Жума намозидан олдин суннат намози — узбекистон

Жума намозидан олдин суннат намози — узбекистон
Жума намозидан олдинги суннат намози хакида
??? ???? ?????? ??????
Аллохнинг Узигагина хамдлар, Унинг пайгамбари Мухаммад ибн Абдуллохга, у зотнинг оиласи ва сахобаларига салавоту саломлар булсин.
Сунг …
Авваламбор, жума намозидан олдин укиладиган доимий суннат намози борасида уламолар ихтилофга боришган. Ушбу ижтиходий масалалар деб ихтилофлашганлардан бири бошкасига ковок-тумшук килиб олмайди ва ушбу масала тортишув ва таассубга етаклаши, хамда толиби илмлар уртасида нафрат уйгонишига сабаб булиши жоиз эмас.
Ушбу ва бундан бошка масалалардаги келишмовчиликни, Аллох таоло мана бу ковлида буюрганидек Китобу-Суннатга кайтаришлик вожиб булади: «Борди-ю бирон нарса хакида талашиб колсангиз, агар хакикатан Аллохга ва охират кунига ишонсангиз, у нарсани Аллохга ва пайгамбарига кайтарингиз! Мана шу яхширок ва чиройлирок ечимдир» (Нисо: 59).
Кимга-ки икки ковлдан кай бири тугри булиб куринса, ушанга эргашиб, амал килаверади. Бирок, юкорида айтилганидек, бошка сузни олганга ковок-тумшук килиб олмайди.
Ушбу масалаларда тугри ковлга етишиш учун узаро олиб борилган изланишдан бирор монелик йукдир.
Жума намозидан олдинги турт ракат ёки бошка намозлар хакида ворид булган хадислар ва шунингдек сахобалардан накл килинган асарларнинг бирортаси пешин намозидагига ухшаш жумадан олдин укиладиган намозлар доимий суннат намозлари эканига далолат килмайди. Балки ушбу хадис ва асарлар жумадан олдин шариатда намоз жорий килинганига ва ушбу намоз мутлак нафл намозларидан хисобланиши, хамда доимий суннат намозларидан эмаслигига далолат килади.
Дархакикат куплаб хадисларда келганки:
Салмон ал-Форсий розияллоху анхудан ривоят килинади, Набий соллоллоху алайхи ва саллам шундай дедилар: «Киши жума куни гусл килиб, кулидан келганча покланиб, хушбуй мой ёки уйидаги мискдан суртиб, сунг (масжидга) чикиб, икки киши орасини кесиб утмай, сунг насиб этганича намоз укиса. Сунгра имом гап бошлагач, кулок тутса, уша (жума) билан бошка жума орасидаги (гунохлари) магфират килинади» (Бухорий (883)).
Саълаба ибн Абу Моликдан ривоят: «Улар Умар ибн Хаттоб (розияллоху анху) замонларида то Умар (минбарга) чиккунларича намоз укишарди» (Молик «Муватто» (1/103). Нававий «Мажмуъ» (4/550)да сахих санадилар).
Нофеъдан ривоят килинади, айтадиларки: «Ибн Умар (розияллоху анхумо) жумадан олдин ун икки ракат намоз укирдилар» (Ибн Ражаб «Фатхул Борий» (8/329)да Абдурраззокнинг «Мусаннаф»ларидан келтирдилар).
Ушбу далиллар жума намозидан олдин укиладиган доимий суннат намози бор эканига далолат килиши сахих эмас. Чунки ушбу «доимий суннат» намозлари Набий соллоллоху алайхи ва саллам даврларида жумадан олдин укиладиган маълум бир муайян вакти булмаган. Чунки соллоллоху алайхи ва саллам уйларидан жумага чикардилар. Сунг минбарга кутарилардилар. Муаззин азон айтарди. Сунг Росул соллоллоху алайхи ва саллам туриб хутба килардилар. Сунг минбардан тушгач, намозга такбир айтиларди ва намоз укирдилар.
Энди жумадан олдин ушбу доимий укиладиган суннат намозлари бор деб исбот килаётган кишига айтиладики: Хоп ушбу доимий суннат намозлари Набий соллоллоху алайхи ва саллам даврларида качон укилган экан?
Агар у: азондан кейин укиларди, деб айтса, бунга суннатда бирор асос йукдир.
Энди азондан олдин укиларди, деса, бу доимий суннат намози эмас. Балки у мутлак нафлдир.
Хофиз ибн Хажар рохимахуллох шундай дедилар: «Жумадан олдинги суннат намозига келсак, бу борада бирор нарса аник-собит келмаган» («Фатхул Борий» (2/426)).
Шайхулислом Ибн Таймия рахимахуллох айтади: «Жумага келган киши то имом хутбага чиккунича намоз укиш билан машгул булиши афзалдир. Чунки, «Сахих»да Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламдан ривоят килинган хадис борки: «Кейин насиб килганича намоз укиса…», деганлар. У зотнинг бу сузларида жума куни масжидга эртарок келиб, намоз билан машгул булишга таргиб бордир. Сахобалар ана шундай килардилар. Улар жума куни масжидга эрта келиб, нафл намозлари укишга киришар эдилар. Баъзилари ун ракат, баъзилари ун икки ракат укишар, айримлари саккиз ракат, айримлари ундан озрок укирдилар. Шунинг учун жумхур имомлар жумадан олдин вакти ва ракатлари сони аник белгилаб куйилган суннат йуклигига иттифок килганлар. Жумадан олдин намоз укиш хасанот, бирок суннати ротиба эмасдир. Агар укиса ёки тарк килса, уни инкор килинмайди. Сузларнинг энг адолатлиси шудир. Агар жохил кишилар уни суннати ротиба деб эътикод килиб олишган булса, укимаслик афзалрок булади» («Мажмуъул фатава» (24/189)).
Ибн ал-Коййим рохимахуллох айтдиларки: «Билол азондан фориг булгач Набий соллоллоху алайхи ва саллам хутбани бошлардилар. Албатта хеч ким икки ракат намоз укиб олай деб урнидан турмасди. Азон эса бир маротаба айтилган. Ушбу, жума хам худди ийд каби узидан олдин укиладиган бирор суннат намози йук эканига далолат килади. Ушбу уламоларнинг икки кавлларининг сахихрогидир. Суннат хам шунга далолат килади. Чунки Набий соллоллоху алайхи ва саллам уйларидан чикардилар. Минбарга кутарилгач, Билол жума азонини бошлардилар. (Билол) азонни тугаллагач Набий соллоллоху алайхи ва саллам (азон билан хутба орасида бирор амал килмай) тугри хутбани бошлаб юборардилар. Бу куз билан гувох булинган бир холатдир. Улар суннатни качон укишган?
Энди кимки, Билол розияллоху анху азондан фориг булгач, барчалари уринларидан туриб икки ракат намоз укишган деб уйласа, у одамлар орасидаги суннатдан энг жохил колган кимса экан.
Ушбу биз эслаб утган, жума намозидан олдин укиладиган суннат намози йукдир, деб айтган ковл имом Молик мазхаблари, имом Ахмаддан накл килинган машхур ковл хам шу ва Шофеъий мазхабидагиларни икки хил карашларидан биридир.
Энди, жумадан олдин укиладиган суннат намози бор дейдиганлар, жума кискартирилган пешин булиб, унга пешин намозининг хукмлари собит булади деб, хужжат келтирганлари булди.
Ушбу жуда заиф хужжат булиб, жума намози пешин намозига жахрий укилишида, ракатлар сонида, хутба килинишида ва узининг (бундан бошка) эътиборга молик булган шартларида зид келадиган алохида-мустакил бир намоздир.
Яна улар ичида пешин намозига киёс килган холда жумадан олдин суннат намози бор деб исбот килганлари булди. Бу хам яроксиз бир киёсдир. Чунки Набий соллоллоху алайхи ва салламнинг суз ва феълларидаги суннатларида хам, тугри йулдаги халифаларининг суннатларида хам (бирор суннат намози бор экани) собит келмаган. Гаплашаётган масаламизда бундан (суннатдан) бирор нарса (далил) йук. Киёс билан ушбу масала борасида суннатларни исбот килиш жоиз эмас. . . Бу киёс килган холда ийд намозидан олдин ёки кейин (бирор суннат намоз) жорий килинган деганга ухшашдир.
Уларнинг ичида яна Бухорий «Сахих»да элаб утган хадисни хужжат килиб келтирганлари булди. (Бухорий) айтдилар: «Жумадан олдинги ва кейинги намоз хакидаги боб. Абдуллох ибн Юсуф бизга шундай хадис айтди. Молик Нофеъдан, у киши эса Ибн Умардан шундай хабар айтди, Набий соллоллоху алайхи ва саллам пешиндан олдин икки ракат ва пешиндан кейин икки ракат, шомдан кейин уйларида икки ракат, хуфтондан олдин икки ракат намоз укирдилар. Жумадан кейин бурилиб кетмагунларигача намоз укимасдилар, (бурилиб кетгач) икки ракат намоз укирдилар».
Бунда бирор хужжат йук. Бухорий бу билан жумадан олдин суннат намози бор эканлигини ирода килмадилар. Балки у кишининг ирода килганлари шу булдики, (умуман) намоз борасида, ундан олдин ёки кейин бирор нарса келганми?
Сунг ушбу хадисни зикр килдилар. Яъни, у кишидан суннат факат ундан (фарздан) кейин килингани ривоят килинди. Ундан олдин эса бирор нарса ворид булгани йук.
Бу Бухорий рохимахуллохнинг икки ийд китобидаги бир бобга мана бу номни берганларига ухшашдир: «Ийдддан олдинги ва кейинги намоз хакидаги боб. Абу Муалла: Саъидни Ибн Аббосдан шундай деяётганларини эшитдим, деди. (Ибн Аббос) ийддан олдин намоз укишни карих курардилар. Сунг Саъид ибн Жубайрни Ибн Аббосдан ривоят килган хадисларини зикр килдилар. Набий соллоллоху алайхи ва саллам рамазон ийдида чикиб, икки ракат (ийд) намозини укидилар. Ундан олдин хам, кейин хам намоз укимадилар. Билол эса у киши билан бирга эди…».
(Бухорий рохимахуллох) ийд хакида, ундан олдин хам, кейин хам намоз жорий килинмагани борасида хадис зикр килдилар. Бу жума борасида (келтирган хадисларидан) ирода килган маънолари хам шундай эканига далолат килади» («Задул Маъад» (422-1417)).
Валлоху Аълам.
Аллох Пайгамбаримизга, Унинг оиласи ва сахобаларига салавоту саломлар йулласин.
Комментарии 0