Yongin khavfsizligi tugrisida — o’zbekiston

Qonunchilik palatasi tomonidan 2009 yil 24 iyunda qabul qilingan
Senat tomonidan 2009 yil 28 avgustda maqullangan
1-bob. Umumiy qoidalar
1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi
Ushbu Qonunning maqsadi yongin khavfsizligi sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.
2-modda. YOngin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlari
YOngin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir.
Agar Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomasida Uzbekiston Respublikasining yongin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bulsa, khalqaro shartnoma qoidalari qullaniladi.
3-modda. Asosiy tushunchalar
Ushbu Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qullaniladi:
yongin — odamlarning hayoti va (yoki) sogligiga, yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkiga, shuningdek atrof tabiiy muhitga zarar etkazadigan, nazorat qilib bulmaydigan yonish;
yongin nazorati — yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishini tekshirish va tekshiruv natijalari buyicha chora-tadbirlar kurish maqsadida belgilangan tartibda amalga oshiriladigan faoliyat;
yonginlar profilaktikasi — yonginlar kelib chiqishi ehtimolini istisno etishga va ularning oqibatlarini kamaytirishga qaratilgan ogohlantirish chora-tadbirlari majmui;
yongindan saqlash khizmati — odamlarning hayoti va sogligini, yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkini, atrof tabiiy muhitni yonginlardan himoya qilish, shuningdek obektlarda, aholi punktlarida hamda boshqa hududlarda yongin khavfsizligini talab darajasida saqlab turish maqsadida belgilangan tartibda tashkil etilgan boshqaruv organlari, kuchlar va vositalar majmui;
yongin khavfsizligi — odamlarning, yuridik va jismoniy shakhslar mol-mulkining, shuningdek atrof tabiiy muhitning yonginlardan himoyalanganligi holati;
yongin khavfsizligi talablari — yongin khavfsizligini taminlash maqsadida qonun hujjatlarida belgilangan ijtimoiy va (yoki) tekhnik khususiyatga ega makhsus shartlar;
yongin khavfsizligi talablarining buzilishi — yongin khavfsizligi talablarini bajarmaslik yoki lozim darajada bajarmaslik;
yongin-tekhnik mahsuloti — yongin khavfsizligini taminlashga muljallangan makhsus tekhnik, ilmiy-tekhnik va intellektual mahsulotlar, shu jumladan yonginni uchirish tekhnikasi va asbob-uskunalari, yonginni uchirish aslaha-anjomlari, olovni uchirish va olovdan himoya qilish moddalari hamda materiallari, makhsus aloqa va boshqarish vositalari, elektron hujjatlar, elektron hisoblash mashinalari uchun dasturiy mahsulotlar va malumotlar bazalari, shuningdek yonginlarning oldini olish hamda ularni uchirishning boshqa vositalari;
yonginga qarshi rejim — yongin khavfsizligi talablari buzilishining oldi olinishini va yonginlar uchirilishini taminlash yuzasidan odamlarning khatti-harakat qoidalari, ishlab chiqarishni tashkil etish va (yoki) binolarni (hududlarni) saqlash tartibi;
yonginga qarshi alohida rejim — yongin khavfi yuqori bulgan davrda muayyan hududlarda qonun hujjatlariga muvofiq yongin khavfsizligining qushimcha talablarini belgilash.
4-modda. YOngin khavfsizligini taminlash tizimi
YOngin khavfsizligini taminlash tizimi yonginlarning oldini olish hamda ularni uchirishga qaratilgan huquqiy, tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy va ilmiy-tekhnik chora-tadbirlar, shuningdek kuchlar va vositalar majmuidan iboratdir.
YOngin khavfsizligini taminlash tizimi subektlari davlat va khujalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari, shuningdek korkhonalar, muassasalar, tashkilotlar (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi) va fuqarolardir.
2-bob. Davlat organlari va boshqa organlarning yongin khavfsizligi sohasidagi vakolatlari. Fuqarolar uzini uzi boshqarish organlarining yongin khavfsizligini taminlashdagi ishtiroki. Tashkilotlar hamda fuqarolarning yongin khavfsizligi sohasidagi huquq va majburiyatlari
5-modda. Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining yongin khavfsizligi sohasidagi vakolatlari
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi:
yongin khavfsizligi sohasida yagona davlat siyosati utkazilishini taminlaydi;
yongin khavfsizligi sohasida davlat dasturlarini tasdiqlaydi va ularning amalga oshirilishini nazorat qiladi;
davlat va khujalik boshqaruvi organlarining, mahalliy davlat hokimiyati organlarining yongin khavfsizligi sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtiradi;
yongin khavfsizligi sohasida moliyaviy, moddiy-tekhnika taminotini va resurslar bilan taminlashni amalga oshiradi;
davlat ehtiyojlari uchun yongin-tekhnik mahsulotining nomenklaturasini, uni etkazib berish hajmlarini tasdiqlaydi.
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
Qushimcha malumot uchun qarang: «Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tugrisida»gi Qonun.
6-modda. YOngin khavfsizligi sohasidagi makhsus vakolatli organning vakolatlari
YOngin khavfsizligi sohasidagi makhsus vakolatli organ Uzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Davlat yongin khavfsizligi khizmatidir (bundan buyon matnda Davlat yongin khavfsizligi khizmati deb yuritiladi).
Davlat yongin khavfsizligi khizmati:
yongin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlarining ijrosini taminlaydi;
yongin khavfsizligi sohasidagi davlat dasturlarini ishlab chiqadi va ularning amalga oshirilishini tashkil etadi;
yongindan saqlash khizmati bulinmalarini yonginni uchirish tekhnikasi va boshqa tekhnika vositalari bilan jihozlash sohasida yagona tekhnika siyosatini amalga oshiradi;
yonginlarni uchirishni, yongin zonasida qolgan odamlarni hamda yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkini qutqarishni amalga oshiradi;
barcha turdagi yongindan saqlash khizmati bulinmalarining yonginlarni uchirishga shayligi holati va yonginlar profilaktikasiga doir ishlarning bajarilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi;
yongin khavfsizligi sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarning loyihalari ishlab chiqilishida ishtirok etadi;
yongin khavfsizligi sohasidagi tekhnik reglamentlar, standartlar, normalar, qoidalar va boshqa normativ hujjatlar ishlab chiqilishida ishtirok etadi;
davlat yongin nazoratini amalga oshiradi;
yongin khavfsizligi talablaridan asosli ravishda chetga chiqilgan yoki bunday talablar mavjud bulmagan taqdirda binolar, inshootlarni va boshqa obektlarni qurish, kapital tamirlash, rekonstruksiya qilish, kengaytirish va tekhnik jihatdan qayta jihozlashga doir loyiha hujjatlarining yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishiga taalluqli qismini kurib chiqadi;
qurilish uchun maydonlar (trassalar) tanlash (ajratish) komissiyasining, shuningdek qurilishi (rekonstruksiyasi) tugallangan obektlarni foydalanishga qabul qilib olish komissiyalarining ishida ishtirok etadi;
yongin khavfsizligi sohasida yonginga qarshi targibotni, uqitishni va akhborot bilan taminlashni amalga oshiradi;
yongin khavfsizligining ilmiy-tekhnik jihatdan taminlanishini muvofiqlashtiradi;
yongin khavfsizligi sohasida lisenziyalash va sertifikatlashtirishni belgilangan tartibda amalga oshiradi;
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 22 martdagi 136-son qarori bilan tasdiqlangan «YOnginga qarshi avtomatika vositalarini, quriqlash signalizasiyalarini, yongindan darak beruvchi va yongindan saqlovchi signalizasiyalarni loyihalashtirish, montaj qilish, sozlash, tamirlash va ularga tekhnik khizmat kursatish faoliyatini lisenziyalash tugrisida»gi nizom.
yonginlar va ularning oqibatlari hisobini yuritadi;
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010 yil 3 fevraldagi 13-sonli qarori bilan tasdiqlangan «YOnginlarni va ularning oqibatlarini hisobga olish, shuningdek yonginlarga doir akhborotni tuplash hamda uzaro almashish tartibi haqida»gi nizom.
davlat va khujalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari, tashkilotlar va fuqarolarga aniqlangan qoidabuzarliklarni bartaraf etish hamda yonginlarning oldini olishga doir tadbirlar utkazish tugrisida yozma kursatmalar beradi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmati qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 4 oktyabrdagi 272-son qarori bilan tasdiqlangan «Davlat yongin nazorati tugrisida»gi nizom.
7-modda. Davlat va khujalik boshqaruvi organlarining yongin khavfsizligi sohasidagi vakolatlari
Davlat va khujalik boshqaruvi organlari (bundan buyon matnda vakolatli organlar deb yuritiladi) uz vakolatlari doirasida:
yongin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlarining ijrosini taminlaydi;
yongin khavfsizligi sohasidagi davlat dasturlarini ishlab chiqishda ishtirok etadi va ularning amalga oshirilishini tashkil etadi;
yongin khavfsizligi sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarning loyihalari ishlab chiqilishida ishtirok etadi;
yongin khavfsizligi sohasidagi tekhnik reglamentlar, standartlar, normalar, qoidalar va boshqa normativ hujjatlar ishlab chiqilishida ishtirok etadi;
yongin nazoratini tashkil etadi;
yongin khavfsizligi sohasidagi ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalarni muvofiqlashtiradi;
davlat ehtiyojlari uchun yongin-tekhnik mahsulotining nomenklaturasini ishlab chiqadi va hajmlarini belgilaydi;
yonginlarni va ularning oqibatlarini hisobga olish tizimini yaratadi;
aholi punktlarida, uta muhim davlat ahamiyatiga molik yoki yongin va portlash khavfi yuqori bulgan obektlarda, ijtimoiy-madaniy, sanoat obektlarida hamda boshqa obektlarda, hududlar va kommunikasiyalarda yonginlar uchirilishini tashkil etadi.
Vakolatli organlar qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
8-modda. Mahalliy davlat hokimiyati organlarining yongin khavfsizligi sohasidagi vakolatlari
Mahalliy davlat hokimiyati organlari:
yongin khavfsizligi sohasidagi davlat dasturlari amalga oshirilishida ishtirok etadi;
yongin khavfsizligi chora-tadbirlarining bajarilishini tashkil etadi;
mahalliy byudjetlarning yongin khavfsizligiga, shu jumladan yongindan saqlash khizmatining taminoti kharajatlariga doir qismining ishlab chiqilishi, tasdiqlanishi va ijro etilishini taminlaydi;
yongin uchiruvchilar depolari qurilishini amalga oshiradi, yongindan saqlash khizmatining mahalliy byudjetlar mablaglari hisobidan moliyalashtiriladigan bulinmalarini belgilangan tartibda saqlaydi va moddiy-tekhnika bazasi bilan taminlaydi;
yongin khavfsizligini taminlashning ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan ragbatlantirilishini amalga oshiradi;
tegishli hududda yonginga qarshi alohida rejim urnatadi.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati tugrisida»gi Qonuni.
9-modda. Fuqarolar uzini uzi boshqarish organlarining yongin khavfsizligini taminlashdagi ishtiroki
Fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari:
kungilli yongindan saqlash khizmatining tashkil etilishiga va faoliyatiga kumaklashadi;
yongin nazoratining amalga oshirilishiga kumaklashadi;
yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishi ustidan jamoat nazoratini amalga oshiradi.
Fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa tadbirlarda ham ishtirok etishi mumkin.
Qushimcha malumot uchun qarang: Uzbekiston Respublikasining «Fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari tugrisida»gi Qonuni.
10-modda. Tashkilotlarning yongin khavfsizligi sohasidagi huquqlari va majburiyatlari
Tashkilotlar:
yongindan saqlash khizmati bulinmalarini belgilangan tartibda uz mablaglari hisobidan tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish;
tegishli organlarga yongin khavfsizligini taminlash buyicha takliflar kiritish;
belgilangan tartibda yongin-tekhnik komissiyalarini tashkil etish;
uz hududida sodir bulgan yonginlarning kelib chiqish va kuchayish (tarqalish) sabablari hamda sharoitlarini aniqlashga doir ishlarni bajarish;
yongin khavfsizligini taminlashni ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan ragbatlantirish chora-tadbirlarini belgilash;
belgilangan tartibda yongin khavfsizligi masalalari buyicha akhborot olish, shu jumladan yongindan saqlash khizmatining boshqaruv organlari va bulinmalaridan akhborot olish huquqiga ega.
Tashkilotlar:
yongin khavfsizligi talablariga rioya qilishi;
yongindan saqlash khizmati mansabdor shakhslarining qonuniy talablarini bajarishi;
yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini ishlab chiqishi va amalga oshirishi, shuningdek ularning bajarilishi ustidan doimiy nazoratni taminlashi;
yonginga qarshi targibot utkazishi va uz khodimlariga yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni urgatishi;
uziga qarashli yonginga qarshi himoya tizimi va vositalarini, yonginga qarshi suv taminoti manbalarini, shu jumladan yonginni uchirishning birlamchi vositalarini ishga yaroqli holda saqlashi, ulardan belgilanganidan boshqa maqsadda foydalanilishiga yul quymasligi;
yongindan saqlash khizmati bulinmalariga yonginlarni uchirishda, shuningdek yongin nazorati organlariga yonginlarning kelib chiqish va kuchayish (tarqalish) sabablari hamda sharoitlarini aniqlashda, yongin khavfsizligi talablarining buzilishida va yonginlar kelib chiqishida aybdor shakhslarni topishda belgilangan tartibda kumaklashishi;
uz hududidagi yonginlarni uchirish chogida zarur kuchlar va vositalarni belgilangan tartibda berishi;
yongindan saqlash khizmatining mansabdor shakhslari uz khizmat vazifalarini bajarayotganda ularning uz hududiga, binolar, inshootlarga va boshqa obektlarga erkin kirishini taminlashi;
uziga qarashli obektlarning yongin khavfsizligi holati tugrisidagi, shu jumladan uzi ishlab chiqarayotgan mahsulotning yongin khavfliligi haqidagi, shuningdek uz hududida sodir bulgan yonginlar va ularning oqibatlari tugrisidagi malumotlarni hamda hujjatlarni yongin nazorati organlari mansabdor shakhslarining talabiga kura taqdim etishi;
kelib chiqqan yonginlar, mavjud yonginga qarshi himoya tizimlari va vositalaridagi nosozliklar tugrisida, yullar va tor kuchalarning holati uzgarganligi haqida yongindan saqlash khizmatiga darhol khabar qilishi;
kungilli yongindan saqlash khizmatining faoliyatiga belgilangan tartibda kumaklashishi shart.
Tashkilotlar qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ega bulishi va ularning zimmasida boshqa majburiyatlar bulishi mumkin.
11-modda. Fuqarolarning yongin khavfsizligi sohasidagi huquq va majburiyatlari
Fuqarolar:
yongin kelib chiqqan taqdirda uz sogligi va mol-mulkining himoya qilinishi;
yongin tufayli uziga etkazilgan zararning urni belgilangan tartibda qoplanishi;
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 57-bobi («Zarar etkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar»).
uz sogligiga va (yoki) mol-mulkiga zarar etkazgan yonginning kelib chiqish sabablari hamda sharoitlarini aniqlashda ishtirok etish;
yongin khavfsizligi masalalari buyicha belgilangan tartibda akhborot olish;
yongindan saqlash khizmati etib kelguniga qadar odamlarni, mol-mulkni qutqarish va yonginlarni uchirish yuzasidan choralar kurish;
yonginlarni uchirishda yongindan saqlash khizmatiga kumaklashish;
yongin khavfsizligini taminlashda, shu jumladan kungilli yongindan saqlash khizmati faoliyatida ishtirok etish huquqiga ega.
Fuqarolar:
yongin khavfsizligi talablariga rioya qilishi;
yonginni sezib qolganda bu haqda yongindan saqlash khizmatiga darhol khabar qilishi;
yongindan saqlash khizmati mansabdor shakhslarining qonuniy talablarini bajarishi;
uziga qarashli ishlab chiqarish, khujalik binolarini, turarjoylarni va boshqa binolar hamda imoratlarni belgilangan tartibda yongin nazoratini amalga oshirish maqsadida kuzdan kechirishi va tekshirishi uchun yongin nazorati organlarining mansabdor shakhslariga imkoniyat berishi shart.
Fuqarolar qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ega bulishi va ularning zimmasida boshqa majburiyatlar bulishi mumkin.
3-bob. YOngin khavfsizligini taminlash
12-modda. YOngin khavfsizligini taminlashni tashkil etish
YOngin khavfsizligini taminlash tashkilotlarning mansabdor shakhslari va boshqa khodimlari, shuningdek yakka tartibdagi tadbirkorlar faoliyatining tarkibiy qismidir. YOngin khavfsizligini taminlashga doir talablar mansab yuriqnomalarida va boshqa yuriqnomalarda, zarur hollarda esa tegishli shartnomalarda aks ettirilishi kerak.
Tashkilotlarning yongin khavfsizligini taminlash, agar tegishli shartnomada boshqacha qoida nazarda tutilmagan bulsa, mazkur tashkilotlarning rahbarlari va ular vakolat bergan shakhslar zimmasiga yuklatiladi. YOngin khavfsizligini taminlashga doir vazifalarning vakolatli shakhslar zimmasiga yuklatilishi rahbarlarning zimmasidan masuliyatni soqit qilmaydi.
Khususiy va davlat uy-joy fondlarining turarjoylari va boshqa binolarida yongin khavfsizligini taminlash, agar bu mulkiy ijara (arenda) shartnomasida kursatilgan bulsa, mulkdorlar yoki ijaraga (arendaga) oluvchilar zimmasiga yuklatiladi.
Aholi punktlarini rivojlantirish va ularda imorat qurishni rejalashtirish, binolar va inshootlarni loyihalashtirish, qurish, kengaytirish, rekonstruksiya qilish hamda tekhnik jihatdan qayta jihozlash chogida yongin khavfsizligini taminlash tegishincha shaharsozlik faoliyati sohasidagi makhsus vakolatli davlat organi, buyurtmachilar, imorat quruvchilar, loyiha va qurilish tashkilotlari zimmasiga yuklatiladi.
13-modda. YOngin khavfsizligi sohasida normativ jihatdan tartibga solish
YOngin khavfsizligi sohasida normativ jihatdan tartibga solish ijro etilishi shart bulgan yongin khavfsizligi talablarining vakolatli organlar tomonidan normativ-huquqiy hujjatlarda, shuningdek normativ hujjatlarda belgilanishidir.
Vakolatli organlar tomonidan tasdiqlanadigan yongin khavfsizligi talablarini uz ichiga olgan normativ-huquqiy hujjatlar, shuningdek normativ hujjatlar Davlat yongin khavfsizligi khizmati bilan kelishib olinishi kerak.
14-modda. YOngin khavfsizligi chora-tadbirlarini ishlab chiqish va amalga oshirish
YOngin khavfsizligi chora-tadbirlari yongin khavfsizligini taminlashga, shu jumladan yongin khavfsizligi talablarini bajarishga doir harakatlardir.
YOngin khavfsizligi chora-tadbirlari yongin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlariga, yongin khavfsizligi sohasidagi normativ hujjatlarga muvofiq, shuningdek yonginlarga qarshi kurashish tajribasi, moddalar, materiallar, tekhnologik jarayonlar, buyumlar, konstruksiyalar, asbob-uskunalar, binolar va inshootlarning yongin khavfliligiga baho berish asosida ishlab chiqiladi.
Moddalar, materiallar, buyumlar, konstruksiyalar va asbob-uskunalarni ishlab chiqaruvchilar (etkazib beruvchilar) mazkur moddalar, materiallar, buyumlar, konstruksiyalar va asbob-uskunalarning yongin khavfliligi kursatkichlarini, shuningdek ulardan foydalanishda qullaniladigan yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini tegishli tekhnik hujjatlarda kursatishi kerak.
Tashkilotlar, binolar, inshootlar va boshqa obektlar uchun yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini ishlab chiqishda va amalga oshirishda, shu jumladan ular loyihalashtirilayotganda yonginlar chogida odamlarning evakuasiya qilinishini hamda yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulki saqlab qolinishini taminlovchi echimlar nazarda tutilishi kerak.
Aholi punktlari va boshqa hududlar uchun yongin khavfsizligi chora-tadbirlari tegishli mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan ishlab chiqiladi hamda amalga oshiriladi.
15-modda. YOnginlarni uchirish
YOnginlarni uchirish odamlarning hayotini asrab qolish hamda sogligini saqlash, yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkini, atrof tabiiy muhitni asrash hamda yonginlarni bartaraf etish harakatlaridan iboratdir.
YOngindan saqlash khizmati bulinmalari tomonidan yonginlarning uchirilishini tashkil etish tartibini Davlat yongin khavfsizligi khizmati belgilaydi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmati boshqaruv organlari va bulinmalarining yongindan saqlash khizmatining boshqa turlari, vakolatli organlar, avariya-tamirlash khizmatlari va uzga khizmatlar bilan yonginlarning uchirilishini tashkil etishni taminlashga doir hamkorligi kelishuvlar bilan tartibga solinadi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmati bulinmalarining kuchlari va vositalarini favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etishga jalb qilish tartibi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish tugrisidagi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
YOnginlarni uchirish uchun yongindan saqlash khizmati bulinmalarining kuchlari va vositalarini jalb qilishning mintaqalararo hamda mahalliy darajalardagi rejalari mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan tasdiqlanadi.
YOnginlar tugrisidagi khabarlarni qabul qilish uchun aholi punktlarining telefon tarmoqlarida yagona raqam — 01 urnatiladi.
YOngin kelib chiqqanligi tugrisidagi khabarni olgach, Davlat yongin khavfsizligi khizmati bulinmalari yongin joyiga darhol junab ketishi shart.
Zarur hollarda, yonginlarni uchirish chogida yongin kuchayishining (tarqalishining) hamda yongin bilan bogliq bulgan, odamlarga, yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkiga, atrof tabiiy muhitga tahdid soluvchi khavfli omillarning oldini olish uchun:
yonginlar tarqalgan (tarqalish ehtimoli bulgan) va khavf keltirib chiqaradigan joylarga kirib borishga doir;
yonginlarning kuchayishiga (tarqalishiga) tusqinlik qiladigan va ularni bartaraf etishni taminlaydigan sharoitlarni yaratishga doir;
tashkilotlar va fuqarolarda mavjud bulgan aloqa, transport vositalaridan, asbob-uskunalardan, yonginni uchirish vositalari va olovni uchirish moddalaridan keyinchalik urni belgilangan tartibda qoplanishi sharti bilan foydalanishga doir;
tegishli khizmatlarni jalb etgan holda jamoat tartibini taminlash, yonginlar uchirilayotgan joylarni quriqlash (shu jumladan yonginlarning kelib chiqish va kuchayish (tarqalish) sabablarini, sharoitlarini tekshirish chogida), yul harakatini tartibga solish, evakuasiya qilish va (yoki) yongin kelib chiqqan joyda boshqa tadbirlarni amalga oshirishga doir harakatlar bajariladi.
YOngindan saqlash khizmati bulinmalari yonginlarni uchirish, yonginlar va avariyalarning kelib chiqishi hamda kuchayishining (tarqalishining) oldini olish bilan bogliq zarur ishlarni amalga oshirishda yonginni uchirish maqsadi uchun tabiiy va suniy suv manbalaridan suv bilan bepul taminlanadi.
Asosli tavakkalchilik doirasida harakat qilgan Davlat yongin khavfsizligi khizmatining shakhsiy tarkibi va yonginni uchirishda qatnashgan boshqa ishtirokchilar etkazilgan zararning urnini qoplashdan ozod qilinadi.
16-modda. YOnginni uchirishga rahbarlik qilish
YOnginni uchirishga rahbarlik qilish yongin joyiga etib kelgan yongindan saqlash khizmatining katta tezkor mansabdor shakhsi (bundan buyon matnda yonginni uchirish rahbari deb yuritiladi) tomonidan amalga oshiriladi, u yonginni uchirish harakatlarini bajarishda ishtirok etayotgan yongindan saqlash khizmatining shakhsiy tarkibini, shuningdek yonginni uchirishga jalb etilgan kuchlar va vositalarni yakkaboshchilik prinsipi asosida boshqaradi.
YOnginni uchirish rahbari vazifalarning bajarilishi, yonginni uchirish harakatlarini bajarishda ishtirok etayotgan yongindan saqlash khizmati shakhsiy tarkibining hamda yonginni uchirishga jalb etilgan kuchlar va vositalarning khavfsizligi uchun javob beradi.
YOnginni uchirish rahbari yonginni uchirish harakatlari amalga oshirilayotgan hudud chegaralarini, mazkur harakatlarni bajarishning tartibini va uziga khos jihatlarini belgilaydi, shuningdek yongin chogida odamlarni, yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkini qutqarish buyicha qarorlar qabul qiladi. Zarur hollarda, yonginni uchirish rahbari boshqa qarorlar, shu jumladan yonginni uchirish harakatlari amalga oshirilayotgan hududdagi yuridik va jismoniy shakhslarning huquqlarini cheklaydigan qarorlar qabul qilishga haqli.
YOnginni uchirish rahbarining kursatmalari yonginni uchirish harakatlari amalga oshirilayotgan hududdagi barcha tashkilotlar va fuqarolarning ijro etishi uchun majburiydir.
YOngin uchirilayotganda yonginni uchirish rahbarining harakatlariga aralashishga yoki uning farmoyishlarini bekor qilishga hech kim haqli emas.
17-modda. YOngin khavfsizligi sohasida ishlarni bajarish va khizmatlar kursatish
YOngin khavfsizligi sohasidagi ishlar va khizmatlar yongin khavfsizligi talablarini amalga oshirish, shuningdek yonginlar profilaktikasini taminlash va yonginlarni uchirish maqsadida bajariladi hamda kursatiladi. YOngin khavfsizligi sohasidagi ishlar va khizmatlar jumlasiga quyidagilar kiradi:
yongin khavfsizligi sohasi mutakhassislarini tayyorlash, qayta tayyorlash, ularning malakasini oshirish;
aholiga yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni urgatish;
yonginga qarshi targibot ishlarini amalga oshirish;
ilmiy-tekhnik maslahatlar berish va ekspertizalar utkazish;
tashkilotlarni, aholi punktlari va boshqa hududlarni yonginlardan muhofaza qilish;
yongin-tekhnik mahsulotini ishlab chiqarish, sinovdan utkazish, kharid qilish va etkazib berish;
moddalar, materiallar, buyumlar, konstruksiyalar va asbob-uskunalarni yongin khavfsizligi jihatidan sinovdan utkazish;
loyiha, tadqiqot ishlarini bajarish;
olovdan himoya qilish va pech-murikon ishlarini bajarish;
yonginga qarshi himoya tizimlari va vositalarini montaj qilish, ularga tekhnik khizmat kursatish hamda ularni tamirlash;
yonginga qarshi aslaha-anjomlarni, yonginni uchirishning birlamchi vositalarini tamirlash va ularga khizmat kursatish, olovni uchirish moddalarining sifatini tiklash.
YOngin khavfsizligi sohasidagi ishlar va khizmatlar jumlasiga qonun hujjatlariga muvofiq boshqa ishlar va khizmatlar ham kiritilishi mumkin.
18-modda. YOnginga qarshi targibot va yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni urgatish
YOnginga qarshi targibot aniq maqsadni kuzlagan holda jamiyatni ommaviy akhborot vositalari, makhsus adabiyotlar va reklama mahsulotlarini nashr etish hamda tarqatish, muayyan mavzuga bagishlangan kurgazmalar, kuriklar, konferensiyalar utkazish va aholini khabardor qilishning qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa shakllaridan foydalanish orqali yongin khavfsizligi muammolari va yongin khavfsizligini taminlash yullari haqida khabardor qilishdir.
YOnginga qarshi targibotni yongindan saqlash khizmati, shuningdek yongindan saqlash khizmati kumagida vakolatli organlar, mahalliy davlat hokimiyati organlari, fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari, tashkilotlar va fuqarolar utkazadi.
Tashkilotlarning khodimlariga yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni urgatish ish beruvchilar (mamuriyat, mulkdorlar) tomonidan yongin khavfsizligi sohasidagi normativ hujjatlarga muvofiq, tegishli vakolatli organlar tasdiqlagan va Davlat yongin khavfsizligi khizmati bilan kelishilgan makhsus dasturlar buyicha olib boriladi.
Maktabgacha talim muassasalarida bolalarga va boshqa talim muassasalarida talim olayotgan shakhslarga yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni majburiy tarzda urgatish mazkur muassasalar tomonidan tegishli vakolatli organlar tasdiqlagan va Davlat yongin khavfsizligi khizmati bilan kelishilgan makhsus dasturlar buyicha amalga oshiriladi.
Umumiy urta, urta makhsus, kasb-hunar talimi muassasalarida bolalarga yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini qullashni urgatish, ularni kasbga yunaltirish, yonginga qarshi targibot tizimini takomillashtirish hamda yonginlarning oldini olishga va yongin chogida tugri harakat qila bilishga qaratilgan boshqa vazifalarni amalga oshirish maqsadida qonun hujjatlariga muvofiq yosh yongin uchiruvchilar drujinalari tashkil etilishi mumkin.
19-modda. YOngin khavfsizligi sohasida akhborot bilan taminlash
Vakolatli organlar yongin khavfsizligi uchun noqulay sharoitlar tugrisida uz vakolatlari doirasida Davlat yongin khavfsizligi khizmatini darhol va bepul asosda khabardor qilishi shart.
Faoliyati tuliq yoki qisman Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti mablaglari hisobidan moliyalashtiriladigan ommaviy akhborot vositalari yongin khavfsizligi masalalariga doir tezkor akhborotni bepul asosda elon qilishi shart.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari va fuqarolarning uzini uzi boshqarish organlari yongin khavfsizligini taminlash yuzasidan qabul qilgan qarorlari haqida aholini khabardor qilishi shart.
20-modda. YOnginlarni va ularning oqibatlarini hisobga olish
YOnginlarni va ularning oqibatlarini hisobga olish, shuningdek yonginlarga doir akhborotni tuplash hamda uzaro almashish tartibi Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
21-modda. YOnginga qarshi alohida rejim
YOngin khavfi yuqori bulganda mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarori bilan tegishli hududlarda yonginga qarshi alohida rejim urnatilishi mumkin.
YOnginga qarshi alohida rejimning amal qilishi davrida tegishli hududlarda yongin khavfsizligi sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarda nazarda tutilgan yongin khavfsizligiga oid qushimcha talablar belgilanadi.
22-modda. YOngin khavfsizligini ilmiy-tekhnik jihatdan taminlash
YOngin khavfsizligini ilmiy-tekhnik jihatdan taminlashni ilmiy — tadqiqot, tajriba-konstruktorlik, loyiha tashkilotlari va boshqa ilmiy-tekhnik tashkilotlar, shuningdek tegishli talim muassasalari amalga oshiradi.
YOngin khavfsizligi sohasidagi ilmiy-tekhnik ishlanmalarni moliyalashtirish Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti mablaglari, tashkilotlarning mablaglari, shuningdek qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi.
YOngin khavfsizligini ilmiy-tekhnik jihatdan taminlashni muvofiqlashtirish Davlat yongin khavfsizligi khizmati tomonidan amalga oshiriladi.
Tashkilotlar yangi tekhnologiyalar va mahsulotlar yaratilishida yongin khavfsizligini taminlash maqsadida zarur ilmiy-tekhnik ishlanmalar amalga oshirilishini taminlaydi.
23-modda. YOngin-tekhnik mahsulotini ishlab chiqarish
YOngin-tekhnik mahsuloti davlat buyurtmasi asosida, shuningdek tadbirkorlik faoliyati tartibida ishlab chiqariladi.
YOngin-tekhnik mahsulotini ishlab chiqarish belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
24-modda. YOngin khavfsizligi sohasidagi faoliyatning ayrim turlarini lisenziyalash
YOngin khavfsizligi sohasidagi faoliyatning ayrim turlarini lisenziyalash belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 22 martdagi 136-son qarori bilan tasdiqlangan «YOnginga qarshi avtomatika vositalarini, quriqlash signalizasiyalarini, yongindan darak beruvchi va yongindan saqlovchi signalizasiyalarni loyihalashtirish, montaj qilish, sozlash, tamirlash va ularga tekhnik khizmat kursatish faoliyatini lisenziyalash tugrisida»gi nizom.
25-modda. YOngin khavfsizligi sohasidagi mahsulotlar va khizmatlarni sertifikatlashtirish
YOngin khavfsizligi sohasidagi mahsulotlar va khizmatlarni sertifikatlashtirish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
YOngin khavfsizligi sohasidagi majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bulgan mahsulotlar va khizmatlarning ruykhati Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
YOngin khavfsizligi sohasidagi mahsulotlar va khizmatlarning yongin khavfsizligi talablariga muvofiqligini tasdiqlash uchun ular tashkilotlar hamda fuqarolar tashabbusiga kura ikhtiyoriy sertifikatlashtirishdan utkazilishi mumkin.
4-bob. YOngindan saqlash khizmati
26-modda. YOngindan saqlash khizmatining asosiy vazifalari
YOngindan saqlash khizmatining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
yonginlar profilaktikasini utkazish va yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
yonginlarni uchirish, yongin zonasida qolgan odamlarni hamda yuridik va jismoniy shakhslarning mol-mulkini qutqarish.
YOngindan saqlash khizmati kuchlari va vositalarining yonginlar profilaktikasi hamda yonginlarni uchirish bilan bogliq bulmagan ishlarni bajarishga jalb qilinishiga, agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bulsa, yul quyilmaydi.
27-modda. YOngindan saqlash khizmatining turlari
YOngindan saqlash khizmati davlat, idoraviy va kungilli yongindan saqlash khizmatlariga bulinadi.
28-modda. Davlat yongindan saqlash khizmati
Davlat yongindan saqlash khizmati yongindan saqlash khizmatining asosiy turidir va u Davlat yongin khavfsizligi khizmati tomonidan amalga oshiriladi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining bulinmalari tumanlar, shaharlar va boshqa aholi punktlarida, uta muhim davlat ahamiyatiga molik yoki yongin va portlash khavfi yuqori bulgan obektlarda belgilangan tartibda tashkil etiladi.
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 10 iyundagi 200-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Tumanlar, shaharlar va boshqa aholi punktlarida, uta muhim davlat ahamiyatiga molik yoki yongin va portlash khavfi yuqori bulgan obektlarda Uzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Davlat yongin khavfsizligi khizmati bulinmalarini tashkil etish tartibi tugrisida»gi nizom.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining tuzilishi, vazifalari, funksiyalari, tashkil etilishi va faoliyat yuritish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
29-modda. Davlat yongin khavfsizligi khizmatining shakhsiy tarkibi
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining shakhsiy tarkibi tegishli shtat lavozimlarida turgan:
safdorlar, serjantlar va ofiserlar tarkibidan bulgan shakhslarni (khodimlarni);
makhsus unvonga ega bulmagan shakhslarni (khizmatchilarni) uz ichiga oladi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining khodimlariga nisbatan ichki ishlar organlarida khizmatni utashni tartibga soluvchi nizomlar amal qiladi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining khizmatchilariga nisbatan mehnat tugrisidagi qonun hujjatlarida belgilangan qoidalar amal qiladi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining shakhsiy tarkibi belgilangan namunadagi khizmat kiyimiga va farqlash belgilariga ega buladi.
30-modda. Davlat yongin khavfsizligi khizmati shakhsiy tarkibini ijtimoiy himoya qilish chora-tadbirlari
Davlat yongin khavfsizligi khizmati shakhsiy tarkibining hayoti va sogligi davlat himoyasidadir hamda belgilangan tartibda davlat tomonidan majburiy sugurta qilinishi lozim.
31-modda. Idoraviy yongindan saqlash khizmati
Idoraviy yongindan saqlash khizmati vakolatli organlarda va tashkilotlarda ularga qarashli obektlarning yongin khavfsizligini taminlash uchun tashkil etiladi.
Idoraviy yongindan saqlash khizmati boshqaruv organlari va bulinmalarining faoliyatini tashkil etish, shuningdek shakhsiy tarkibning khizmatni utash tartibi tegishli vakolatli organlar va tashkilotlar tomonidan Davlat yongin khavfsizligi khizmati bilan kelishilgan holda belgilanadi.
32-modda. Kungilli yongindan saqlash khizmati
Kungilli yongindan saqlash khizmati fuqarolar va jamoat birlashmalarining tashkilotlarda, aholi punktlari va boshqa hududlarda yongin khavfsizligi chora-tadbirlarini taminlashda, yonginlarni uchirishda ishtirok etishining shaklidir.
Kungilli yongindan saqlash khizmati bulinmalari drujinalar va (yoki) komandalar tarzida tashkil etiladi hamda tegishli mamuriy-hududiy birlikning yongin khavfsizligini taminlash tizimiga kiradi.
Kungilli yongindan saqlash khizmati bulinmalarini tashkil etish va ularning faoliyat yuritish tartibi Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
33-modda. Idoraviy va kungilli yongindan saqlash khizmati bulinmalarini hisobga olish ruykhatidan utkazish
Idoraviy va kungilli yongindan saqlash khizmati bulinmalari hisobga olish ruykhatidan utkazilishi kerak.
Idoraviy va kungilli yongindan saqlash khizmati bulinmalarini hisobga olish ruykhatidan utkazishni amalga oshirish tartibi Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
5-bob. YOngin nazorati
34-modda. Davlat yongin nazorati
Davlat yongin nazorati vakolatli organlar, tashkilotlar, ularning mansabdor shakhslari, shuningdek fuqarolar tomonidan yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishini tekshirish va tekshiruv natijalari buyicha chora-tadbirlar kurish maqsadida amalga oshiriladigan nazoratdir.
Davlat yongin nazorati Uzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining davlat yongin nazorati organlari bulgan tegishli bulinmalari tomonidan amalga oshiriladi.
Uzbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining, Uzbekiston Respublikasi Milliy khavfsizlik khizmatining obektlarida, urmon khujaligi hududlarida, kon qazilmalari va shakhta inshootlarida, portlovchi materiallar ishlab chiqarilayotganda, tashilayotganda, saqlanayotganda, ulardan foydalanilayotganda va ular utilizasiya qilinayotganda, sanoat uchun muljallangan portlovchi materiallardan foydalangan holda portlatish ishlarini olib boruvchi tashkilotlarda, havo, suv, temir yul, avtomobil transporti hamda elektr transportidan foydalanilayotganda davlat yongin nazoratini amalga oshirish tartibi Davlat yongin khavfsizligi khizmati va tegishli vakolatli organlar urtasidagi kelishuvlar bilan belgilanadi.
Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik va boshqa vakolatkhonalarida yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishi ustidan davlat yongin nazorati Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Uzbekiston Respublikasida akkreditasiya qilingan diplomatik va boshqa chet el vakolatkhonalari egallab turgan obektlarda yongin khavfsizligi talablariga rioya qilinishi ustidan davlat yongin nazorati ushbu muassasalar rasmiy vakilining Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi orqali qilgan yozma murojaati asosida davlat yongin nazorati organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Davlat yongin nazorati organlari va mansabdor shakhslarining ruykhati, vazifalari, huquq va majburiyatlari Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan Davlat yongin nazorati tugrisidagi nizom bilan belgilanadi.
35-modda. Idoraviy yongin nazorati
Idoraviy yongin nazorati idoraviy yongindan saqlash khizmati, shuningdek qonun hujjatlarida vakolat berilgan mansabdor shakhslar tomonidan idoralarga qarashli tashkilotlarning yongin khavfsizligi talablariga rioya qilishini tekshirish va tekshiruv natijalari buyicha chora-tadbirlar kurish maqsadida amalga oshiriladigan nazoratdir.
Idoraviy yongin nazorati vakolatli organlar tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Idoralarga qarashli tashkilotlarda yongin khavfsizligi talablari yongin kelib chiqishiga va odamlarning khavfsizligiga tahdid soladigan tarzda buzilganligi aniqlangan taqdirda, idoraviy yongindan saqlash khizmati alohida ishlab chiqarishning, ishlab chiqarish uchastkasining, agregatning ishini, binodan, inshootdan, khonadan foydalanishni, ayrim turdagi ishlarni bajarishni tuliq yoki qisman tukhtatib quyish huquqiga ega.
6-bob. Yakunlovchi qoidalar
36-modda. YOngindan saqlash khizmatining moliyaviy va moddiy-tekhnika taminoti
Davlat yongin khavfsizligi khizmati boshqaruv organlari hamda bulinmalarining, bundan tashkilotlar bilan tuziladigan shartnomalar asosida tashkil etiladigan bulinmalar mustasno, moliyaviy va moddiy-tekhnika taminoti Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti mablaglari va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi.
Davlat yongin khavfsizligi khizmatining tashkilotlar bilan tuzilgan shartnomalar asosida tashkil etilgan bulinmalarining taminoti mazkur tashkilotlar mablaglari hisobidan amalga oshiriladi.
Idoraviy va kungilli yongindan saqlash khizmatining moliyaviy hamda moddiy-tekhnika taminoti, shuningdek shakhsiy tarkibning ijtimoiy kafolatlari va kompensasiyalarini moliyaviy taminlash ularning muassislari tomonidan uz mablaglari hisobidan amalga oshiriladi.
37-modda. Nizolarni hal etish
YOngin khavfsizligi sohasidagi nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
38-modda. YOngin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
YOngin khavfsizligi tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlikda aybdor shakhslar belgilangan tartibda javobgar buladi.
39-modda. Qonun hujjatlarini ushbu Qonunga muvofiqlashtirish
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi:
hukumat qarorlarini ushbu Qonunga muvofiqlashtirsin;
davlat boshqaruvi organlari ushbu Qonunga zid bulgan uz normativ-huquqiy hujjatlarini qayta kurib chiqishlari va bekor qilishlarini taminlasin.
40-modda. Ushbu Qonunning kuchga kirishi
Ushbu Qonun rasmiy elon qilingan kundan etiboran kuchga kiradi.
Ushbu Qonun «Khalq suzi» gazetasining 2009 yil 1 oktyabrdagi 191-192 (4854-4855)-sonida elon qilingan.
Uzbekiston Respublikasi Prezidenti I. KARIMOV
Toshkent sh.,
2009 yil 30 sentyabr,
URQ-226-son
(Uzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tuplami, 2009 y., 40-son, 432-modda)