Закот- берувчи ва олувчи одоблари — збекистон

Закот- берувчи ва олувчи одоблари — збекистон

Закот — берувчи ва олувчи одоблари — Ўзбекистон

Жобир ибн Атийкдан, у отасидан ривоят? илинади:
«Набий соллалло? у алай? и васаллам:
«Келажакда? узурингизга ёмон кўрилган жамоатлар келадилар. Бас,?ачонки улар сизга келсалар, уларни табрик ила кутиб олинглар. Улар билан талаб? илган нарсалари орасини очиб? ўйинглар. Агар адолатли бўлсалар, ўзларига фойда. Агар зулм? илсалар, зарари? ам ўзларига. Уларни рози? илинглар. Албатта, сизнинг закотингизнинг тугал бўлиши уларнинг ризосига бо? ли?. Улар сизнинг? а?ингизга дуо? илсинлар», дедилар».
Абу Довуд ривоят? илган.
Шар?:?адиси шарифдаги «ёмон кўрилган жамоатлар»дан мурод, закот йи??ани келадиган закотчилардир.
Закотчиларнинг закот йи??ани келишлари? аммага? ам ё? авермайди. Лекин закот берувчи кишилар одобли бўлишлари керак. Закот олгани келган закотчининг муомаласини яхшилаш учун закот берувчи? уйидаги одобларга риоя? илиши керак:
1. Закотчини очи? че? ра билан, табрик сўзлари ила кутиб олиши лозим.
2. Закотчига закотни осонлик билан, тў? ри? олда? исоб-китоб? илиб олишига шароит яратиб бериш керак.
3. Закотчини шариат кўрсатмаси бўйича рози? илишга? аракат? илиши керак.
4. Закотчи? айтиб кетаётиб, «?а? и?ий мусулмон экансан,?ани энди бош? а закот берадиганлар? ам сенга ўхшаган бўлса эди», деб дуо? иладиган муомала? илиш керак.
Шу билан бирга,?адисда закотчилар риоя? илиши лозим бўлган энг му? им нарса – адолатли бўлиш? а?ида? ам таъкидланган. Чунки адолат? илса, закотчининг ўзига фойда, зулм? илса, ўзига зарар!
Жарир ибн Абдулло? розиялло? у ан? удан ривоят? илинади:
«Аъробийлар Набий соллалло? у алай? и васалламга шикоят? илиб:
«Сада? ачилардан баъзи одамлар келиб бизга зулм? иладилар», дейишди. У зот соллалло? у алай? и васаллам:
«Сада? ачиларингизни рози? илингиз!» дедилар.
Жарир:
«Набий соллалло? у алай? и васалламдан буни эшитганимдан бошлаб мендан сада? ачи фа? ат рози бўлиб? айтди», деди».
Бешовларидан фа? ат Бухорий ривоят? илмаган.
Термизийнинг лафзида:
«?ачон олдингизга сада? ачи келса, фа? ат рози бўлиб? айтсин», дейилган.
Шар?: Ушбу ривоятдан сада? ачининг устидан шикоят? илиб борган одамларга ра? бар киши наси? ат? илиб туриши кераклиги маълум бўлади.
Закот берувчилар эса, ўзларининг? из? анчи? лик ёки бош? а номаъ? ул одатлари билан сада? а йи??ани келган кишиларни хафа? илишлари керак эмас.?амма Жарир ибн Абдулло? розиялло? у ан? уга ўхшаб, сада? ачи рози бўлиб? айтишига? аракат? илгани маъ? ул.
Амр ибн Шуайбдан, у отасидан, отаси бобоси розиялло? у ан? умдан ривоят? илинади:
«Набий соллалло? у алай? и васаллам:
«Олиб келиш? ам йў?, четга чи? иш? ам йў?. Сада? алари фа? атгина? овлиларида олинади», дедилар».
«Сунан» эгалари ривоят? илишган.
Шар?: Ушбу? адисда закотчининг одоблари? а?ида сўз кетмо? да. У мол эгасини? ийнаб, «молингни олдимга жам? илиб кел, шу ерда санаб закотини оламан», дейиши керак эмас. Шунингдек, ўзи четро? жойга чи? иб олиб, шу ерга кел, деб мол эгасини ча? ирмаслиги керак. Аксинча, унинг моли? аерда бўлса, ўша ерга бориб, закотини олмо? и лозим.
Абдулло? ибн Абу Авфо розиялло? у ан? удан ривоят? илинади:
«Отам дарахт со? ибларидан эди. Набий соллалло? у алай? и васаллам? ачон у зотга бирор? авм ўз сада? асини олиб келса:
«Эй бор Худоё, Оли фалонга саловот юборгин», дер эдилар. Бас, отам у зотга сада? асини олиб келди. У зот:
«Эй Алло?, Оли Абу Авфога саловот юбор», дедилар».
Бешовларидан фа? ат Термизий ривоят? илмаган.
Унинг ва Абу Довуднинг ривоятида:
«Сада? ада тажовузкорлик? илувчи худди уни ман? илувчи кабидир», дейилган.
Шар?: Ровийнинг «отам дарахт со? ибларидан эди» дейиши улу? бир ма? омга ишорадир.
?удайбия сул? и?одисасида Макка мушриклари? азрати Усмон розиялло? у ан? уни ўлдиришибди, деган миш-миш тар? алганида Пай? амбар алай? иссалом кишилардан фидокорлик учун байъат олганлар. Ўша байъатни дарахт остида олганлар. Шунинг учун мазкур байъат «дарахт байъати» номи билан маш? ур бўлган. Ўша дарахт остида Пай? амбар алай? иссаломга байъат? илган са? обалар «дарахт со? иблари» деб аталади.
Алло? оят нозил? илиб, дарахт остида Пай? амбар алай? иссаломга байъат? илганлар у зотга эмас, Алло? га байъат? илганликлари, улардан байъат олган? ўл Расулулло? алай? иссаломнинг? ўллари эмас, Алло? нинг «?ўли» эканини баён? илган. Шу билан бирга, Алло? улардан рози эканини? ам баён? илган. Шунинг учун мазкур байъат «ризвон байъати»?ам деб аталади. У? одиса иштирокчилари энг улу? одамлардан? исобланадилар.
Абу Авфонинг исмлари Ал? ама ибн Холид ал-Асламий бўлиб, у киши билан бирга ушбу? адис ровийи бўлмиш ў? иллари Абдулло??ам мазкур улу? байъатда? атнашганлар. Улар бу билан? ар? анча фахрлансалар арзийди.
Ушбу ривоятдан мол эгаси закотини ўзи олиб келса? ам мумкинлиги чи? ади. Ана ўша пайтда закотни? абул? илиб олувчи масъул киши закот берувчининг? а?ига дуо? илмо? и лозим экан.
Пай? амбар алай? иссаломнинг бировга саловот айтмо? лари унга Алло? нинг ра? матини сўраб дуо? илишларидир.
Рофеъ ибн Хадийж розиялло? у ан? удан ривоят? илинади:
«Набий соллалло? у алай? и васаллам:
«Сада? ада? а? ила омил бўлган одам то уйига? айтиб келгунича Алло? нинг йўлидаги? озийдекдир», дедилар».
Термизий ривоят? илган ва «яхши» деган.
Шар?: Тў? ри сада? ачи бўлиб ишлаш жуда? ам савобли иш эканини шу? адиси шарифдан билиб оламиз.
Алло? нинг йўлида жи? од? илиш? анчалик улу? экани? аммага маълум. ўозий Алло? га ва Унинг Расулига тоат? илган бўлади. Сада? ачи? ам ўз ишини? а? ила адо этса, у? ам Алло? ва Унинг Расулига тоат? илган бўлади.
Сада? ачи Ислом? укмлари ички томондан устун бўлиши учун курашади. У бева-бечора, мискин-фа? ирларнинг? а?ларини жойига? арор топдиради. Шунга ўхшаш ишлар кўп. Шунинг учун бу жанжалли, бойларга ёмон кўринадиган иш, деб сада? ачи бўлишдан? очмаслик керак.
Биз ўрганган ривоятларда сада? ачи билан закот берувчи мол эгаси орасидаги муносабатлар, уларнинг одоблари? а?ида сўз кетди. Шу билан бирга, закот берувчи бой билан закотнинг? а?дори бўлган камба? алнинг ўзига яраша одоблари? ам бор. Уларга риоя? илиниши лозим. Энди оят ва? адислардан олинган, салафи соли? лар томонидан амал? илинган ушбу одоблар а? ли сулуклар тал? инида? андай бўлиши билан танишиб чи? айлик.
ЗАКОТ БЕРУВЧИ ОДОБЛАРИ
Билингки, бандага закотида бажариши лозим бўлган? уйидаги вазифалар бор:
1. Закотдан мурод нималигини фа? млаш керак.
У уч нарсадан иборат:
Алло? нинг му? аббатини даъво? илувчининг ўзи му? аббат? ўйган нарсасини закотга чи? ариш билан синаш.
?алокатга олиб борувчи бахилликдан покланиш.
Мол неъматига шукр? илиш.
2. Риёкорликдан холи бўлиш учун закотни сир тутиш.
Уни из? ор? илишда фа? ирни хорлаш бор. Агар закотни бермади, деган ту? матдан? ўр? са, бефар? фа? ирларга жамоат ичида очи? беради. Бош? аларга биров билиб, биров билмайдиган тарзда беради.
3. Закотини миннат ва озор бериш ила бузмайди.
Чунки инсон ўзини фа? ирга э? сон? илган? олда кўрса, унда мазкур нарса? осил бўлиши мумкин. Аслида эса, у ишга? а?и? ат назари ила? араса, фа? ир ундан Алло? нинг? а?ини? абул? илиш ила унга яхшилик? илган бўлади. Бу иш уни поклайди. Закот берувчи яхширо? ўйлаб кўрса, унинг закот чи? ариши мол неъматига шукрдир. У билан фа? ир ўртасидаги муомала эмас. Шунинг учун фа? ир фа? ирлиги учун? а?оратланмаслиги керак. Чунки фазл молда ёки молнинг йў? лигида эмас.
4. Бераётган нарсасини кичик санаши лозим.
Чунки бу ишни катта санаган одам у билан фахр¬ланади. Айтилишича, яхши иш уч нарса билан – уни кичик санаш, тезлатиш ва сир тутиш ила тугал бўлади.
5. Закот берувчи молидан энг? алолини, энг яхшисини ва ўзига энг ма? бубини чи? арсин.
?алолига келсак, Алло? таоло покдир, покдан бош¬?ани? абул? илмас. Яхшисига келсак, Алло? таоло «Ёмонини? асд? илиб, ундан инфо??илманг», деган.
Бу маънода икки нарсани муло? аза? илиш керак:
Биринчиси, Алло? таолонинг? а?ини. Бу эса У зотни улу? лаш ила бўлади. У Зот улу? лашга энг? а?ли Зотдир. Ахир инсон ўз ме? монига ёмон таом бермайди-ку!?андай? илиб ёмон молини закотга – Алло? га беради?!
Иккинчиси, ўзининг? а?ини муло? аза? илсин. Чунки берган закоти? иёмат куни ўзига учрайди. Шунинг учун ўзига энг яхши молни танлаб олиши керак. Аммо ўзи учун энг ма? буб молни закотга чи? аришига келсак, Алло? таоло:
«Му? аббат? илган нарсаларингиздан инфо??илмагунингизча яхшиликка? еч ноил бўла олмайсиз», деган.
Ибн Умар розиялло? у ан? у?ачон молидан бирор нарсага му? аббати кучайса, ўшани Алло? учун? урбон? илар эди. Ривоят? илинишича, у киши бир куни бали? егиси келаётганини айтибди. Излаб-излаб биттагина бали? топиб келишибди. Хотини уни пишириб, та? дим? илибди. Шу пайт бир мискин келиб? олибди. Ибн Умар розиялло? у ан? у унга бали? ни тутиб «ол», дебди. Шунда унинг а? ли:
«Суб? аналло?! Бизни? ийнаб келтирган нарсани берасизми, бош? а нарса? ам бор-ку!» дейишди: Шунда ул зот:
«Абдулло? нинг му? аббати шунга тушган эди», деган экан.
Ривоят? илинишича, Робийъ ибн? айсам ра? матулло? и алай? ининг эшигини бир тиланчи? о?ибди.
Хонадон эгаси: «Унга? анд беринглар!» дебди.
А? ллари: «Унга нон берсак, фойдалиро? бўлармиди?» дебдилар.
«Шўри? уриганлар! Унга? анд беринглар! Робийъ? андни яхши кўради», деган экан Робийъ ибн? айсам.
6. Сада? асини беришга лойи? одам топиш.
Уларнинг? уйидаги сифатлари бўлиши керак:
Биринчиси, та? во. Сада? асини та? водорларга берсин. Закот берувчи бу билан уларнинг Алло? га бўлган? имматларини орттиради.
Омир ибн Абдулло? ибн Зубайр обидларнинг сажда? илиб турган пайтларини танлар эди. Халтага солинган динор ва дир? амларни олиб келиб, ўзини билдирмасдан? амёнини уларнинг кавушлари олдига? ўйганини сездирар эди, холос. Унга: «Уларга сада? ани шундо? юбораверишингга нима монелик? илади», дейилганда, «Улар мени ёки вакилимни кўрганда юзлари бужмайишини хо? ламайман», деган экан.
Иккинчиси, илм. Чунки олимга мол беришда илм¬га ва дин тар? атишга ёрдам бор. Бу эса шариатни? увватли? илишдир.
Учинчиси, «неъмат бериш ёл? из Алло? нинг Ўзидан бўлади», деб эъти? од? иладиган одам бўлиш керак. Риз??а сабаб бўлган нарсаларга илтифот? илмаслик маъ? ул. Чунки бир нарсани олганда мад??илишга одатланган киши ололмай? олганида ёмонлаши турган гап.
Тўртинчиси, фа? ирлигини яширадиган,?ожатини беркитадиган ва шикоятини очиб ташламайдиган бўлиш.
Алло? таоло: «Билмаган уларни иффатидан бойлар, деб? исоблайдилар» деганга ўхшаш бўлмо? лозим.
Бешинчиси, оилали ва? арз ёки беморликка мубтало кишилар бўлсин.
Олтинчиси,?ариндош-уру? лардан бўлсин.
Чунки уларга? илинган сада? а –?ам сада? а,?ам силаи ра? мдир. Ким ушбу сифатлардан иккитасини ёки кўпро? ини ўзида жамласа, унга бериш афзалдир.
ЗАКОТ ОЛУВЧИ ОДОБЛАРИ
Закотни олувчи? уръонда зикр? илинган саккиз тоифадан бири бўлиши лозим. Унинг зиммасида бир нечта вазифа бор:
1. Алло? таоло уни? амга солган нарсани йў??илиш учун закотни унга беришга амр? илганини фа? мласин ва барча? амини йи? иб, битта? амга – Алло? нинг розилигини топишга айлантирсин.
2. Берувчига ташаккур айтиб, унинг? а?ига дуо? илсин.
Лекин бу сабабнинг шукри ми? дорида бўлсин. Чунки? адисда келганидек, «одамларга ташаккур? илмаган, Алло? га шукр? илмас». Берилган нарса оз бўлса, уни оз санамаслик шукрнинг тугал бўлишидандир. Берилган нарсани ёмонламай, айбини беркитиш керак. Буларнинг? аммаси неъматни Алло? дан кўришга зид келмайди. Воситани восита, деб билмаслик жо? илликдир. Воситани асл деб билишлик эса мункирликдир.
3. Ўзига берилган нарсага назар солсин.?алол бўлмаган нарса бўлса, мутла? о олмасин.
Чунки бировнинг молидан чи? арилган закот закот эмас. Агар шуб? али нарса бўлса, ўзини олиб? очсин. Иложсиз? олганда? ожатига ярашагина олсин.
4. Ўзига мубо? бўлган ми? дорда олсин.?ожатидан кўпни олмасин. Агар? арздор бўлса,?арзидан орти? ини олмасин.

Комментарии 0

Оставить комментарий

Ваш email не будет опубликован.