Фитр садааси — закот рамазон ойи — збекистон

Фитр сада? аси — закот (рамазон ойи) — Ўзбекистон
Фитр сада? аси араб тилида “сада? а” сабабига изофа? илиниб “Сада? ат ул-фитр” деб номланади. Яъни фитр (?айит) кунинг тонги ушбу сада? ани вожиб бўлишига сабаб бўлади. Шунга кўра фитр куни тонг ва? тда ту? илган болага? ам фитр сада? аси вожиб бўлади. Тонгдан кейин ту? илган болага эса вожиб бўлмайди. Тонг ва? ти вафот бўлган кишидан фитр сада? аси со? ит бўлади, тонгдан кейин вафот? илган кишидан фитр сада? аси со? ит бўлмайди. Шунингдек, тонг ва? тида нисоб ми? доридаги мулкка эга бўлса, унга фитр сада? аси вожиб бўлади. Тонгдан кейин ёки тонгдан олдин эга бўлиб, тонг ва? тида эга бўлмаса вожиб бўлмайди.
Хуллас, фитр сада? асининг маъноси фитр кунининг тонги сабабли вожиб бўладиган сада? адир.
Фитр сада? аси закот фарз бўлишидан олдин, рамазон рўзаси фарз бўлган йили суннат билан собит бўлган вожиб амалдир.
?? ??? ??? ??? : ”??? ???? ???? ??? ???? ???? ???? ???? ????? ???? ?? ??? ?? ???? ?? ???? ??? ????? ????? ?????? ??????? ??????? ??????? ?? ???????? ???? ??? ?? ???? ??? ???? ????? ??? ??????“ ???? ????
Абдулло? ибн Умар розиялло? у ан? удан ривоят? илинади: “Расуллулло? соллало? у алай? и ва саллам фитр закоти хурмодан бир соъ, арпадан бир соъ ми? дорида мусулмонлардан? улга? ам,?урга? ам, эрга? ам, аёлга? ам, кичикка? ам, каттага? ам фарз? илдилар. Уни одамлар намозга чи? ишидан олдин адо этишга амр? илдилар”. Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоят? илади.
Расуллулло? соллало? у алай? и ва саллам ушбу? адиси шарифда фитр сада? асини вожиб? илиб, унинг ми? дорини таъйин? илди. Фитр сада? аси Расуллулло? соллало? у алай? и ва саллам замонларида инсонлар одатда таомланадиган ва уларнинг кўпининг уйида топиладиган хурмо ва арпадан экани баён? илинди. Ўша ва? тларда бу? дой жуда? ам кам истеъмол? илинган, деярли бўлмаган.
Фа? и?ларимиз мазкур ва бош? а?адисларни жамлаб фитр сада? аси бу? дой, бу? дойдан олинадиган ун ва тал? ондан ва майиздан ярим соъ, хурмо ёки арпадан бир соъ бериш киши бошига вожиб бўлади дейди. “Соъ” бир идиш бўлиб, ўша ва? тнинг ўлчов бирлиги бўлган. Бир соъ Абу? анифа ва Иро? фа? и?ларининг эътибрида 3.800 граммга тенгдир. Ёки мазкурларнинг? ийматини бериш жоизлигига? анафий уламолар иттифо??илганлар.
Фитр сада? асининг? икмати.
?? ??? ???? ??? ??? ???? ???? ??? ???? ???? ???? ???? ????? ???? ???????? ????? ?????? ?? ????? ?????? ??? ??? ??? ?????? ??? ???? ?????? ??? ????? ??? ?????? ??? ???? ?? ??????? ???? ??? ???? ? ???????
Абдулло? ибн Аббос розиялло? у ан? удан ривоят? илинади: “Расуллулло? соллалло? у алай? и васаллам фитр закотини рўзадор учун бе? уда гап-сўз ва? аракатлардан покланиш ва мискинлар учун таомланиш бўлиши учун фарз? илдилар. Ким уни намоздан олдин адо? илса, у ма? бул закот бўлади. Ким уни намоздан кейин адо? илса сада? алардан бир сада? а бўлади”. Абу Довуд ва Дорамий ривоят? илади.
Ушбу? адиси шарифдан фитр сада? асини адо? илинишда сада? ани савобини топиш билан биргаликда иккита? икмат ва фойда кўзда тутилиши маълум бўлади.
Биринчи? икмати ва фойдаси фитр сада? аси рамазон рўзасини хато ва камчиликлардан поклайди. Шунинг учун Вакеъ ибн Жарро? “Рамазон ойининг фитр сада? аси худди намознинг са? в саждасига ўхшайди. Намознинг вожиб амали тарк бўлган ва? тда са? в саждаси намозни тў? рилагандек, фитр сада? аси рўзанинг камчиликларини тў? рилайди” — дейди. Лекин бирор узр билан рўза тутолмаган кишилар? ам, рўза тутиш вожиб бўлмаган ёш болаларга? ам фитр сада? асини бериш вожиб бўлади.
Иккинчи? икмати ва фойдаси? айит кунида камба? ал ва мискинлар, етим ва бечораларни хурсанд? илиш, уларнинг очликларини кетказиб,?а? и?ий байрам кайфиятини уларга беришдир. Шунинг учун? ам фитр сада? асини? айит куни тонг ва? тида бериш вожиб бўлади. Аммо, рамазоннинг аввалида, олдиндан берса жоиз.?айит намозидан кейинга? олдирмаслик керак. Намоздан кейинга? олса? ам со? ит бўлмайди.?аттоки, зиммасига вожиб бўлгандан сўнг ин? ирозга учраб камба? ал бўлгандан кейин? ам фитр сада? а со? ит бўлмайди. Лекин закот зиммаси вожиб бўлгандан кейин нисобни баъзиси ёки? аммаси? ало? бўлса закот со? ит бўлади.
Фитр сада? асида мана шундай икки улу??икмат ва фойда бор экан. Гўёки фитр сада? а билан рўзанинг? абул бўлишига йўл очилаяпди. Шунинг учун баъзи улу? ларимиз баъзи кишиларга шаръий? укм эътиборидан фитр сада? а вожиб бўлмасада, лекин уни? икмат ва фойда кўп бўлгани учун фитр сада? ани адо? илмо? зарурийдир дейди.
Шунинг учун? ам Шофеъий маз? абида фитр сада? ани вожиб бўлиши учун нисоб шарт? илинмади. Сада? аи фитр беришга? одир бўлса вожиб бўлади.
Фитр сада? аси вожиб бўлиш шартлари.
1.?ур бўлиш.
Фитр молявий ибодатлардан бўлгани учун? ур бўлмаган кишиларга вожиб бўлмайди. Чунки? улнинг мол-мулки бўлмайди. Балки,?ул хожасининг мулки бўлади. Ана шу хожасига хизмат? илиб турган? улнинг фитр сада? асини бериш хожасига вожиб бўлади.
2. Мусулмон бўлиш.
Фитр сада? аси ибодат ва у билан? урбат (савоб)?осил бўлади. Ибодатларни тў? ри бўлиши учун ният лозим. Ният эса фа? ат мусулмон кишидангина дуруст бўлади. Мусулмон бўлмаганларнинг нияти тў? ри бўлмайди ва нияти тў? ри бўлмагани учун ибодат бўлмайди.
3. Нисоб ми? доридаги мулкка эга бўлиш.
Фитр сада? аси молявий ибодат бўлгани учун маълум бир ми? дордаги мол-мулкка эга кишига вожиб бўлади. Фа? ир ва мискинларга вожиб бўлмайди.
?? ??? ?????: ?? ???? ??? ?? ??? ??? ???? ????
Абу? урайра розиялло? у ан? удан ривоят? илинади: “Расуллулло? соллало? у алай? и васаллам сада? а бойликни ор? асидан вожиб бўлади” – деди. Имом А? мад ривоят? илади.
Расуллулло? соллало? у алай? и ва саллам ушбу? адиси шарифда фитр сада? ни вожиб бўлиши бой бўлган, маълум бир моддий? уввати бор кишига вожиб бўлишини баён? илмо? да. Ислом дини енгил, унинг молявий ибодати? ам енгил бўлиши керак. Енгил адо? илиниши маълум нисобга эга бўлгандан кейин бўлади.
Фатовои? озихонда: “Фитр сада? асини вожиб бўлиши учун шарт? илинган бойлик закот нисобига ёки аслий? ожатдан (масканидан, кийиб юрган кийимидан, мебелидан, уловидан ва асбоб-ускунасидан) таш? ари нисоб? ийматидаги молга эга бўлмо? лик билан бўлади. Фитр сада? асининг нисобида молни ўсувчи бўлиши эътиборга олинмайди. Бир? овлидан бош? а?овли, кийимнинг уч жуфтидан бош? а кийимлари фитр сада? асининг нисобида этиборга олинади” — дейилади.
Закотни вожиб бўлишида эса фа? ат ўсувчи моллар 1. тилло, кумуш ва бугунги кундаги муомаладаги? о?оз пуллар. 2. чорво моллари. 3. тижорат ниятидаги моллар нисобга етган бўлиши эътиборга олинади ва? ир? дан бир? исми закот бўлади.
Демак, закот нисоби бош? а, фитр сада? асининг нисоби бош? адир. Закот нисоби фа? ат закот чи? ариладиган ўсувчи моллардан? исоб? илинади. Фитр сада? асининг нисоби эса аслий? ожатдан (ишлатилиб турган мол-мулкдан) таш? ари мол-мулклар? ам? исоб? илинади. Ушбу фитр сада? асини нисобига эга кишига ўзининг ва бала? отга етмаган фа? ир фарзандининг фитр сада? аси вожиб бўлади. Хотинининг, бала? отга етган фарзандининг ва бала? отга етмаган бой фарзандининг фитр сада? аси вожиб бўлмайди. Лекин мазкурларни фитр сада? асини берса адо топади. Шу бойликка эга кишига бош? аларнинг закотини, сада? асини ва назрини олмо??аром бўлади.?урбонлик? илиш ва нафа? асиз? олган ма? рам? ариндошларнинг нафа? асини? илиш вожиб бўлади.
Фитр сада? аси закот бериладиган кишиларга бериш билан адо топади.
Комментарии 0