, а? ли китоблардан Алло? га, сизларга туширил-ган нарсага, уларга туширилган нарсага Иймон келтирадиганлари, Алло? га ўзини хор тутиб бўйин эгадиганлари, Алло? нинг оятларини арзон ба? ога сотмайдиганлари бордир. Ана ўшаларга Роббилари? узурида ажр бордир. Албатта, Алло? тез? исоб зотдир. 200. Эй, Иймон келтирганлар! Сабр? илинг. Сабр ила? олиб келинг. Курашга бел бо? лаб туринг. Алло? га та? во? илинг. Шояд-ки, юту??а эришсангиз. Оли Имрон сураси 120-200

Комментарии 0

Оставить комментарий

Ваш email не будет опубликован.