Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисида — узбекистон
Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисида — узбекистон
Конунчилик палатаси томонидан 2011 йил 27 июлда кабул килинган
Сенат томонидан 2011 йил 26 августда маъкулланган
1-боб. Умумий коидалар
1-модда. Ушбу Конуннинг вазифалари
Ушбу Конуннинг вазифалари жиноят содир этганликда гумон килиниб ушлаб турилган шахсларни ва узига нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чораси кулланилган шахсларни камокда саклаш тартиби хамда шарт-шароитларини, уларнинг хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатлари кафолатларини белгилашдан иборат.
2-модда. Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисидаги конун хужжатлари
Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисидаги конун хужжатлари ушбу Конун ва бошка конун хужжатларидан иборатдир.
Агар Узбекистон Республикасининг халкаро шартномасида Узбекистон Республикасининг жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисидаги конун хужжатларида назарда тутилганидан бошкача коидалар белгиланган булса, халкаро шартнома коидалари кулланилади.
3-модда. Асосий тушунчалар
Ушбу Конунда куйидаги асосий тушунчалар кулланилади:
ушлаб турилган — жиноят содир этганликда гумон килиниб, Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 221-моддасида назарда тутилган асослар буйича ушлаб турилган шахс;
камокка олинган — Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг нормаларига мувофик узига нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чораси кулланилган гумон килинувчи ёки айбланувчи;
камокда саклаш — жиноят содир этганликда гумон килиниб ушлаб турилган шахсларни ёхуд узига нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чораси кулланилган шахсларни камокда саклаш.
4-модда. Камокда саклашнинг асосий принциплари
Конунийлик, фукароларнинг конун олдида тенглиги, шахснинг шаъни ва кадр-кимматини хурмат килиш, фукароларнинг хукук хамда эркинликларини мухофаза килиш, айбсизлик презумпцияси камокда саклашнинг асосий принципларидир.
5-модда. Камокда саклаш асослари
Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 225-моддасида назарда тутилган тартибда тузилган ушлаб туриш баённомаси ушлаб турилганларни камокда саклашга асос булади.
Суднинг Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган тартибда чикарган камокка олиш тарзидаги эхтиёт чорасини куллаш тугрисидаги карори камокка олинганларни камокда саклашга асос булади.
6-модда. Камокда саклаш муддатлари
Камокда саклаш муддатлари Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида белгиланади.
7-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хукукий холати
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар уларнинг жиноят содир этишда айбдорлиги конунда назарда тутилган тартибда исботлангунга ва конуний кучга кирган суд хукми билан аниклангунга кадар айбсиз хисобланади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар конунда назарда тутилган чеклашлар инобатга олинган холда, Узбекистон Республикаси фукаролари учун белгиланган хукукларга, эркинликларга эга булади ва мажбуриятларни бажаради.
Узбекистон Республикаси худудида ушлаб турилган ва камокка олинган чет эл фукаролари, фукаролиги булмаган шахслар Узбекистон Республикаси фукаролари билан тенг равишда хукуклардан, эркинликлардан фойдаланади хамда мажбуриятларни бажаради, Узбекистон Республикасининг конуни ва халкаро шартномаларида белгиланган холлар бундан мустасно.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, эътикоди, шахсий ва ижтимоий мавкеига кура камситишга йул куйилмайди.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан кийноклар хамда бошка шафкатсиз, гайриинсоний ёки инсон кадр-кимматини камситувчи тазйиклар кулланилишига йул куйилмайди.
2-боб. Камокда саклаш жойлари
8-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни саклаш жойлари
Ушлаб турилганлар Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги органларининг вактинча саклаш хибсхоналарида (бундан буён матнда вактинча саклаш хибсхоналари деб юритилади) ва Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати органларининг тергов хибсхоналарида, ушлаб турилган харбий хизматчилар эса Узбекистон Республикаси Куролли Кучларининг гарнизон хамда кушин гауптвахталарида (бундан буён матнда гауптвахталар деб юритилади) сакланади.
Ушлаб турилганларни айрим жойларда истисно тарзида ушбу максадлар учун махсус мослаштирилган биноларда, денгиз ва дарё кемаларида эса махсус ажратилган каюталарда саклашга йул куйилади.
Ушлаб турилганлар конунда белгиланган холларда ва тартибда жазони ижро этиш муассасаларида сакланиши мумкин.
Камокка олинганлар Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ва Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати органларининг тергов хибсхоналарида (бундан буён матнда тергов хибсхоналари деб юритилади) сакланади.
Камокка олинганлар конунда белгиланган холларда ва тартибда вактинча саклаш хибсхоналарида хамда жазони ижро этиш муассасаларида, камокка олинган харбий хизматчилар эса гауптвахталарда сакланиши мумкин.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар конунда белгиланган холларда ва тартибда давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасаларида вактинча сакланиши мумкин.
9-модда. Вактинча саклаш хибсхоналари
Вактинча саклаш хибсхоналари ушлаб турилганларни камокда саклаш учун мулжаллангандир.
Камокка олинганлар вактинча саклаш хибсхоналарида ун суткагача сакланиши мумкин. Камокка олинганларни тергов хибсхонасига олислиги ёки лозим даражадаги катнов йуллари мавжуд эмаслиги туфайли олиб боришнинг имконияти булмаган холларда, бундай шахслар вактинча саклаш хибсхоналарида терговчининг прокурор билан келишилган карорига, шунингдек прокурорнинг карорига ёхуд суднинг ажримига кура уттиз суткагача сакланиши мумкин.
Вактинча саклаш хибсхоналари Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири томонидан ташкил этилади, кайта ташкил этилади ва тугатилади.
10-модда. Тергов хибсхоналари
Тергов хибсхоналари камокка олинганларни камокда саклаш учун мулжаллангандир.
Конунда белгиланган холларда хамда тартибда тергов хибсхоналарида ушлаб турилганлар ва махкумлар хам сакланиши мумкин.
Тергов хибсхоналари юридик шахслардир.
Тергов хибсхоналари Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан ташкил этилади, кайта ташкил этилади ва тугатилади.
11-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни саклаш учун гауптвахталардан фойдаланиш
Ушлаб турилган ва камокка олинган харбий хизматчилар гауптвахталарда конун хамда Узбекистон Республикаси Куролли Кучларида гарнизон ва коровуллик хизматини ташкил этиш хамда уташ тартибини белгиловчи бошка норматив-хукукий хужжатларда белгиланган тартиб ва шарт-шароитларда сакланади.
Камокка олинган харбий хизматчилар гауптвахталарда купи билан йигирма сутка, олис жойларда эса камокка олиш тарзидаги эхтиёт чорасининг бутун амал килиш муддати мобайнида сакланиши мумкин. Харбий хизматчининг гауптвахтада саклаш муддати харбий судлар томонидан ишнинг судда куриб чикилиши вактига, лекин купи билан ун беш суткага узайтирилиши мумкин. Интизомий кисмга юборишга хукм килинган харбий хизматчилар суднинг хукми конуний кучга киргунига кадар гауптвахталарда сакланиши мумкин.
12-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни саклаш учун тиббий муассасалардан фойдаланиш
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга ихтисослаштирилган тиббий ёки психиатрия ёрдами курсатилган такдирда, шунингдек камокка олинганларга нисбатан Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган асослар буйича стационар суд-тиббий ёки суд-психиатрия экспертизаси тайинланган такдирда, улар конун хужжатларига мувофик давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасаларига жойлаштирилади.
13-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни саклаш учун жазони ижро этиш муассасаларидан фойдаланиш
Жазони ижро этиш муассасаларида жазони утаётган, бошка жиноятни содир этишда гумон килиниб ушлаб турилган махкумлар шу муассасаларда, лекин жазони утаётган махкумлардан ажратилган холда вактинча сакланиши мумкин. Ушбу максадда жазони ижро этиш муассасаларида ушлаб турилганлар учун махсус камералар жихозланади. Ушлаб турилганларни жазони ижро этиш муассасаларининг карцерлари ва интизомий хибсхоналарида саклашга йул куйилмайди.
Жазони ижро этиш муассасаларида жазони утаётган, бошка жиноят иши юритилиши муносабати билан узига нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чораси кулланилган махкумлар жазони ижро этиш муассасаларидаги ушбу максадлар учун махсус жихозланган, тергов хибсхоналари режимида ишлайдиган хоналарда сакланиши мумкин. Камокка олинганларни жазони ижро этиш муассасаларида саклаш шарт-шароитлари камокка олинганларни тергов хибсхоналарида саклаш шарт-шароитларидан фарк килмаслиги керак.
14-модда. Тергов хибсхоналаридан вактинча саклаш хибсхоналарига, жазони ижро этиш муассасаларидан тергов хибсхоналарига утказиш
Тергов харакатларини бажариш ёки жиноят ишларини тергов хибсхоналари жойлашган ахоли пунктлари худудидан ташкарида судда куриб чикиш зарур булган холларда, камокка олинганларни мазкур харакатларни амалга ошириш ва суд мажлисларини утказиш учун хар куни олиб бориш имконияти булмаганда улар тергов хибсхоналаридан вактинча саклаш хибсхоналарига утказилиши, лекин бир ой мобайнида купи билан ун суткага утказилиши мумкин. Бундай утказиш учун камокка олинганни бошка ерга кучириш тугрисидаги терговчининг, прокурорнинг карори ёхуд суднинг ажрими асос булади.
Башарти махкум бошка жиноят иши буйича гувох ёки жабрланувчи булса, у суд хукми конуний кучга кирганидан кейин жазони ижро этиш муассасасидан тергов хибсхонасига утказилиши ёки тергов хибсхонасида колдирилиши мумкин. Бу холда махкум: Коракалпогистон Республикаси прокурорининг, вилоятлар, Тошкент шахар прокурорларининг, шунингдек уларга тенглаштирилган прокурорларнинг розилиги билан уч ойгача муддатга, Узбекистон Республикаси Бош прокурори ёки унинг уринбосари розилиги билан олти ойгача муддатга, суднинг ажримига кура эса иш судда куриб чикилиши вактига тергов хибсхонасида сакланиши мумкин.
Бошка туманда (шахарда) турган махкум бошка ерга кучириш тугрисидаги терговчининг прокурор билан келишилган карорига, шунингдек прокурорнинг карорига ёхуд суднинг ажримига мувофик бошка ерга утказилади. Махкумни бошка ерга кучиришни ижро этиш Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг махсус булинмалари зиммасига юкланади.
15-модда. Камокда саклаш жойларида режимни таъминлаш
Камокда саклаш жойларида ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хукуклари, эркинликлари хамда конуний манфаатлари руёбга чикарилишини, уз мажбуриятларини бажаришини, уларнинг ажратиб куйилишини, алохида-алохида жойлаштирилишини, шунингдек Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган бошка вазифалар бажарилишини таъминлайдиган режим урнатилади.
Камокда саклаш жойларида режимни таъминлаш камокда саклаш жойларининг маъмурияти, шунингдек ходимлари зиммасига юклатилади, улар уз хизмат вазифаларини бажармаганлиги ёки лозим даражада бажармаганлиги учун конунда белгиланган тартибда жавобгар булади.
16-модда. Камокда саклаш жойларидаги ички тартиб
Камокда саклаш жойларида режимни таъминлаш максадида тегишинча Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати раиси ёки Узбекистон Республикаси мудофаа вазири томонидан камокда саклаш жойларидаги ички тартиб коидалари (бундан буён матнда ички тартиб коидалари деб юритилади) тасдикланади.
Хусусан, каранг: Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тергов хибсхоналарининг ички тартиб коидалари (руйхат раками 2456, 13.05.2013 й.).
Ички тартиб коидаларида:
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни кабул килиш хамда камераларга жойлаштириш;
камокда саклаш жойлари худудига киришда ва ундан чикишда шахсларнинг ашёлари, кийим-бошлари ва пойабзалларини куздан кечиришдан утказиш, шунингдек кираётган хамда чикиб кетаётган транспорт воситаларини куздан кечириш, такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни олиб куйиш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни шахсий тинтувдан утказиш, бармок изларини олиш, фотосуратга олиш, шунингдек уларнинг ашёларини хамда улар сакланаётган хоналарни куздан кечириш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганлардан саклаш, таркатиш, истеъмол килиш хамда фойдаланиш такикланган пуллар, кимматли когозларни хамда бошка кимматликларни, озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни олиб куйиш, шунингдек уларни саклаш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг моддий-маиший таъминоти;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг тиббий-санитария таъминоти;
камокка олинганларнинг озик-овкат махсулотлари, энг зарур нарсалар, дарсликлар, когоз ва канцелярия ашёларини сотиб олиши;
посилкалар, йукловлар, бандеролларни кабул килиш хамда ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга бериш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хат-хабарларни олиши ва жунатиши;
камокка олинганларнинг пул жунатмалари олиши;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хар кунги сайрларини утказиш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг ушбу Конуннинг 22-моддасида санаб утилган шахслар билан учрашувларини утказиш, шунингдек камокка олинганнинг телефон оркали лимитланган сузлашув хукукини амалга ошириш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг диний расм-русумларни адо этиши;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг фукаролик-хукукий битимларда иштирок этиши;
камокка олинганларнинг оилавий муносабатларда иштирок этиши;
камокка олинганларни мехнатга жалб этиш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг аризалар, таклифлар ва шикоятлар юбориши;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг камокда саклаш жойининг бошлиги ва у ваколат берган шахслар томонидан шахсан кабул килиниши;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг тергов харакатлари ва суд мажлисларида иштирок этишини таъминлаш;
камокда саклаш жойларида вафот этган ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг жасадларини бериш;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килиш тартиби белгиланади.
Ушбу модданинг иккинчи кисмида курсатилган нормалардан ташкари, ички тартиб коидаларида ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг камокда саклаш жойларидаги хулк-атвор коидалари, тегишинча ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг ёнида булиши, саклаши, посилкалар, йукловлар, бандеролларда олиши хамда накд пулсиз хисоб-китоб буйича сотиб олиши мумкин булган озик-овкат махсулотларининг, энг зарур нарсаларнинг руйхати ва микдори белгиланади.
17-модда. Камокда саклаш жойларининг ходимлари
Камокда саклаш жойларининг ходимлари жумласига камокда саклаш жойларида режимни таъминлаш мажбуриятини бажараётган ички ишлар органларининг оддий аскарлари, сержантлари ва офицерлари таркибидаги шахслар, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати хамда Узбекистон Республикаси Куролли Кучларининг харбий хизматчилари киради.
Камокда саклаш жойларида режимни таъминлаш мажбуриятини бажараётган даврда денгиз ва дарё кемаларининг капитанлари, шунингдек улар ваколат берган шахслар камокда саклаш жойларининг ходимлари учун ушбу Конунда назарда тутилган мажбуриятларни бажаради хамда хукуклардан фойдаланади.
3-боб. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хукуклари, шунингдек бу хукукларни таъминлаш кафолатлари
18-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хукуклари
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар куйидаги хукукларга эга:
уз хукуклари, эркинликлари ва мажбуриятлари, камокда саклаш жойларидаги режим, хулк-атвор коидалари, аризалар, таклифлар ва шикоятларни юбориш тартиби тугрисида ахборот олиш;
камокда саклаш жойининг бошлигига ёки у ваколат берган шахсга, шунингдек камокда саклаш жойларини назорат килувчи ёки текширувчи мансабдор шахсларга шахсан кабул килиш тугрисида илтимос билан мурожаат этиш;
узларининг саклаб турилиши конунийлиги ва асослилиги хамда уз хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатлари бузилганлиги тугрисидаги масала юзасидан шахсан ёки химоячи ёхуд конуний вакил оркали аризалар ва шикоятлар билан мурожаат этиш;
ёзишмалар олиб бориш, уз тасарруфида когоз ва канцелярия ашёлари булиши;
шахсий хавфсизлик;
химоячиси, конуний вакили, кариндошлари ва бошка шахслар билан учрашиш;
жиноят ишига дахлдор ёки уз хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларини руёбга чикариш масалаларига тааллукли хужжатларни хамда ёзувларни узида саклаш, бундан гайрихукукий максадларда фойдаланилиши мумкин булган ёхуд давлат сири ёки конун билан курикланадиган бошка сирни ташкил этувчи маълумотларни уз ичига олган хужжатлар ва ёзувлар мустасно;
бепул овкат, моддий-маиший ва тиббий-санитария таъминоти олиш, шу жумладан узларининг тергов харакатлари ва суд мажлисларида иштирок этиши даврида олиш;
белгиланган тартибда дори воситаларини олиш ва саклаш;
посилкалар, йукловлар, бандероллар олиш;
тунги вактда саккиз соат ухлаш, бу вактда уларни процессуал ва бошка харакатларда иштирок этишга жалб этиш такикланади, Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган холлар бундан мустасно;
камида бир соат давом этадиган хар кунги сайр этиш;
шахсий кийим-боши, пойабзали ва бошка ашёларидан, шунингдек руйхати ва микдори ички тартиб коидаларида белгиланадиган озик-овкат махсулотларидан, энг зарур нарсалардан фойдаланиш;
камокда саклаш жойи кутубхонасидаги конун хужжатлари, адабиётлар ва даврий матбуот нашрларидан фойдаланиш хамда мустакил таълим олиш билан шугулланиш;
агар бу ички тартиб коидаларини, шунингдек бошка шахсларнинг хукуклари ва конуний манфаатларини бузмаса, камокда саклаш жойи хоналарида диний расм-русумларни адо этиш, камокда саклаш жойи кутубхонасидаги диний адабиётлардан фойдаланиш, диний ибодат нарсаларидан фойдаланиш;
камокда саклаш жойлари ходимларининг хушмуомалада булиши;
фукаролик-хукукий битимларда иштирок этиш.
Ушлаб турилган ва камокка олинган аёллар икки ёшга тулмаган болалари уз ёнида булишига хаклидир.
Камокка олинганлар ушбу модданинг биринчи ва иккинчи кисмларида назарда тутилган хукуклардан ташкари куйидаги хукукларга хам эга:
пул жунатмаларини олиш;
камокда саклаш жойи маъмурияти оркали озик-овкат махсулотлари, энг зарур нарсалар, дарсликлар, когоз ва канцелярия ашёларини сотиб олиш;
камокда саклаш жойи кутубхонасидаги стол устида уйналадиган уйинлардан фойдаланиш;
зарурат булганда, камокда саклаш жойи маъмуриятидан кийишга рухсат этилган кийим-бош ва пойабзал олиш;
оилавий муносабатларда иштирок этиш.
Камокка олинганларга тегишли шароитлар булган такдирда, мехнат килиш имконияти берилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар ушбу Конунда белгиланган хукуклардан ташкари, Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида гумон килинувчи ва айбланувчи учун назарда тутилган хукукларга эга булади.
Жазони ижро этиш муассасаларида жазони утаётган махкумлар бошка жиноят иши юритилиши муносабати билан уларга нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чораси кулланилган такдирда, Узбекистон Республикасининг Жиноят-ижроия кодексида улар жазони утаётган жазони ижро этиш муассасасининг режим тури учун белгиланган коидаларга мувофик посилкалар, йукловлар, бандероллар олишга, озик-овкат махсулотларини, энг зарур нарсаларни сотиб олишга хаклидир.
19-модда. Аризалар, таклифлар ва шикоятлар юбориш тартиби
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар камокда саклаш жойи маъмуриятига, давлат органларига, фукароларнинг узини узи бошкариш органлари хамда жамоат бирлашмаларига уз она тилида ёки бошка тилда аризалар, таклифлар ва шикоятлар билан мурожаат этиш хамда мурожаат этилган тилда белгиланган тартибда ёзма жавоблар олиш хукукига эга.
Аризалар, таклифлар ва шикоятлар камокда саклаш жойи маъмурияти оркали юборилади, бундан ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни шахсан кабул килиш вактида камокда саклаш жойларининг фаолиятини назорат килувчи ёки текширувчи мансабдор шахслар томонидан олинган мурожаатлар мустасно.
Суд, прокурор, химоячи, Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон хукуклари буйича вакили (омбудсман) ёки камокда саклаш жойларини текшириш хукукига эга булган бошка давлат органлари номига, шунингдек жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга йулланган аризалар, таклифлар ва шикоятлар цензурадан утказилмайди хамда берилган кундан кейинги иш кунидан кечиктирмай мухрланган тарзда адресатга юборилади ёки топширилади. Бошка давлат органлари ва ташкилотлари номига йулланган аризалар, таклифлар ва шикоятлар берилган кундан кейинги иш кунидан кечиктирмай жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга топширилади, улар томонидан караб чикилади хамда уша муддатда адресатга юборилади. Мурожаат адресатга юборилганлиги тугрисидаги илова хатнинг кучирма нусхаси ушлаб турилганга ёки камокка олинганга эълон килиш учун камокда саклаш жойига юборилади.
Суриштирувчи ёки терговчининг харакатлари ва карорлари устидан берилган шикоятлар берилган кундан кейинги иш кунидан кечиктирмай камокда саклаш жойи маъмурияти томонидан тергов органининг бошлигига ёхуд прокурорга, прокурорнинг харакатлари ва карорлари устидан берилган шикоятлар эса юкори турувчи прокурорга юборилади ёки топширилади.
Жиноят иши буйича хакикатни аниклашга тускинлик килиши ёхуд жиноят содир этилишига кумаклашиши мумкин булган маълумотлар курсатилган, махфий ёзув, белгилар билан ёзилган, давлат сирини ёки конун билан курикланадиган бошка сирни уз ичига олган аризалар, таклифлар ва шикоятлар адресатга юборилмайди хамда жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга топширилиб, бу хакда ушлаб турилган ёки камокка олинган, шунингдек прокурор ёзма равишда хабардор килинади.
Аризалар, таклифлар ва шикоятларга берилган ёзма жавоблар, шунингдек улар жунатилганлиги тугрисидаги илова хатларнинг кучирма нусхалари ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга тилхат олиб эълон килинади хамда уларнинг шахсий хужжатлар йигмажилдига кушиб куйилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни уз хукуклари, эркинликлари хамда конуний манфаатлари бузилганлиги хакидаги аризалар ва шикоятлар билан мурожаат этганлиги учун хар кандай шаклда таъкиб килиш такикланади.
20-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг кариндошлари хамда бошка шахслар билан ёзишмалари
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар кариндошлари хамда бошка шахслар билан ёзишмалар олиб бориш хукукига эга. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хат-хабарларини жунатиш уларнинг уз маблаглари хисобидан амалга оширилади.
Ушлаб турилганнинг, камокка олинганнинг ёзишмалари камокда саклаш жойининг маъмурияти оркали амалга оширилади хамда цензурадан утказилади. Цензура камокда саклаш жойининг маъмурияти томонидан, зарур булган такдирда эса жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки орган томонидан амалга оширилади.
Ушлаб турилганнинг, камокка олинганнинг жиноят иши буйича хакикатни аниклашга тускинлик килиши ёхуд жиноят содир этилишига кумаклашиши мумкин булган маълумотлар курсатилган, махфий ёзув, белгилар билан ёзилган, давлат сирини ёки конун билан курикланадиган бошка сирни уз ичига олган хат-хабари адресатга жунатилмайди, ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга берилмайди хамда жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга топширилади. Бу хакда прокурор ёзма равишда хабардор килинади.
Хат-хабарни ушлаб турилганларга ёки камокка олинганларга топшириш ва адресатларга жунатиш хат-хабар келиб тушган ёхуд у жунатишга топширилган кундан эътиборан уч кунлик муддатда камокда саклаш жойи маъмурияти томонидан амалга оширилади.
Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг якин кариндоши вафот этганлиги, огир касаллиги, ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг оиласи ёхуд якин кариндошларига моддий зарар етказган табиий офат хакидаги маълумотлар, шунингдек бошка шунга ухшаш маълумотлар олинганидан кейин дархол адресатга маълум килинади.
Турли камокда саклаш жойларидаги ушлаб турилганлар, камокка олинганлар уртасидаги ёки ушлаб турилганлар, камокка олинганларнинг озодликдан махрум этиш жойларида сакланаётган махкумлар билан ёзишмалари факат кариндошлар уртасида амалга оширилиши мумкин.
Камокда саклаш жойидан кетган ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг номига келган хатлар олинганидан кейин уч кунлик муддатдан кечиктирмай камокда саклаш жойининг маъмурияти томонидан у кетган жойга жунатилади.
21-модда. Шахсий хавфсизлик хукуки
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар шахсий хавфсизлик хукукига эга.
Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг хаёти ва соглигига тахдид ёхуд унга нисбатан шахсга карши жиноятлар содир этилиши тахдиди юзага келганда камокда саклаш жойининг ходимлари дархол унинг шахсий хавфсизлигини таъминлаш чораларини куриши шарт.
Камокда саклаш жойининг бошлиги ушлаб турилганларнинг, камокка олинганларнинг шахсий хавфсизлигини таъминлаш буйича зарур чоралар куради.
22-модда. Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг химоячиси, конуний вакили, кариндошлари ва бошка шахслар билан учрашувлари
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга химоячиси, конуний вакили, кариндошлари хамда бошка шахслар билан учрашувлар берилади. Химоячи ва конуний вакил билан монеликсиз ва холи учрашувлар уларнинг сони хамда давом этиш муддати чекланмаган холда берилади, Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 230-моддаси иккинчи кисмида назарда тутилган холлар бундан мустасно.
Ушлаб турилганга жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг ёзма рухсати асосида кариндошлари ва бошка шахслар билан ойига давом этиш муддати икки соатгача булган битта учрашув, камокка олинганга эса хар бирининг давом этиш муддати икки соатгача булган купи билан иккита учрашув (шу жумладан ушлаб турилган даврида берилган учрашув) берилиши мумкин.
Ушлаб турилган, камокка олинган билан учрашувлар куйидагиларга берилади:
адвокатга — у адвокат гувохномасини ва узининг муайян ишни юритишга булган ваколатини тасдикловчи ордерни курсатганда;
химоячи сифатида иштирок этаётган якин кариндошига ёки конуний вакилига — унинг ишда химоячи сифатида иштирок этишига йул куйиш тугрисида суриштирувчи, терговчининг карорини ёки суднинг ажримини ва уз шахсини тасдикловчи хужжатни курсатганда;
конуний вакилга — унинг ишда конуний вакил сифатида иштирок этишига йул куйиш тугрисида суриштирувчининг, терговчининг карорини ёки суднинг ажримини ва уз шахсини тасдикловчи хужжатни курсатганда;
кариндошга ёки бошка шахсга — жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг ёзма рухсатини ва уз шахсини тасдикловчи хужжатни курсатганда.
Ушбу модданинг учинчи кисмида санаб утилган шахслардан бошка хужжатларни талаб килиб олиш такикланади.
Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг уз химоячиси ва конуний вакили билан учрашувлари камокда саклаш жойининг ходими уларни куриб турадиган, лекин эшитмайдиган шароитларда утказилиши мумкин.
Кариндошлар ва бошка шахслар билан учрашувлар камокда саклаш жойлари ходимларининг назорати остида амалга оширилади хамда ушлаб турилганга ёки камокка олинганга такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни топширишга ёхуд жиноят иши буйича хакикатни аниклашга тускинлик килиши ёки жиноят содир этилишига кумаклашиши мумкин булган, шунингдек камокда саклаш жойларидаги режимга тааллукли маълумотларни шартли имо-ишоралар ёрдамида ёхуд камокда саклаш жойларининг ходимларига тушунарсиз тилда топширишга уринилган такдирда муддатидан илгари тухтатиб куйилади.
Химоячилар, конуний вакиллар, кариндошлар ва бошка шахсларга учрашувлар берилганда, уларнинг ёнида алока воситалари, шахсий компьютер, фотоаппаратлар, видеокамераларнинг ва овоз ёзиш курилмаларининг булиши такикланади.
Кариндошлар ва бошка шахслар билан учрашув хукукини амалга ошириш имконияти булмаган холларда (кариндошлар ва бошка шахслар келишининг моддий ва бошка кийинчиликлари, уларнинг касаллиги ва хоказо), камокка олинганга у сакланаётган жойнинг техник имкониятлари булганда унинг шахсий хисобварагидаги маблаглар хисобидан телефон оркали лимитланган сузлашув хукуки берилиши мумкин.
23-модда. Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси Инсон хукуклари буйича вакилининг (омбудсманнинг) камокда саклаш жойларига бориши
Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон хукуклари буйича вакили (омбудсман) камокда саклаш жойларига монеликсиз кириш, шунингдек ушлаб турилган ёки камокка олинган билан учрашув ва сухбатлар утказиш хукукига эга.
Камокда саклаш жойининг маъмурияти Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон хукуклари буйича вакилига (омбудсманга) ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар билан монеликсиз ва холи учрашуви хамда сухбати учун зарур шарт-шароитларни таъминлаши шарт.
Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон хукуклари буйича вакилининг (омбудсманнинг) ушлаб турилган ва камокка олинган билан учрашувлари ва сухбатлари камокда саклаш жойи ходимлари уларни куриб турадиган, лекин эшитмайдиган шароитларда холи утказилади.
24-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг овкати
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар улар организмининг нормал яшаши учун етарли булган бепул овкат билан таъминланади.
Камокда саклаш жойларидаги овкат нормалари ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг соглиги холатига хамда ёшига, шунингдек камокка олинганлар жалб этилиши мумкин булган ишнинг хусусияти ва огирлигига караб Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади.
Ушлаб турилган ва камокка олинган хомиладор аёлларга ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёлларга, вояга етмаганларга, шунингдек беморларга, биринчи ёки иккинчи гурух ногиронларига бериладиган овкат оширилган нормаларда белгиланади.
25-модда. Озик-овкат махсулотлари ва энг зарур нарсаларни сотиб олиш
Камокка олинганлар ички тартиб коидаларида белгиланадиган руйхатга ва микдорга мувофик уз шахсий хисобваракларидаги маблаглари хисобидан озик-овкат махсулотлари ва энг зарур нарсаларни накд пулсиз хисоб-китоб килиш йули билан сотиб олиш хукукига эга.
26-модда. Моддий-маиший таъминот
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга конун хужжатларида белгиланган санитария, гигиена хамда ёнгин хавфсизлиги талабларига жавоб берадиган маиший шароитлар яратилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар шахсий кийим-боши ва пойабзалидан фойдаланади. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларда зарур маблаглар булмаган такдирда уларнинг илтимосига кура, Узбекистон Республикаси Давлат бюджети маблаглари хисобидан уларга жинси хамда иклим шароитлари инобатга олинган холда кийиб юришга рухсат этилган мавсумий кийим-бош ва пойабзал берилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга алохида ёток жойи, курпа-тушак, идишлар хамда овкатланиш асбоблари берилади. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларда зарур маблаглар мавжуд булмаган такдирда, уларнинг илтимосига кура, уларга якка тартибдаги гигиена воситалари (камида совун, тиш чёткаси, тиш пастаси ёки порошоги), сокол оладиган асбоб ёки шахсий гигиена воситалари (аёллар учун) хам берилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар сакланадиган камералар вентиляция жихозларига хамда иситиш тизимига, шунингдек кузга зиён етказмайдиган холда укиш ёки ёзиш учун етарли табиий ва сунъий ёругликка эга булиши керак. Камераларнинг деразалари сунъий вентиляция тизими мавжудлигидан катъи назар, тоза хаво киришини таъминлаши лозим.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар сакланадиган камералар радиоэшиттириш воситалари билан жихозланади.
Камокка олинганларнинг чумилиб-ювиниши, чойшаб ва ёстикжилдларини алмаштириш етти кунда камида бир марта амалга оширилади.
Камокда саклаш жойларида бир кишига тугри келадиган яшаш майдонининг нормаси икки ярим квадрат метрдан, аёллар ва вояга етмаганлар учун эса уч квадрат метрдан кам булмаган улчамда белгиланади. Ушлаб турилган ва камокка олинган беморлар, шунингдек хомиладор аёллар ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёллар сакланадиган палаталарда (камераларда) бир кишига тугри келадиган яшаш майдони турт квадрат метрдан кам булмаслиги лозим.
Камокда саклаш жойларида яшаш майдони нормаси белгиланган тартибда тасдикланган санитария-гигиена ва курилиш нормалари хамда коидаларига мос булиши керак.
27-модда. Тиббий-санитария таъминоти
Камокда саклаш жойларида даволаш-профилактика ва санитария, эпидемияга карши ишлар конун хужжатларига мувофик ташкил этилади ва утказилади. Мазкур жойлар маъмурияти ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг соглигини саклашни таъминлайдиган санитария-гигиена талабларини бажариши шарт.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга ихтисослаштирилган тиббий ёки психиатрия ёрдами курсатилиши зарур булган холларда, шунингдек камокка олинганларга Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган асослар буйича стационар суд-тиббий ёхуд суд-психиатрия экспертизаси тайинланган такдирда, улар давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасаларига жойлаштирилади. Бунда уларни куриклаш ва хулк-атворини назорат килиш таъминланади. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокда саклаш жойи худудидан ташкарига олиб чикиш жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки орган билан келишилади. Ушлаб турилган ва камокка олинганга шошилинч тиббий ёрдам курсатиш зарур булганда уларни давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасаларига олиб чикиш камокда саклаш жойи бошлигининг ёзма рухсати билан амалга оширилиб, кейинчалик жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки орган ёзма равишда хабардор килинади.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган камокда саклаш жойларида тан жарохатлари олганда камокда саклаш жойларининг тиббий ходимлари томонидан кечиктирмасдан тиббий гувохлантириш утказилади. Тиббий гувохлантириш натижалари белгиланган тартибда кайд этилади ва жабрланувчига маълум килинади. Тиббий гувохлантириш камокда саклаш жойи бошлигининг ёхуд жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг шахсий ташаббусига ёхуд ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг ёхуд унинг химоячисининг илтимосига кура чикарилган карори асосида давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасалари ходимлари томонидан амалга оширилади. Тиббий гувохлантиришни утказишнинг рад этилиши устидан прокурорга шикоят килиниши мумкин.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга тиббий ёки психиатрия ёрдами курсатиш, дори воситалари бериш, тиббий гувохлантириш утказиш, санитария назоратини ташкил этиш ва утказиш, шунингдек бундай шахсларни тиббий муассасаларда саклаш хамда давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасалари ходимларини уларга хизмат курсатишга жалб этиш тартиби тегишинча Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати ёки Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлиги билан келишилган холда белгиланади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга тиббий хизмат курсатиш Узбекистон Республикаси Давлат бюджети маблаглари хисобидан амалга оширилади.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган огир касалликка чалинган ёхуд у вафот этган такдирда, камокда саклаш жойининг маъмурияти бу хакда унинг якин кариндошларига, конуний вакилига, жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга ва прокурорга дархол хабар килади. Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг вафот этганлиги факти буйича Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган тартибда тергов олди текшируви утказилади.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган вафот этган шахснинг жасади суд-тиббий экспертизасидан утказилганидан, шунингдек Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган бошка харакатлар бажарилганидан кейин вафот этган шахснинг эри (хотини), ота-онаси, фарзандлари ва бошка кариндошларига ёки конуний вакилларига ёхуд дафн этишни амалга ошириш мажбуриятини уз зиммасига олган бошка шахсларга топширилади. Ушлаб турилган ёки камокка олинган вафот этган шахснинг эри (хотини), ота-онаси, фарзандлари ва бошка кариндошлари ёки конуний вакилларидан ёхуд дафн этишни амалга ошириш мажбуриятини уз зиммасига олган бошка шахслардан жасадни бериш тугрисида ариза тушмаган такдирда, вафот этган шахсни дафн этиш конун хужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.
28-модда. Посилкалар, йукловлар, бандероллар ва пул жунатмаларини олиш
Камокка олинганларнинг бир ой мобайнида, ушлаб турилганларнинг ушлаб турилган даврида огирлиги почта алокаси хизматлари курсатиш коидаларида белгиланган нормалардан ошмайдиган биттадан посилка ёки бандероль, шунингдек умумий огирлиги ун икки килограммгача булган озик-овкат махсулотларидан иборат иккита йуклов олишига рухсат этилади.
Ушлаб турилган ва камокка олинган хомиладор аёллар ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёллар, вояга етмаганлар, шунингдек шифокорнинг ёзма хулосасига кура даволанишга хамда кучайтирилган овкатга мухтож деб топилган беморлар, биринчи ёки иккинчи гурух ногиронлари учун йукловларнинг сони ва огирлиги чекланмайди.
Шифокорнинг ёзма хулосасига кура тавсия этиладиган, ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар томонидан олинадиган дори воситаларининг микдори чекланмайди.
Камокка олинганлар уз шахсий хисобваракларига утказиладиган пул жунатмаларини олиши мумкин. Пул жунатмалари тугрисида камокка олинган, шунингдек жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки орган хабардор килинади.
Одамлар хаёти ва соглиги учун хавф тугдирадиган ёки жиноят куроли сифатида ёхуд ушлаб туриш, камокда саклаш максадларига тускинлик килиш учун фойдаланилиши мумкин булган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга бериш такикланади.
Сакланиши хамда фойдаланилиши такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни куздан кечиришдан яшириш ёки ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга бериш, худди шунингдек уларга озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни белгиланган ички тартиб коидаларини бузган холда бериш конун хужжатларига мувофик жавобгарликка сабаб булади.
29-модда. Ушлаб турилганларнинг, камокка олинганларнинг фукаролик-хукукий битимларда ва оилавий муносабатларда иштирок этиши
Ушлаб турилганлар, камокка олинганлар жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг ёзма рухсати билан ва ички тартиб коидаларида белгиланган тартибда уз вакиллари оркали ёхуд бевосита фукаролик-хукукий битимларда иштирок этиш хукукига эга.
Камокка олинганлар, агар ушбу Конунга ва бошка конун хужжатларига зид булмаса, никох тузиш хамда никохдан ажралиш, бошка оилавий муносабатларда иштирок этиш хукукига эга.
30-модда. Камокка олинганларни мехнатга жалб этиш
Камокка олинганлар тегишли шароитлар мавжуд булганда камокда саклаш жойи худудида уз хохишларига кура ва жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки органнинг ёзма рухсати билан мехнатга жалб этилиши мумкин.
Камокка олинганларнинг мехнат шароити конун хужжатларида белгиланган хавфсизлик, санитария ва гигиена талабларига жавоб бериши керак. Камокка олинганлар уз мехнати учун тегишли хак олишга хаклидир.
Олдинги тахрирга каранг.
Камокка олинганларнинг иш хаки конун хужжатларида Мехнатга хак тулаш ягона тариф сеткасининг биринчи разряди буйича белгиланган микдордан кам булмаслиги лозим ва конунда назарда тутилган чегирмалар килинганидан кейин уларнинг шахсий хисобваракларига утказилади.
(30-модданинг учинчи кисми Узбекистон Республикасининг 2012 йил 10 сентябрдаги УРК-329-сонли Конуни тахририда — УР КХТ, 2012 й., 37-сон, 421-модда)
Камокка олинганларни мехнатга жалб этиш максадида тергов хибсхоналари конун хужжатларида назарда тутилган тартибда уз ишлаб чикариш фаолиятини амалга ошириши мумкин.
Камокка олинганларнинг тергов хибсхоналаридаги ишлаб чикариш фаолиятидан олинган даромадлардан соликлар ва бошка мажбурий туловлар туланганидан кейин камокка олинганларни саклаш шарт-шароитларини яхшилаш, шунингдек тергов хибсхоналарининг ижтимоий сохасини ривожлантириш учун фойдаланилади.
31-модда. Хомиладор аёлларни ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёлларни камокда саклаш хусусиятлари
Камокда саклаш жойларида хомиладор аёллар ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёллар учун яхшиланган моддий-маиший шароитлар яратилади, ихтисослаштирилган тиббий хизмат курсатиш ташкил этилади хамда овкатнинг оширилган нормалари белгиланади.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган хомиладор аёллар тугиш учун давлат согликни саклаш тизимининг тиббий муассасаларига олиб чикилади.
Хомиладор аёлларнинг ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёлларнинг хар кунги сайри камида икки соат давом этадиган килиб белгиланади.
Зарур булган такдирда, камокда саклаш жойининг маъмурияти жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга онанинг розилиги билан болани кариндошларига ёхуд бошка шахсларга ёки болалар муассасасига вактинча топшириш тугрисида илтимоснома киритиши мумкин. Жиноят ишини юритаётган мансабдор шахс ёки орган илтимосномани олгач, Узбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 218-моддасига мувофик хомийлик килиш чораларини куради.
32-модда. Вояга етмаганларни камокда саклаш хусусиятлари
Камокда саклаш жойларида вояга етмаганлар учун яхшиланган моддий-маиший шароитлар яратилади ва овкатнинг оширилган нормалари белгиланади.
Вояга етмаганларнинг хар кунги сайри камида икки соат давом этадиган килиб белгиланади. Сайрлар вактида вояга етмаганларга жисмоний машклар ва спорт уйинлари учун имконият берилади.
Ушлаб турилган, камокка олинган вояга етмаганларга шарт-шароитлар мавжуд булганда, кинофильмлар намойиш этилади, улар учун телекурсатувларни томоша килиш ташкил этилади, спорт машгулотлари ва буш вактни утказиш учун хоналар, шунингдек очик хавода спорт майдончалари жихозланади.
Ушлаб турилган, камокка олинган вояга етмаганлар билан маданий-тарбиявий ишлар утказилади.
Ушлаб турилган, камокка олинган вояга етмаганларнинг посилкалар, йукловлар ва бандеролларда дарсликлар хамда ёзув ашёлари олишига, камокка олинган вояга етмаганларнинг эса мазкур нарсаларни камокда саклаш жойининг маъмурияти оркали сотиб олишига хам рухсат берилади.
33-модда. Хужжатларнинг кучирма нусхаларини топширишни, шунингдек ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг тергов харакатлари хамда суд мажлисларида иштирок этишини таъминлаш
Камокда саклаш жойининг маъмурияти камокка олинганларга айблов хулосаларининг, суд хукмлари, ажримларининг кучирма нусхаларини улар келиб тушган кунда тилхат олиниб топширилишини таъминлайди, тилхат кучирма нусха топширилган сана ва вакт курсатилган холда судга такдим этилади.
Камокда саклаш жойининг маъмурияти суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки суднинг ёзма курсатмаси буйича куйидагиларни таъминлайди:
ушлаб турилганлар, камокка олинганларни камокда саклаш жойларига кабул килиш ва жойлаштириш, шунингдек уларни белгиланган жойга жунатиш учун сокчига топширишни;
камокда саклаш жойи худудида тергов ва суд харакатларини, амбулатория суд-психиатрия экспертизасини хамда бошка экспертизаларни утказиш учун жихозланган хоналар берилишини.
Камокда саклаш жойининг маъмурияти ушлаб турилганларни ёки камокка олинганларни бошка туманда (шахарда) жойлашган тергов хибсхоналарига утказишни ушлаб турилганларни ёки камокка олинганларни бошка ерга кучириш тугрисидаги терговчининг прокурор билан келишилган карори, шунингдек прокурорнинг карори ёхуд суднинг ажрими асосида амалга оширади.
4-боб. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг мажбуриятлари хамда моддий жавобгарлиги
34-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг мажбуриятлари
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар:
ушбу Конунда ва ички тартиб коидаларида белгиланган камокда саклаш тартиби ва шарт-шароитларига риоя этиши;
камокда саклаш жойи маъмуриятининг конуний талабларини бажариши, шунингдек камокда саклаш жойлари ходимларининг ва тартибни таъминловчи бошка шахсларнинг хизмат вазифаларини бажаришига тускинлик килмаслиги;
шахсий гигиена ва санитария талабларига риоя этиши;
ёнгин хавфсизлиги коидаларига риоя этиши;
камокда саклаш жойларининг мол-мулкига эхтиёткорлик билан муносабатда булиши;
камералар ва бошка хоналарни навбат тартибида тозалаб туриши;
бошка шахсларнинг шаъни ва кадр-кимматини камситувчи хатти-харакатларни содир этмаслиги;
уз хаёти ва соглигига, шунингдек бошка шахсларнинг хаёти ва соглигига тахдид солувчи хатти-харакатларни касддан содир этмаслиги шарт.
Ушбу Конунда белгиланган мажбуриятлардан ташкари, ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг зиммасида Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида гумон килинувчи ва айбланувчи учун назарда тутилган мажбуриятлар булади.
35-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг моддий жавобгарлиги
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар камокда саклаш жойининг мол-мулкига уз хатти-харакатлари туфайли етказилган зарар учун фукаролик конун хужжатларида назарда тутилган микдорларда, агар зарар камокка олинганнинг мехнат фаолияти жараёнида етказилган булса, мехнат тугрисидаги конун хужжатларида назарда тутилган микдорларда моддий жавобгар булади. Етказилган моддий зарар микдори камокда саклаш жойи бошлигининг карори билан белгиланади. Мазкур карор ушлаб турилганга ёки камокка олинганга тилхат олиниб эълон килинади ва юкори турувчи мансабдор шахсга, прокурорга ёки судга бу карор устидан шикоят килиниши мумкин.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган моддий зарарнинг урнини ихтиёрий равишда коплашни рад этган такдирда, бу зарар конунга мувофик суд тартибида ундирилади.
Етказилган моддий зарар учун нотугри ундирилган суммалар ушлаб турилганга ёки камокка олинганга кайтарилиши керак.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган етказган моддий зарарнинг урни унинг кариндошлари ёки бошка шахслар томонидан уларнинг розилиги билан копланиши мумкин.
Махкум жазони ижро этиш муассасасига юборилган такдирда, урни копланмаган моддий зарар мазкур муассаса маъмурияти томонидан махкумнинг шахсий хисобварагига тушадиган маблаглар хисобидан ундирилади.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган камокдан озод килинган такдирда, унинг томонидан урни копланмаган моддий зарар конунга мувофик суд тартибида ундирилиши мумкин.
5-боб. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан кулланиладиган рагбатлантириш хамда интизомий жазо чоралари
36-модда. Рагбатлантириш чоралари ва уларнинг кулланилиш тартиби
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан мажбуриятларини намунали бажарганлик, камокда саклашнинг белгиланган тартиби ва шарт-шароитларига риоя этганлик учун куйидаги рагбатлантириш чоралари кулланилиши мумкин:
ташаккур эълон килиш;
илгари кулланилган интизомий жазони муддатидан илгари олиб ташлаш;
хар кунги сайр вактини купайтириш;
вояга етмаганларга кушимча кинофильм намойиш этиш, телекурсатувлар томоша килишни ташкил этиш, спорт машгулотлари хонасига кушимча равишда кириш, шунингдек буш вактни утказишнинг бошка шакллари учун рухсат бериш.
Рагбатлантириш чоралари камокда саклаш жойи бошлиги ёки унинг урнини босувчи шахснинг буйруги билан кулланилади ва ушлаб турилганга ёки камокка олинганга эълон килинади. Рагбатлантириш чоралари кулланилганлиги тугрисида ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг шахсий хужжатлар йигмажилдига тегишли ёзув киритилади.
37-модда. Интизомий жазо чоралари ва уларнинг кулланилиш тартиби
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан белгиланган мажбуриятларни бажармаганлик, камокда саклаш тартиби ва шарт-шароитларини, ажратиб куйишни таъминлаш талабларини бузганлик учун куйидаги интизомий жазо чоралари кулланилиши мумкин:
огохлантириш;
хайфсан;
камокка олинганларни карцерга ёки гауптвахтадаги бир кишилик камерага ун суткагача, вояга етмаганларни эса карцерга беш суткагача булган муддатга киритиб куйиш.
Интизомий жазо ёзма шаклда берилади. Интизомий жазо кулланилганлиги хакидаги материаллар ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг шахсий хужжатлар йигмажилдига кушиб куйилади.
Ушлаб турилгандан ёки камокка олингандан интизомий жазо кулланилишидан олдин ёзма тушунтириш олинади, бундай тушунтириш беришдан бош тортилган холларда эса тегишли далолатнома тузилади.
Интизомий жазони куллаш чогида коидабузарлик содир этилган холатлар, ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг хулк-атвори ва шахсига оид сифатлар, илгари интизомий жазолар берилган-берилмаганлиги инобатга олинади.
Интизомий жазо коидабузарлик аникланган кундан эътиборан ун суткадан кечиктирмай, коидабузарлик факти юзасидан текширув утказилган такдирда эса у тугаган кундан эътиборан, лекин коидабузарлик содир этилган кундан эътиборан икки ойдан кечиктирмай берилиши мумкин. Интизомий жазо дархол кулланилади, уни дархол куллаш имконияти булмаган такдирда эса ушбу жазо берилган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай кулланилади.
Интизомий жазо камокда саклаш жойининг бошлиги ёки унинг урнини босувчи шахс томонидан берилади. Бир вактнинг узида содир этилган бир нечта коидабузарлик учун битта интизомий жазо кулланилади. Битта коидабузарлик учун бир нечта интизомий жазо куллаш такикланади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар юкори турувчи мансабдор шахсга, прокурорга ёки судга кулланилган интизомий жазо устидан шикоят килиш хукукига эга. Шикоят бериш интизомий жазонинг ижро этилишини тухтатиб турмайди.
38-модда. Карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазонинг кулланилиш хусусиятлари
Камокка олинганлар куйидагилар учун карцерга киритиб куйилиши мумкин:
камокда сакланаётган бошка шахсларга зулм килганлик ва уларни хакорат килганлик;
камокда саклаш жойлари ходимларининг ёки бошка шахсларнинг конуний талабларига итоат этмаганлик ёхуд уларни хакорат килганлик;
ажратиб куйишни таъминлаш талабларини бир неча марта бузганлик;
Узбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексининг таъсир доирасига тушадиган хукукбузарлик содир этганлик;
ушбу Конунда ва ички тартиб коидаларида такикланган нарсаларни ва моддаларни саклаганлик, таркатганлик, истеъмол килганлик хамда улардан фойдаланганлик учун.
Карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазо илгари огохлантириш ёки хайфсан тарзидаги иккита ва ундан ортик интизомий жазо кулланилган камокка олинганларга нисбатан хам кулланилиши мумкин.
Карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазо хомиладор аёлларга ва ёнида икки ёшга тулмаган болалари бор аёлларга, шунингдек биринчи гурух ногиронларига нисбатан кулланилиши мумкин эмас.
Карцерга киритиб куйиш камокда саклаш жойи бошлигининг карори ва шифокорнинг камокка олинганнинг соглиги холатига кура карцерда туриши мумкинлиги хакидаги ёзма хулосаси асосида амалга оширилади.
Камокда саклаш жойининг бошлиги тиббий курсатувларни инобатга олган холда карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазонинг ижросини кечиктириш, карцерда саклаш муддатини кискартириш ёки камокка олинганни карцердан муддатидан илгари озод килиш хукукига эга.
Агар камокка олинган кечиктириш даврида янги коидабузарлик содир этмаган булса, у карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазодан озод килиниши мумкин.
Юкори турувчи мансабдор шахс, прокурор ёки суд карцерга киритиб куйиш тарзидаги интизомий жазо асоссиз ёхуд у содир этилган коидабузарликка номутаносиб булган холларда интизомий жазони енгиллаштириш ёки бекор килиш хукукига эга.
Ушбу модданинг коидалари камокка олинган харбий хизматчиларни интизомий жазо сифатида гауптвахталардаги бир кишилик камерага киритиб куйишда хам кулланилади.
39-модда. Карцерда саклаш шарт-шароитлари
Карцерда камокка олинганларни якка саклаш белгиланади.
Карцерда камокка олинганлар ётиш учун алохида жой ва курпа-тушак билан факат тунги ухлаш вакти учун таъминланади.
Карцерда саклаш вактида камокка олинганларнинг ёзишмалари, химоячи, конуний вакил билан учрашувлардан ташкари учрашувлари, шунингдек озик-овкат махсулотлари ва энг зарур нарсаларни сотиб олиши, посилкалар, йукловлар хамда бандероллар олиши, стол устида уйналадиган уйинлар, китоблар ва даврий матбуот нашрларидан фойдаланиши такикланади. Посилкалар, йукловлар хамда бандероллар камокка олинганларга уларнинг карцерда булиш муддати тугаганидан кейин топширилади.
Карцерда сакланаётган камокка олинганлар хар куни бир соат давом этадиган сайрдан фойдаланиш хукукига эга.
Карцерда сакланаётган камокка олинганларга нисбатан ушбу моддада назарда тутилмаган чеклашларга йул куйилмайди.
6-боб. Камокда саклаш жойларида ажратиб куйишни, куриклашни ва назоратни таъминлаш
40-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг ажратиб куйилишини таъминлаш талаблари
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар ушбу Конуннинг 41-моддасида назарда тутилган алохида-алохида жойлаштириш талабларига мувофик умумий камераларда сакланади.
Агар камокка олинганлар Узбекистон Республикаси Жиноят кодекси 15-моддасининг туртинчи ва бешинчи кисмларида назарда тутилган огир ва ута огир жиноятларни содир этишда айбланаётган булса, прокурорнинг карорига ёки суднинг ажримига кура тергов хибсхонасининг бир кишилик камерасида камокда саклаб турилиши мумкин. Бу чора вояга етмаганларга, олтмиш ёшдан ошган шахсларга, шифокорнинг ёзма хулосаси билан тасдикланган огир касалларга ва рухий касалликка чалинган шахсларга нисбатан кулланилмайди.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни бир кишилик камераларга жойлаштиришга камокда саклаш жойи бошлигининг прокурор билан келишилган асослантирилган карорига кура:
ушбу Конуннинг 41-моддасида назарда тутилган алохида-алохида жойлаштириш талабларига риоя этилишини таъминлашнинг бошка имконияти мавжуд булмаганда;
ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг шахсий хавфсизлигини таъминлаш манфаатларини кузлаб;
ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг якка саклаш тугрисидаги ёзма аризасига биноан;
ушлаб турилганни ёки камокка олинганни, агар кундузи умумий камерада сакланаётган булса, тунги вактда бир кишилик камерага жойлаштириш зарур булганда;
ушлаб турилганларнинг ёки камокка олинганларнинг ажратиб куйилишини таъминлаш талаб килинган бошка холларда хам йул куйилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг камокда саклаш жойларининг бошка камераларида ёки узга хоналарида сакланаётган ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар билан сузлашишига, уларга бирон-бир нарса беришига хамда улар билан ёзишмалар олиб борилишига йул куйилмайди.
Ажратиб куйишни таъминлашга доир талабларга ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокда саклаш жойлари худудидан ташкарига кучиришда хам риоя этилиши керак.
41-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камераларда алохида-алохида жойлаштириш
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камераларда алохида-алохида жойлаштириш уларнинг шахсини ва психологик жихатдан мослигини хисобга олган холда амалга оширилади. Чекувчилар имкони борича чекмайдиганлардан алохида жойлаштирилади.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар куйидаги талабларга риоя этилган холда бир-биридан алохида сакланади ва камераларга жойлаштирилади:
эркаклар аёллардан алохида сакланади;
вояга етмаганлар катта ёшлилардан алохида сакланади. Алохида холларда прокурорнинг розилиги билан, вояга етмаганлар сакланаётган камераларда ижтимоий хавфи катта булмаган жиноятларни ёки унча огир булмаган жиноятларни содир этганлик учун жиноий жавобгарликка биринчи марта тортилаётган, ижобий тавсифга эга катта ёшлиларни саклашга йул куйилади;
жиноий жавобгарликка биринчи марта тортилаётган шахслар илгари озодликдан махрум этиш жойларида сакланган шахслардан алохида сакланади.
Жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг ёзма курсатмаси булганда, битта жиноят иши буйича ёхуд бир нечта узаро боглик жиноят ишлари буйича ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар хам алохида-алохида сакланади.
Куйидагилар бошка ушлаб турилганлар ва камокка олинганлардан алохида сакланади:
чет эл фукаролари ва фукаролиги булмаган шахслар;
судья, хукукни мухофаза килувчи органлар ходими, адвокат булиб ишлаган ёки ишлаётган шахслар;
ута огир жиноятларни содир этганликда гумон килинаётганлар ёки айбланаётганлар;
ута хавфли рецидивистлар;
махкумлар;
хаёти ва соглигига бошка ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар томонидан хавф тугилган ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар камокда саклаш жойи бошлигининг ёки унинг уринини босувчи шахснинг карорига кура ёхуд жиноят ишини юритаётган мансабдор шахснинг ёки органнинг ёзма курсатмасига кура;
юкумли касалликларга чалинган ёки алохида тиббий парвариш ва кузатувга мухтож булган беморлар.
42-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни куриклаш хамда назорат килиш
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар камокда саклаш жойларида курикланади хамда назорат остида булади ва мазкур жойлар худудида согчи назорати остида ёки камокда саклаш жойлари ходимларининг кузатувида юради.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар шахсий тинтув килинади, уларнинг бармок излари хамда фотосурати олинади. Улар жойлаштирилган хоналар тинтув килинади, уларнинг ёнидаги ашёлари хамда номига келган посилкалар, йукловлар ва бандероллар эса куздан кечирилади.
Камокка олинганлардан олиб куйилган пуллар уларнинг шахсий хисобварагига утказилади, кимматли когозлар ва бошка кимматликлар эса саклаш учун топширилади. Ушлаб турилганлардан олиб куйилган пуллар кимматли когозлар ва бошка кимматликлар билан бирга саклаш учун топширилади. Ушлаб турилган ёки камокка олинган камокда саклаш жойига келганида яширган, шунингдек у камокда саклаш жойида булган даврида ундан топиб олинган пуллар, кимматли когозлар ва бошка кимматликлар камокда саклаш жойи бошлигининг прокурор билан келишилган асослантирилган карорига кура давлат даромадига утказилади.
Такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддалар саклаш учун топширилади ёки тегишли муассасаларга берилади ёхуд камокда саклаш жойи бошлигининг асослантирилган карорига кура йук килиб ташланиб, бу хакда тегишли далолатнома тузилади.
Санитария ишловидан утказиш чогида ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни назорат килиш хамда шахсий тинтув килиш камокда саклаш жойининг ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар билан бир жинсда булган ходимлари томонидан амалга оширилади.
Шахсларни такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни олиб утишга уринишда гумон килиш учун етарли асослар булса, камокда саклаш жойларининг ходимлари бундай жойлар худудига кириш ва чикиш жойида шахсларнинг ашёлари, кийим-бошлари хамда пойабзалларини, шунингдек кириб келаётган хамда чикиб кетаётган транспорт воситаларини куздан кечиришдан утказишга, такикланган озик-овкат махсулотлари, нарсалар ва моддаларни олиб куйишга хаклидир.
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан жиноят ишларини юритаётган шахсларнинг, адвокатларнинг, шунингдек камокда саклаш жойларини назорат килувчи ва текширувчи мансабдор шахсларнинг ашёлари, кийим-бошлари ва пойабзаллари куздан кечирилмайди. Мазкур шахслар келганда, укотар курол хамда бошка такикланган воситалар ва нарсаларни камокда саклаш жойининг навбатчилик кисмига топшириши шарт.
43-модда. Назорат килиш ва текширувнинг техник воситалари
Камокда саклаш жойларида камокдан кочиш ва бошка жиноятларнинг, ички тартиб коидалари бузилишларининг олдини олиш, ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг хулк-атвори тугрисида зарур ахборот олиш учун назорат килиш ва текширувнинг аудиовизуал, электрон воситаларидан хамда бошка техник воситаларидан фойдаланилади.
Камокда саклаш жойининг маъмурияти назорат килиш ва текширувнинг техник воситалари кулланилаётганлиги хакида ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни хабардор этиши шарт.
Назорат килиш ва текширувнинг техник воситалари руйхати, улардан фойдаланиш тартиби тегишинча Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати ёки Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан белгиланади.
44-модда. Ушлаб турилган ёки камокка олинган овкат ейишдан бош тортган такдирда куриладиган чоралар
Ушлаб турилган ёки камокка олинган овкат ейишдан бош тортганлиги факти аникланганда камокда саклаш жойининг бошлиги ёхуд унинг урнини босувчи шахс жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсни ёки органни, шунингдек прокурорни бу хакда хабардор килиши шарт.
Овкат ейишдан бош тортаётган ушлаб турилган ёки камокка олинган имкони борича бошка ушлаб турилганлар ва камокка олинганлардан алохида сакланади хамда тиббий ходимнинг кузатуви остида булади.
Овкат ейишдан бош тортаётган ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг соглигини саклаб туришга каратилган мажбурий тусдаги чоралар (сунъий ва мажбурий овкатлантириш), агар унинг хаёти ёхуд соглигига хавф тугилса, шифокорнинг ёзма хулосаси асосида хамда тиббий ходим иштирокида амалга оширилади.
Ушлаб турилганнинг ёки камокка олинганнинг овкат ейишдан бош тортиши унинг бошка камокда саклаш жойларига утказилишига ёхуд тергов харакатлари ва суд мажлисларида иштирок этиш учун куриклаб борилишига тускинлик килмайди. Зарурат булганда, ушлаб турилганни ёки камокка олинганни бошка ерга кучириш ёки куриклаб бориш тиббий ходим кузатувида амалга оширилади.
45-модда. Жисмоний куч ишлатиш, тинчлантириш куйлагини, махсус воситалар, газли, шикастлантирувчи ва укотар куролни куллаш шартлари
Камокда саклаш жойларининг ходимлари ёки ички ишлар органларининг, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизматининг ва Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг бошка ходимлари томонидан жисмоний куч ишлатиш, тинчлантириш куйлагини, махсус воситалар, газли, шикастлантирувчи ва укотар куролни куллашга факат конунда назарда тутилган асослар хамда холларда йул куйилади.
Жисмоний куч ишлатиш, тинчлантириш куйлагини, махсус воситалар, газли, шикастлантирувчи ва укотар куролни куллаш ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга азоб-укубат етказилишига олиб бормаслиги, шунингдек шафкатсиз, гайриинсоний ёки инсон кадр-кимматини камситувчи тазйиклар билан амалга оширилмаслиги лозим. Укотар куролни куллаш, шунингдек ушлаб турилганларнинг ёки камокка олинганларнинг хаёти ва соглигига жисмоний куч ишлатиш, махсус воситалар ёхуд газли, шикастлантирувчи куролни куллаш натижасида зарар етказилган хар бир холат тугрисида прокурорга хабар килинади.
46-модда. Жисмоний куч ишлатиш
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг жиноятлари ёки бошка хукукбузарликларига бархам бериш максадида, шунингдек уларнинг камокда саклаш жойлари ходимларининг конуний талабларига каршилик курсатишини бартараф этиш учун, агар конуний талабларнинг ушлаб турилганлар ва камокка олинганлар томонидан бажарилишини жисмоний куч ишлатмай бошка усуллар билан таъминлашнинг иложи булмаса, уларга нисбатан жисмоний куч ишлатилиши мумкин.
47-модда. Тинчлантириш куйлагини куллаш
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларга нисбатан, агар улар жазавага тушса, тинчлантириш куйлагини куллашга йул куйилади.
Тинчлантириш куйлаги тиббий ходим иштирокида кулланилади хамда уни куллашнинг давомийлиги икки соатдан ошмаслиги керак.
Тинчлантириш куйлаги ушлаб турилган ва камокка олинган вояга етмаганлар хамда аёлларга нисбатан кулланилмайди.
48-модда. Махсус воситалар, газли ва шикастлантирувчи куролни куллаш
Ушлаб турилганларнинг ёки камокка олинганларнинг гайрихукукий хатти-харакатларига, шунингдек узига узи зарар етказишига бархам бериш максадида уларга нисбатан махсус воситалар кулланилиши мумкин.
Махсус воситаларга резина таёклар, кулкишанлар ёки бошка боглаш воситалари, хизмат итлари, куздан ёш окизувчи моддалар, чалгитма таъсир курсатувчи нур-товуш мосламалари, тусик-говларни бартараф этувчи воситалар, сув билан зарба берувчи ва зирхли машиналар, хоналарни очиш, транспорт воситаларини мажбурий тухтатиш мосламалари хамда конунда назарда тутилган бошка воситалар киради.
Махсус воситалар куйидаги холларда кулланилади:
ушлаб турилганларнинг ёки камокка олинганларнинг камокда саклаш жойлари ходимларига, бошка ушлаб турилганларга ёки камокка олинганларга ва узга шахсларга хужумини даф этишда;
ушлаб турилганлар ёки камокка олинганлар томонидан содир этилган оммавий тартибсизликларга, жамоат тартибини гурух булиб бузишларга бархам беришда;
камокда саклаш жойларининг ходимларига ашаддий тарзда буйсунмаётган ёки каршилик курсатаётган хукукбузарларни ушлашда;
камокдан кочган ушлаб турилганларни ёки камокка олинганларни ушлашда;
гаровга олинганларни, эгаллаб олинган бинолар, иншоотлар, хоналар ва транспорт воситаларини озод килишда;
ушлаб турилганларни ёки камокка олинганларни бошка ерга кучириш, куриклаб бориш ва куриклаб туришда — камокдан кочишнинг олдини олиш учун.
Ушбу модда учинчи кисмининг иккинчи, бешинчи ва олтинчи хатбошиларида назарда тутилган холларда газли ва шикастлантирувчи курол кулланилиши мумкин.
Махсус воситалар, газли ва шикастлантирувчи курол конунга мувофик бошка холларда хам кулланилиши мумкин.
Махсус воситалар, газли ва шикастлантирувчи куролнинг турлари, уларни ишлатиш муттасиллиги юзага келган вазият, хукукбузарликнинг хусусияти ва хукукбузарнинг шахси инобатга олинган холда белгиланади. Махсус воситалар, газли ва шикастлантирувчи куролни куллаш ушлаб турилганларга ёки камокка олинганларга хамда бошка шахсларга мумкин кадар кам зарар етказиши керак.
Ушлаб турилган ёки камокка олинган хомиладорлик белгилари сезилиб турган аёлларга, ногиронлик белгилари яккол куриниб турган шахсларга хамда ёши аник куриниб турган ёхуд маълум булган вояга етмаганларга нисбатан махсус воситалар, газли ва шикастлантирувчи куролни куллаш такикланади, бундан улар томонидан куролли каршилик курсатилган ёки фукаролар хаёти ва соглигига хакикатда тахдид этиб, гурух булиб хужум килинган холлар мустасно.
49-модда. Укотар куролни куллаш
Алохида холларда, агар жиноятга бошка воситалар билан бархам беришнинг иложи булмаса, охирги чора сифатида укотар куролни куллашга йул куйилади.
Укотар курол куйидаги холларда кулланилиши мумкин:
камокда саклаш жойларининг ходимларини, бошка шахсларни уларнинг хаёти ва соглигига хакикатда тахдид солувчи хужумдан химоя килиш, шунингдек куролни кулга киритиш максадида килинган хужумни даф этишда;
гаровга олинганларни, эгаллаб олинган бинолар, иншоотлар, хоналар ва транспорт воситаларини озод килишда;
камокда саклаш жойларининг курикланадиган объектларига, транспорт воситаларига гурух булиб килинган хужумни ёки куролли хужумни даф этиш ёхуд ушлаб турилганларни ёки камокка олинганларни зурлик билан озод килишга уринишларга бархам беришда;
камокдан кочаётган ёки куролли каршилик курсатаётган ушлаб турилганни ёки камокка олинганни ушлашда;
ушлаб турилган ёки камокка олинган томонидан камокдан кочишда фойдаланилаётган транспорт воситасини тухтатишда.
Укотар курол конунга мувофик бошка холларда хам кулланилиши мумкин.
Укотар куролни куллашдан олдин унинг кулланилиши мумкинлиги хакида огохлантириш ва юкорига караб огохлантирувчи ук отиш керак.
Укотар курол куккисдан хужум килинганда, куролли хужумни ёки жанговар техника, транспорт воситалари, учиш аппаратлари, денгиз ва дарё кемаларидан фойдаланган холда килинган хужумни даф этишда, гаровга олинганларни озод килишда, камокдан курол билан, транспорт воситалари ёрдамида ёхуд юриб кетаётган транспорт воситаларидан, тунда ёки куриш чекланган шароитларда кочилган холларда огохлантиришсиз ва юкорига караб огохлантирувчи ук отмасдан кулланилиши мумкин.
Укотар курол кулланилганда фукаролар хавфсизлигини таъминлаш, шунингдек жабрланганларга тиббий ёрдам курсатиш учун имкони борича барча чоралар курилиши керак.
50-модда. Камокда саклаш жойларида алохида холат жорий этиш
Фавкулодда вазиятлар руй берган, камокда саклаш жойлари жойлашган ерда фавкулодда ёки харбий холат жорий этилган холларда, уруш даври мобайнида, ушлаб турилганлар ёки камокка олинганлар томонидан гурух булиб буйсунмаслик, шунингдек оммавий тартибсизликлар содир этилганда камокда саклаш жойларида алохида холат жорий этилиши мумкин.
Камокда саклаш жойларида алохида холат тегишинча Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири, Узбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизматининг раиси ёки Узбекистон Республикаси мудофаа вазири томонидан уларнинг ваколати доирасида Узбекистон Республикаси Бош прокурори билан келишилган холда уттиз суткагача булган муддатга жорий этилади. Алохида холатнинг амал килиш муддати айрим холларда кушимча равишда уттиз суткагача узайтирилиши мумкин.
Камокда саклаш жойларида алохида холат амал килиб турган даврда куриклаш ва назоратнинг кучайтирилган режими, объектларга киришнинг алохида тартиби жорий этилади, кун тартиби узгартирилиши, баъзи хизматларнинг фаолияти чекланиши мумкин. Айни вактда ушлаб турилганлар ва камокка олинганларнинг айрим хукукларини чеклашга йул куйилади.
51-модда. Камокда саклаш жойларига туташ худудларда режим талабларининг таъминланиши
Камокда саклаш жойларига бевосита туташ ва чегаралари махаллий давлат хокимияти органлари томонидан белгиланадиган худудларда камокда саклаш жойи бошлигининг такдимномасига биноан режим талаблари урнатилиши мумкин.
52-модда. Камокда саклаш жойларида тезкор-кидирув фаолияти
Камокда саклаш жойларида жиноятларни аниклаш, уларнинг олдини олиш, уларга бархам бериш ва уларни фош этиш, шунингдек жиноятларни тайёрлаётган, содир этаётган ёки содир этган шахсларни аниклаш хамда топиш максадида, конун хужжатларида белгиланган тартибда тезкор-кидирув фаолияти амалга оширилади.
7-боб. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килиш
53-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килиш асослари
Суриштирувчи, терговчи, прокурорнинг карори ёки суднинг карори, шунингдек ушлаб туриш ёки камокда саклашнинг Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида назарда тутилган муддати тугаши ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килишга асос булади.
54-модда. Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килиш тартиби
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни камокдан озод килиш ушлаб турилганни ёки камокка олинганни камокдан озод килиш тугрисида суриштирувчи, терговчи, прокурорнинг карори ёхуд суднинг карори келиб тушгач, камокда саклаш жойининг бошлиги томонидан дархол амалга оширилади.
Камокда саклаш жойининг бошлиги ушлаб туриш муддати тугашидан ун икки соат олдин ва камокда саклаш муддати тугашидан етти сутка олдин бу хакда жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсни ёки органни, шунингдек прокурорни ёзма шаклда хабардор килиши шарт.
Агар ушлаб туриш ёки камокда саклашнинг Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексида белгиланган муддатлари тугаганидан кейин ушлаб турилганни ёки камокка олинганни озод килиш, ушлаб туриш муддатини узайтириш, ушлаб турилганга нисбатан камокка олиш тарзидаги эхтиёт чорасини куллаш ёхуд камокда саклаш муддатини узайтириш тугрисида суриштирувчи, терговчи, прокурорнинг карори ёхуд суднинг карори келиб тушмаган булса, камокда саклаш жойларида конунлар ижроси устидан назорат килувчи прокурор ёхуд камокда саклаш жойининг бошлиги ушлаб турилганни ёки камокка олинганни уз карори билан дархол озод килади. Карорнинг кучирма нусхаси кечиктирмасдан жиноят ишини юритаётган мансабдор шахсга ёки органга, шунингдек прокурорга юборилади.
Камокдан озод килинаётган ушлаб турилганга ёки камокка олинганга унинг шахсий хужжатлари, ашёлари, шахсий хисобварагида сакланаётган пуллари, шунингдек кимматли когозлари ва бошка кимматликлари, ушлаб турилган ёки камокка олинган сакланган муддат хамда уни озод килиш асослари курсатилган маълумотнома берилади.
Зарур булган такдирда, камокда саклаш жойининг маъмурияти камокдан озод килинган шахсни яшаш жойига етиб олиши учун йул хужжатлари ва белгиланган нормалар буйича озик-овкат махсулотлари ёхуд тегишли пул компенсацияси, шунингдек жинси хамда иклим шароитларини инобатга олган холда мавсумий кийим-бош ва пойабзал билан таъминлайди.
8-боб. Якунловчи коидалар
55-модда. Вактинча саклаш хибсхоналари ва тергов хибсхоналарини молиялаштириш
Вактинча саклаш хибсхоналари ва тергов хибсхоналарини молиялаштириш Узбекистон Республикаси Давлат бюджети маблаглари хисобидан амалга оширилади.
56-модда. Камокда саклаш жойларида конунларга риоя этилиши устидан назорат
Ушлаб турилганлар ва камокка олинганларни саклаш жойларида конунларга риоя этилиши устидан назорат Узбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга буйсунувчи прокурорлар томонидан амалга оширилади.
57-модда. Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисидаги конун хужжатларини бузганлик учун жавобгарлик
Жиноят ишини юритиш чогида камокда саклаш тугрисидаги конун хужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар булади.
58-модда. Конун хужжатларини ушбу Конунга мувофиклаштириш
Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси:
хукумат карорларини ушбу Конунга мувофиклаштирсин;
давлат бошкаруви органлари ушбу Конунга зид булган уз норматив-хукукий хужжатларини кайта куриб чикишлари ва бекор килишларини таъминласин.
59-модда. Ушбу Конуннинг кучга кириши
Ушбу Конун расмий эълон килинган кундан эътиборан кучга киради.
Ушбу Конун «Халк сузи» газетасининг 2011 йил 5 октябрдаги 192 (5359)-сонида эълон килинган.
Узбекистон Республикасининг Президенти И. КАРИМОВ
Тошкент ш.,
2011 йил 29 сентябрь,
УРК-298-сон
(Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2011 й., 40-сон, 409-модда; 2012 й., 37-сон, 421-модда)
Комментарии 0