Узбекистонликлар жуда куп туз истеъмол килади — узбекистон

Узбекистонликлар жуда куп туз истеъмол килади — узбекистон
Узбек шифокорларининг Жахон согликни саклаш ташкилоти (ЖССТ) экспертлари билан биргаликда олиб борган тадкикотлари натижасида Узбекистонда ош тузи истеъмоли даражаси меъёридан юкори экани аникланди.
2015 йил ноябрь-декабрь ойларида утказилган тадкикотдан кузланган максад Узбекистон ахолиси уртасида туз истеъмол килиш даражасини урганиш, шунингдек, уни кискартириш буйича вазифаларни белгилаб олишдан иборат эди. Мазкур изланиш натижалари душанба куни Тошкентда булиб утган давра сухбатида маълум килинди.
Натрийнинг асосий манбаларини тахлил килиш ва уларни белгилаб олиш учун тадкикот базаси сифатида 2014 йилда ноинфекцион касалликлар хавфи омилларининг таркалганлигини аниклаш буйича утказилган миллий изланиш танлаб олинди. Тахлиллар мамлакат катта ёшли ахолисининг 37 фоизи меъёридан ортикча туз истеъмол килишини курсатди. 16,4 фоиз катта ёшлилар эса жисмоний фаолликнинг паст натижасини кайд этган. Бунинг окибатида 20,2 фоиз катта ёшли ахоли ортикча вазнга эга, 33,9 фоизи — артериал кон босимининг юкорилигидан азият чекади.
Янги тадкикотнинг асосий вазифалари Узбекистоннинг 18?64 ёшдаги ахолиси томонидан истеъмол килинаётган ош тузининг уртача микдорини бахолаш, истеъмолни жинс, ёш ва «шахар-кишлок» кесимида тоифалаш хамда мазкур даражани камайтириш буйича чораларни ишлаб чикиш хамда тадбик этиш учун маълумотлар йигишдан иборат.
Маълумотларни йигиш ишлари республиканинг беш худудида олиб борилди. Изланишларнинг курсатишича, катта ёшли ахоли уртасида туз истеъмолининг уртача курсаткичи кунига 14,9 грамни ташкил этди. 46,5 фоиз ахоли уртасида истеъмолнинг юкори даражаси (кунига 15 г дан куп), 53,2 фоизида уртача (7,5?15 г) ва 0,3 фоизида паст (7,5 г дан кам) натижа кайд этилди. Бунда ЖССТнинг тавсия этган микдори кунига 5 г дан камрокни ташкил этади.
Тадкикот натижасида туз истеъмоли ёш ва географик мухитга хам боглик эканини курсатди. Коракалпогистон ахолиси кунига 18,5 г туз истеъмол килади, Фаргона водийсида 16,9 г. Бухорода эса яна хам камрок — 15,9 г. Тошкент ва Андижон вилоятларида эса бу курсаткичнинг мос равишда 12,6 ва 12,5 г экани аникланди. Шахар ва кишлок ахолиси уртасида туз истеъмоли уртасида фарк аникланмаган.
Организмга тушадиган тузнинг эхтимолий манбаларига хам ойдинлик киритилди. Улар — ичимлик суви, махсулотлардаги табиий натрий, озик-овкат саноати махсулотлари, овкатларга солинадиган туз хамда дори воситалари.
Евроосиё мамлакатлари уртасида Туркия ахоли сонига туз истеъмоли буйича етакчилик килади (кунига 18 г), узбекистонликлар эса уз курсаткичлари билан Венгрия ва Хорватия ахолисидан кейинги уринни эгаллади.
Узбекистонда туз истеъмолининг йиллик истеъмоли 130 минг тоннани ташкил этади. Мамлакатда мазкур махсулотнинг 70 та ишлаб чикарувчи 163 та тайёрлов майдонида фаолият курсатмокда.
Тузни меъёридан ортик истеъмол килиш кон босимининг ортишига олиб келади. Бу эса, уз навбатида, юрак хасталиклари ва инсульт хавфини оширади.
Тузнинг овкатланиш рационидаги ахамиятини кайд этган холда, ЖССТнинг Европа минтакавий бюроси «Овкатланиш, харакат фаоллиги ва семизлик» дастури рахбари доктор Жоао Бреда шундай деди: «тузни меъёридан ортик истеъмол килиш алкоголь ва тамаки истеъмоли билан бир каторда хавфларни келтириб чикарувчи омил хисобланади».
ЖССТ тавсиясига кура, 2025 йилга бориб Узбекистоннинг катта ёшли ахолиси уртасида туз истеъмолининг уртача даражаси 2015 йилдаги 14,9 грамдан кунига 10,4 грамгача кискариши лозим.
Комментарии 0