Uzbekiston respublikasining bojkhona kodeksi — o’zbekiston

Mazkur Kodeks Uzbekiston Respublikasining 2016 yil 20 yanvardagi URQ-400-sonli «Uzbekiston Respublikasining Bojkhona kodeksini tasdiqlash tugrisida»gi Qonuni bilan tasdiqlangan.
I bulim. Umumiy qoidalar
1-bob. Asosiy qoidalar
1-modda. Uzbekiston Respublikasining Bojkhona kodeksi bilan tartibga solinadigan munosabatlar
Ushbu Kodeks Uzbekiston Respublikasining bojkhona chegarasi orqali tovarlarni va transport vositalarini olib utish, bojkhona tulovlarini undirish, bojkhona rasmiylashtiruvi, bojkhona nazoratini amalga oshirish, shuningdek bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzish hollarining oldini olish, ularni aniqlash va ularga chek quyish tartibini belgilash bilan bogliq munosabatlarni tartibga soladi.
2-modda. Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari ushbu Kodeksdan va boshqa qonun hujjatlaridan iborat.
Agar Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomasida Uzbekiston Respublikasining bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bulsa, khalqaro shartnoma qoidalari qullaniladi.
3-modda. Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining vaqt buyicha amal qilishi
Bojkhona ishida bojkhona organi bojkhona deklarasiyasini va boshqa hujjatlarni qabul qilib olgan kuni amalda bulgan qonun hujjatlari qullaniladi.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari orqaga qaytish kuchiga ega emas va agar ushbu moddada boshqacha qoida nazarda tutilmagan bulsa, ular amalga kiritilganidan keyin yuzaga kelgan munosabatlarga nisbatan qullaniladi.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlikni bekor qiladigan yoki engillashtiradigan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari orqaga qaytish kuchiga ega.
Bojkhona tulovlarini bekor qilish, bojkhona tulovlari stavkalarini kamaytirish, tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilarining majburiyatlarini bekor qilish yoki ularning ahvolini boshqacha tarzda engillashtirishni nazarda tutuvchi bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari orqaga qaytish kuchiga ega bulishi mumkin, agar bu bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida tugridan-tugri nazarda tutilgan bulsa, bundan ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari, agar hujjatlarning uzida kechroq muddat kursatilmagan bulsa, rasmiy elon qilingan kundan etiboran kuchga kiradi.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik bojkhonaga oid huquqbuzarlik sodir etilgan kunda amalda bulgan qonun hujjatlari asosida qullaniladi.
4-modda. Tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchisi huquqlarining ustuvorligi
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlaridagi barcha bartaraf etib bulmaydigan qarama-qarshiliklar va noaniqliklar tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchisining foydasiga talqin qilinadi.
2-bob. Ushbu Kodeksda qullaniladigan asosiy tushunchalar
5-modda. Uzbekiston Respublikasining bojkhona hududi va bojkhona chegarasi
Uzbekiston Respublikasining quruqlikdagi hududi, hududiy va ichki suvlari hamda ular ustidagi havo hududi Uzbekiston Respublikasining bojkhona hududini (bundan buyon matnda bojkhona hududi deb yuritiladi) tashkil etadi.
Uzbekiston Respublikasi hududida erkin bojkhona zonalari va erkin omborlar bulishi mumkin, ularning hududlari, agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bulsa, bojkhona hududidan tashqarida joylashgan deb qaraladi.
Bojkhona hududi sarhadlari, shuningdek erkin bojkhona zonalarining va erkin omborlarning tegralari Uzbekiston Respublikasining bojkhona chegarasi hisoblanadi (bundan buyon matnda bojkhona chegarasi deb yuritiladi).
6-modda. Bojkhona maqsadlari
Bojkhona maqsadlari quyidagilardan iborat:
bojkhona chegarasi orqali tovarlar va transport vositalarini olib utish, tovarlarni tashish, saqlash va qayta ishlashda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlash;
bojkhona tulovlari uz vaqtida va tugri tulanishini taminlash;
iqtisodiy siyosat choralariga, bojkhona rejimlarining talablari va shartlariga rioya etilishini taminlash;
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzish hollariga chek quyish va ularning oldini olish.
7-modda. Vakolatli shakhs
Tovarning va (yoki) transport vositasining egasi yoki tovarga va (yoki) transport vositasiga nisbatan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq vakolatlarga ega bulgan yokhud tovarning va (yoki) transport vositasining egasi nomidan tegishli shartnoma yoki ishonchnoma asosida ish kuruvchi shakhs vakolatli shakhsdir.
8-modda. Yuridik va jismoniy shakhslar
Quyidagilar:
Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq tashkil etilgan tashkilot;
chet davlatning qonun hujjatlariga muvofiq tashkil etilgan chet el tashkiloti;
Uzbekiston Respublikasining, chet davlatning qonun hujjatlariga yoki khalqaro shartnomaga muvofiq tashkil etilgan khalqaro tashkilot yuridik shakhs hisoblanadi.
Uzbekiston Respublikasi fuqarolari, chet davlatlar fuqarolari, fuqaroligi bulmagan shakhslar, shuningdek yuridik shakhs tashkil etmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy shakhslar (yakka tartibdagi tadbirkorlar) jismoniy shakhslar hisoblanadi.
9-modda. Tovarning kuzatuv hujjatlari
Tijorat va transport hujjatlari tovarning kuzatuv hujjatlari hisoblanadi.
Tijorat hujjatlari jumlasiga hisobvaraq-faktura (invoys), yuklab junatish va urov varaqlari hamda tashqi savdo faoliyati va uzga faoliyat amalga oshirilayotganda bojkhona chegarasi orqali tovarlarni olib utish bilan bogliq bitimlar tuzilganligini tasdiqlash uchun foydalaniladigan boshqa hujjatlar kiradi.
Transport hujjatlari jumlasiga konosament, yuk khati yoki tovarlarni tashish shartnomasi borligini tasdiqlovchi hamda shunday tashishda kuzatib boruvchi boshqa hujjat kiradi.
10-modda. Tovarning uzgarmas holati
Tovarning uzgarmas holati tovar bojkhona rejimiga joylashtirilayotgan paytdagi barcha khossalarining bojkhona rejimi amal qilishining tugallanish paytida usha hajmlarda but saqlanib qolishidir, bundan tovarning tabiiy tarzda eskirishi yoki uni tashish va (yoki) saqlashning normal sharoitlarida kamayishi oqibatida ruy bergan uzgarishlar mustasno.
11-modda. Qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi
Qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi qayta ishlash jarayonida ishlatiladigan tovarlar miqdorining bitta birligidan ishlab chiqarish jarayoniga muvofiq olinadigan qayta ishlangan mahsulotlarning mutlaq qiymatdagi yoki foiz nisbatidagi miqdori hisoblanadi.
12-modda. Tovarning but saqlanishini taminlashga doir operasiyalar
Tovarning but saqlanishini taminlashga doir operasiyalar jumlasiga quyidagilar kiradi:
tozalash, shamollatish, quritish, shu jumladan iliq havoni vujudga keltirib quritish;
saqlashning maqbul harorat rejimini yaratish, shu jumladan sovutish, muzlatish, isitish;
himoya uroviga urash, himoyalovchi moyni va konservantlarni surtish;
zanglashdan himoya qilish uchun buyash, muhofazalovchi moddalar bilan ihotalash;
korroziyaga qarshi qoplama surtish.
Tovarlarning uziga khos khususiyatlaridan kelib chiqqan holda, tovarning but saqlanishini taminlashga doir operasiyalar jumlasiga qonun hujjatlariga muvofiq boshqa turdagi operasiyalar ham kiritilishi mumkin.
13-modda. Tovar va transport vositasi
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan har qanday kuchar mol-mulk, shu jumladan Uzbekiston Respublikasi milliy valyutasi, valyuta boyliklari va boshqa qimmatli qogozlar, elektr, issiqlik energiyasi va energiyaning boshqa turlari, intellektual mulk obektlari, transport vositasi tovar hisoblanadi, bundan ushbu moddaning turtinchi qismida kursatilgan transport vositasi mustasno.
Uzbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan tovar yokhud bojkhona hududida erkin muomalaga chiqarilgan yoki ushbu Kodeksga muvofiq shunday maqomga ega bulgan tovar Uzbekiston tovaridir.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida kursatilmagan tovar, shuningdek ushbu Kodeksga muvofiq chet el tovari maqomini olgan tovar chet el tovaridir.
Tovarlarni va yulovchilarni tashish uchun foydalaniladigan vosita transport vositasidir. Transport vositasi har qanday suv kemasini, havo kemasini, avtotransport vositasini, temir yul transport vositasini (temir yulning harakatdagi tarkibini, temir yul harakatdagi tarkibining bir qismini) yoki konteynerni, shuningdek ularning uz konstruksiyasiga muvofiq tekhnik pasportlarida yoki tekhnik formulyarlarida nazarda tutilgan ehtiyot qismlarni, anjomlarni va uskunalarni, suyuqlik saqlash idishlaridagi yoqilgi-moylash materiallarini, sovutuvchi va boshqa khil tekhnik suyuqliklarni, agar ular mazkur transport vositalari bilan birga tashilayotgan bulsa, uz ichiga oladi.
14-modda. Engib bulmas kuch tasiri
Tabiat hodisalari (zilzilalar, er kuchishlari, dovullar, qurgoqchiliklar va hokazo) yoki yuridik va jismoniy shakhslarning khohish-irodasi hamda khatti-harakatlariga bogliq bulmagan boshqa holatlar sababli kelib chiqqan, shuning oqibatida mazkur shakhslar qabul qilgan majburiyatlarini bajara olmaydigan favqulodda va oldini olib bulmaydigan, kutilmagan holatlar engib bulmas kuch tasiri hisoblanadi.
15-modda. Ushbu Kodeksda qullaniladigan boshqa tushunchalar
Ushbu Kodeksda qullaniladigan boshqa tushunchalar:
bojkhona brokeri — bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha operasiyalarni deklarantning yoki vakolatli shakhsning topshirigiga binoan va uning nomidan shartnoma asosida amalga oshiradigan, tegishli rukhsatnoma olgan Uzbekiston Respublikasi yuridik shakhsi;
bojkhona ishi — iqtisodiy, tartibga solish va huquqni muhofaza qilish maqsadlariga erishishga qaratilgan, bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlaydigan usullar va vositalar majmui;
bojkhona hamrohligida kuzatib borish — avtotransport vositalarining bojkhona organlari tomonidan bojkhona nazorati ostida kuzatib borilishi;
bojkhona operasiyasi — tovarlarning va transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvida tovarlarga va transport vositalariga nisbatan bojkhona organlarining mansabdor shakhsi va (yoki) vakolatli shakhs tomonidan amalga oshiriladigan harakat;
bojkhona rejimi — bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarning va transport vositalarining maqomini bojkhona maqsadlari uchun belgilovchi qoidalar majmui;
bojkhona tartib-taomili — bojkhona maqsadlari uchun amalga oshiriladigan bojkhona operasiyalarining majmui;
deklarant — tovarlarni va (yoki) transport vositalarini uz nomidan deklarasiyalovchi shakhs yokhud uning nomidan tovarlar va (yoki) transport vositalari deklarasiyalanayotgan shakhs;
deklarasiyalash — bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan va (yoki) bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar va (yoki) transport vositalari tugrisidagi zarur malumotlarni bojkhona organlariga malum qilish;
iqtisodiy siyosat choralari — tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududiga olib kirishga va ushbu hududdan olib chiqishga doir cheklovlar bulib, ular kvota belgilashni, lisenziyalashni, shuningdek mamlakat iqtisodiyotining jahon khujaligi bilan uzaro hamkorligini tartibga solishning boshqa chora-tadbirlarini uz ichiga oladi;
tashuvchi — bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar tashilishini amalga oshiruvchi yoki transport vositasidan foydalanish uchun masul shakhs;
tovar turkumi — bitta oluvchining manziliga bitta transport hujjati buyicha kelayotgan yoki bitta pochta yuk khati bilan junatilayotgan yokhud bojkhona chegarasi orqali utayotgan bitta jismoniy shakhsning qul yukida va bagajida olib utilayotgan tovar yoki uning bir qismi;
tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utish — tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududiga olib kirish yokhud ushbu hududdan olib chiqish;
tovarlarning erkin muomalasi — bojkhona hududida tovarlarning belgilangan taqiqlar va cheklovlarsiz aylanishi;
tovarni chiqarib yuborish — bojkhona organlarining bojkhona rasmiylashtiruvini yakunlovchi va malum qilingan bojkhona rejimi shartlaridan kelib chiqqan holda tovarlardan foydalanishga va (yoki) ularni tasarruf etishga rukhsat berilganligini ifodalovchi harakati;
yuk operasiyalari — bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini tashish, yuklash, tushirish, qayta yuklash, ularning buzilgan urovlarini tugrilash, ularni urash, qayta urash va tashish uchun qabul qilish;
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasining yagona avtomatlashtirilgan akhborot tizimi (bojkhona organlarining akhborot tizimi) — bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarning va transport vositalarining bojkhona nazoratini amalga oshirish uchun ularga doir hujjatlar va malumotlarning kiritilishini, hisobga olinishini hamda monitoring qilinishini nazarda tutuvchi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasining avtomatlashtirilgan tizimi.
3-bob. Tovarlarni va transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utish
16-modda. Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utish shartlari
Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bevosita bojkhona chegarasi orqali olib utishga qaratilgan harakatlar jumlasiga quyidagilar kiradi:
bojkhona chegarasini kesib utayotgan jismoniy shakhsning bojkhona nazorati zonasiga kirishi;
transport vositasining bojkhona chegarasini kesib utish maqsadida Uzbekiston Respublikasi Davlat chegarasidan utkazish punktiga kirishi;
bojkhona hududiga yullash yoki ushbu hududdan tashqariga junatish uchun tovarlarni transport tashkilotlariga yokhud khalqaro pochta va kurerlik junatmalarini pochta aloqasi operatorlari va provayderlariga topshirish;
jismoniy shakhsning qonun hujjatlariga muvofiq belgilanmagan joylardan tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan bojkhona chegarasini amalda kesib utishga qaratilgan harakatlari.
Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududiga olib kirish shartlari tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan bojkhona chegarasini amalda kesib utishdan hamda ushbu tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan ushbu Kodeksda nazarda tutilgan keyingi barcha harakatlarni ular bojkhona organlari tomonidan chiqarib yuborilguniga qadar amalga oshirishdan iborat.
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda tashuvchi ularni tayinlangan bojkhona organi joylashgan erga yoki boshqa joyga ushbu Kodeksning 218-moddasida belgilangan muddatlarda etkazib berishi shart. Bunda tovarlarning holatini uzgartirishga yoki ularning urovini buzishga, shuningdek quyilgan plombalarga, muhrlarga va bojkhona identifikasiyasining boshqa vositalariga shikast etkazilishiga yul quyilmaydi.
Bojkhona deklarasiyasini berish yoki ushbu moddaning birinchi qismida kursatib utilgan, tovarlarni va (yoki) transport vositalarini mazkur hududdan bevosita olib chiqishga qaratilgan boshqa harakatlarni amalga oshirish, shuningdek tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan ushbu Kodeksda nazarda tutilgan keyingi barcha harakatlarni ular amalda bojkhona chegarasini kesib utguniga qadar bajarish tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududidan olib chiqish shartlari hisoblanadi.
Tovarlarni bojkhona hududidan olib chiqishga ular ushbu Kodeksga muvofiq olib chiqilayotgan tovarlarga nisbatan qullaniladigan tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilganidan sung yul quyiladi. Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona nazoratidan utkazilmasdan mazkur hududdan olib chiqilishi mumkin emas. Bojkhona nazorati tashuvchining tovarlarni va (yoki) transport vositalarini olib chiqish niyati borligidan oldindan khabardor qilish asosida bojkhona organi tomonidan utkazilishi mumkin.
Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasini hamda valyuta boyliklarini bojkhona chegarasi orqali olib utish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
17-modda. Tovarlar va (yoki) transport vositalari olib kirilishidan (olib chiqilishidan) bojkhona organlarini khabardor qilish
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda tashuvchi bojkhona organini bojkhona chegarasini kesib utishidan khabardor qilishi shart.
Tashuvchi yoki boshqa manfaatdor shakhs tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga amalda etib kelguniga qadar ular tugrisida bojkhona organiga dastlabki akhborotni taqdim etishga haqli.
Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida va (yoki) qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda, tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga amalda etib kelguniga qadar tashuvchi yoki boshqa manfaatdor shakhs ular tugrisidagi dastlabki akhborotni bojkhona organiga taqdim etishi shart.
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududidan tashqariga olib chiqilayotganda, ularni olib utayotgan shakhs ushbu tovarlarni va (yoki) transport vositalarini olib chiqish niyati borligidan bojkhona organlarini oldindan khabardor qiladi. Bojkhona organi bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish uchun tovarlar va (yoki) transport vositalari etib kelishi kerak bulgan vaqt va joyni tayinlaydi. Agar tovarlarni va (yoki) transport vositalarini olib utayotgan shakhs kursatilgan khabardor qilishni amalga oshirmaydigan bulsa, bunday majburiyat tashuvchining zimmasiga yuklatiladi.
Bojkhona chegarasi kesib utilayotganda bojkhona organini khabardor qilish bojkhona chegarasi orqali utkazish punktida joylashgan bojkhona organiga tovarlarni va (yoki) transport vositalarini, ularning tovar kuzatuv hujjatlarini taqdim etish yuli bilan amalga oshiriladi.
Bojkhona organlari ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan hujjatlarni qabul qilishni rad etishga haqli emas.
Bojkhona chegarasi orqali tovarlarning quvur transporti va elektr uzatish liniyalari orqali olib utilishi tugrisida khabardor qilish ushbu Kodeksning 25-bobiga muvofiq amalga oshiriladi.
Uzbekiston Respublikasi hududida joylashgan daryo portida yoki aeroportda tukhtamasdan bojkhona hududini kesib utadigan daryo va havo kemalariga nisbatan ushbu modda talablari qullanilmaydi.
18-modda. Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda taqdim etiladigan hujjatlar
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda tashuvchi bojkhona organiga quyidagilarni taqdim etishi shart:
1) avtotransport vositasida khalqaro tashish chogida:
a) avtotransport vositasiga taalluqli quyidagi hujjatlarni:
Yul harakati tugrisidagi konvensiyaga (Vena, 1968 yil 8 noyabr) muvofiq avtotransport vositasining ruykhatdan utkazilganligi tugrisidagi guvohnoma;
Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan hollarda chet el avtotransport vositalarining Uzbekiston Respublikasi hududiga kirishi, hududidan chiqishi va tranzit tarzida utishi uchun vakolatli organning rukhsatnomasi;
yuklar khalqaro yullarda tashish (bundan buyon matnda KhYT deb yuritiladi) daftarchasini qullagan holda tashilgan taqdirda, KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasi (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) talablariga muvofiq avtotransport vositasiga yuklarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida khalqaro tashishga rukhsat berilganligi tugrisidagi guvohnoma;
tez buziladigan mahsulotlar tashilayotganda, tez buziladigan mahsulotlarni tashish uchun avtotransport vositasiga rukhsat berilganligi tugrisidagi guvohnoma;
khavfli yuklar tashilayotganda, khavfli yuklarni tashish uchun avtotransport vositasiga rukhsat berilganligi tugrisidagi guvohnoma;
b) tovarga taalluqli quyidagi hujjatlarni:
Yuklarni khalqaro yullarda tashish shartnomasi tugrisidagi konvensiya (Jeneva, 1956 yil 19 may) talablariga muvofiq tovar-transport yuk khati;
yuklar KhYT daftarchasi qullanilgan holda tashilgan taqdirda, KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasiga (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) muvofiq KhYT daftarchasi;
tijorat hujjatlari;
khalqaro pochta junatmalarini kuzatib borish uchun Umumjahon pochta ittifoqi hujjatlarida belgilangan hujjatlar;
v) ushbu bandning «a» va «b» kichik bandlarida nazarda tutilgan hujjatlarda kursatilishi kerak bulgan quyidagi malumotlarni:
tashuvchining nomi va pochta manzili;
tashish uchun tovar qabul qilinadigan joy (mamlakat) va etkazib berilishi muljallangan joy (mamlakat);
tovarlar junatgan mamlakatning va tovarlar kelib tushadigan mamlakatning nomi;
tovarlarni junatuvchining va oluvchining nomi hamda pochta manzili;
Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga muvofiq tovarlarning nomi va kamida oltita belgi darajasidagi kodlari, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari mustasno;
tovarning har bir kursatilgan kodi buyicha tovarlarning brutto ogirligi (kilogrammlarda) va faktura qiymati;
yuk joylarining soni;
konteynerlarning identifikasiya raqamlari;
2) suv transportida khalqaro tashish chogida:
a) quyidagilarni:
umumiy deklarasiya;
tovarlarning deklarasiyasi;
kema ashyo-anjomlari tugrisidagi deklarasiya;
kema ekipajining shakhsiy buyumlari tugrisidagi deklarasiya;
kema khizmatchilarining ruykhati;
yulovchilar ruykhati;
transport hujjatlari;
tijorat hujjatlari;
khalqaro pochta junatmalarini kuzatib borish uchun Umumjahon pochta ittifoqi hujjatlarida belgilangan hujjatlar;
b) ushbu bandning «a» kichik bandida nazarda tutilgan hujjatlarda kursatilishi kerak bulgan quyidagi malumotlarni:
kemaning ruykhatdan utkazilganlik raqami va milliy mansubligi;
kemaning nomi;
kapitanning familiyasi;
kema agentining familiyasi va manzili;
kemadagi yulovchilarning soni, familiyasi, ismi, fuqaroligi (mansubligi), tugilgan sanasi va joyi, chiqish va tushish porti;
ekipaj azolarining soni va tarkibi;
kema junaydigan portning va kiradigan portning nomi;
Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga muvofiq tovarlarning nomi va kamida oltita belgi darajasidagi kodlari, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari mustasno;
tovarning har bir kursatilgan kodi buyicha tovarlarning brutto ogirligi (kilogrammlarda) va faktura qiymati;
yuk joylarining soni;
tovarlar yuklangan portning va tushiriladigan portning nomi;
konosamentlarning yoki ushbu portda tushirilishi lozim bulgan tovarlarga doir dengiz (daryo) orqali tashish shartnomasi mavjudligini va uning mazmunini tasdiqlovchi boshqa hujjatlarning raqamlari;
bortda qoladigan tovarlar tushiriladigan portlarning nomi;
kema ashyo-anjomlarining miqdori kursatilgan holda ularning nomi;
tovarlarni kemada joylashtirish tavsifi;
3) havo transportida khalqaro tashish chogida:
a) Khalqaro fuqaro aviasiyasi tugrisidagi konvensiyaga (Chikago, 1944 yil 7 dekabr) muvofiq quyidagi hujjatlarni:
bosh deklarasiya;
yuk qaydnomasi;
avia yuk khati;
avia yuk khatiga ilova qilinadigan tijorat hujjatlari. Tovar turkumlab tashilgan taqdirda mazkur hujjatlar tovarning birinchi turkumiga taqdim etiladi;
khalqaro pochta junatmalarini kuzatib borish uchun Umumjahon pochta ittifoqi hujjatlarida belgilangan hujjatlar;
b) ushbu bandning «a» kichik bandida nazarda tutilgan hujjatlarda kursatilishi kerak bulgan quyidagi malumotlarni:
havo kemasining milliy mansubligi belgilarini va ruykhatdan utkazilganlik belgilarini kursatish;
havo kemasining reys raqami, parvoz yunalishini, uchish punktini, etib borish punktini kursatish;
havo kemasi ekspluatantining nomi;
ekipaj azolarining soni;
Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga muvofiq tovarlarning nomi va kamida oltita belgi darajasidagi kodlari, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari mustasno;
avia yuk khatining raqami, avia yuk khati va tovar turkumi buyicha urinlarning soni;
tovar junatiladigan va etib boradigan punktlarning nomi;
parvoz qiladigan havo kemasining bortiga yuklanadigan bort ashyo-anjomlarining soni (har bir tovarning soni va nomi);
havo kemasi bortida khalqaro pochta va kurerlik junatmalarining mavjudligi;
tovarning har bir kursatilgan kodi buyicha tovarlarning brutto ogirligi (kilogrammlarda) va faktura qiymati;
4) temir yul transportida khalqaro tashish chogida:
a) Khalqaro temir yul yuk yunalishlari tugrisidagi bitimga (1951 yil 1 noyabr) muvofiq quyidagi hujjatlarni:
tovarning kuzatuv hujjatlari;
temir yulning harakatdagi tarkibiga doir topshirish qaydnomasi;
khalqaro pochta junatmalarini kuzatib borish uchun Umumjahon pochta ittifoqi hujjatlarida belgilangan hujjatlar;
b) ushbu bandning «a» kichik bandida nazarda tutilgan hujjatlarda kursatilishi kerak bulgan quyidagi malumotlarni:
tovarni junatuvchining nomi va pochta manzili;
tovarni oluvchining nomi va pochta manzili;
tovar junatiladigan stansiyaning va etib boradigan stansiyaning nomi;
Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga muvofiq tovarlarning nomi va kamida oltita belgi darajasidagi kodlari, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari mustasno;
tovarning har bir kursatilgan kodi buyicha tovarlarning brutto ogirligi (kilogrammlarda) va faktura qiymati;
yuk joylarining soni;
konteynerlarning identifikasiya raqamlari.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan hujjatlar bojkhona organlariga davlat tilida yoki khalqaro tashishlarda qullaniladigan boshqa tillarda taqdim etiladi. Khalqaro tashishlarda qullaniladigan boshqa tillarda taqdim etilgan hujjatlar, zarur hollarda, davlat tiliga tarjima qilinib, tashuvchi tomonidan tasdiqlangan bulishi kerak.
Uzbekiston Respublikasi hududiga olib kirilishi rukhsat etish khususiyatiga ega bulgan hujjatlar olinishini talab etadigan tovarlarga va (yoki) transport vositalariga nisbatan bojkhona organi bunday hujjatning bojkhona organlarining akhborot tizimida mavjudligini mustaqil ravishda tekshiradi.
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda bojkhona organi ushbu moddada nazarda tutilganidan boshqa hujjatlar va malumotlarni talab qilishga haqli emas.
19-modda. Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududidan olib chiqilayotganda taqdim etiladigan hujjatlar
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududidan olib chiqilayotganda tashuvchi bojkhona deklarasiyasini yoki ularni bojkhona hududidan olib chiqishga yul quyuvchi boshqa hujjatni, shuningdek tovarlarni tashish amalga oshirilayotgan transportning turidan kelib chiqqan holda, ushbu Kodeksning 18-moddasida nazarda tutilgan hujjatlar va malumotlarni bojkhona organiga taqdim etishi shart.
20-modda. Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utish joyi hamda vaqti
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilayotganda hamda ushbu hududdan olib chiqilayotganda ularni bojkhona chegarasi orqali olib utishga bojkhona chegarasi orqali utkazish punktlarida yul quyiladi va transport vositalarini makhsus belgilangan joylarda tukhtatgan holda, bojkhona organlarining ish vaqtida amalga oshiriladi. Mazkur talabga rioya etilmagan taqdirda bojkhona organlari ushbu transport vositalarini majburiy tukhtatib quyadilar.
Tovarlar olib kiriladigan yoki olib chiqiladigan quyidagi makhsus jihozlangan joylar bojkhona chegarasi orqali utkazish punktlari hisoblanadi:
havo transporti orqali olib utishda — bojkhona hududidagi etib kelinadigan (junatiladigan) aeroport yoki tovarlarni tashiyotgan havo kemasi qunadigan (parvoz qiladigan) va tovarlarni tushiradigan (yuklaydigan) birinchi (okhirgi) aeroport;
daryo transporti orqali olib utishda — bojkhona hududidagi tovarlar tushiriladigan (ortiladigan) birinchi (okhirgi) daryo porti yoki qayta yuklanadigan daryo porti;
quvur transporti orqali va elektr uzatish liniyalari buyicha olib utishda — hisobga olish asboblarining Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bilan kelishilgan holda urnatilgan joylari;
ushbu modda ikkinchi qismining ikkinchi va uchinchi khatboshilarida nazarda tutilmagan boshqa turdagi transportda olib utishda — yunalishdagi birinchi (okhirgi) bojkhona organi.
Bojkhona chegarasi orqali utkazish punktlari joylashgan erlar, bojkhona organlarining ish vaqti, transport vositalarining tukhtash va turish joylari, ular turishining davomiyligi, shuningdek mazkur joylarning utkazish punktlarida kursatilishi tegishli vakolatli davlat organlari va tashkilotlari bilan kelishilgan holda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Bojkhona chegarasi bilan Uzbekiston Respublikasi Davlat chegarasi bir-biriga tugri kelib qolgan joylarda bojkhona chegarasidagi utkazish punktlari joylashadigan erlar Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Transport vositalari tukhtab turishining davomiyligi bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi manfaatlariga zid ravishda qisqartirilishi mumkin emas.
Transport vositalarini belgilangan tukhtash va turish joylaridan junatish zarur bojkhona tartib-taomillari tugallanganidan sung amalga oshiriladi.
Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali belgilanmagan joylardan olib utish Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan amalga oshirilishi mumkin.
Ushbu moddaning qoidalari Uzbekiston Respublikasi hududida joylashgan daryo portida yoki aeroportda tukhtamasdan bojkhona hududini kesib utayotgan daryo va havo kemalari orqali tashilayotgan tovarlarga nisbatan tatbiq etilmaydi.
Bojkhona organlari bojkhona chegarasi orqali utkazish punktlari tugrisida, belgilangan taqiqlar va cheklovlar, shuningdek bojkhona organlarining ish vaqti haqida hammabop shaklda akhborot taqdim etishi shart.
21-modda. Bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlar va transport vositalari bojkhona nazoratidan hamda bojkhona rasmiylashtiruvidan utkazilishi kerak.
Bojkhona nazorati Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlari va khalqaro shartnomalariga rioya etilishini taminlash uchun bojkhona organlari tomonidan amalga oshiriladigan, shu jumladan khavfni boshqarish tizimi qullanilgan holda amalga oshiriladigan chora-tadbirlar majmuidan iboratdir.
Bojkhona chegarasidan olib utiladigan tovarlar va transport vositalari ustidan bojkhona nazoratini taminlash uchun bojkhona organlarining mansabdor shakhslari tomonidan utkaziladigan bojkhona operasiyalari majmui bojkhona rasmiylashtiruvi hisoblanadi.
Bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda bojkhona organlari hamda ularning mansabdor shakhslari qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan taqiqlar va cheklovlarni belgilashga haqli emas.
22-modda. Shartli chiqarib yuborilgan tovarlar
Shakhsning belgilangan talablar va shartlarga rioya etish majburiyatlariga bogliq tarzda tovarning chiqarib yuborilishi shartli chiqarib yuborish hisoblanadi.
Quyidagilar shartli chiqarib yuborilgan tovarlar deb hisoblanadi:
a) bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar berilganligi munosabati bilan foydalanilishi va tasarruf etilishi cheklangan tovarlar;
b) boj olinmaydigan savdo, bojkhona hududida qayta ishlash, vaqtincha olib kirish, bojkhona tranziti bojkhona rejimlariga joylashtirilgan tovarlar;
v) bojkhona tulovlari shartli bojkhona qiymatini aniqlash asosida tulangan tovarlar;
g) bojkhona tulovlari davriy bojkhona tulovlari shaklida tulangan tovarlar;
d) zarur hujjatlar (bundan muvofiqlik sertifikati va rukhsat etish khususiyatiga ega boshqa hujjatlar mustasno) va malumotlar taqdim etilmagan tovarlar;
e) bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulashga rukhsat berilgan holda erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga muvofiq rasmiylashtirilgan tovarlar.
Mazkur moddaning ikkinchi qismi «a» bandida kursatib utilgan shartli chiqarib yuborilgan tovarlardan faqat bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar berish shartlariga muvofiq bulgan maqsadda foydalanilishi mumkin. Mazkur tovarlardan ular nima maqsadda shartli chiqarilgan bulsa, faqat usha maqsadda foydalanilishi lozim. Bojkhona tulovlari buyicha berilgan imtiyozlar tulangan taqdirda shartli chiqarib yuborilgan tovarlardan boshqa maqsadlarda foydalanishga yul quyiladi.
Mazkur moddaning ikkinchi qismi «d» bandida kursatib utilgan shartli chiqarib yuborilgan tovarlarni uchinchi shakhslarga berish, shu jumladan ularni sotish yoki uzga usulda boshqa shakhsga utkazish orqali berish taqiqlanadi, mazkur tovarlarni olib kirishga doir cheklovlar ushbu tovarlarning sifati va khavfsizligi tekshirilishi munosabati bilan belgilangan hollarda esa, har qanday shaklda foydalanish (ishlatish) taqiqlanadi.
Tovarlar, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bulsa, shartli chiqarib yuborishning shartlari buyicha majburiyatlar bajarilguniga qadar shartli chiqarilgan hisoblanadi.
23-modda. Tovarlarni va transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utishga doir cheklovlar
Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utishga doir cheklovlar khalqaro majburiyatlardan, ichki bozorni himoya qilish zarurligidan kelib chiqqan holda, shuningdek chet davlatlar va ular ittifoqlarining Uzbekiston Respublikasi manfaatlarini kamsituvchi yoki cheklovchi boshqa harakatlariga javob chorasi tariqasida qonun hujjatlariga muvofiq belgilanishi mumkin. Mazkur cheklovlar kiritilishi munosabati bilan tovarlarni olib utayotgan shakhsda yokhud tashuvchida yuzaga kelgan kharajatlarning urni bojkhona organlari tomonidan qoplanmaydi.
24-modda. Tovarlar va transport vositalari olib kirilishini hamda olib chiqilishini taqiqlash
Davlat khavfsizligini taminlash, jamoat tartibini, inson hayoti va sogligini saqlash, atrof muhitni, madaniy boyliklarni muhofaza qilish, milliy va manaviy qadriyatlarni saqlab qolish, Uzbekiston Respublikasi va boshqa mamlakatlar khalqlarining badiiy, tarikhiy hamda arkheologik boyliklarini, mulk huquqini, shu jumladan intellektual mulk obektlariga bulgan huquqni, olib kirilayotgan tovarlar istemolchilarining manfaatlarini himoya qilish maqsadida, shuningdek Uzbekiston Respublikasining boshqa manfaatlaridan kelib chiqqan holda Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga va khalqaro shartnomalariga muvofiq ayrim tovarlarni va (yoki) transport vositalarini Uzbekiston Respublikasi hududiga olib kirish hamda ushbu hududdan olib chiqish taqiqlanishi mumkin.
Olib kirilishi va olib chiqilishi taqiqlangan tovarlar va (yoki) transport vositalari, agar Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida yoki khalqaro shartnomalarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bulsa, ular olib kirilganda — darhol bojkhona hududidan tashqariga olib chiqilishi yokhud ular olib chiqilganda — darhol bojkhona hududiga qaytarilishi shart.
Tovarni olib chiqish yoki qaytarish, shuningdek yuk operasiyalari tovarni olib utayotgan shakhs yokhud tashuvchi tomonidan amalga oshiriladi.
Agar tovar darhol olib chiqilmagan yoki qaytarilmagan bulsa, tovar bojkhona organi egasi bulgan bojkhona omboriga yokhud bojkhona nazorati zonalariga tovarni olib utayotgan shakhs yoki tashuvchi hisobidan vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim. Bunday tovarni saqlashning eng kup muddati, agar qonun hujjatlarida ayrim turdagi tovarlarga nisbatan boshqacha muddat nazarda tutilmagan bulsa, uch sutkani tashkil etadi. Ushbu muddat tugagach, mazkur tovarni tasarruf etish davlat daromadiga utkazilishi lozim bulgan tovarlarga nisbatan qullaniladigan tartibga muvofiq amalga oshiriladi.
II bulim. Bojkhona rejimlari
4-bob. Umumiy qoidalar
25-modda. Bojkhona rejimlarining turlari
Tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utish maqsadlariga bogliq holda ularning bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona rejimlarining quyidagi turlariga muvofiq amalga oshiriladi:
1) eksport;
2) reeksport;
3) vaqtincha olib chiqish;
4) bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash;
5) erkin muomalaga chiqarish (import);
6) reimport;
7) vaqtincha olib kirish;
8) bojkhona hududida qayta ishlash;
9) vaqtincha saqlash;
10) bojkhona ombori;
11) erkin ombor;
12) erkin bojkhona zonasi;
13) boj olinmaydigan savdo;
14) bojkhona tranziti;
15) yuq qilish;
16) davlat foydasiga voz kechish.
26-modda. Bojkhona rejimini tanlash va uzgartirish
Tovarlarning bojkhona chegarasi orqali olib utilishi vakolatli shakhslarning tovarlarni bojkhona rejimlaridan biriga joylashtirish va mazkur bojkhona rejimi talablari hamda shartlariga rioya etish majburiyatini keltirib chiqaradi.
Vakolatli shakhs tovarlarning va transport vositalarining khususiyati, miqdori, ishlab chiqarilgan mamlakati yoki qaysi maqsadga muljallanganligidan qati nazar, istalgan bojkhona rejimini tanlashga yoki uni boshqa bojkhona rejimiga uzgartirishga haqli.
Tanlangan bojkhona rejimi bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish uchun bojkhona organiga taqdim etiladigan bojkhona deklarasiyasida deklarant tomonidan malum qilinadi.
27-modda. Bojkhona rejimida turgan tovarni olib quyish
Qonun hujjatlari buzilgan taqdirda, bojkhona rejimida turgan tovarlar belgilangan tartibda olib quyilishi mumkin.
Tegishli bojkhona rejimida turgan tovar olib quyilayotganda ushbu bojkhona rejimining amal qilishi tovar olib quyilgan kunning ertasidan boshlab tukhtatib turiladi va ushbu tovarni davlat daromadiga utkazish nazarda tutilmagan qaror (hal qiluv qarori) kuchga kirgan kunning ertasidan boshlab qayta tiklanadi.
Agar olib quyilgan tovarlar davriy bojkhona tulovi tulangan holda vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan bulsa, bojkhona rejimi tukhtatib turilgan davr uchun davriy bojkhona tulovi tulanmaydi.
Bojkhona rejimining amal qilishi quyidagi hollarda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilganligiga doir ish buyicha tegishli qaror (hal qiluv qarori) kuchga kirgan kunning ertasidan boshlab un besh ish kuni ichida tugatilishi kerak, agar:
tovarning olib quyilishi bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etmaslik bilan bogliq bulsa va bu uni kelgusida qullashning imkoniyati bulmasligiga olib kelsa;
jismoniy shakhsning mamuriy yoki jinoiy javobgarlikka tortilishi bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etmaslik bilan bogliq bulsa va bu uni kelgusida qullashning imkoniyati bulmasligiga olib kelsa.
28-modda. Bojkhona rejimi shartlari va talablariga rioya etilishiga javobgar shakhslar
Bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etilishi uchun javobgarlik tovarni tegishli bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhsning zimmasida buladi.
Vaqtincha saqlash, bojkhona ombori yoki erkin ombor bojkhona rejimlariga joylashtirilgan tovarlar bojkhona nazoratini chetlab berilgan yoki yuqotilgan taqdirda javobgarlik:
agar tovar bojkhona omborida turgan bulsa, bojkhona ombori egasining;
agar tovar bojkhona ombori bulmagan omborlarda va boshqa joylarda turgan bulsa, tovarlarni mazkur joylarga bojkhona ombori rejimiga joylashtirgan shakhsning;
agar tovar erkin omborda turgan bulsa, erkin ombor egasining zimmasida buladi.
Bojkhona tranziti bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etilishi uchun tashuvchi javobgar buladi.
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etilishi uchun boj olinmaydigan savdo dukonining egasi javobgar buladi.
5-bob. Eksport
29-modda. Eksport bojkhona rejimi
Eksport bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda Uzbekiston tovari uni qaytarib olib kirish majburiyatisiz bojkhona hududidan tashqariga olib chiqiladi.
Eksport bojkhona rejimiga joylashtirilgan va amalda bojkhona hududidan olib chiqilgan tovar Uzbekiston tovari maqomini yuqotadi.
30-modda. Tovarni eksport bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovarni eksport bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari bojkhona tulovlarini tulash hamda iqtisodiy siyosat choralariga rioya etishdan iboratdir.
Tovarni eksport bojkhona rejimiga joylashtirish qonun hujjatlariga muvofiq boshqa talablar va shartlarga rioya etgan holda ham amalga oshirilishi mumkin.
Eksport bojkhona rejimiga muvofiq chiqarilgan tovar bojkhona deklarasiyasi ruykhatdan utkazilgan kuni qanday holatda bulsa, amalda shunday holatda bojkhona hududidan olib chiqilishi lozim, bundan tovar holatining tabiiy eskirishi yoki tashish va (yoki) saqlash normal sharoitlarida kamayishi oqibatida ruy bergan uzgarishlari mustasno.
31-modda. Tovarni eksport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Eksport bojkhona rejimiga nisbatan bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur buladigan hujjatlarning ruykhati Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Tegishli rukhsat etish khususiyatiga ega hujjatlar mavjud bulgan taqdirda eksport qilinadigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
6-bob. Reeksport
32-modda. Reeksport bojkhona rejimi
Reeksport bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda bojkhona hududiga ilgari olib kirilgan tovar yokhud bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarni qayta ishlash mahsuloti bojkhona hududidan bojkhona bojlari va soliqlar tulanmagan, tovarga nisbatan iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda, ushbu Kodeksning 35-moddasida nazarda tutilgan hollarda esa, uni olib kirishda tulangan bojkhona bojlari va soliqlar summalari qaytarilgan holda olib chiqiladi.
Tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirish bojkhona organi tomonidan ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida turgan tovarlarni reeksport qilish tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirishga rukhsatnoma olinmagan holda amalga oshiriladi.
Reeksport bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarlarni bojkhona hududidan amalda olib chiqish bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kundan etiboran olti oydan kechiktirmay amalga oshiriladi.
33-modda. Tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovar yoki uni qayta ishlash mahsuloti bojkhona organi identifikasiya qila oladigan taqdirdagina tovar reeksport qilinishiga yul quyiladi, bundan ushbu Kodeks 74-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida shikastlangan yoki buzilgan tovarning reeksportiga yul quyiladi, bunday holat vakolatli organ tomonidan tasdiqlangan bulishi lozim.
Ilgari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirishga ayni bir vaqtning uzida quyidagi talablar va shartlarga rioya etilgan taqdirda yul quyiladi:
kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari bajarilmagan bulsa;
tovar bojkhona hududida ishlatilmagan va tamirlanmagan bulsa, bundan tovarni qaytarishga sabab bulgan nuqsonlarni yoki boshqa holatlarni aniqlash uchun tovardan foydalanish zarur bulgan hollar mustasno;
tovar uzgarmagan holatda turgan bulsa, bundan uning nuqsonlari aniqlangan hollar mustasno.
34-modda. Tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni reeksport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda reeksporti amalga oshiriladigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
35-modda. Reeksport bojkhona rejimida bojkhona tulovlarining qullanilishi
Reeksport bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovar bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan ozod etiladi.
Ilgari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar reeksport qilinayotganda, tovarning amalda reeksport qilinayotgan qismiga nisbatan tulangan bojkhona bojlari va soliqlar summalarini qaytarish ushbu Kodeksning 49-bobida nazarda tutilgan tartibda, ayni bir vaqtning uzida quyidagi talablar va shartlarga rioya etilgan taqdirda amalga oshiriladi:
tovarning reeksporti uni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish malum qilingan kundan etiboran ikki yil ichida amalga oshirilayotgan bulsa;
tovar bojkhona hududida ishlatilmagan va tamirlanmagan bulsa, bundan tovarni qaytarishga sabab bulgan nuqsonlarni yoki boshqa holatlarni aniqlash uchun tovarni ishlatish zarur bulgan hollar mustasno.
Tovarni amalda olib chiqish ushbu Kodeksning 32-moddasida kursatilgan muddatda amalga oshirilmagan taqdirda, mazkur tovar erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgandagi kabi bojkhona bojlari va soliqlar tulanadi.
7-bob. Vaqtincha olib chiqish
36-modda. Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda bojkhona hududida erkin muomalada turgan tovar ushbu hududdan tashqarida vaqtincha foydalanish maqsadida, bojkhona bojlari va soliqlar tulanishdan shartli ravishda ozod etilgan, iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda olib chiqiladi.
Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
37-modda. Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish quyidagi talablar va shartlarga rioya qilgan holda amalga oshiriladi:
vaqtincha olib chiqilayotgan tovarning bojkhona organlari tomonidan identifikasiyalashni amalga oshirish mumkinligi;
agar tovar vakolatli organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa, ushbu organlarning rukhsatnomalari bojkhona organlarining akhborot tizimida mavjudligi;
tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirayotgan shakhs Uzbekiston Respublikasining yuridik yoki jismoniy shakhsi yokhud vakolatli davlat organlarida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhs bulishi kerak.
Bojkhona hududidan vaqtincha olib chiqilgan tovar uzgarmas holatda qolishi kerak.
Quyidagi tovarlar vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilmaydi:
Uzbekiston Respublikasidan olib chiqilishi taqiqlangan tovarlar;
chiqindilar;
elektr energiyasi, suv, quvurlar orqali etkazib beriladigan tovarlar (neft, gaz), shuningdek yoqilgi;
olib chiqilishi kvotalanadigan tovarlar;
sarflash materiallari va sarf qilinadigan namunalar, khom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar, oziq-ovqat mahsulotlari, alkogolsiz ichimliklar, alkogol va tamaki mahsuloti;
bir marta ishlatish uchun muljallangan tovarlar.
Ushbu moddaning uchinchi qismida kursatilgan tovarlarni faqat reklama, namoyish qilish va ilmiy-tadqiqot maqsadlarida bitta nuskhadan vaqtincha olib chiqishga yul quyiladi.
Vaqtincha olib chiqilgan tovar ustidan bojkhona nazorati uning bojkhona rasmiylashtiruvini bajargan bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi.
38-modda. Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda vaqtincha olib chiqiladigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
39-modda. Tovarni vaqtincha olib chiqish muddati
Tovarlarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish rukhsatnomasi amal qilish muddati cheklanmagan holda beriladi.
Tovarni vaqtincha olib chiqish muddati tovar vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan sanadan etiboran ikki yilni tashkil etadi.
Tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs mazkur bojkhona rejimining amal qilishi muddati tugamay ushbu Kodeksning 41-moddasiga muvofiq ushbu bojkhona rejimini tugallash huquqiga ega.
Quyidagi tovarlarning vaqtincha olib chiqish muddati bojkhona organi tomonidan vakolatli shakhsning arizasi asosida ikki yildan kuproq muddatga uzaytirilishi mumkin:
Uzbekiston Respublikasining chet davlatlar hududida joylashgan obektlarida, diplomatik vakolatkhonalarida va konsullik muassasalarida foydalanish uchun olib chiqilgan tovarlar;
Uzbekiston Respublikasining yuridik shakhslari hamda chet davlatlarning yuridik va jismoniy shakhslari urtasidagi ijara shartnomalari asosida vaqtincha olib chiqilgan temir yul va havo transporti vositalari, shuningdek ularning ehtiyot qismlari hamda ularga khizmat kursatish uchun muljallangan transport uskunalari. Bunda vaqtincha olib chiqish muddati ijara shartnomasi muddatlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi;
lizing shartnomasi asosida olib chiqilgan tovarlar. Bunday tovarlarni vaqtincha olib chiqishga lizing shartnomasining amal qilish muddatiga rukhsat etiladi;
tovarlarni (ishlarni va khizmatlarni) eksport qilish kontrakti (shartnomasi, kelishuvi) shartlari buyicha kafolat muddati ichida khizmat kursatish va nuqsonlarni bartaraf etish uchun olib chiqilgan tovarlar (bojkhona hududidan tashqarida qoldirish uchun muljallangan tovarlar bundan mustasno). Bunday tovarlarni vaqtincha olib chiqishga kafolat davrining amal qilish muddatiga yul quyiladi;
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari asosida vaqtincha olib chiqishning kuproq muddati belgilangan tovarlar.
Tovarni vaqtincha olib chiqish muddatini uzaytirish tugrisidagi ariza vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimining amal qilish muddati tugaguniga qadar bojkhona organiga berilishi lozim. Tovarni vaqtincha olib chiqish muddatini uzaytirish tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirishga rukhsatnoma berish uchun nazarda tutilgan tartibda amalga oshirilib, tovar bojkhona organiga amalda taqdim etilmaydi.
Vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga tovarni vaqtincha olib chiqish muddatini uzaytirish tugrisida ariza berilishi tovarni vaqtincha olib chiqish muddatini uzib quymaydi va tukhtatib turmaydi.
Tovarni vaqtincha olib chiqish muddati uzaytirilayotganda boshqa bojkhona deklarasiyasi berilmaydi.
40-modda. Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqlarini boshqa shakhsga utkazish
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqini Uzbekiston Respublikasining boshqa yuridik yoki jismoniy shakhsiga yokhud vakolatli davlat organlarida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhsga utkazishga vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi tugaguniga qadar yul quyiladi.
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqi Uzbekiston Respublikasining boshqa yuridik yoki jismoniy shakhsiga yokhud vakolatli davlat organlarida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhsga bojkhona organining rukhsatnomasi asosida ushbu tovarni amalda bojkhona organiga taqdim etmagan holda mazkur shakhs tomonidan taqdim qilingan vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun bojkhona yuk deklarasiyasini bojkhona organi qabul qilgan paytdan etiboran utkazilgan hisoblanadi.
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqining ushbu moddaning ikkinchi qismiga muvofiq Uzbekiston Respublikasining boshqa yuridik yoki jismoniy shakhsiga yokhud vakolatli davlat organlarida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhsga utkazilishi ushbu Kodeksning 39-moddasida belgilangan vaqtincha olib chiqish muddatini uzgartirmaydi.
41-modda. Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimining tugallanishi
Vaqtincha olib chiqilgan tovar vaqtincha olib chiqish muddati tugaydigan kundan kechiktirmay bojkhona hududiga qaytarib olib kirilishi kerak.
Vakolatli shakhs tovarni bojkhona hududidan tashqarida qoldirgan holda uni boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish yuli bilan vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimini tugallashi mumkin, bundan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq vaqtincha olib chiqilgan tovar bojkhona hududiga olib kirilishi shart bulgan hollar mustasno. Bunday holda vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimini tugallashga tovarni bojkhona organiga amalda taqdim etmagan holda yul quyiladi.
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi eksport bojkhona rejimiga uzgartirilgan taqdirda tovarning bojkhona qiymati va miqdori tovar vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundagi holatga kura belgilanadi, bojkhona bojlari va soliqlarning stavkalari esa, tovarni eksport bojkhona rejimiga joylashtirish tugrisidagi bojkhona deklarasiyasi bojkhona organi tomonidan ruykhatdan utkazilgan kundagi holatga kura belgilanadi.
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi ushbu Kodeksning 39-moddasida belgilangan muddatda tugallanmagan taqdirda, tovarning olib chiqishdagi bojkhona qiymatidan va (yoki) miqdoridan hamda tovarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish malum qilingan kuni amalda bulgan bojkhona bojlari va soliqlar stavkalaridan kelib chiqqan holda hisoblab chiqarilgan bojkhona bojlari hamda soliqlar tulanadi.
Vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi ushbu Kodeksning 39-moddasida belgilangan muddatda tugallanmasligiga quyidagi hollarda yul quyiladi:
avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida tovarlarning yuq bulishi yoki butunlay yuq bulib ketishi;
tovarlar turgan chet davlat organlarining qarorlari yoki mansabdor shakhslarining harakatlari (harakatsizligi) natijasida tovarlarning vakolatli shakhs egaligidan chiqib ketishi.
Tovarlarning yuq bulishiga yoki mutlaqo yuqolib ketishiga sabab bulgan holatlarni tasdiqlash majburiyati bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etilishiga masul shakhslarning zimmasiga yuklatiladi. Chet davlatlar hududida yuzaga kelgan holatlar Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik va konsullik muassasalari tomonidan yoki hududida mazkur holatlar sodir bulgan davlatning vakolatli organlari tomonidan tasdiqlanadi.
Ushbu moddaning beshinchi qismida kursatilgan hollarda, tovarlarni vaqtincha olib chiqqan va ularni ushbu Kodeksning 39-moddasida belgilangan muddatda qaytarib olib kirmagan shakhs vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi talablari hamda shartlariga rioya etmaganlik uchun javobgar bulmaydi.
8-bob. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash
42-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimi
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda Uzbekiston tovarlari bojkhona hududidan tashqariga qayta ishlash va ularning qayta ishlash mahsulotlarini keyinchalik bojkhona hududiga olib kirish maqsadida olib chiqiladi.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga muvofiq olib chiqilayotgan tovarga nisbatan bojkhona bojlari va soliqlar tulanishidan shartli ozod etish qullaniladi. Bu tovarga nisbatan iqtisodiy siyosat choralari qullanilmaydi, bundan ushbu Kodeksning 54-moddasida nazarda tutilgan taqiqlar va cheklovlar mustasno.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish bojkhona organining tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq beriladigan rukhsatnomasi asosida amalga oshiriladi.
43-modda. Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash operasiyalari
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash operasiyalari quyidagilardan iborat:
olib chiqilgan tovar uning dastlabki khossalarini va individual kursatkichlarini uzgartirib, lekin qayta ishlash mahsulotida uni identifikasiyalash imkonini beruvchi khususiyatlarini saqlagan holda mazkur tovarni bevosita qayta ishlash yoki unga ishlov berish, bundan ushbu Kodeks 46-moddasining turtinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno;
olib chiqilgan tovardan foydalangan holda boshqa tovarni tayyorlash, shu jumladan montaj qilish, yigish yoki qismlarga ajratish;
tovarni tamirlash, shu jumladan uni tiklash, modernizasiya qilish, uning buzilgan yoki eskirgan tarkibiy qismlarini (elementlarini) almashtirish yokhud tiklash, nuqsonlarini bartaraf etish.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash operasiyalari amalga oshirilayotganda qayta ishlashga kumaklashuvchi yokhud qayta ishlashni engillashtiruvchi boshqa tovarlardan butunlay yoki qisman foydalanishga yul quyiladi.
Quyidagilar tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash operasiyalari jumlasiga kirmaydi:
tovarning but saqlanishini taminlash, uni sotishga va tashishga tayyorlash operasiyalari;
har qanday turdagi hayvonlarning naslini olish, ularni parvarishlash va klonlashtirish, burdoqiga boqish va tutish (ushlash, ovlash), shuningdek ularning mahsullarini olish va tuplash;
har qanday usimlik turlarini etishtirish va yigish;
foydali qazilmalarni qazib olish;
akhborotdan, audio — va video yozuvlardan istalgan turdagi akhborot tashuvchi jismlarga nuskha kuchirish va kupaytirib olish.
44-modda. Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash talablari va shartlari
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlashga quyidagi talablarga va shartlarga rioya etilgan holda yul quyiladi:
olib chiqilgan tovarni bojkhona organlari tomonidan uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash mumkin bulganda, bundan ushbu Kodeks 46-moddasining turtinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno;
ustav fondida (ustav kapitalida) davlat ulushi bulgan korkhonalar uchun — tovarni qayta ishlash jarayonining tekhnik-iqtisodiy asoslari vakolatli organ bilan kelishilgan bulsa, qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno;
ustav fondida (ustav kapitalida) davlat ulushi bulgan korkhonalar uchun — tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash Uzbekiston Respublikasining iqtisodiy manfaatlariga zarar etkazmasligi haqida vakolatli organning khulosasi mavjud bulsa;
agar tovar vakolatli organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa, bojkhona organlarining akhborot tizimida ushbu organlarning rukhsatnomalari mavjudligi;
tekhnik-iqtisodiy asoslarning va amaldagi qayta ishlash jarayonining kursatkichlari bir-biriga mos bulishi;
tovarni qayta ishlash operasiyalarining ushbu Kodeks 43-moddasi talablariga muvofiq bulishi.
Quyidagi hollarda bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimidan foydalanish mumkin emas:
agar tovarning olib chiqilishi tulangan bojkhona bojlari va soliqlar summasini qaytarishni, ulardan ozod qilishni yokhud olib chiqishda taqdim etiladigan tulovlarni undirishni talab qilishga asos bulsa;
bojkhona tulovlarini tulashdan shartli ozod etilgan holda erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga ilgari joylashtirilgan tovarga nisbatan ushbu shartli ozod etishning amal qilish muddati tugaguniga qadar, bundan shunday tovarni tamirlash, shu jumladan uni tiklash, modernizasiya qilish, uning buzilgan yoki eskirgan tarkibiy qismlarini (elementlarini) almashtirish yoki tiklash, nuqsonlarini bartaraf etish uchun olib chiqish mustasno.
Kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari yoki qayta ishlash jarayonining tekhnik-iqtisodiy asoslanishi kursatkichlari uzgargan taqdirda tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasini berish tugrisida yangi ariza berilishi lozim. Bunda yuridik shakhs uzgartirilganligi, uning nomi yoki joylashgan eri (pochta manzili) uzgarganligi, shuningdek jismoniy shakhsning familiyasi, ismi, otasining ismi yoki faoliyat kursatadigan joyi uzgarganligi sababli kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari uzgargan taqdirda yangi ariza berish talab etilmaydi.
45-modda. Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash amalga oshiriladigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
46-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash
Tovarning va qayta ishlash buyicha amalga oshiriladigan operasiyalarning khususiyatidan kelib chiqqan holda bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash quyidagi usullardan biri yoki bir nechtasi yordamida amalga oshirilishi mumkin:
qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarga vakolatli shakhs va (yoki) bojkhona organi tomonidan muhrlar quyish va, zarur bulgan hollarda, shtamplar quyish, raqamli va (yoki) boshqa turda tamgalash;
qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarni batafsil tavsiflash, uni suratga tushirish yoki boshqa ulchamlarda tasvirlash;
qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarning oldindan olingan namunalarini yoki nuskhalarini va uni qayta ishlash mahsulotini tadqiq etish natijalarini qiyoslash;
qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarning zavod va seriya raqamlari tarzida mavjud bulgan tamgalashdan yokhud boshqacha tamgalashdan foydalanish.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash qonun hujjatlariga muvofiq boshqa usullarda ham amalga oshirilishi mumkin.
Vakolatli shakhsning suroviga va bojkhona organining roziligiga kura, olib chiqilayotgan tovarni bojkhona maqsadida identifikasiyalash ishlab chiqarishda foydalaniladigan khom ashyo, materiallar va butlovchi qismlar haqida, shuningdek qayta ishlash mahsulotlarini ishlab chiqarish tekhnologiyasi tugrisida taqdim etilgan batafsil malumotlarni tadqiq etish yuli bilan taminlanishi mumkin.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun olib chiqilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash quyidagi hollarda talab etilmaydi, agar:
ular mazkur Kodeksning 49-moddasiga muvofiq qayta ishlash uchun olib chiqilgan tovarga ekvivalent bulgan tovarni qayta ishlash natijasida olingan bulsa;
qayta ishlash uchun ishlab chiqarishning uzluksiz sikllariga taalluqli tekhnologiya jarayonidan foydalanilayotgan bulsa.
47-modda. Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash muddati
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasi ikki yil muddatga beriladi.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasini olgan shakhs ushbu Kodeksning 52-moddasiga muvofiq mazkur rukhsatnomaning amal qilish muddati tugashidan avvalroq bojkhona rejimini tugallash huquqiga ega.
Bir muncha uzoq davom etadigan qayta ishlash jarayoni talab qilinadigan ayrim toifadagi tovarlarga nisbatan tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddati vakolatli shakhsning arizasiga kura bojkhona organi tomonidan ikki yildan kuproq muddatga uzaytirilishi mumkin.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddati va qayta ishlash muddati tovar bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran, tovar alohida turkumlar bilan olib chiqilganda esa, tovarning birinchi turkumi bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran boshlanadi.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish tugrisidagi ariza bojkhona organiga ushbu rukhsatnomaning amal qilish muddati tugashiga kamida bir oy qolganda berilishi kerak. Rukhsatnomaning amal qilish muddatini uzaytirish rukhsatnomani olish uchun nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
Vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish tugrisida ariza berilganligi rukhsatnomada kursatilgan tovarni qayta ishlash muddatini uzib quymaydi yoki tukhtatib turmaydi.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish rad etilgan taqdirda, bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar ushbu Kodeksning 52-moddasiga muvofiq boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi malum qilinishi kerak.
48-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi vakolatli shakhs tomonidan aniqlanadi va tovarni qayta ishlashni amalga oshirishning haqiqiy sharoitlaridan kelib chiqqan holda, tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasi berilayotganda bojkhona organi tomonidan belgilanadi.
Qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasini belgilashda bojkhona organlari qayta ishlashning vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan tekhnologik jarayoni tugrisidagi malumotlar kursatilgan hujjatlarga hamda vakolatli organning va (yoki) vakolatli tashkilotlarning (shu jumladan bojkhona laboratoriyalarining) qayta ishlashning aniq tekhnologik jarayoniga asoslangan khulosalariga tayanadi.
Qayta ishlash mahsulotlarining tavsifi, miqdori, sifati qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi belgilanganidan keyin aniqlanadi.
49-modda. Qayta ishlash mahsulotining ekvivalent kompensasiyasi
Ekvivalent kompensasiyaga, yani olib chiqilgan tovardan olingan qayta ishlash mahsulotlarini boshqa ekvivalent chet el tovari bilan almashtirishga, agar bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash operasiyasi tovarni tamirlashdan iborat bulsa, tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasi asosida, shuningdek boshqa hollarda Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida yul quyiladi.
Bojkhona maqsadlari uchun ekvivalent chet el tovari deganda olib chiqilgan tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash natijasida olingan qayta ishlash mahsulotiga uz tavsifi, sifati va tekhnik khususiyatlari buyicha mos keluvchi chet el tovari tushuniladi.
Ekvivalent chet el tovari olib kirilayotganda ushbu bob qoidalariga muvofiq unga olib chiqilgan tovarning qayta ishlash mahsuloti sifatida qaraladi.
Ekvivalent kompensasiya chogida ekvivalent chet el tovarini olib kirishga tovar qayta ishlash uchun bojkhona hududidan olib chiqilguniga qadar yul quyiladi.
50-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotining almashtirilishi
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotining almashtirilishiga qayta ishlash mahsulotiga almashtiriluvchi tovar bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga muvofiq tamirlash uchun muljallangan tovar bilan aynan bir khil yoki unga ukhshash bulgan taqdirda yul quyiladi.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotining almashtirilishi uchun kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) tegishli qoidalari va (yoki) tovarni tamirlayotgan shakhsning kafillik majburiyatlari asos buladi.
51-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlashga olib chiqilgan tovar qoldiqlari va chiqindilari
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlashga rukhsatnoma olgan shakhs olib chiqilib, qayta ishlanmagan tovar qoldigini ushbu Kodeksda belgilangan shartlar asosida tegishli bojkhona rejimlariga joylashtirgan holda, ushbu Kodeksning 47-moddasiga muvofiq belgilangan tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash muddati tugaydigan kundan kechiktirmay tasarruf etishi kerak.
Olib chiqilib qayta ishlanmagan tovar qoldiqlariga bojkhona rasmiylashtiruvi maqsadida bojkhona hududiga reimport qilinadigan tovarlar sifatida qaraladi.
Tovarni qayta ishlash natijasida hosil bulgan chiqindilar qayta ishlanganidan keyin olib kirilgan taqdirda, bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan ozod etiladi.
52-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimini tugallash
Qayta ishlash mahsulotlari ushbu Kodeksning 47-moddasiga muvofiq belgilangan tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash muddati tugaydigan kundan kechiktirmay bojkhona hududiga olib kirilishi lozim yokhud bojkhona rejimi ushbu moddaning ikkinchi qismiga muvofiq tugallanishi kerak.
Bojkhona hududidan olib chiqilgan tovarga yokhud uning qoldigiga nisbatan bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimi quyidagi usullarning biri orqali tugallanishi mumkin:
tovarni yoki uning qoldigini reimport bojkhona rejimiga joylashtirish;
tovarni yoki uning qoldigini amalda bojkhona organiga taqdim etmasdan, ushbu Kodeksda belgilangan talablar va shartlarga rioya etgan holda eksport bojkhona rejimiga joylashtirish, bundan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq olib chiqilgan tovar yoki uning qoldigi majburiy tartibda reimport qilinishi shart bulgan hol mustasno.
Qayta ishlash mahsulotlari bittadan ortiq turkumda olib kirilayotganda, qayta ishlash mahsulotlari miqdorining bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasida kursatilgan miqdorga muvofiqligini tekshirib kurish vaqti-vaqti bilan, lekin uch oyda kamida bir marta va qayta ishlash mahsulotlarining okhirgi turkumi import qilingan kundan etiboran uttiz kalendar kundan kechiktirmay amalga oshirilishi mumkin.
Qayta ishlash mahsulotlari miqdorining bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash rukhsatnomasida kursatilgan miqdorga muvofiqligini tekshirib kurish natijalari buyicha bojkhona organi rukhsatnoma olgan shakhs bilan birgalikda dalolatnoma tuzadi. Agar olib kirilgan qayta ishlash mahsulotlarining miqdori tekshirib kurish natijasida rukhsatnomada kursatilgan miqdordan ortiqligi aniqlangudek bulsa, bojkhona organi qushimcha bojkhona tulovlari tulash zarurligi tugrisida qaror qabul qiladi. Bunday holda bojkhona organi rukhsatnoma olgan shakhsga qaror qabul qilingan kunning ertasidan kechiktirmay yozma shaklda khabar qilishi shart. Agar bunday tulovlarni tulash yozma khabar olingan kundan etiboran un ish kuni ichida amalga oshirilsa, ularning summalariga penya hisoblanmaydi.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimi qullanilganligi tugrisidagi malumotlarni qayta ishlash muddati tugagan kundan etiboran uttiz kalendar kun ichida solishtirib chiqishi shart.
Qayta ishlash mahsulotlari bojkhona hududiga qaytarilmagan taqdirda, bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun olib chiqilgan tovarga nisbatan mazkur tovar eksport bojkhona rejimiga joylashtirilganda bulgani kabi bojkhona bojlari va soliqlar qullaniladi. Bunda tovar bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundagi bojkhona bojlari va soliqlar stavkalari qullaniladi.
53-modda. Qayta ishlash mahsulotlari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda ularga nisbatan bojkhona tulovlarining qullanilishi
Olib kiriladigan qayta ishlash mahsulotlari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda bojkhona bojlari va qushilgan qiymat soligi tovarlarni qayta ishlash operasiyalarining qiymatidan kelib chiqib hamda qayta ishlash mahsulotlariga qullaniladigan bojkhona bojlari va qushilgan qiymat soligi stavkalari buyicha hisoblanadi.
Qayta ishlash mahsulotlariga nisbatan aksiz soligi qayta ishlash mahsulotlarining bojkhona qiymati va miqdoridan kelib chiqib, qayta ishlash mahsulotlariga qullaniladigan stavkalar buyicha hisoblanadi.
Qayta ishlash mahsulotlariga nisbatan bojkhona bojlarining khos stavkasini qullanilayotganda tulanishi lozim bulgan bojkhona bojlarining miqdori qayta ishlash mahsulotlariga nisbatan khos stavkada hisoblangan bojkhona boji summasi bilan qayta ishlash operasiyalari qiymatining qayta ishlash mahsulotlari bojkhona qiymatiga nisbatining kupaytmasi sifatida qayta ishlash mahsulotlari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilganda bulgani kabi hisoblab chiqariladi.
Qayta ishlash mahsulotlariga nisbatan ushbu moddaga muvofiq qullaniladigan bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish maqsadida, qayta ishlash operasiyalari qiymati quyidagi qiymatlarning summasini ifoda etadi:
olib chiqilgan tovarlarni qayta ishlash;
tovarni qayta ishlash joyiga va uning qayta ishlash mahsulotlarini bojkhona chegarasigacha qaytarib etkazib berish, agar bular qayta ishlash qiymatiga qushilmagan bulsa.
Agar olib kirilayotgan qayta ishlash mahsulotlariga bulgan mulk huquqi ular erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilguniga qadar boshqa shakhsga utkazilgan bulsa, mazkur qayta ishlash mahsulotlari ushbu shakhs tomonidan import qilinayotganda bojkhona tulovlari mazkur shakhs tovarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimiga mustaqil joylashtirganida bulgani kabi hisob-kitob qilinadi.
Olib kirilayotgan qayta ishlash mahsuloti:
agar tovar shartnoma yoki kafolat majburiyatiga binoan tekin tamirlash uchun yokhud ishlab chiqarish nuqsoni mavjudligi sababli olib chiqilgan bulsa, bu nuqsonning mavjudligi tovarni dastlabki erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirishda hisobga olinmagan bulsa, bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan;
agar tovar haq evaziga tamirlash uchun olib chiqilgan bulsa, bojkhona bojlari va aksiz soligi tulashdan ozod etiladi.
54-modda. Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimini qullashga doir taqiqlar va cheklovlar
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi:
tovarlarning ayrim turlariga nisbatan bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlashga yul quyilmaydigan hollar;
muayyan tovarlarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash buyicha ayrim operasiyalarni utkazishga doir cheklovlarni;
bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida tovarlarni qayta ishlashga yul quyishga doir miqdoriy cheklovlarni belgilashi mumkin.
9-bob. Erkin muomalaga chiqarish (import)
55-modda. Erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimi
Erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda bojkhona hududiga olib kirilgan tovar uni ushbu hududdan qaytarib olib chiqish majburiyatisiz shu erda erkin muomalada qoladi.
56-modda. Tovarni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Bojkhona tulovlari tulangan va iqtisodiy siyosat choralariga rioya etilgan taqdirda tovar erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtiriladi va bojkhona hududida erkin muomalada turgan tovar maqomini oladi.
Tovarni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish qonun hujjatlariga muvofiq boshqa talablar va shartlarga rioya etgan holda ham amalga oshirilishi mumkin.
57-modda. Tovarni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga nisbatan bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur buladigan hujjatlarning ruykhati Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda import qilinadigan tovarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
10-bob. Reimport
58-modda. Reimport bojkhona rejimi
Reimport bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda ilgari bojkhona hududidan olib chiqilgan tovarlar bojkhona bojlari, soliqlar tulanmagan va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda, ushbu Kodeksning 59-moddasida belgilangan muddatlarda bojkhona hududiga qaytarib olib kiriladi.
Reimport bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarga erkin muomalaga chiqarilgan tovar sifatida qaraladi.
Qisman yoki boshqa tarzda shikastlanishlari bulgan, shikastlanish chogida holati yomonlashgan tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirishga bu holat avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida ruy berganligi tasdiqlangan taqdirda yul quyiladi.
Tovar reimport bojkhona rejimiga joylashtirilguniga qadar uni normal holatda saqlab turish buyicha turli operasiyalar, shu jumladan mayda tamirlash operasiyalari va tekhnik khizmat kursatish, bundan tovarni kapital tamirlash va modernizasiya qilish mustasno, amalga oshirilishi mumkin va ular tovar qiymati oshib ketishiga olib kelmasligi kerak.
Tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash bojkhona rejimida turgan tovarni reimport qilish tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirishga rukhsatnoma olinmagan holda amalga oshiriladi.
Tovar reimport bojkhona rejimiga joylashtirilgan taqdirda tovarning amalda reimport qilinayotgan qismiga nisbatan tovar eksport bojkhona rejimida bojkhona hududidan olib chiqilayotganda tulangan bojkhona bojlarining va soliqlarning summalarini qaytarish, basharti tovar mazkur tovarni olib chiqqan shakhsning ayni uzi yoki uning huquqiy vorisi (meroskhuri) tomonidan olib kirilayotgan bulsa, ushbu Kodeksning 49-bobida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
Tovar reimport qilinayotganda tovarni olib utayotgan vakolatli shakhs tulovlar sifatida olingan yoki tovar bojkhona hududidan olib chiqilayotganda berilgan boshqa imtiyozlar natijasida olingan summalarni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qaytaradi.
59-modda. Tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirish quyidagi talablar va shartlarga rioya etilgan taqdirda amalga oshiriladi:
tovar bojkhona hududidan olib chiqilayotganda u shu hududda erkin muomalada turgan tovar maqomiga ega bulishi lozim;
tovar uni olib chiqish uchun muljallangan tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilgan paytdan etiboran uch yil ichida, vaqtincha olib chiqilgan tovarga nisbatan — vaqtincha olib chiqishning belgilangan muddati ichida, tovarning bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlangan qoldigiga nisbatan esa — qayta ishlashning belgilangan muddati ichida reimport bojkhona rejimiga malum qilinishi kerak. Bunda bojkhona chegarasi kesib utilgan kun tovarni olib kirish sanasi hisoblanadi, tovarni olib chiqish uchun muljallangan tegishli bojkhona rejimi uchun bojkhona yuk deklarasiyasi rasmiylashtirilgan kun esa, olib chiqish sanasi hisoblanadi;
tovar tabiiy eskirish oqibatidagi yokhud tashishning, saqlashning yoki foydalanishning (ishlatishning) normal sharoitlarida kamayishi oqibatidagi uzgarishlarini istisno etganda usha holatida bulishi kerak;
bojkhona organlari tomonidan tovarni identifikasiyalashni amalga oshirish mumkinligi.
Tovarning faqat bir qismi qaytarib olib kirilgan taqdirda ham ushbu moddaning birinchi qismi talablariga rioya etilishi sharti bilan uni reimport bojkhona rejimiga joylashtirishga yul quyiladi.
Ilgari eksport bojkhona rejimiga muvofiq olib chiqilgan tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirishga bir vaqtning uzida quyidagi shartlarga rioya etilgan taqdirda yul quyiladi:
kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) shartlari bajarilmagan bulsa;
tovardan bojkhona hududidan tashqarida foydalanilmagan va u tamirlanmagan bulsa, bundan tovarning qaytarilishiga sabab bulgan nuqsonlarni yoki boshqa holatlarni aniqlash uchun tovardan foydalanish zarur bulgan hollar mustasno;
tabiiy eskirishi hisobga olingan holda tovar uzgarmas holatda turgan bulsa, bundan nuqsonlar aniqlangan hollar mustasno.
60-modda. Tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni reimport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda reimporti amalga oshiriladigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
11-bob. Vaqtincha olib kirish
61-modda. Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda tovar bojkhona hududiga muayyan muddatga olib kiriladi va bojkhona tulovlaridan shartli ozod etilgan yoki davriy bojkhona tulovlari tulangan hamda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda undan vaqtincha foydalaniladi.
Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
62-modda. Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovarlarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish quyidagi talablar va shartlarlarga rioya etilgan holda amalga oshiriladi:
vaqtincha olib kirilayotgan tovarning bojkhona organlari tomonidan identifikasiyalanishi mumkinligi;
agar tovar vakolatli organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa, ushbu organlarning rukhsatnomalari bojkhona organlarining akhborot tizimida mavjud bulishi.
Vaqtincha olib kirilgan tovar uzgarmas holatda qolishi shart. Vaqtincha olib kirilgan tovar bilan uning but saqlanishini taminlash uchun zarur operasiyalarni, shu jumladan mayda tamirlash operasiyalarini, bundan uni kapital tamirlash va modernizasiya qilish mustasno, tekhnik khizmat kursatish va tovarni soz holatda saqlab turish uchun zarur boshqa operasiyalarni amalga oshirishga, basharti bunday operasiyalarni amalga oshirish natijasida tovar qiymati uning vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan paytdagi qiymatiga nisbatan oshib ketmasa, yul quyiladi.
Ilgari boshqa bojkhona rejimlariga joylashtirilgan tovarlar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga ushbu Kodeksda nazarda tutilgan talablar va shartlarga rioya etilgan taqdirda joylashtirilishi mumkin.
Quyidagi tovarlar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilishi mumkin emas:
Uzbekiston Respublikasiga olib kirilishi taqiqlangan tovarlar;
chiqindilar;
elektr energiyasi, suv, quvurlar orqali etkazib beriladigan tovarlar (neft, gaz), shuningdek yoqilgi;
sarf qilinadigan materiallar va sarf qilinadigan namunalar, khom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar;
Uzbekiston Respublikasining yuridik va jismoniy shakhslari tomonidan olib kiriladigan avtotransport vositalari, bundan khalqaro yuk tashishni amalga oshirish, shuningdek Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida va khalqaro shartnomalarida belgilangan hollar mustasno.
Ushbu modda turtinchi qismining beshinchi khatboshisida kursatilgan tovarlarni faqat reklama, namoyish qilish va ilmiy-tadqiqot maqsadlarida bitta nuskhadan vaqtincha olib kirishga yul quyiladi.
Vaqtincha olib kirilgan tovarning bojkhona nazoratini uning bojkhona rasmiylashtiruvini bajargan bojkhona organi amalga oshiradi.
63-modda. Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda vaqtincha olib kiriladigan tovarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
64-modda. Tovarni vaqtincha olib kirish muddati
Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish rukhsatnomasi amal qilish muddati cheklanmagan holda beriladi.
Vaqtincha olib kirish muddati tovar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan sanadan etiboran ikki yilni tashkil etadi.
Tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs mazkur bojkhona rejimini uning amal qilish muddati utguniga qadar ushbu Kodeksning 69-moddasiga muvofiq tugallash huquqiga ega.
Quyidagi tovarlarning vaqtincha olib kirish muddati vakolatli shakhsning arizasi asosida bojkhona organi tomonidan ikki yildan kuproq muddatga uzaytirilishi mumkin:
Uzbekiston Respublikasi hududidagi chet davlatlar diplomatik vakolatkhonalarining va konsullik muassasalarining hamda ularga tenglashtirilgan vakolatkhonalarning normal faoliyat kursatishini taminlash uchun olib kiriladigan, ushbu vakolatkhonalarning Uzbekiston Respublikasi hududida doimiy yashash joyiga ega bulmagan diplomatik agentlari va mamuriy-tekhnik khodimlari hamda ularning oila azolari tomonidan shakhsiy foydalanish uchun olib kiriladigan tovarlarning, shuningdek chet davlatlar ommaviy akhborot vositalarining akkreditasiya qilingan mukhbirlari va mukhbirlik punktlarining uz ehtiyojlari uchun olib kiriladigan avtotransport vositalarining. Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirish rukhsatnomasi Uzbekiston Respublikasining vakolatli organlari tomonidan yuqorida kursatib utilgan vakolatkhonalar va shakhslarning akkreditasiya muddatiga beriladi hamda ularning akkreditasiyasini uzaytirish muddatlaridan kelib chiqqan holda uzaytiriladi;
Uzbekiston Respublikasining yuridik shakhslari bilan chet davlatlarning shakhslari urtasidagi ijara shartnomalari asosida vaqtincha olib kiriladigan temir yul va havo transporti vositalarining, shuningdek ularning ehtiyot qismlari va ularga khizmat kursatish uchun muljallangan transport asbob-uskunasining. Ularni vaqtincha olib kirish muddati ijara shartnomasi muddatlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi;
lizing shartnomalari asosida olib kiriladigan tovarlarning. Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirishga lizing shartnomasining amal qilish muddatiga rukhsat beriladi;
Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga muvofiq olib kiriladigan tovarlarning. Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirish muddati Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomasining amal qilish muddatidan kelib chiqqan holda belgilanadi;
mahsulot taqsimotiga oid bitimlar va geologiya-qidiruv ishlarini utkazish tugrisidagi bitimlar asosida olib kiriladigan tovarlarning. Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirishga mazkur bitimlarning amal qilish muddatiga rukhsat beriladi;
davriy bojkhona tulovlari tuliq tulangan tovarlarning;
imtiyozlarning amal qilish muddati tugashi yoki mulk huquqi boshqa shakhslarga utishi munosabati bilan vaqtincha olib kirishning bundan buyongi muddatida davriy bojkhona tulovlarini tulash zarurati paydo buladigan tovarlarning;
Uzbekiston Respublikasining investisiya dasturiga kiritilgan investisiya loyihalari asosida olib kiriladigan tovarlarning. Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirishga investisiya davri muddatiga yul quyiladi;
tovarni (ishlarni va khizmatlarni) import qilishga doir kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari buyicha kafolat muddati davomida khizmat kursatish va nuqsonlarni bartaraf etish uchun olib kiriladigan tovarlarning (bojkhona hududida qoldirish uchun muljallangan tovarlar bundan mustasno). Bunday tovarlarni vaqtincha olib kirishga kafolat davri muddatiga yul quyiladi;
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining ayrim qarorlari asosida vaqtincha olib kirishning uzoqroq muddati belgilangan tovarlarning.
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining muddatini uzaytirish tugrisidagi ariza bojkhona organiga vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilish muddati tugaguniga qadar berilishi kerak. Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi muddatini uzaytirish tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish rukhsatnomasini berish uchun nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
Vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga vaqtincha olib kirish muddatini uzaytirish tugrisida ariza berilganligi vaqtincha olib kirish muddatini uzib quymaydi va tukhtatib turmaydi.
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilish muddati uzaytirilganda boshqa bojkhona deklarasiyasi taqdim qilinmaydi.
65-modda. Vaqtincha olib kirilayotgan tovarlarni bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan shartli ozod etish
Vaqtincha olib kirilayotgan ayrim tovarlarga nisbatan bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan shartli ozod etish qullaniladi. Bunday tovarlarning ruykhati va ozod etish shartlari, shuningdek vaqtincha olib kirilgan tovarlarga nisbatan bojkhona bojlari va soliqlar tulash buyicha imtiyozlarning amal qilish muddatlari Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
LexUZ sharhi
Qarang: Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 20 iyundagi 212-sonli «Bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan shartli ozod etiladigan vaqtincha olib kirilayotgan ayrim tovarlarning ruykhatini, ularni ozod etish shartlarini, shuningdek imtiyozlarning amal qilish muddatlarini tasdiqlash tugrisida»gi qarori.
66-modda. Davriy bojkhona tulovlarini tulagan holda tovarlarni vaqtincha olib kirish
Davriy bojkhona tulovlari:
tovarlar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimida turgan har bir tuliq va tuliq bulmagan kalendar oy uchun, ushbu tovarlar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan kunda erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilganda tulanishi lozim bulgan bojkhona bojlari va soliqlar summasining besh foizi miqdorida chet el valyutasida hisoblab chiqariladi;
ular tulanadigan kuni Uzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan valyutalarning rasmiy ayirboshlash kursi buyicha Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida tulanadi;
Uzbekiston Respublikasining Davlat byudjetiga utkaziladi.
Davriy bojkhona tulovlarini hisoblashda tovar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan kuni amalda bulgan bojkhona tulovlari stavkalari qullaniladi.
Davriy bojkhona tulovlarini tulab tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirayotgan shakhs quyidagi huquqlarga ega:
tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining umumiy summasini tulash;
tegishli davr boshlanguniga qadar davriy bojkhona tulovlarini har oyda yokhud yilning har choragida tulash.
Tulanadigan davriy bojkhona tulovlarining umumiy summasi tovar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga rasmiylashtirilgan kuni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan taqdirda tulanishi lozim bulgan, chet el valyutasida hisoblab chiqarilgan bojkhona tulovlarining summasidan oshmasligi lozim.
Davriy bojkhona tulovlarining tulangan summalari:
vaqtincha olib kirilgan tovar olib chiqilgan yokhud boshqa bojkhona rejimlariga joylashtirilgan taqdirda qaytarilmaydi;
ushbu tovarlarni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirishda tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlari summasi hisobiga utkaziladi.
67-modda. Vaqtincha olib kirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqini cheklash
Vaqtincha olib kirilgan tovardan uni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhsgina foydalanishi va (yoki) uni tasarruf etishi mumkin.
Vaqtincha olib kirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish huquqini vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilishi tugaguniga qadar boshqa shakhsga utkazishga, basharti ushbu shakhs bojkhona organlari oldida vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi shartlariga bundan buyon ham rioya etilishi buyicha yozma majburiyatlarni uz zimmasiga olsa, yul quyiladi.
Agar tovar davriy bojkhona tulovlari tulangan holda vaqtincha olib kirilgan bulsa, uni dastlab vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs tovar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimida turgan butun davr uchun bojkhona tulovlarini bunday huquq boshqa shakhsga utkaziladigan paytga qadar, ushbu Kodeks 66-moddasining birinchi qismiga muvofiq tulashi kerak.
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi shartlariga rioya etishga doir huquq va majburiyatlar tovarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun boshqa shakhs taqdim etgan bojkhona deklarasiyasi bojkhona organi tomonidan qabul qilingan paytdan etiboran boshqa shakhsga utkazilgan deb hisoblanadi.
Vaqtincha olib kirilgan tovarni ushbu moddaning ikkinchi qismiga muvofiq boshqa shakhsga utkazilganligi dastlab belgilangan vaqtincha olib kirish muddatini tukhtatib turmaydi va uzaytirmaydi.
68-modda. Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilishini tukhtatib turish
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilishi:
vaqtincha olib kirilgan tovar khatlangan yoki olib quyilgan davrda;
vaqtincha olib kirilgan tovar vaqtincha saqlash va bojkhona ombori bojkhona rejimlariga joylashtirilganda tukhtatib turiladi.
Tukhtatib turish muddati tugagach, vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilishi tiklanadi.
69-modda. Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimini tugallash
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi vaqtincha olib kirish muddati utgan kunning ertasidan kechiktirmay tovarni olib chiqish yoki uni boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish bilan tugallanishi kerak.
Tovar avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yuq qilingan yoki qaytarib bulmaydigan tarzda yuqotilgan yokhud Uzbekiston Respublikasi davlat organlarining qarorlari oqibatida egalikdan chiqib ketgan taqdirda, bu tegishli vakolatli davlat organi tomonidan berilgan hujjatlar bilan tasdiqlangan bulsa, shakhs vaqtincha olib kirish bojkhona rejimini belgilangan muddatda tugallamaganlik uchun javobgarlikdan ozod etiladi.
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi tugallanganda tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona rasmiylashtiruvini utkazgan bojkhona organi tomonidan yoki vakolatli shakhsning arizasiga binoan, shu tovarning uziga khos khususiyatidan kelib chiqqan holda zarur hajmda bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish imkoniyatiga ega bulgan boshqa bojkhona organi tomonidan utkazilishi mumkin. Ariza berilayotganda vakolatli shakhs quyidagi hujjatlarni taqdim etishi kerak:
tovarni vaqtincha olib kirish uchun bojkhona yuk deklarasiyasi;
vaqtincha olib kirilgan tovardan foydalanish va (yoki) uni tasarruf etish vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi tugallanguniga qadar boshqa shakhsga berilganligi yokhud u boshqacha tarzda boshqa shakhsga utkazilganligi tugrisidagi hujjat, agar shunday utkazish bajarilgan bulsa.
Vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi tovarni erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish bilan tugallanganda va davriy bojkhona tulovlari tulanganda tovarni bojkhona yigimlarini tulagan holda erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish uchun bojkhona yuk deklarasiyasi rasmiylashtiriladi.
12-bob. Bojkhona hududida qayta ishlash
70-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimi
Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda tovar bojkhona hududiga qayta ishlash va uni qayta ishlash mahsulotlari tarzida olib chiqish maqsadida, bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan shartli ozod etilgan holda olib kiriladi.
Tovar bojkhona hududida qayta ishlash maqsadida olib kirilganda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmaydi, bundan ushbu Kodeksning 82-moddasida nazarda tutilgan taqiqlar va cheklovlar mustasno.
Chet el tovarlari bilan bojkhona hududida tovarlarni qayta ishlash operasiyalari amalga oshirilgan taqdirda Uzbekiston tovarlaridan, shu jumladan chet ellik shakhs tomonidan olingan Uzbekiston tovarlaridan bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilmagan holda foydalanishga yul quyiladi.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeks 21-bobining qoidalariga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasi asosida amalga oshiriladi.
71-modda. Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyalari
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyalari quyidagilardan iborat:
olib kirilgan tovarni uning dastlabki khossalari va individual kursatkichlarini uzgartirib, lekin qayta ishlash mahsulotida uni identifikasiyalash imkonini beruvchi tovar khususiyatlarini saqlagan holda bevosita qayta ishlash yoki unga ishlov berish, bundan ushbu Kodeks 74-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno;
olib kirilgan tovardan foydalangan holda boshqa tovar tayyorlash, shu jumladan montaj qilish, yigish yoki qismlarga ajratish;
tovarni tamirlash, shu jumladan uni tiklash va tarkibiy qismlarini almashtirish;
qayta ishlash mahsulotlarini ishlab chiqarishga kumaklashuvchi yoki ularning ishlab chiqarilishini engillashtiruvchi boshqa tovarlardan, agar bu tovarlar qayta ishlash jarayonida tuliq yoki qisman ishlatilsa, khom ashyo sifatida foydalanish. Mazkur operasiya ushbu qismda kursatilgan boshqa operasiyalardan biri bilan bir vaqtda bajarilishi kerak.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyalari jumlasiga quyidagilar kirmaydi:
tovarning but saqlanishini taminlash, uni sotishga va tashishga tayyorlash operasiyalari;
har qanday turdagi hayvonlarning naslini olish, ularni parvarishlash va klonlashtirish, burdoqiga boqish va tutish (ushlash, ovlash), shuningdek ularning mahsullarini olish va tuplash;
har qanday usimlik turlarini etishtirish va yigish;
foydali qazilmalarni qazib olish;
akhborotdan, audio — va video yozuvlardan istalgan turdagi akhborot tashuvchi jismlarga nuskha kuchirish va ularni kupaytirib olish;
tekhnologik jarayonda yordamchi vosita sifatida chet el tovarlaridan (uskunalar, dastgohlar, moslamalar va boshqalar) foydalanish.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyalari tovarlarni bojkhona hududida qayta ishlash uchun rukhsatnoma olgan shakhs tomonidan, shuningdek uning topshirigiga binoan boshqa shakhs tomonidan, agar rukhsatnomani olgan shakhs kursatilgan operasiyalarni amalga oshirishning butun muddati davomida rukhsatnomada nazarda tutilgan talablar va shartlarga rioya etilishi uchun bojkhona organlari oldida javobgar bulib qolaversa, amalga oshirilishi mumkin. Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyalarining boshqa shakhs tomonidan amalga oshirilishi tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasida aks ettirilgan bulishi kerak.
72-modda. Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash talablari va shartlari
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlashga quyidagi talablarga va shartlarga rioya etgan holda yul quyiladi:
olib kirilgan tovarni bojkhona organlari tomonidan uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalashni utkazish mumkinligi, bundan ushbu Kodeks 74-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno;
ustav fondida (ustav kapitalida) davlat ulushi bulgan korkhonalar uchun — qayta ishlash jarayonining tekhnik-iqtisodiy asoslari vakolatli organ bilan kelishilgan bulsa, qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno;
agar tovar vakolatli organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa, bojkhona organlarining akhborot tizimida ushbu organlarning rukhsatnomalari mavjudligi;
tekhnik-iqtisodiy asoslarning va amaldagi qayta ishlash jarayonining kursatkichlari bir-biriga mos bulishi;
tovarni qayta ishlash operasiyalarining ushbu Kodeksning 71-moddasi talablariga muvofiq bulishi.
Kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari yoki qayta ishlash jarayoni tekhnik-iqtisodiy asoslarining kursatkichlari uzgargan taqdirda tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasini berish tugrisida yangi ariza berilishi kerak. Bunda yuridik shakhs uzgartirilganligi, uning nomi yoki joylashgan eri (pochta manzili) uzgarganligi, jismoniy shakhsning familiyasi, ismi, otasining ismi yoki faoliyat kursatadigan joyi uzgarganligi sababli kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlari uzgargan taqdirda yangi ariza berish talab etilmaydi.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish Uzbekiston Respublikasining har qanday manfaatdor shakhsi tomonidan, shu jumladan tovarning egasi bulmagan yoki bevosita tovarni qayta ishlash operasiyalarini bajarmaydigan shakhs tomonidan amalga oshirilishi mumkin.
73-modda. Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda bojkhona hududida qayta ishlanadigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
74-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash uchun olib kirilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash
Bojkhona hududida qayta ishlash uchun olib kirilayotgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash ushbu Kodeks 46-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan usullarni qayta ishlash uchun olib kirilayotgan tovarga nisbatan qullaniladigan holda amalga oshiriladi.
Vakolatli shakhsning suroviga binoan hamda bojkhona organining roziligi bilan ishlab chiqarishda foydalaniladigan khom ashyo, materiallar va butlovchi qismlar tugrisida, shuningdek qayta ishlash mahsulotlarini ishlab chiqarish tekhnologiyasi haqida taqdim etilgan batafsil malumotlarni tadqiq etish yuli bilan olib kirilayotgan tovarni identifikasiyalash taminlanishi mumkin.
Bojkhona hududida qayta ishlash uchun olib kirilgan tovarni uni qayta ishlash mahsulotlarida identifikasiyalash quyidagi hollarda talab etilmaydi, agar:
ular ushbu Kodeksning 77-moddasiga muvofiq qayta ishlash uchun olib kirilgan tovarga ekvivalent tovarni qayta ishlash natijasida olingan bulsa;
ishlab chiqarishning uzluksiz sikllariga taalluqli tekhnologik jarayondan qayta ishlash uchun foydalanilayotgan bulsa;
bojkhona hududida ukhshash va (yoki) aynan bir khil qayta ishlash mahsulotlari ishlab chiqarilishini istisno etadigan noyob tekhnologik jarayondan qayta ishlash uchun foydalanilayotgan bulsa.
75-modda. Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash muddati
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasi ikki yil muddatga beriladi.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasini olgan shakhs ushbu Kodeksning 80-moddasiga muvofiq mazkur rukhsatnomaning amal qilish muddati tugashidan avvalroq bojkhona rejimini tugallash huquqiga ega.
Bir muncha uzoq davom etadigan qayta ishlash jarayoni talab qilinadigan ayrim toifadagi tovarlarga nisbatan tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddati vakolatli shakhsning arizasiga kura bojkhona organi tomonidan ikki yildan kuproq muddatga uzaytirilishi mumkin.
Ayni bir tovarlarni ayni bir khil sharoitlarda bojkhona hududida qayta ishlash buyicha muntazam operasiyalar amalga oshirilayotganda, shakhsning arizasiga kura unga tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasi suralgan muddatga, lekin besh yildan kup bulmagan muddatga berilishi mumkin.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddati va qayta ishlash muddati tovar bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran, tovar alohida turkumlar bilan olib kirilganda esa, tovarning birinchi turkumi bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran boshlanadi.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish tugrisidagi ariza bojkhona organiga ushbu rukhsatnomaning amal qilish muddati tugashiga kamida bir oy qolganda berilishi kerak. Rukhsatnomaning amal qilish muddatini uzaytirish rukhsatnomani olish uchun nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
Vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish tugrisida ariza berilganligi rukhsatnomada kursatilgan tovarni qayta ishlash muddatini uzib quymaydi yoki tukhtatib turmaydi.
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasining amal qilish muddatini uzaytirish rad etilgan taqdirda, bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar ushbu Kodeksning 80-moddasiga muvofiq boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi malum qilinishi kerak.
76-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi
Bojkhona hududida qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi tovarni qayta ishlash amalga oshiriladigan haqiqiy sharoitlardan kelib chiqqan holda vakolatli shakhs tomonidan aniqlanadi va tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasi berilayotganda bojkhona organi tomonidan belgilanadi.
Qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi belgilanayotganda bojkhona organlari vakolatli shakhs taqdim etgan qayta ishlashning tekhnologik jarayoni tugrisidagi malumotlar kursatilgan hujjatlarga hamda vakolatli organning va (yoki) vakolatli tashkilotlarning (shu jumladan bojkhona laboratoriyalarining) qayta ishlashning aniq tekhnologik jarayoniga asoslangan khulosalariga tayanadi.
Qayta ishlash mahsulotlarining tavsifi, miqdori, sifati qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasi belgilanganidan keyin aniqlanadi.
77-modda. Olib kirilgan tovarlarning ekvivalent kompensasiyasi
Ekvivalent kompensasiyaga, yani bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan, olib kirilgan tovardan olinadigan qayta ishlash mahsulotini ekvivalent tovarni qayta ishlash orqali olingan boshqa tovar bilan, shu jumladan Uzbekiston tovari bilan almashtirishga, agar tovarni bojkhona hududida qayta ishlash operasiyasi tamirlashdan iborat bulsa, tovarni bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasi asosida, shuningdek boshqa hollarda Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida yul quyiladi.
Ekvivalent tovar deganda, bojkhona maqsadlari uchun, uz tavsifi, sifati va tekhnik khususiyatlariga kura olib kirilgan tovarga mos keluvchi tovar tushuniladi.
Ekvivalent tovar, bojkhona maqsadlari uchun, olib kirilgan tovar maqomini oladi, u bilan almashtiriladigan olib kirilgan tovar esa, ekvivalent tovar ega bulgan maqomni oladi.
Ekvivalent tovarni qayta ishlash natijasida olingan mahsulotlarga ushbu bobning qoidalariga muvofiq olib kirilgan tovarni qayta ishlash mahsulotlari sifatida qaraladi.
Agar tovarni bojkhona hududida qayta ishlash uchun berilgan rukhsatnomada ekvivalent kompensasiya nazarda tutilgan bulsa, bojkhona hududida qayta ishlash uchun tovar olib kirilguniga qadar qayta ishlash mahsulotlarini olib chiqishga yul quyiladi.
78-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotining almashtirilishi
Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotining almashtirilishiga qayta ishlash mahsulotiga almashtiriluvchi tovar bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga muvofiq tamirlash uchun muljallangan tovar bilan aynan bir khil yokhud unga ukhshash bulgan taqdirda yul quyiladi.
Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida tovar tamirlanayotganda qayta ishlash mahsulotini almashtirish uchun kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) tegishli qoidalari va (yoki) tovarlarni tamirlayotgan shakhsning kafillik majburiyatlari asos buladi.
79-modda. Bojkhona hududida qayta ishlashga olib kirilgan tovarlarning qoldiqlari va chiqindilari
Tovarni bojkhona hududida qayta ishlash uchun rukhsatnoma olgan shakhs qayta ishlash natijasida hosil bulgan chiqindilarni, shuningdek qayta ishlanmagan olib kirilgan tovar qoldiqlarini ushbu Kodeksda belgilangan shartlar asosida tegishli bojkhona rejimlariga joylashtirgan holda, ushbu Kodeksning 75-moddasiga muvofiq belgilangan bojkhona hududida qayta ishlash muddati tugaydigan kundan kechiktirmay tasarruf etishi kerak.
80-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimini tugallash
Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimi olib kirilgan tovarning qayta ishlash mahsulotlarini yoki uning qoldiqlarini, shuningdek tovarni qayta ishlash chiqindilarini tovarni bojkhona hududida qayta ishlashning ushbu Kodeks 75-moddasida belgilangan muddati tugaydigan kundan kechiktirmay olib chiqish yokhud ularni boshqa bojkhona rejimlariga joylashtirish bilan tugallanishi kerak.
Qayta ishlash mahsulotlari bittadan ortiq turkumda olib chiqilayotganda, qayta ishlash mahsulotlari miqdorining bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasida kursatilgan miqdorga muvofiqligini tekshirib kurish vaqti-vaqti bilan, lekin uch oyda kamida bir marta va qayta ishlash mahsulotlarining okhirgi turkumi bojkhona chegarasi orqali olib utilgan kundan etiboran uttiz kalendar kundan kechiktirmay amalga oshirilishi mumkin.
Qayta ishlash mahsulotlari miqdorining bojkhona hududida qayta ishlash rukhsatnomasida kursatilgan miqdorga muvofiqligini tekshirib kurish natijalari buyicha bojkhona organi rukhsatnoma olgan shakhs bilan birgalikda dalolatnoma tuzadi. Agar olib chiqilgan qayta ishlash mahsulotlarining miqdori tekshirib kurish natijasida rukhsatnomada kursatilgan miqdordan ortiqligi aniqlangudek bulsa, bojkhona organi qushimcha bojkhona tulovlari tulash zarurligi tugrisida qaror qabul qiladi. Bunday holda bojkhona organi rukhsatnoma olgan shakhsga qaror qabul qilingan kunning ertasidan kechiktirmay yozma shaklda khabar qilishi shart. Agar bunday tulovlarni tulash yozma khabar olingan kundan etiboran un ish kuni ichida amalga oshirilsa, ularning summalariga penya hisoblanmaydi.
Tovarlarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimi qullanilganligi tugrisidagi malumotlarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimi amal qilishi tugagan kundan etiboran uttiz kalendar kun ichida solishtirib chiqishi shart.
81-modda. Qayta ishlash mahsulotlariga, qoldiqlarga va chiqindilarga nisbatan bojkhona tulovlarini hamda iqtisodiy siyosat choralarini qullash
Olib chiqiladigan qayta ishlash mahsuloti, qoldiqlar va chiqindilar bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan, shuningdek iqtisodiy siyosat choralari qullashdan ozod etiladi, bundan ushbu Kodeksning 82-moddasida nazarda tutilgan taqiqlar va cheklovlar mustasno.
Qayta ishlash mahsulotlarini erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirishda bojkhona bojlari va soliqlar qayta ishlash uchun olib kirilgan tovarlarning bojkhona qiymatidan va (yoki) qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasiga muvofiq ishlatilgan sonidan hamda tovar erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan kuni amalda bulgan, ularga nisbatan qullaniladigan bojkhona tulovlarining stavkalaridan kelib chiqqan holda tulanadi.
Qayta ishlash mahsulotlari ularning chiqish normalarida belgilanganidan kam miqdorda olib chiqilgan taqdirda, bunday farqqa nisbatan ushbu moddaning ikkinchi qismida belgilangan tartibda bojkhona tulovlari tulanadi.
Tovarlarning qayta ishlash chiqindilari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan taqdirda ular bojkhona hududiga shu holatda olib kirilganidagi kabi bojkhona tulovlari tulanishi kerak.
82-modda. Bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimini qullashga doir taqiqlar va cheklovlar
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi:
tovarlarning muayyan turlariga nisbatan bojkhona hududida qayta ishlashga yul quyilmasligi hollarini;
tovarlarning muayyan turlarini bojkhona hududida qayta ishlash buyicha ayrim operasiyalarni utkazishga doir cheklovlarni;
tovarlarni bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimiga joylashtirishga doir miqdoriy cheklovlarni belgilashi mumkin.
13-bob. Vaqtincha saqlash
83-modda. Vaqtincha saqlash bojkhona rejimi
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda bojkhona hududiga olib kirilgan har qanday tovar tayinlangan bojkhona organiga taqdim etilgan paytdan boshlab va tanlangan bojkhona rejimiga muvofiq chiqarib yuborilguniga qadar, shuningdek ushbu Kodeksning 177-moddasida nazarda tutilgan hollarda va shartlarda, bojkhona tulovlari tulanmagan hamda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda vaqtincha bojkhona nazorati ostida saqlanishi mumkin.
84-modda. Tovarni vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga har qanday tovar, shu jumladan ilgari boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar joylashtirilishi mumkin.
Bojkhona hududiga olib kirilishi va bu hududdan olib chiqilishi taqiqlangan tovarlar ushbu Kodeks 24-moddasining turtinchi qismiga muvofiq vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirilishi mumkin.
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovarni saqlash bojkhona omborida yoki bojkhona nazorati zonalarida, ularning mazkur bojkhona rejimida turishi muddatlariga rioya etgan holda amalga oshirilishi mumkin.
85-modda. Tovarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turish muddati
Tovarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turish muddati ana shu tovarning mazkur bojkhona rejimiga joylashtirilishini malum qilgan vakolatli shakhs tomonidan belgilanadi, lekin bu muddat, agar ushbu Kodeksning 177-moddasida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bulsa, oltmish kalendar kundan oshmasligi lozim.
Tez buziladigan tovar vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turishining eng kup muddati un kalendar kunni tashkil etadi.
Bojkhona omborlarida, erkin omborlarda yoki boj olinmaydigan savdo dukonlarida turgan tovar ularni tugatish tugrisida qaror qabul qilinganidan keyin, ushbu Kodeksning 177-moddasida belgilangan muddatlarda vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovar deb hisoblanadi.
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimining amal qilish muddatini hisoblash tovar ushbu Kodeksning 177-moddasiga va 226-moddasining beshinchi qismiga muvofiq vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovar maqomini olgan kundan etiboran boshlanadi.
86-modda. Tovarni vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjat
Tovarni vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant tomonidan bojkhona organiga ushbu Kodeksning 267-moddasiga muvofiq tuzilgan qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi taqdim qilinadi.
Qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi tovar bojkhona organiga taqdim etilgan kundan keyingi ish kunidan kechiktirmasdan tashuvchi yoki boshqa vakolatli shakhs tomonidan beriladi. Agar tovar shu muddat ichida boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilsa, qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi berilmaydi.
Tovarni vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirishda bojkhona organi ushbu moddada nazarda tutilmagan boshqa hujjatlar taqdim etilishini talab qilishga haqli emas.
87-modda. Vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan amalga oshiriladigan operasiyalar va harakatlar
Bojkhona omborining egalari yoki vakolatli shakhslar vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan quyidagi operasiyalar va harakatlarni bojkhona organini khabardor qilgan holda amalga oshirishi mumkin:
tovarni kuzdan kechirish va ulchash;
ushbu Kodeksning 211-moddasiga muvofiq tovarni tadqiq etish va identifikasiyalash uchun uning namunalari va nuskhalarini olish;
tovarning uzgarmas holatda but saqlanishi uchun zarur operasiyalarni amalga oshirish, shu jumladan buzilgan urov-idishlarni tugrilash;
vaqtincha saqlash joyi doirasida tovarning urnini uzgartirish.
Agar ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan operasiyalar va harakatlarning amalga oshirilishi tovarning yuqotilishiga yoki uning khossalari uzgarishiga olib kelsa, mazkur operasiyalar va harakatlarni amalga oshirishga yul quyilmaydi.
Tovarning namunalari va nuskhalariga nisbatan ular erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilganidagi kabi bojkhona tulovlari tulanishi yoki ularning tulanishi taminlanishi zarur, bundan quyidagi hollar mustasno, agar vakolatli shakhsning yozma majburiyatiga muvofiq:
tovar keyinchalik boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan taqdirda namunalar va nuskhalar bojkhona yuk deklarasiyasiga kiritilsa;
namunalar va nuskhalar tovar saqlanadigan muddat ichida bojkhona omboriga qaytarilsa, lekin bu muddat uttiz kalendar kundan oshmasligi lozim.
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovarning bir bojkhona omboridan boshqasiga bojkhona nazorati ostida olib utilishiga ushbu Kodeks 85-moddasining birinchi qismida kursatilgan muddat tugaguniga qadar yul quyiladi. Bunda tovarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turishi muddatining utishi uzilmaydi va tukhtatib quyilmaydi.
88-modda. Vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan davrida yaroqsiz holga kelgan, buzilgan yoki shikastlangan tovarni tasarruf etish
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan davrida avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yaroqsiz holga kelgan, buzilgan yoki shikastlangan tovar vakolatli shakhs tomonidan tanlangan bojkhona rejimiga tovar shu holatda bojkhona hududiga olib kirilganidagi kabi joylashtirilishi lozim. Mazkur holatlar vakolatli shakhs va vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlanishi kerak.
89-modda. Vaqtincha saqlash bojkhona rejimini tugallash
Vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turish muddati tugaydigan kundan kechiktirmay tovar boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish uchun malum qilinishi kerak.
Tovar boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran uch kun ichida vaqtincha saqlash joyidan olib chiqilishi kerak, bundan tovar bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan hollar mustasno.
14-bob. Bojkhona ombori
90-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimi
Bojkhona ombori bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda bojkhona hududiga olib kirilgan va bojkhona hududidan olib chiqish uchun muljallangan tovar bojkhona bojlari, soliqlar tulanmagan hamda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda muayyan binolarda (joylarda) bojkhona nazorati ostida saqlanadi.
91-modda. Tovarni bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Bojkhona ombori bojkhona rejimiga har qanday tovar, shu jumladan ilgari boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar joylashtiriladi, quyidagilar bundan mustasno:
bojkhona hududiga olib kirilishi taqiqlangan tovar;
bojkhona hududidan olib chiqilishi taqiqlangan Uzbekiston tovari;
qonun hujjatlariga muvofiq bojkhona hududi orqali tranzit qilinishi taqiqlangan tovar;
bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirish uchun malum qilingan kundagi yaroqlilik muddati ushbu Kodeksning 94-moddasiga muvofiq malum qilinadigan muddatdan kam bulgan dori vositalari va oziq-ovqat mahsulotlari.
Bojkhona ombori bojkhona rejimida turgan tovarni saqlash bojkhona omborida amalga oshirilishi kerak, bundan ushbu Kodeksning 93-moddasida belgilangan hollar mustasno.
Vaqtincha olib kirish yoki bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida turgan tovar ushbu rejimlarning amal qilishini tukhtatib turish maqsadida bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilishi mumkin.
92-modda. Tovarni bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
93-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarni bojkhona ombori hisoblanmaydigan joylarda saqlash
Olib kirilayotgan yoki olib chiqilayotgan tovar bojkhona ombori hisoblanmaydigan joyda turgani holda bojkhona ombori bojkhona rejimiga quyidagi hollarda vakolatli shakhsning arizasiga kura joylashtiriladi:
tovar uziga khos khususiyatlarga ega bulib, uning tashqi ulchamlari, fizik kursatkichlari tufayli yoki kimyoviy khossalariga kura yokhud saqlanishiga doir alohida shartlar quyilishi tufayli bojkhona omboriga joylashtirilishi mumkin bulmasa;
tovar etkazib beriladigan joyda bojkhona ombori mavjud bulmasa.
Bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bojkhona ombori hisoblanmaydigan joylarda saqlanayotganda quyidagi shartlarga rioya etilishi lozim:
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishini taminlash taqdim etilganligi;
tovar bilan bogliq yuk operasiyalarini bajarishga, shuningdek uni istalgan boshqa joyga kuchirishga bojkhona nazorati ostida yul quyilishi;
bojkhona ombori bojkhona rejimida turgan davrida tovarni undan foydalanish va uni tasarruf etish uchun boshqa shakhslarga utkazishga yul quyilmasligi, bundan ushbu Kodeksning 96-moddasida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Ushbu modda ikkinchi qismining ikkinchi khatboshisida nazarda tutilgan shartlarga rioya etish harbiy yuklarga, insonparvarlik yordami, tekhnik kumak sifatida olib kiriladigan tovarlarga hamda Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalari buyicha khalqaro va khorijiy hukumat moliya tashkilotlari tomonidan berilgan qarz (kredit) mablaglari, grantlar hisobidan olib kiriladigan tovarlarga, shuningdek olib kirilayotgan Uzbekiston Respublikasi milliy valyutasiga, chet el valyutasiga nisbatan tatbiq etilmaydi.
Tovar tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilmagan holda yuqotilgan yoki boshqa shakhslarga berib yuborilgan taqdirda bojkhona tulovlarini tulash olib kirilayotgan tovar bojkhona ombori hisoblanmaydigan joyda turavergani holda uni bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs tomonidan amalga oshiriladi.
94-modda. Tovarning bojkhona ombori bojkhona rejimida turish muddati
Tovarning bojkhona ombori bojkhona rejimida turish muddati uch yilni tashkil etadi.
Tovarni bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirgan shakhs mazkur bojkhona rejimini uning amal qilish muddati ushbu Kodeksning 98-moddasiga muvofiq tugaguniga qadar tugallash huquqiga ega.
Yaroqlilik, saqlash, ishlatish va (yoki) realizasiya qilish muddati cheklangan tovar mazkur muddat tugaguniga qadar kamida bir yuz sakson kalendar kundan kechiktirmay boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish uchun malum qilinishi va bojkhona omboridan olib chiqilishi kerak.
95-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan amalga oshiriladigan operasiyalar va harakatlar
Vakolatli shakhslar bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan bojkhona organini khabardor qilgan holda quyidagilarni amalga oshirishi mumkin:
tovarning uzgarmas holatda but saqlanishini taminlash uchun zarur operasiyalarni bajarish;
tovarni tekshirish, kuzdan kechirish va ulchash;
bojkhona ombori ichida tovarning joyini uzgartirish, basharti mazkur uzgartirish tovarning holati uzgarishiga, uning urov-idishi buzilishiga va (yoki) quyilgan bojkhona identifikasiyalash vositalarining uzgarishiga olib kelmasa;
ushbu Kodeksning 211-moddasiga muvofiq tadqiq etish va identifikasiyalash uchun tovarning namunalari va nuskhalarini olish;
tovarni sotishga va tashishga tayyorlash uchun zarur operasiyalarni bajarish, shu jumladan turkumlarga bulish, junatmalarni shakllantirish, saralash, urash-joylash, qayta urash-joylash, tamgalash (aksiz markalari bundan mustasno), boshqa shu kabi operasiyalarni, shu jumladan oddiy yigish operasiyalarini bajarish;
tovarning sifatini yakhshilash uchun zarur boshqa operasiyalarni bajarish, bundan tovarni aralashtirish, qayta ishlash yoki unga ishlov berish mustasno.
Agar ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan operasiyalar va harakatlarning bajarilishi tovarning yuqotilishiga yoki khossalarining uzgarishiga olib kelsa, ushbu operasiyalar va harakatlarni amalga oshirishga yul quyilmaydi.
Tovarning namunalari va nuskhalariga nisbatan ular erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilganida bulgani kabi bojkhona tulovlari tulanishi yoki bunday tulovlarni tulash taminlanishi zarur, bundan tovarni keyinchalik boshqa bojkhona rejimiga joylashtirishda namunalar va nuskhalarning bojkhona yuk deklarasiyasiga kiritilish hollari mustasno.
Bojkhona ombori bojkhona rejimida turgan tovarni ushbu Kodeks 94-moddasining birinchi qismida kursatilgan muddatlar tugaguniga qadar bojkhona nazorati ostida bir bojkhona omboridan boshqasiga olib utishga yul quyiladi. Bunda tovarning bojkhona ombori bojkhona rejimida turishi muddatining utishi uzilib qolmaydi va tukhtatib turilmaydi.
96-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarni boshqa shakhsga utkazish
Bojkhona ombori bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarni boshqa shakhsga utkazishga, unga nisbatan egalik qilish, foydalanish yoki tasarruf etish huquqini boshqa shakhsga berishga quyidagi shartlarga rioya etilgan taqdirda yul quyiladi:
tovarni yoki unga nisbatan egalik qilish, foydalanish yoki tasarruf etish huquqini boshqa shakhsga utkazuvchi vakolatli shakhs bojkhona organini oldindan yozma shaklda khabardor etadi;
tovarga bulgan huquqni oluvchi vakolatli shakhs ushbu tovarga nisbatan tanlangan bojkhona rejimi talablari va shartlariga rioya etgan holda bojkhona deklarasiyasini bojkhona organiga taqdim etadi.
Vakolatli shakhsning tovarga nisbatan egalik qilish, foydalanish yoki tasarruf etish huquqi bojkhona deklarasiyasi bojkhona organiga berilgan paytdan etiboran boshqa shakhsga utkazilgan deb hisoblanadi. Bojkhona deklarasiyasi berilgan paytda mazkur shakhsda bojkhona rejimiga rioya etilishini taminlash bilan bogliq bulgan majburiyatlar yuzaga keladi.
97-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimida turgan davrda yaroqsiz holga kelgan, buzilgan yoki shikastlangan tovarni tasarruf etish
Bojkhona ombori bojkhona rejimida turgan davrda avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yaroqsiz holga kelgan, buzilgan yoki shikastlangan tovar vakolatli shakhs tomonidan tanlangan bojkhona rejimiga u shu holatda bojkhona hududiga olib kirilgan tovar kabi joylashtirilishi lozim. Mazkur holatlar vakolatli shakhs va vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlanishi kerak.
98-modda. Bojkhona ombori bojkhona rejimini tugallash
Bojkhona ombori bojkhona rejimida turish muddati tugaydigan kundan kechiktirmay tovar boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish uchun malum qilinishi kerak, bundan vaqtincha saqlash bojkhona rejimi mustasno.
Boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan kundan etiboran uch ish kuni ichida tovar bojkhona omboridan olib chiqilishi kerak.
Ilgari vaqtincha olib kirish yoki bojkhona hududida qayta ishlash bojkhona rejimida turgan tovarni undan keyinchalik bojkhona hududida ushbu bojkhona rejimiga muvofiq foydalanish maqsadida bojkhona omboridan olib chiqishda vaqtincha olib kirish yoki bojkhona hududida qayta ishlash muddatining utishi tiklanadi.
99-modda. Tovarning bojkhona ombori bojkhona rejimida turish muddati tugaganidan keyin u bilan amalga oshiriladigan harakatlar
Ushbu Kodeks 98-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan talabga rioya etilmagan taqdirda, bojkhona organi bojkhona ombori bojkhona rejimida turish muddati tugagan tovarga nisbatan qaror qabul qilinishi uchun sudga murojaat etadi.
15-bob. Erkin ombor
100-modda. Erkin ombor bojkhona rejimi
Erkin ombor bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda tovar muayyan joylar va hududlarda bojkhona tulovlari tulanmagan hamda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda joylashtiriladi.
101-modda. Tovarni erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Erkin ombor bojkhona rejimiga har qanday tovar joylashtiriladi, bundan bojkhona hududiga olib kirilishi taqiqlangan tovar hamda ushbu hududdan olib chiqilishi taqiqlangan Uzbekiston tovari mustasno.
Boshqa tovarlarga zarar etkazishi mumkin bulgan yoki alohida sharoitlarda saqlash talab etiladigan tovarlar makhsus moslashtirilgan binolarda saqlanishi lozim.
Ilgari boshqa bojkhona rejimlariga joylashtirilgan tovarlar erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilishi mumkin.
102-modda. Tovarni erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
103-modda. Erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan amalga oshiriladigan operasiyalar
Erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan quyidagi operasiyalar amalga oshirilishi mumkin:
tovarning uzgarmas holatda but saqlanishini taminlash operasiyalari;
tovarni sotishga va tashishga tayyorlash operasiyalari, shu jumladan turkumlarga bulish, junatmalarni shakllantirish, saralash, urash-joylash, qayta urash-joylash, tamgalash operasiyalari (aksiz markalari bundan mustasno) va boshqa shu kabi operasiyalar;
oddiy yigish operasiyalari;
tovardan erkin omborda ishlatiladigan tekhnologik uskuna va uning ehtiyot qismlari, yuklash-tushirish tekhnikasi, boshqa tekhnik vositalar sifatida foydalanish operasiyalari.
Erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan chakana savdo operasiyalarini amalga oshirishga yul quyilmaydi.
Erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan ayrim operasiyalarni amalga oshirishga qonun hujjatlariga muvofiq taqiqlar va cheklovlar belgilanishi mumkin.
104-modda. Tovarning erkin ombor bojkhona rejimida turishi muddati
Tovar erkin ombor bojkhona rejimida cheklanmagan muddatda turishi mumkin.
105-modda. Erkin ombor bojkhona rejimida bojkhona tulovlarining va iqtisodiy siyosat choralarining qullanilishi
Erkin ombor bojkhona rejimida turgan tovar erkin muomalaga chiqarish (import) yoki eksport bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bulsa, tovarning ishlab chiqarilgan mamlakatiga bogliq ravishda bojkhona tulovlari va iqtisodiy siyosat choralari qullaniladi.
Erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtirilgan va bojkhona hududiga olib kiriladigan chet el tovariga nisbatan, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bulsa, ushbu tovar bevosita bojkhona hududi tashqarisidan olib kirilganidagi kabi bojkhona tulovlari va iqtisodiy siyosat choralari qullaniladi.
Uzbekiston tovari erkin ombordan bojkhona hududidan tashqariga olib chiqilayotganda unga nisbatan bojkhona hududidan olib chiqishda qullanilganidagi kabi bojkhona tulovlari va iqtisodiy siyosat choralari qullaniladi.
Erkin ombordan bojkhona hududidan tashqariga olib chiqiladigan tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat bulmagan taqdirda bunday tovar unga bojkhona tulovlari va iqtisodiy siyosat choralari qullash maqsadida Uzbekiston tovari sifatida, boshqa maqsadlarda esa, chet el tovari sifatida qaraladi.
Agar tovar olib chiqilayotganda bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan ozod etilishi yoki tulangan summalar qaytarilishi nazarda tutilgan bulsa, erkin ombor bojkhona rejimiga joylashtiriladigan va Uzbekiston Respublikasi hududidan tashqariga eksport bojkhona rejimida olib chiqish muljallangan tovar bojkhona bojlari va soliqlar tulashdan ozod etiladi yoki tulangan summalar qaytariladi. Bunday tovarni olib chiqish bojkhona bojlari, soliqlar summalari qaytarilgan yoki ularni tulashdan ozod qilingan kundan etiboran olti oydan kechiktirmay amalga oshirilishi kerak.
Erkin omborlardan Uzbekiston Respublikasi hududidan tashqariga olib chiqilishi lozim bulgan tovar bojkhona hududiga qaytarilgan yoki uni olib chiqish belgilangan muddatlar ichida amalga oshirilmagan taqdirda bojkhona bojlari va soliqlar tulanadi.
16-bob. Erkin bojkhona zonasi
106-modda. Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimi
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda tovar muayyan joylar va hududlarda bojkhona tulovlari tulanmagan hamda iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda joylashtiriladi va shu tarzda undan foydalaniladi.
107-modda. Tovarlarni erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga har qanday tovar joylashtiriladi, bundan bojkhona hududiga olib kirilishi taqiqlangan tovarlar hamda ushbu hududdan olib chiqilishi taqiqlangan Uzbekiston tovarlari mustasno.
Erkin bojkhona zonasi faoliyat kursatishini taminlash uchun zarur Uzbekiston tovarlariga nisbatan erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimi qullanilmaydi.
Boshqa tovarlarga zarar etkazishi mumkin bulgan yoki alohida sharoitlarda saqlash talab etiladigan tovarlar makhsus moslashtirilgan binolarda saqlanishi lozim.
108-modda. Tovarni erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
109-modda. Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan amalga oshiriladigan operasiyalar
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan operasiyalar erkin iqtisodiy zonalar tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan chakana savdo operasiyalarini amalga oshirishga yul quyilmaydi.
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar bilan ayrim operasiyalarni amalga oshirishga qonun hujjatlariga muvofiq taqiqlar va cheklovlar belgilanishi mumkin.
110-modda. Tovarning erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimida turishi muddatlari
Tovar erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimida cheklanmagan muddatda turishi mumkin.
111-modda. Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimida bojkhona tulovlarining qullanilishi
Erkin bojkhona zonasi bojkhona rejimida bojkhona tulovlari ushbu Kodeksning 105-moddasi talablari inobatga olingan holda, erkin iqtisodiy zonalar tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq undiriladi.
112-modda. Erkin bojkhona zonasini tashkil etish
Erkin bojkhona zonasi erkin iqtisodiy zonalar tugrisidagi qonun hujjatlarida belgilanadigan tartibda tashkil etiladi.
17-bob. Boj olinmaydigan savdo
113-modda. Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimi
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda tovarlar bojkhona hududining bojkhona organlari tomonidan belgilangan joylarida bojkhona bojlari, soliqlar tulanmagan va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda bojkhona nazorati ostida turadi hamda realizasiya qilinadi.
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirilgan chet el tovarlari, shuningdek Uzbekiston tovarlari bojkhona hududidan chiqib ketayotgan va bojkhona hududiga kirib kelayotgan jismoniy shakhslarga, shuningdek Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhslarga ushbu bobda belgilangan shartlarda chakana holda realizasiya qilinadi.
Uzbekiston Respublikasining Davlat chegarasini kesib utmayotgan jismoniy shakhslarga hamda Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligida akkreditasiya qilinmagan chet ellik shakhslarga boj olinmaydigan savdo dukonlarida tovarlarni realizasiya qilishga (sotib olishga) rukhsat etilmaydi.
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarlarni realizasiya qilish boj olinmaydigan savdo dukonlarida bojkhona nazorati ostida amalga oshiriladi.
114-modda. Tovarni boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga har qanday tovarlar joylashtiriladi, bundan ruykhati qonun hujjatlarida belgilab quyilgan tovarlar mustasno.
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarni deklarasiyalash boj olinmaydigan savdo dukoni faoliyatini amalga oshirish uchun lisenziyaga ega bulgan shakhs tomonidan amalga oshiriladi.
Tovarlar boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimida cheklanmagan muddatda turishi mumkin.
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarlar bilan quyidagi operasiyalar amalga oshirilishi mumkin:
tovar realizasiya qilinguniga qadar uning uzgarmas holatda but saqlanishini taminlash operasiyalari;
tovarlarni sotishga tayyorlash buyicha, shu jumladan saralash, urash-joylash, qayta urash-joylash, tamgalash operasiyalari (aksiz markalari bundan mustasno).
Boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar realizasiya qilinguniga qadar uzgarmas holatda qolishi kerak, bundan istemol qilish uchun muljallangan oziq-ovqat mahsulotlarini tayyorlash uchun foydalaniladigan tovar mustasno.
Boj olinmaydigan savdo dukonida realizasiya qilinadigan tovarlar tovarning boj olinmaydigan savdo dukoniga mansubligini anglatuvchi makhsus tamgaga ega bulishi va chakana sotish uchun oldindan urab, joylangan bulishi kerak.
115-modda. Tovarni boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasini va tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
18-bob. Bojkhona tranziti
116-modda. Bojkhona tranziti bojkhona rejimi
Bojkhona tranziti bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda:
olib kirilgan tovar bojkhona chegarasida joylashgan junatuvchi bojkhona organi va tovar kelib tushadigan bojkhona organi orasidagi bojkhona hududi buylab, shu jumladan chet davlat hududi orqali bojkhona nazorati ostida;
Uzbekiston tovarlari bojkhona chegarasida joylashgan junatuvchi bojkhona organi va tovar kelib tushadigan bojkhona organi orasidagi chet davlat hududi buylab bojkhona bojlari va soliqlar tulanmagan, shuningdek iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda olib utiladi.
Qaysi bojkhona organi faoliyat kursatish zonasida tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashish boshlanadigan bulsa, usha bojkhona organi junatuvchi bojkhona organi hisoblanadi.
Qaysi bojkhona organi faoliyat kursatish zonasida tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashish tugallanadigan bulsa, usha bojkhona organi tovar kelib tushadigan bojkhona organi hisoblanadi.
117-modda. Tovarni bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Har qanday tovar quyidagi talablarga va shartlarga rioya etilgan holda bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtiriladi:
tovarning bojkhona hududi orqali tranziti Uzbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga va khalqaro shartnomalariga muvofiq taqiqlanmagan bulsa;
agar qonun hujjatlariga muvofiq tovarning bojkhona hududi buylab tranzitiga faqat tegishli rukhsatnomalar asosida yul quyilsa, tovarga nisbatan shunday rukhsatnomalar mavjud bulsa.
Bojkhona tranziti bojkhona rejimida tovarni tashish ushbu Kodeksning 31-bobida belgilangan talablar va shartlarga muvofiq amalga oshirilishi kerak.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalari, quvur transporti orqali va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlar bojkhona tranzitining bojkhona rasmiylashtiruvi ushbu Kodeksning 24 va 25-boblariga muvofiq amalga oshiriladi.
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sharti bilan bojkhona hududi orqali bojkhona tranzitiga yul quyiladigan tovarlarning ruykhati qonun hujjatlarida belgilanadi.
Ayrim turdagi tovarlarning bojkhona hududi orqali bojkhona tranziti bojkhona rejimida olib utilishiga nisbatan qonun hujjatlari bilan boshqa talablar va shartlar ham belgilanishi mumkin.
Tovarni bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeksning 3-bobiga muvofiq bojkhona organi khabardor qilingan holda amalga oshiriladi.
118-modda. Tovarni bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi. Qonun hujjatlarida belgilangan tovarlarning alohida toifasini bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda qushimcha ravishda bojkhona yuk deklarasiyasi taqdim etiladi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar mavjud bulgan taqdirda tranziti amalga oshiriladigan tovarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
119-modda. Bojkhona tranziti bojkhona rejimiga muvofiq bojkhona hududi buylab olib utiladigan tovar bilan amalga oshiriladigan yuk operasiyalari va boshqa operasiyalar
Bojkhona tranziti bojkhona rejimida turgan tovar bilan oraliq bojkhona organi nazorati ostida quyidagi yuk operasiyalarini va boshqa operasiyalarni bajarishga yul quyiladi:
tovarni bojkhona hududiga olib kirgan transport vositasidan olib, shu hududdan olib chiqadigan transport vositasiga yuklash;
bojkhona tranziti bojkhona rejimining amal qilish muddatini tukhtatib turish uchun, shu jumladan tovar tashilayotgan transport vositasi buzilib qolgan taqdirda shunday qilish uchun vaqtincha saqlash joylarida tovarni tushirish va vaqtincha joylab quyish (saqlash, turkumlarga bulish yoki turkumlarga tuplash va boshqa shu kabi operasiyalar). Tovarni vaqtincha joylab quyish muddati mazkur operasiyalarni bajarish uchun ketadigan vaqtdan yokhud transport vositasini tamirlash-tiklash ishlariga ketadigan vaqtdan kelib chiqqan holda tashuvchi tomonidan belgilanadi, biroq bu muddat tovarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turishining eng kup muddatlaridan oshmasligi kerak.
Uzining faoliyat kursatish zonasida bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovar bilan rukhsat etilgan yuk operasiyalari va boshqa operasiyalar amalga oshiriladigan bojkhona organi oraliq bojkhona organi hisoblanadi.
Agar bajariladigan operasiyalar tovar ustidan bundan buyongi bojkhona nazoratini amalga oshirish imkoni bulmasligiga olib kelsa, oraliq bojkhona organi ushbu tovar bilan operasiyalarni amalga oshirishni taqiqlashga haqli.
Avariya, engib bulmas kuch tasiri yoki bojkhona tranziti bojkhona rejimiga muvofiq tovarning tashilishiga tusqinlik qiladigan boshqa holatlarda, tashuvchi tovarning va transport vositasining but saqlanishini taminlash uchun barcha choralarni kurishi, eng yaqin bojkhona organiga ushbu holatlar va tovar turgan joy tugrisida darhol khabar qilishi, shuningdek tovarni eng yaqin bojkhona organiga yoki bojkhona organi kursatgan boshqa joyga tashib utishi yoki tashilishini taminlashi shart.
120-modda. Bojkhona tranziti bojkhona rejimini tugallash
Bojkhona tranziti bojkhona rejimi olib kirilgan tovarni bojkhona hududidan olib chiqish bilan yoki Uzbekiston tovarini bojkhona hududiga olib kirish bilan tugallanadi.
Tovarni junatuvchi bojkhona organidan tovar kelib tushadigan bojkhona organigacha bojkhona tranzitining muddati tovarlarni tashishning odatiy muddatlariga muvofiq, transportning turi va transport vositasining imkoniyatlari, yunalishi, boshqa tashish shartlaridan kelib chiqqan holda va (yoki) deklarantning yoki, agar tashuvchi bojkhona tranziti bojkhona rejimi deklaranti sifatida ish yuritmagan bulsa, tashuvchining arizasidan kelib chiqqan holda, shuningdek haydovchining Uzbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga va khalqaro shartnomalariga muvofiq mehnat qilish hamda dam olish rejimi talablari inobatga olingan holda, junatuvchi bojkhona organi tomonidan belgilanadi, lekin bu muddat bojkhona tranzitining eng kup muddatidan oshmasligi kerak.
Bojkhona tranziti bojkhona rejimining eng kup muddati bojkhona tranziti uchun khabarnoma berilgan kundan etiboran belgilanadigan quyidagi hisob-kitob muddatidan oshmasligi lozim:
havo transporti uchun — uch kalendar kun;
er usti va suv transporti uchun — un besh kalendar kunda bir ming kilometr.
Vakolatli shakhs tovarni va ushbu Kodeksning 18-moddasida nazarda tutilgan hujjatlarni tovar kelib tushadigan bojkhona organiga junatuvchi bojkhona organi tomonidan belgilangan muddatda taqdim etishi shart.
Tovar kelib tushadigan bojkhona organi bojkhona tranziti bojkhona rejimini tugallash uchun zarur operasiyalarni bajaradi.
Vakolatli shakhsning arizasiga kura bojkhona tranziti bojkhona rejimini oraliq bojkhona organida quyidagi yullar bilan tugallashga yul quyiladi:
tovarni alohida turkumlar bilan va (yoki) junatuvchi bojkhona organi tomonidan ilgari belgilanganidan boshqa tovar kelib tushadigan bojkhona organlari orqali olib chiqish yuli bilan. Tovarlar alohida turkumlar bilan olib chiqilganda tovarning okhirgi turkumi bojkhona hududidan olib chiqilganidan keyin bojkhona tranziti bojkhona rejimi tugallangan hisoblanadi;
ushbu Kodeksning talablari va shartlariga rioya etilgan holda tovarni boshqa bojkhona rejimlariga joylashtirish yuli bilan.
Zarur bulgan hollarda, oraliq bojkhona organi vakolatli shakhsning arizasida kursatilgan muddatga muvofiq bojkhona tranziti bojkhona rejimini tugallashning boshqa muddatini belgilaydi.
19-bob. Yuq qilish
121-modda. Yuq qilish bojkhona rejimi
Yuq qilish bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda chet el tovari bojkhona tulovlari tulanmagan va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda bojkhona nazorati ostida yuq qilinadi, shu jumladan foydalanish uchun yaroqsiz holga keltiriladi.
Tovarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeksning 21-bobi qoidalariga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
122-modda. Tovarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovarlarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirishga, agar yuq qilinadigan tovarlar uzining istemol khossalarini tuliq yuqotadigan bulsa va ularning dastlabki holatini iqtisodiy foydali usulda tiklab bulmasa, yul quyiladi.
Quyidagi tovarlarning yuq qilinishiga yul quyilmaydi:
madaniy boyliklarning;
yuq bulib ketish khavfi ostida turgan hayvonlar va usimliklar turlarining, ularning qismlari va derivatlarining, bundan epidemiyalar va epizootiyalarning oldini olish maqsadida yuq qilinishi talab etiladigan hollar mustasno.
Quyidagi hollarda tovarlarni yuq qilishga yul quyilmaydi, agar:
yuq qilish atrof muhitga zarar etkazishi yokhud insonlarning hayoti va sogligiga bevosita khavf tugdirsa yoki khavf tugdirish ehtimoli bulsa;
yuq qilish tovarlarning odatiy maqsadiga kura ularni istemol qilish orqali amalga oshirilsa;
bojkhona organi tovarlar amalda yuq qilinganligini nazorat qilish imkoniyatiga ega bulmasa;
Oldingi tahrirga qarang.
ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi davlat organining yuq qilishni amalga oshirish imkoniyati tugrisidagi, uni amalga oshirishning usuli va joyi kursatilgan khulosasi bojkhona organlarining akhborot tizimida bulmasa. Ushbu qismning qoidalari avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida qaytarib bulmas tarzda yuqotilgan tovarlarga nisbatan tatbiq etilmaydi.
(122-modda uchinchi qismining beshinchi khatboshisi Uzbekiston Respublikasining 2017 yil 14 sentyabrdagi URQ-446-sonli Qonuni tahririda — UR QHT, 2017 y., 37-son, 978-modda)
Tovarlarni yuq qilish quyidagi yullar bilan amalga oshirilishi mumkin:
tovarlarning batamom yuq bulib ketishiga olib keladigan termik, kimyoviy, mekhanik tarzdagi yoki boshqa turdagi (yoqib tashlash, buzib tashlash, kumib tashlash) tasir kursatish;
demontaj qilish, qismlarga ajratish, mekhanik usulda buzish, shu jumladan teshish, yirtish, boshqa usulda shikast etkazish, basharti bunday shikastlanishlar tovarlarni keyinchalik tiklash va ulardan dastlabki kurinishida foydalanish imkoniyatini istisno etsa.
Tovarlarni yuq qilish tabiatni muhofaza qilish tugrisidagi qonun hujjatlari talablariga rioya etilgan holda vakolatli shakhs tomonidan uning uz mablaglari hisobidan amalga oshiriladi.
Bojkhona omborida saqlanayotgan tovarlarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish tugrisida tegishli vakolatli davlat organining tovar istemolga va foydalanishga yaroqsizligi, shuningdek bundan buyon uni saqlash mumkin emasligi haqidagi khulosasiga kura, vakolatli shakhsga oldindan yozma khabar yuborilgan holda bojkhona omborining egasi tomonidan malum qilinishi mumkin.
123-modda. Tovarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga:
bojkhona yuk deklarasiyasini;
tovarning kuzatuv hujjatlarini;
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilangan shakl buyicha tuzilgan yuq qilish dalolatnomasini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda yuq qilinadigan tovarlarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlar mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
124-modda. Tovarni yuq qilish muddati va joyi
Tovarni yuq qilish muddati mazkur turdagi tovarni yuq qilish operasiyasini amalga oshirish uchun zarur buladigan vaqtdan kelib chiqqan holda bojkhona organi tomonidan vakolatli shakhsning arizasi asosida belgilanadi. Tovarni yuq qilish malum qilingan usulda hamda tovarni turgan joyidan yuq qilish joyiga tashishga ketadigan vaqt hisobga olingan holda amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Tovarni yuq qilish joyi ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi davlat organining khulosasi inobatga olingan holda vakolatli shakhs tomonidan belgilanadi.
(124-moddaning ikkinchi qismi Uzbekiston Respublikasining 2017 yil 14 sentyabrdagi URQ-446-sonli Qonuni tahririda — UR QHT, 2017 y., 37-son, 978-modda)
125-modda. Yuq qilish bojkhona rejimini avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yuq qilingan yoki shikastlangan tovarlarga nisbatan qullash
Yuq qilish bojkhona rejimi avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yuq qilingan yoki shikastlangan tovarlarga nisbatan qullanilishi mumkin.
Tovarlarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish tugrisida malum qilgan shakhs bojkhona organlariga tegishli vakolatli organning ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan holatlarning mavjudligi hamda tovarlar shu holatlar natijasida yuq qilinganligi yoki shikastlanganligi tugrisidagi khulosasini taqdim etishi kerak.
Avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida yuq qilingan yoki shikastlangan tovarlar yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda ushbu Kodeks 122-moddasi birinchi qismining va 127-moddasining qoidalari qullaniladi.
126-modda. Yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi va bojkhona nazorati
Yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi tovar qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi.
Tovar yuq qilinguniga qadar vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga tovarni yuq qilish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun bojkhona yuk deklarasiyasini, shuningdek tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Tovar bojkhona omborida saqlangan taqdirda, yuq qilinishi malum qilingan tovarni bojkhona omboridan olib chiqish uchun bojkhona organi tomonidan ruykhatga olingan bojkhona yuk deklarasiyasi asos buladi.
Tovarni yuq qilish joyigacha etkazib berish va uni yuq qilish bojkhona nazorati ostida amalga oshiriladi.
Tovarni yuq qilish fakti buyicha bojkhona organing mansabdor shakhsi, vakolatli shakhs va tovarlarni amalda yuq qilish chogida hozir bulgan boshqa shakhslar tomonidan imzolanadigan yuq qilish dalolatnomasi tuziladi.
Tovarni yuq qilish dalolatnomasi tovar amalda yuq qilinganidan keyin bir ish kuni ichida bojkhona organiga taqdim etiladi.
Bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish va ruykhatdan utkazish yuq qilishdan avval, uni rasmiylashtirish esa, tovar yuq qilinganidan keyin amalga oshiriladi.
127-modda. Tovarni yuq qilish natijasida hosil bulgan chiqindilarni deklarasiyalash
Tovarni yuq qilish natijasida hosil bulgan chiqindilar ular shu holatda bojkhona hududiga olib kirilganida bulgani kabi boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Yuq qilish natijasida hosil bulgan va keyinchalik foydalanish uchun yaroqsiz holatga kelgunga qadar qayta ishlangan chiqindilar deklarasiyalanmaydi.
20-bob. Davlat foydasiga voz kechish
128-modda. Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimi
Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimi shunday rejimki, bunda vakolatli shakhs tovardan voz kechadi hamda uni bojkhona tulovlari tulanmagan va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda tekinga davlat mulkiga utkazadi.
Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish ushbu Kodeksning 21-bobiga muvofiq bojkhona organi tomonidan beriladigan rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
129-modda. Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari
Tovardan davlat foydasiga voz kechish davlatning biror-bir kharajat qilishiga sabab bulmasligi kerak.
Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga quyidagi tovar joylashtirilmaydi:
bojkhona hududiga olib kirilishi taqiqlangan tovar;
muomaladan chiqarilgan yoki muomalasi cheklangan tovar;
agar tovar vakolatli organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa, bojkhona organlarining akhborot tizimida unga nisbatan ushbu organlarning tegishli rukhsatnomasi bulmagan tovar.
Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun rukhsatnoma tovar Uzbekiston Respublikasi hududiga kirib kelganidan va bojkhona organiga taqdim etilganidan keyingina beriladi.
Tovardan davlat foydasiga voz kechgan vakolatli shakhs uni bojkhona organi tomonidan belgilanadigan joyga etkazib berish bilan boglik barcha kharajatlarni uz zimmasiga oladi.
Tovar davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirilganidan keyin vakolatli shakhs mazkur bojkhona rejimini boshqasiga almashtirishga haqli emas.
Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirishga rukhsatnoma olish tugrisidagi arizaning qonuniyligi uchun har qanday uchinchi shakhs oldida javobgarlik vakolatli shakhsning zimmasida buladi.
Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun rukhsatnoma bergan bojkhona organi:
vakolatli shakhs davlat foydasiga voz kechgan tovarga nisbatan uchinchi shakhslarning biror-bir mulkiy talabini qanoatlantirmaydi;
tovar davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirilguniga qadar tashuvchining, ombor egasining yoki boshqa shakhslarning shu tovarni tashish, saqlash, u bilan yuk operasiyalari va boshqa operasiyalar utkazish bilan bogliq biror-bir kharajatining urnini qoplamaydi.
130-modda. Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish uchun deklarant bojkhona organiga:
bojkhona yuk deklarasiyasini;
davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirilayotgan tovarni topshirish dalolatnomasini;
tovarning kuzatuv hujjatlarini taqdim etadi.
Rukhsat etish khususiyatiga ega tegishli hujjatlar bulgan taqdirda davlat foydasiga voz kechiladigan tovarga nisbatan bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatlarning mavjudligini bojkhona organi mustaqil ravishda tekshiradi.
131-modda. Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi
Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi tovar qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi.
Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovar vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga topshirilayotganda ikki nuskhada dalolatnoma tuziladi. Dalolatnomaning bir nuskhasi rukhsatnoma bergan bojkhona organida saqlanadi. Dalolatnomaning ikkinchi nuskhasi vakolatli shakhsga beriladi.
Davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovar davlat mulkini boshqarish buyicha vakolatli organga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda topshiriladi.
21-bob. Tovarni bojkhona rejimlariga joylashtirilayotgandagi rukhsat berish tartib-taomillari
132-modda. Rukhsatnoma olishni nazarda tutuvchi bojkhona rejimlari
Tovarni reeksport, vaqtincha olib chiqish, bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash, reimport, vaqtincha olib kirish, bojkhona hududida qayta ishlash, yuq qilish yoki davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimiga joylashtirish bojkhona organi tomonidan berilgan tegishli rukhsatnoma asosida amalga oshiriladi.
133-modda. Tovarni bojkhona rejimlariga joylashtirishga rukhsatnoma olish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona rejimlariga joylashtirishga rukhsatnoma olish uchun vakolatli shakhs tovar qaysi bojkhona organi faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
1) reeksport bojkhona rejimi uchun — rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza. Bunda ilgari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarga nisbatan tegishli vakolatli organlar tomonidan berilgan, tovarning qaytarilishiga sabab bulgan nuqsonlar va boshqa holatlar aniqlanganligini tasdiqlovchi hujjatlar arizaga ilova qilinadi;
2) vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimi uchun:
rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza;
tovarni etkazib berish yoki topshirish tugrisidagi kontrakt (shartnoma, kelishuv) (tovar ijara, lizing shartnomasi, kafolatli khizmat kursatish va investisiya loyihasi doirasida vaqtincha olib chiqilgan hollarda);
3) reimport bojkhona rejimi uchun — rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza. Bunda ilgari eksport bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarga nisbatan tegishli vakolatli organlar tomonidan berilgan, tovarning qaytarilishiga sabab bulgan nuqsonlar va boshqa holatlar aniqlanganligini tasdiqlovchi hujjatlar arizaga ilova qilinadi;
4) vaqtincha olib kirish bojkhona rejimi uchun:
rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza;
tovarni etkazib berish yoki topshirish tugrisidagi kontrakt (shartnoma, kelishuv) (tovar ijara, lizing shartnomasi, kafolatli khizmat kursatish va investisiya loyihasi doirasida vaqtincha olib kirilgan hollarda);
tovarning kuzatuv hujjatlari;
5) davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimi uchun — rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza.
Tovarni bojkhona rejimlariga joylashtirishga rukhsatnoma olish uchun vakolatli shakhsdan ushbu moddaning birinchi qismida kursatilmagan boshqa hujjatlar taqdim etilishini talab qilishga yul quyilmaydi.
134-modda. Tovarni bojkhona hududidan tashqarida (hududida) qayta ishlashga va tovarni yuq qilishga rukhsatnoma olish uchun zarur buladigan hujjatlar
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida (hududida) qayta ishlashga va tovarni yuq qilishga rukhsatnoma olish uchun vakolatli shakhs tovar qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
1) bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash uchun:
rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza;
qayta ishlashning tekhnologik jarayoni tugrisidagi malumotlari bulgan tekhnik-iqtisodiy asoslar (hisob-kitoblar), shuningdek vakolatli organlarning va (yoki) vakolatli tashkilotlarning (shu jumladan bojkhona laboratoriyalarining) qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normalarini belgilash uchun aniq qayta ishlash tekhnologik jarayoniga asoslangan khulosalari;
qayta ishlashni amalga oshirish uchun asos bulgan kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) yoki tovarni qayta ishlash uchun olib chiqishga va qayta ishlash mahsulotlarini olib kirishga doir kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) kuchirma nuskhasi;
2) bojkhona hududida qayta ishlash uchun:
rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza;
qayta ishlashning tekhnologik jarayoni tugrisidagi malumotlari bulgan tekhnik-iqtisodiy asoslar (hisob-kitoblar), shuningdek vakolatli organlarning va (yoki) vakolatli tashkilotlarning (shu jumladan bojkhona laboratoriyalarining) qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normalarini belgilash uchun aniq qayta ishlash tekhnologik jarayoniga asoslangan khulosalari;
qayta ishlashni amalga oshirish uchun asos bulgan kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) yoki tovarni qayta ishlash uchun olib kirishga va qayta ishlash mahsulotlarini olib chiqishga doir kontraktning (shartnomaning, kelishuvning) kuchirma nuskhasi;
3) tovarni yuq qilish uchun — rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza.
Tovarni bojkhona hududidan tashqarida (hududida) qayta ishlashga va tovarni yuq qilishga rukhsatnoma olish uchun vakolatli shakhsdan ushbu moddaning birinchi qismida kursatilmagan boshqa hujjatlarni taqdim etilishini talab qilishga yul quyilmaydi.
135-modda. Rukhsatnoma berish tugrisidagi ariza
Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizaning shakli Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizada vakolatli shakhsning elektron manzili kursatilishi mumkin. Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizada vakolatli shakhsning elektron manzili kursatilganligi uning uz arizasi buyicha qabul qilingan qaror tugrisidagi khabarni akhborot tizimi orqali elektron shaklda olishga bulgan roziligidir.
Ushbu Kodeksning 133 va 134-moddalarida kursatilgan hujjatlar vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga Interaktiv davlat khizmatlarining yagona portali orqali «bir darcha» prinsipi buyicha taqdim etiladi.
Vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda kursatilgan malumotlar bojkhona organi uning aksini tasdiqlamagunicha barcha hollarda tugri deb hisoblanadi.
Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizada kursatilgan malumotlarning tugriligi uchun javobgarlik vakolatli shakhsning zimmasida buladi.
136-modda. Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish
Bojkhona organi tegishli rukhsatnomani berish tugrisidagi arizani olganidan sung ushbu Kodeksda nazarda tutilgan talablar va shartlarga rioya etilganligini tekshiradi.
Bojkhona organi:
tovarlarni reeksport, vaqtincha olib chiqish, reimport, vaqtincha olib kirish va davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimlariga joylashtirishga;
yuq qilishga rukhsatnoma olish uchun arizalarni kurib chiqayotganda tovarlarni bojkhona kurigidan utkazadi.
Bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash va bojkhona hududida qayta ishlashga rukhsatnoma berish tugrisidagi arizalarni kurib chiqishda bojkhona organi:
vakolatli organlarning rukhsatnomalari mavjudligini tekshiradi, agar tovarlar yoki qayta ishlash mahsulotlari shu organlar tomonidan nazorat qilinishi lozim bulsa;
qayta ishlash mahsulotlarining chiqish normasini belgilaydi;
qayta ishlash mahsulotlarining majburiy chiqish normalarini aniqlashda qiyinchilik bulgan taqdirda urganib chiqish, tadqiq etish, tekshirish yoki boshqa ilmiy va tekhnik jihatdan baho berish uchun uchinchi shakhslarni jalb qiladi.
137-modda. Rukhsatnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish muddati
Tegishli rukhsatnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish quyidagi muddatlardan oshmasligi kerak:
1) reeksport bojkhona rejimiga joylashtirish uchun:
ilgari erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarga nisbatan ariza qabul qilingan sanadan etiboran bir oy;
ilgari boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarga nisbatan, ushbu bojkhona rejimini tugallash maqsadida, ariza qabul qilingan sanadan etiboran un ish kuni;
2) vaqtincha olib chiqish va vaqtincha olib kirish bojkhona rejimlariga joylashtirishga besh ish kuni;
3) bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlash va bojkhona hududida qayta ishlashga bir oy;
4) reimport va davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimlariga joylashtirishga un ish kuni;
5) tovarni yuq qilishga un ish kuni.
Tegishli rukhsatnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish muddati barcha zarur hujjatlar taqdim etilgan sanadan boshlab hisoblanadi.
Bojkhona organi tegishli qaror qabul qilingan sanadan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay vakolatli shakhsga tegishli rukhsatnomani berishi (junatishi) yoki rukhsatnoma berish rad etilganligi haqida uni yozma shaklda, shu jumladan akhborot tizimi orqali elektron shaklda khabardor qilishi shart. Rukhsatnoma vakolatli shakhsga Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilangan shaklda beriladi.
Agar bojkhona organi tegishli rukhsatnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish, rukhsatnoma berish yoki uni berishni rad etish muddati ichida vakolatli shakhsga rukhsatnoma bermagan bulsa yoki berishni rad etmagan bulsa, ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan muddat tugaganidan keyin vakolatli shakhs bojkhona organini yozma ravishda khabardor qilgan holda tovarlarni bojkhona organining rukhsatnomasi olinishini nazarda tutuvchi bojkhona rejimiga joylashtirish huquqiga ega.
Ushbu moddaning turtinchi qismida nazarda tutilgan hollarda, bojkhona organi vakolatli shakhsning yozma khabarini olganidan keyin besh ish kuni ichida unga rukhsatnoma berishi shart. Qabul qilib olingan sanasi kursatilgan ariza va vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga yuborilgan yozma khabar rukhsatnoma olinguniga qadar rukhsatnomaga tenglashtiriladi hamda tovarlarni bojkhona organining rukhsatnomasi olinishini nazarda tutuvchi bojkhona rejimiga joylashtirish uchun asos buladi.
138-modda. Rukhsatnoma berishni rad etish
Rukhsatnoma berishni rad etishga quyidagilar asos buladi:
rukhsatnoma berish uchun zarur hujjatlar vakolatli shakhs tomonidan tuliq bulmagan hajmda taqdim etilganligi;
tovarlarning ushbu Kodeksga muvofiq rukhsatnoma olinishini nazarda tutuvchi bojkhona rejimiga joylashtirish uchun belgilangan talablar va shartlarga mos emasligi;
vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda notugri yoki buzib kursatilgan malumotlar mavjudligi.
Rukhsatnoma berishni boshqa asoslar, shu jumladan maqsadga muvofiq emas degan vajlar bilan rad etishga yul quyilmaydi.
Rukhsatnoma berish rad etilganligi haqidagi khabar rad etish sabablari, qonun hujjatlarining aniq normalari va vakolatli shakhs mazkur sabablarni bartaraf etib, hujjatlarni takroran kurib chiqish uchun taqdim etishi mumkin bulgan muddat kursatilgan holda vakolatli shakhsga topshiriladi (yuboriladi). Vakolatli shakhs rad etish sabablarini bartaraf etib, hujjatlarni takroran kurib chiqish uchun taqdim etishga haqli bulgan muddat rukhsatnoma berish rad etilganligi haqida khabar olingan kundan etiboran un ish kunidan kam bulishi mumkin emas.
Vakolatli shakhs rukhsatnoma berishni rad etishga asos bulgan sabablarni belgilangan muddatda bartaraf etgan taqdirda, hujjatlarni takroran kurib chiqish, rukhsatnoma berish yoki uni berishni rad etish, vakolatli shakhsning rad etish sabablari bartaraf etilganligi tugrisidagi arizasi va ularning bartaraf etilganligini tasdiqlovchi tegishli hujjatlar olingan kundan etiboran besh ish kunidan kup bulmagan muddatda bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi. Vakolatli shakhsning hujjatlari takroran kurib chiqilganligi uchun bojkhona yigimi undirilmaydi.
Hujjatlarni takroran kurib chiqishda bojkhona organi tomonidan ilgari khabarda bayon qilinmagan rad etish sabablari keltirilishiga yul quyilmaydi, bundan ilgari kursatilgan sabablar bartaraf etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar bilan bogliq rad etish sabablari keltirilishi mustasno.
Rukhsatnoma berishni rad etish tugrisidagi khabarda kursatilgan muddat tugaganidan keyin vakolatli shakhs tomonidan topshirilgan ariza yangi topshirilgan ariza hisoblanadi va bojkhona organi tomonidan umumiy asoslarda kurib chiqiladi.
Vakolatli shakhs rukhsatnoma berishni rad etish tugrisidagi qaror, shuningdek bojkhona organi mansabdor shakhsining harakatlari (harakatsizligi) ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilish huquqiga ega.
139-modda. Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish
Rukhsatnomaning amal qilishi quyidagi hollarda tukhtatib turiladi:
tovarlarni tegishli bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlari vakolatli shakhs tomonidan buzilganligi aniqlanganda;
bojkhona organining aniqlangan qoidabuzarliklarni bartaraf etish majburiyatini vakolatli shakhs zimmasiga yuklaydigan qarori vakolatli shakhs tomonidan bajarilmaganda.
Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish sud tartibida amalga oshiriladi, bundan favqulodda vaziyatlar, epidemiyalar va aholining hayoti hamda sogligiga haqiqiy tahdid vujudga kelishining oldini olish munosabati bilan un ish kunidan oshmaydigan muddatga rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish hollari mustasno.
Bojkhona organining rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish tugrisidagi qarori rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish sabablari va qonun hujjatlaridagi aniq normalar kursatilgan holda, qaror qabul qilingan kundan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay vakolatli shakhsga etkaziladi.
Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish tugrisidagi sud qarori qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda vakolatli shakhsga etkaziladi.
Bojkhona organi yoki sud rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turishga sabab bulgan holatlarning vakolatli shakhs tomonidan bartaraf etilish muddatini belgilashi shart. Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turishga sabab bulgan holatlarni vakolatli shakhs tomonidan bartaraf etish muddati rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish tugrisidagi qaror vakolatli shakhs tomonidan olingan kundan etiboran besh ish kunidan kam bulmasligi kerak.
Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turishga sabab bulgan holatlar vakolatli shakhs tomonidan bartaraf etilgan taqdirda rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish tugrisida qaror qabul qilgan bojkhona organi yoki sud rukhsatnomaning amal qilishini qayta tiklash haqida kursatilgan holatlar bartaraf etilganligi tugrisida tasdiqnoma olingan kundan etiboran besh ish kuni ichida qaror qabul qilishi shart.
Bojkhona organi qabul qilingan qaror haqida vakolatli shakhsni tegishli qaror qabul qilinganidan sung bir ish kuni ichida khabardor qiladi.
Rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turish tugrisidagi qaror ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.
140-modda. Rukhsatnomaning amal qilishini tugatish
Rukhsatnomaning amal qilishi quyidagi hollarda tugatiladi:
vakolatli shakhs rukhsatnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi ariza bilan murojaat qilganda;
yuridik shakhs tugatilganda — tugatilgan yoki faoliyati tukhtatilgan paytdan etiboran, yuridik shakhs qayta tashkil etilganda esa — qayta tashkil etilgan paytdan etiboran, bundan yuridik shakhsning uzgartirilishi mustasno;
tadbirkorlik subekti bulgan jismoniy shakhs davlat ruykhatidan utkazilganligi tugrisidagi guvohnomaning amal qilishi tugatilganda;
jismoniy shakhs vafot etganda, uning muomala layoqati belgilangan tartibda cheklanganda yoki u muomalaga layoqatsiz deb topilganda;
rukhsatnomaning amal qilishini tukhtatib turishga sabab bulgan holatlar bojkhona organi yoki sud belgilagan muddatda vakolatli shakhs tomonidan bartaraf etilmaganda;
bojkhona organining rukhsatnoma berish tugrisidagi qarori gayriqonuniy ekanligi aniqlanganda;
rukhsatnomaning amal qilish muddati tugaganda;
amalga oshirilishi uchun bojkhona organining rukhsatnomasi berilgan bir martalik harakat bajarilganda.
Ushbu modda birinchi qismining uchinchi, turtinchi, beshinchi, sakkizinchi va tuqqizinchi khatboshilarida kursatilgan hollar yuzaga kelishi bilan rukhsatnomaning amal qilishi tugatilgan deb hisoblanadi.
Rukhsatnomaning amal qilishi ushbu modda birinchi qismining ikkinchi khatboshisida kursatilgan hollarda bojkhona organi tomonidan, ushbu modda birinchi qismining oltinchi va ettinchi khatboshilarida nazarda tutilgan hollarda esa sud tomonidan tugatiladi.
Rukhsatnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi sud qarori vakolatli shakhsga va bojkhona organiga qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda etkaziladi.
Rukhsatnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi bojkhona organi qarori uning amal qilishi tugatilishining sabablari va qonun hujjatlarining aniq normalari kursatilgan holda, qaror qabul qilingan kundan etiboran uch ish kunidan kechiktirmay vakolatli shakhsga etkaziladi. Rukhsatnomaning amal qilishi tugatilgan taqdirda, u bojkhona organiga qaytarilmaydi.
Rukhsatnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi qaror ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.
141-modda. Rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish va uning dublikatini berish
Yuridik shakhs bulgan vakolatli shakhs uzgartirilgan, uning nomi yoki joylashgan eri (pochta manzili) uzgargan taqdirda, yuridik shakhs bulgan arizachi yoki uning huquqiy vorisi qayta ruykhatdan utkazilganidan keyin etti ish kuni ichida bojkhona organiga kursatilgan malumotlarni tasdiqlovchi hujjatlarni ilova qilgan holda rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish tugrisida ariza berishi shart.
Tadbirkorlik subekti bulgan jismoniy shakhs davlat ruykhatidan utkazilganligi tugrisida uziga berilgan guvohnomada kursatilgan familiyasi, ismi, otasining ismi yoki faoliyat kursatadigan joyi uzgargan taqdirda, tadbirkorlik subekti bulgan jismoniy shakhs yoki uning huquqiy vorisi (meroskhuri) qayta ruykhatdan utkazilganidan keyin etti ish kuni ichida bojkhona organiga kursatilgan malumotlarni tasdiqlovchi hujjatlarni ilova qilgan holda rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish tugrisida ariza berishi shart.
Jismoniy shakhsning (bundan tadbirkorlik subekti bulgan jismoniy shakhs mustasno) familiyasi, ismi, otasining ismi uzgargan taqdirda tovarlarni tegishli bojkhona rejimiga joylashtirish uchun rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish talab etilmaydi.
Rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish tugrisidagi hujjatlar vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga bevosita yoki pochta aloqasi vositalari orqali yokhud elektron shaklda, ular olinganligi haqida khabardor qilingan holda taqdim etiladi.
Rukhsatnoma qayta rasmiylashtirilguniga qadar rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish haqida ariza bergan vakolatli shakhs yoki uning huquqiy vorisi bojkhona organi tomonidan qabul qilib olingan sanasi qayd etilgan ariza asosida unda kursatilgan harakatni bajaradi.
Vakolatli shakhsdan ushbu moddada nazarda tutilmagan boshqa hujjatlarni taqdim etishni talab qilishga yul quyilmaydi.
Rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish va qayta rasmiylashtirilgan rukhsatnomani berish tegishli hujjatlar ilova qilingan qayta rasmiylashtirish tugrisidagi ariza bojkhona organi tomonidan olingan kundan etiboran uch ish kuni ichida amalga oshiriladi.
Berilgan rukhsatnoma yuqotilgan yoki yaroqsiz holga kelgan taqdirda, vakolatli shakhsning arizasiga kura bojkhona organi ariza olingan kundan etiboran uch ish kuni ichida uning dublikatini beradi.
Rukhsatnomani qayta rasmiylashtirganlik va uning dublikatini berganlik uchun bojkhona yigimi undirilmaydi.
142-modda. Rukhsatnomani bekor qilish
Rukhsatnoma quyidagilar asosida bekor qilinadi:
vakolatli shakhsning rukhsatnomani bekor qilish tugrisidagi arizasiga kura;
rukhsatnoma qalbaki hujjatlardan foydalangan holda olinganligi fakti aniqlanganda.
Rukhsatnoma ushbu modda birinchi qismining ikkinchi khatboshisida kursatilgan hollarda bojkhona organi tomonidan, ushbu modda birinchi qismining uchinchi khatboshisida nazarda tutilgan hollarda esa sud tomonidan bekor qilinadi.
Rukhsatnoma bekor qilingan taqdirda, u bojkhona organlariga qaytarilmaydi.
Rukhsatnomani bekor qilish tugrisidagi sud qarori rukhsatnoma berilgan sanadan etiboran amal qiladi.
Rukhsatnomani bekor qilish tugrisidagi sud qarori ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.
III bulim. Transport vositalariga va tovarlarning ayrim toifalariga nisbatan bojkhona rejimlarining qullanilishi
22-bob. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarini olib utish
143-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalari
Bojkhona nazoratida turgan tovarlarni va (yoki) yulovchilarni haq evaziga yoki bepul tashish uchun foydalaniladigan transport vositasi tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasidir.
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan, transport vositasi bilan birga tashiladigan standart ehtiyot qismlar, ashyolar va uskunalar, standart baklardagi moylash materiallari va yoqilgi, shuningdek ashyo-anjomlar bojkhona maqsadlari uchun mazkur transport vositasining ajralmas qismi deb qaraladi. Ashyo-anjomlarga quyidagilar kiradi:
harakatlanish yulida yoki oraliq tukhtab utish yokhud tukhtab turish joylarida daryo va havo kemalari, poezdlar, shuningdek avtotransport vositalari normal ishlatilishini hamda ularga tekhnik khizmat kursatilishini taminlash uchun zarur bulgan tovarlar;
daryo va havo kemalarining bortida, avtotransport vositalarida yulovchilar va ekipajlar azolari istemol qilishi uchun yoki poezdlarda yulovchilar va poezd brigadalarining khodimlari istemol qilishi uchun muljallangan tovarlar, bu ashyo-anjomlar sotilishidan yoki sotilmasligidan qati nazar;
daryo va havo kemalarining, poezdlarning, shuningdek avtotransport vositalarining yulovchilariga hamda ekipaj azolariga mazkur ashyo-anjomlarini transport vositalarida istemol qilish maqsadisiz sotish uchun muljallangan tovarlar.
144-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalariga nisbatan qullaniladigan bojkhona rejimlari
Biror-bir bojkhona rejimiga tovar sifatida joylashtirilishi malum qilinmagan, tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasiga bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilgan paytdan etiboran, tegishincha vaqtincha olib kirish yoki vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga ushbu bojkhona rejimlari shartlariga shakhslarning rioya etishi majburiyatlari bilan joylashtirilgan tovar sifatida qaraladi. Bunda mazkur transport vositasini vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga yoki vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimiga joylashtirish rukhsatnomasi olish talab etilmaydi.
145-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini bojkhona hududiga vaqtincha olib kirish
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini bojkhona tulovlari tulashdan shartli ozod etilgan holda bojkhona hududiga vaqtincha olib kirishga quyidagi hollarda yul quyiladi, agar u:
chet davlat hududida ruykhatdan utkazilgan bulsa;
tovarlarni va yulovchilarni tijorat maqsadida tashish uchun foydalanilayotgan bulsa;
bojkhona hududiga chet ellik shakhs yokhud chet ellik shakhs vakolat bergan Uzbekiston Respublikasi yuridik yoki jismoniy shakhsi tomonidan olib kirilayotgan bulsa;
ijara shartnomasining predmeti yoki mazkur transport vositasiga bulgan huquqni Uzbekiston Respublikasining yuridik yoki jismoniy shakhsiga transport operasiyasini transport vositasini bojkhona hududidan qaytarib olib chiqish yuli bilan tugallashdan uzga maqsadda utkazishni nazarda tutuvchi boshqa shartnoma predmeti bulmasa.
Vaqtincha olib kirilgan transport vositasiga nisbatan mulk huquqi Uzbekiston Respublikasining yuridik yoki jismoniy shakhsiga utgan bulsa, tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim.
Transport vositasi ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan shartlarga muvofiq bulmagan hollarda, shuningdek bojkhona tulovlarini tulashdan shartli ozod etishni qullash shartlariga rioya etilmagan taqdirda, transport vositasiga ushbu Kodeksda belgilangan tartibda davriy bojkhona tulovlari qullaniladigan vaqtincha olib kiriladigan tovar sifatida qaraladi.
146-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib kirish muddati
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib kirish muddati tashuvchining yoki vakolatli shakhsning arizasidan kelib chiqqan holda va muljallanayotgan transport operasiyasining barcha holatlari hisobga olingan holda bojkhona organi tomonidan belgilanadi. Bunda tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini bojkhona tulovlaridan ozod etilgan holda vaqtincha olib kirishning umumiy muddati u olib kirilgan sanadan etiboran tuqson kalendar kundan oshmasligi kerak. Vaqtincha olib kirilgan transport vositasini qaytarib olib chiqish ushbu transport operasiyasi tugallanganidan sung darhol amalga oshirilishi lozim.
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib kirish ushbu moddada nazarda tutilgan muddatlarda qaytarib olib chiqish bilan tugallanadi. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib kirish, ushbu Kodeksda tovarlarni vaqtincha olib kirish bojkhona rejimini tugallash uchun nazarda tutilgan tartibda tugallanishi mumkin.
147-modda. Vaqtincha olib kirilgan tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalari bilan amalga oshiriladigan operasiyalar
Vaqtincha olib kirilgan tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalari bilan bojkhona hududida ulardan foydalanilayotganda zarur bulgan tamirlash yoki tekhnik khizmat kursatish operasiyalarini bajarishga yul quyiladi.
148-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib chiqish
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini mazkur transport vositasi bojkhona hududidan tashqarida qanday shakhs tomonidan va qanday maqsadlarda foydalanilishidan qati nazar, agar u bojkhona hududida erkin muomalada turgan bulsa, vaqtincha olib chiqishga yul quyiladi. Bunda bojkhona tulovlari undirilmaydi.
Ilgari vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilgan transport vositasini vaqtincha olib chiqishga yul quyiladi. Bunda shu transport vositasiga nisbatan vaqtincha olib kirish bojkhona rejimining amal qilishi va shartlari bojkhona tulovlarini tulash maqsadlari uchun uni boshqa bojkhona rejimiga joylashtirish tugrisida malum qilinguniga qadar tugatilmaydi.
149-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib chiqish muddati
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib chiqish muddati ikki yildan oshmasligi kerak.
150-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan vaqtincha olib chiqilgan transport vositasini bojkhona hududiga qaytarib olib kirish
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan vaqtincha olib chiqilgan transport vositasi bojkhona hududiga qaytarib olib kirilayotganda, agar bojkhona hududidan tashqarida tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasi qayta ishlash operasiyalaridan utkazilmagan bulsa, bojkhona tulovlari tulanmaydi, bundan uning but saqlanishini hamda undan foydalanilishini taminlash, shu jumladan unga tekhnik khizmat kursatish va uni tamirlash operasiyalari mustasno.
151-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib chiqishni tugallash
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasini vaqtincha olib chiqish uni bojkhona hududiga qaytarib olib kirish bilan yoki ushbu Kodeksda tovarlarni vaqtincha olib chiqish bojkhona rejimini tugallash uchun nazarda tutilgan tartibda tugallanadi.
152-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarining uskunalarini va ehtiyot qismlarini vaqtincha olib kirish
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalari bilan birga olib kiriladigan va ular bilan qaytarib olib chiqish uchun muljallangan, yuklarni ortish, tushirish, ularga ishlov berish va ularni himoyalash uskunalari, ulardan transport vositalaridan alohida foydalanish mumkinligi yoki mumkin emasligidan qati nazar, vaqtincha olib kirilgan taqdirda bojkhona tulovlari tulashdan shartli ravishda ozod etilishi lozim.
Bojkhona hududiga vaqtincha olib kirilgan, transport vositasiga urnatilgan yoki unda foydalanilayotgan qismlarni va uskunalarni almashtirish maqsadida tamirlashda yoki tekhnik khizmat kursatishda foydalanish uchun muljallangan uskunalar va ehtiyot qismlar bojkhona tulovlarini tulashdan shartli ravishda ozod etilgan holda vaqtincha olib kirilishi mumkin.
Almashtirilgan va bojkhona hududidan olib chiqilmagan uskunalar va ehtiyot qismlar erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga yoki ushbu Kodeks qoidalariga rioya etgan holda boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim.
153-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarining uskunalarini va ehtiyot qismlarini vaqtincha olib chiqish
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalari bilan birga olib chiqiladigan va ular bilan qaytarib olib kirish uchun muljallangan, yuklarni ortish, tushirish, ularga ishlov berish va ularni himoyalash uskunalari, transport vositalaridan alohida foydalanish mumkinligi yoki mumkin emasligidan qati nazar, vaqtincha olib chiqilgan taqdirda ular bojkhona tulovlari tulashdan ozod etilishi lozim.
Tijorat maqsadlarida foydalanishga vaqtincha olib chiqilgan transport vositasiga urnatilgan qismlarni va uskunalarni almashtirish maqsadida tamirlash yoki tekhnik khizmat kursatilayotganda foydalanish uchun muljallangan uskunalar va ehtiyot qismlar vaqtincha olib chiqilgan taqdirda bojkhona tulovlari tulashdan ozod etilishi lozim.
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarining almashtirilgan uskunalari va ehtiyot qismlari bojkhona tulovlari tulanmagan va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmagan holda bojkhona hududiga qaytarib olib kiriladi.
154-modda. Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi
Tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi transport vositasi uchun deklarasiyani bojkhona organi tomonidan qabul qilish orqali amalga oshiriladi.
23-bob. Jismoniy shakhslar tomonidan tovarlarni va transport vositalarini notijorat maqsadlarda olib utish
155-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlar
Jismoniy shakhslar tomonidan shakhsiy ehtiyojlari uchun olib kiriladigan yoki olib chiqiladigan va tadbirkorlik faoliyati uchun muljallanmagan tovarlar jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlar hisoblanadi.
Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlar bojkhona chegarasi orqali soddalashtirilgan tartibda va ushbu bobda nazarda tutilgan imtiyozlar qullanilgan holda olib utiladi.
Jismoniy shakhslar tomonidan bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan tovarlarning qanday maqsadga muljallanganligini aniqlashda quyidagilar hisobga olinadi:
tovarlarning miqdori, bunda tovarlarni olib utayotgan jismoniy shakhs va uning oila azolari ehtiyojlaridan ortiq miqdordagi bir turdagi tovarlarga, agar tovarlarni olib utayotgan shakhs aksini isbotlab bermasa, tadbirkorlik faoliyatida foydalanish uchun olib kirilayotgan tovarlar deb qaraladi;
tovarlarni olib utishning takroriyligi, bunda ayni bir shakhs tomonidan bir turdagi tovarlarning bir necha bor olib kirilishiga, agar tovarlarni olib utayotgan shakhs aksini isbotlab bermasa, tadbirkorlik faoliyatida foydalanish uchun tovarlarni olib kirish deb qaraladi;
safarning holatlari, bunda safarning maqsadi va uning davomiyligi hisobga olinadi.
156-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan tovarlarni notijorat maqsadlarda olib utishning soddalashtirilgan tartibi
Jismoniy shakhslar tomonidan tovarlarni notijorat maqsadlarda bojkhona chegarasi orqali olib utish quyidagilarni nazarda tutuvchi soddalashtirilgan tartibda amalga oshiriladi:
tovarlarga nisbatan iqtisodiy siyosat choralari, shu jumladan tovarlarning khavfsizligiga oid standartlarga va talablarga muvofiqligini majburiy tasdiqlash qullanilmasligi, bundan erkin muomalaga chiqarish (import) yoki eksport bojkhona rejimlariga tovar sifatida joylashtiriladigan transport vositasi mustasno;
tovarning bojkhona yuk deklarasiyasi tuldirilmaydigan bojkhona rasmiylashtiruvi tartibi, bundan erkin muomalaga chiqarish (import) yoki eksport bojkhona rejimlariga tovar sifatida joylashtiriladigan transport vositasi mustasno.
157-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan olib utiladigan tovarlarga nisbatan bojkhona tulovlarining qullanilmasligi
Bojkhona tulovlari quyidagilarga nisbatan qullanilmaydi:
jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuborilayotgan tovarlarga nisbatan, tovarlarni qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasi doirasida;
jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utilayotgan tovarlarga nisbatan, tovarlarni qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasi doirasida, bundan jismoniy shakhs manziliga kelayotgan tovarlar mustasno;
doimiy yashash joyi uzgarganligi munosabati bilan jismoniy shakhslar tomonidan bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan shakhsiy mol-mulkka nisbatan, bundan transport vositalari mustasno.
158-modda. Chet ellik jismoniy shakhslar tomonidan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini notijorat maqsadlarda vaqtincha olib kirish
Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini chet ellik jismoniy shakhslar tomonidan bojkhona hududiga bojkhona tulovlari tulashdan ozod etilgan holda vaqtincha olib kirishga, basharti tovarlar va (yoki) transport vositalari ushbu shakhslarni bojkhona hududida bulishi davriga notijorat maqsadlarda olib kirilayotgan bulsa, yul quyiladi. Bunda transport vositasi chet davlat hududida ruykhatdan utkazilgan bulishi kerak.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan muddat tugaganidan sung tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududidan uzgarmas holatda qaytarib olib chiqilishi yoki tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim.
Vaqtincha olib kirilgan tovarlar va (yoki) transport vositalari istalgan bojkhona organi orqali bojkhona hududidan qaytarib olib chiqilishi mumkin. Vaqtincha olib kirilgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini qaytarib olib chiqishda bojkhona tulovlari tulanmaydi va iqtisodiy siyosat choralari qullanilmaydi.
Agar vaqtincha olib kirilgan tovarlar va (yoki) transport vositalari avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida jiddiy shikastlangan va bu vakolatli organ tomonidan tasdiqlangan bulsa, vaqtincha olib kirilgan mazkur tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududidan qaytarib olib chiqish amalga oshirilmasligi mumkin.
159-modda. Chet ellik jismoniy shakhslar tomonidan transport vositasini notijorat maqsadlarda vaqtincha olib kirish shartlari
Chet ellik jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda vaqtincha olib kirilgan transport vositasining bojkhona hududida turishining umumiy muddati kalendar yil mobaynida jami tuqson kalendar kundan oshmasligi lozim. Bunda transport vositasini Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan yigimni tulagan holda yuqorida kursatilgan muddatdan ortiqroq muddatga vaqtincha olib kirishga yul quyiladi.
Yigim undirilguniga qadar transport vositasi bojkhona organlari tomonidan belgilanadigan joylarda vaqtincha saqlanishi lozim.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatib utilgan yigim quyidagi hollarda tulanmaydi:
bojkhona organlari tomonidan belgilanadigan joylarda vaqtincha saqlash davri uchun;
agar vaqtincha olib kirilgan transport vositasi khatlangan, musodara qilingan, avariya yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatida foydalanish uchun yaroqsiz holga kelib qolgan va bu vakolatli organ tomonidan tasdiqlangan bulsa.
160-modda. Uzbekiston Respublikasining jismoniy shakhslari tomonidan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini notijorat maqsadlarda vaqtincha olib chiqish
Uzbekiston Respublikasining jismoniy shakhslari bojkhona hududidan tashqarida uzlariga notijorat maqsadlarda zarur tovarlarni va (yoki) transport vositalarini khorijiy davlatda vaqtincha bulish muddatiga vaqtincha olib chiqishga haqli.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan tovarlar va (yoki) transport vositalari ularni vaqtincha olib chiqish va bojkhona hududiga qaytarib olib kirishda bojkhona tulovlari tulashdan ozod etiladi.
Agar vaqtincha olib chiqilayotgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini identifikasiyalash ularni bojkhona tulovlarini tulashdan ozod etilgan holda bojkhona hududiga qaytarib olib kirishga yordam beradigan bulsa, bojkhona organlari vaqtincha olib chiqilayotgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini Uzbekiston Respublikasi jismoniy shakhsining suroviga kura identifikasiyalashi mumkin.
161-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utilayotgan tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi
Temir yul transportida bojkhona chegarasini kesib utayotgan jismoniy shakhslarga bojkhona nazorati qoidalariga rioya etish sharti bilan, transport vositasidan chiqmagan holda bojkhona operasiyalaridan utish imkoniyati beriladi.
Jismoniy shakhs tomonidan olib utilayotgan tovarlar va (yoki) transport vositalari ularning bojkhona rasmiylashtiruvini darhol amalga oshirish yoki bojkhona tulovlarini tulash imkoni bulmagan taqdirda vaqtincha saqlash bojkhona rejimiga joylashtirilishi lozim.
Jismoniy shakhslar tomonidan bojkhona hududiga soddalashtirilgan tartibda notijorat maqsadlarda olib kiriladigan va uning tashqarisiga olib chiqiladigan tovarlarga bojkhona maqsadlarida tegishincha erkin muomalaga chiqarilgan yoki eksport bojkhona rejimida olib chiqilgan deb qaraladi.
162-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlarni deklarasiyalash
Jismoniy shakhslar qul yukida va kuzatib borilayotgan bagajida notijorat maqsadlarda olib utayotgan tovarlarni deklarasiyalash jismoniy shakhslar tomonidan ular bojkhona chegarasi orqali utayotganda tovarni taqdim etish bilan bir vaqtda amalga oshiriladi.
Un olti yoshga tulmagan shakhsning qul yukida va kuzatib borilayotgan bagajida olib utilayotgan tovarlar ularni kuzatib borayotgan shakhs tomonidan deklarasiyalanadi.
Jismoniy shakhslar tomonidan olib utilayotgan tovarlarni deklarasiyalash maqsadida bojkhona hududiga kirib kelish yoki ushbu hududdan chiqib ketish joylarida ikki yulakli tizim qullanilishi mumkin.
Ikki yulakli tizimning qullanilishi bojkhona operasiyalarini bajarish uchun notijorat maqsadlardagi tovarlarni deklarasiyalash shakli sifatida «yashil» yoki «qizil» yulakning bojkhona chegarasi orqali utayotgan jismoniy shakhs tomonidan mustaqil ravishda tanlanishini nazarda tutadi.
«Yashil» yulak kirib kelish va chiqib ketish joylarida makhsus belgilangan, jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlardagi qul yuki va kuzatib borilayotgan bagajidagi tovarlarini bojkhona chegarasidan olib utishi uchun muljallangan joy hisoblanadi. Mazkur tovarlar ogzaki tarzda deklarasiyalanadi, bundan olib kirilishi yoki olib chiqilishi qonun hujjatlariga muvofiq taqiqlangan yokhud cheklangan tovarlar, shuningdek qiymati va (yoki) miqdori qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasidan oshib ketgan tovarlar mustasno.
Jismoniy shakhsning «yashil» yulak orqali utishi bojkhona maqsadlari uchun ushbu shakhsda yozma ravishda deklarasiyalanishi lozim bulgan tovarlar yuqligini bojkhona organiga malum qilish deb qaraladi.
«Qizil» yulak kirib kelish va chiqib ketish joylarida makhsus belgilangan, jismoniy shakhslarning yozma shaklda deklarasiyalanishi lozim bulgan qul yuki va kuzatib borilayotgan bagajidagi tovarlarini, shuningdek deklarasiyalanishi jismoniy shakhsning ikhtiyoriga kura amalga oshiriladigan tovarlarni bojkhona chegarasidan olib utishi uchun muljallangan joy hisoblanadi.
«Yashil» yulakda bojkhona nazorati ayrim shakllarining qullanilmasligi jismoniy shakhslar bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari talablariga rioya etish majburiyatidan ozod etilganligini anglatmaydi.
Bojkhona chegarasidan utkazish punktlarida ikki yulakli tizim qullanilishining talablari va tartibi Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Jismoniy shakhsning alohida bagajda notijorat maqsadlarda olib utilayotgan tovarlari ularni olib utayotgan shakhs yoki ishonchnoma asosida ish olib boruvchi boshqa shakhs tomonidan deklarasiyalanishi mumkin. Bojkhona organiga malum qilinadigan malumotlarning tugriligi uchun javobgarlik tovarlarni deklarasiyalayotgan shakhsning zimmasida buladi.
Un olti yoshga tulmagan shakhsning alohida ketayotgan bagajidagi tovarlar uning ota-onasi, vasiylari yoki homiylari tomonidan yokhud ota-onasi, vasiylari yoki homiylarining ishonchnomasiga binoan ish olib boruvchi shakhslar tomonidan deklarasiyalanishi kerak.
Jismoniy shakhslar tomonidan ishlab chiqarish yoki tijorat maqsadlari uchun muljallangan tovarlarni, shuningdek ularning manziliga kelayotgan notijorat maqsadlardagi tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishda (bundan pochta va kurerlik junatmalari mustasno) ushbu Kodeksda belgilangan bojkhona rasmiylashtiruvining umumiy qoidalari qullaniladi.
163-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlarga nisbatan bojkhona tulovlarini tulash
Jismoniy shakhslar tomonidan qul yukida yoki kuzatib borilayotgan bagajida notijorat maqsadlarda olib utilayotgan tovarlarning, shuningdek khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuborilayotgan shunday tovarlarning qiymati va (yoki) miqdori qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasidan ortiq bulsa, ortiq qismiga nisbatan bojkhona tulovlari tulanadi.
Tovarlar jismoniy shakhsning manziliga kelib tushganda bojkhona tulovlari olib kirilayotgan tovarlarning butun summasidan, bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasi qullanilmagan holda undiriladi, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari mustasno.
Bojkhona tulovlari notijorat maqsadlardagi tovarlarni deklarasiyalashda, shakli va tuldirilish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan bojkhona kirim orderi asosida jismoniy shakhslar tomonidan tulanadi.
Bojkhona kirim orderining bir nuskhasi bojkhona tulovlarini tulagan jismoniy shakhsga topshiriladi (yuboriladi).
Jismoniy shakhslar tomonidan bojkhona chegarasi orqali notijorat maqsadlarda olib utilayotgan tovarlarga bojkhona kirim orderini tuldirish va bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan amalga oshiriladi.
164-modda. Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlarning bojkhona qiymati
Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda olib utiladigan tovarlarning qiymati ularni deklarasiyalashda malum qilinadi.
Jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlarda bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarning bojkhona qiymati cheklar, kvitansiyalar va (yoki) boshqa tijorat hujjatlari bilan tasdiqlangan, malum qilingan qiymatdan kelib chiqqan holda belgilanadi.
Shakhs tomonidan malum qilingan tovarlarning bojkhona qiymati tugri belgilanganligini tasdiqlovchi hujjatlar va malumotlar bulmagan taqdirda bojkhona organi tovarlarning bojkhona qiymatini ushbu Kodeksning 44-bobiga muvofiq mustaqil ravishda belgilashi mumkin.
Tovarlar bojkhona hududiga alohida kelayotgan bagajda olib kirilgan, shuningdek khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuborilgan taqdirda ularning bojkhona qiymatiga tovarlarni aeroportgacha, daryo portigacha yoki tovarlar bojkhona hududiga olib kiriladigan boshqa joygacha etkazib berish kharajatlari qushiladi.
24-bob. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlar
165-modda. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalari
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan pochta yoki kurerlik junatmalari khalqaro pochta yoki kurerlik junatmalaridir.
Khalqaro pochta junatmalari Umumjahon pochta ittifoqining hujjatlarida nazarda tutilgan hujjatlar bilan birga yuborilishi kerak.
Khalqaro kurerlik junatmalari tijorat hujjatlari bilan birga yuborilishi kerak.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida tegishincha bojkhona hududiga olib kirilishi yoki ushbu hududdan olib chiqilishi qonun hujjatlarida taqiqlangan tovarlarni yuborishga yul quyilmaydi.
166-modda. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarining bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan hamda bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlar bojkhona nazoratidan utishi kerak.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalari bojkhona nazoratini amalga oshirmasdan qabul qiluvchilarga berilishi yoki bojkhona hududidan tashqariga junatilishi mumkin emas.
Khalqaro pochta junatmalarida yuboriladigan tovarlarning bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi pochta aloqasi sohasidagi makhsus vakolatli organ tomonidan Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bilan kelishilgan holda belgilanadigan khalqaro pochta almashinuvi joylarida amalga oshiriladi.
Khalqaro kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarning bojkhona nazorati va bojkhona rasmiylashtiruvi pochta aloqasi sohasidagi makhsus vakolatli organni khabardor qilgan holda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan joylarda amalga oshiriladi.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvi qabul qiluvchilar yoki junatuvchilar qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organi tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Bunday hollarda khalqaro pochta junatmalari khalqaro pochta almashinuvi joylaridan pochta aloqasining tegishli hududiy tashkilotigacha bojkhona nazorati ostida etkaziladi. Pochta aloqasining tegishli hududiy tashkilotlarida bojkhona nazorati ostidagi tovarlarni saqlash uchun joylar tashkil qilinadi, bu joylar bojkhona nazorati zonalari hisoblanadi.
Ushbu moddaning turtinchi qismida kursatilgan joylardan yuboriladigan khalqaro kurerlik junatmalari qabul qiluvchilar qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida turgan bulsa, usha bojkhona organigacha bojkhona nazorati ostida etkazib beriladi.
167-modda. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarni deklarasiyalash
Quyidagilarga:
a) jismoniy shakhslarning manziliga notijorat maqsadlarda, shuningdek yuridik shakhslar manziliga khalqaro pochta junatmalarida yuboriladigan, qiymati eng kam oylik ish haqining un baravarigacha bulgan miqdordagi tovarlar uchun — Umumjahon pochta ittifoqining hujjatlarida nazarda tutilgan hujjatlarga;
b) jismoniy shakhslarning manziliga notijorat maqsadlarda, shuningdek yuridik shakhslarning manziliga khalqaro kurerlik junatmalarida yuboriladigan, qiymati eng kam oylik ish haqining un baravarigacha bulgan miqdordagi tovarlar uchun — tijorat hujjatlariga bojkhona deklarasiyasi sifatida qaraladi.
Qolgan hollarda khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarni deklarasiyalash bojkhona yuk deklarasiyasini berish orqali amalga oshiriladi.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida olib chiqiladigan, bojkhona yuk deklarasiyasi berilishi lozim bulgan tovarlarni deklarasiyalash mazkur tovarlar pochta aloqasi tashkilotlariga topshirilayotganda amalga oshiriladi.
168-modda. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarining bojkhona kuzdan kechiruvi hamda bojkhona kurigi
Pochta aloqasi operatorlari va provayderlari bojkhona kuzdan kechiruvini hamda bojkhona kurigini utkazish uchun bojkhona organlariga khalqaro pochta va kurerlik junatmalarini taqdim etadi.
Bojkhona organlariga bojkhona kuzdan kechiruvi va bojkhona kurigi uchun khatlar, pochta kartochkalari va sekogrammalar taqdim etilmaydi, bundan khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida tegishincha bojkhona hududiga olib kirilishi yoki ushbu hududdan olib chiqilishi qonun hujjatlarida taqiqlangan yoki cheklangan tovarlar mavjud deb hisoblash uchun bojkhona organlarida etarli asoslar mavjudligi hollari mustasno.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmasi bojkhona kurigidan utkazilayotganda uning miqdorida farqlar, joylanmalarida nomuvofiqliklar hamda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishining boshqa hollari aniqlangan taqdirda pochta aloqasi operatorining yoki provayderining khodimi bojkhona organining mansabdor shakhsi bilan birgalikda bojkhona kurigi dalolatnomasini imzolaydi.
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarning bojkhona kuzdan kechiruvi yoki bojkhona kurigi utkazilayotganda bojkhona organlari bojkhona nazoratining tekhnik vositalaridan foydalanadi.
169-modda. Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarga doir bojkhona tulovlari
Khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan tovarlarga doir bojkhona tulovlari vakolatli shakhs tomonidan tulanadi.
Jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlarida khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan, qiymati va (yoki) miqdori tovarlarni bojsiz olib kirish normasi va aksiz soligi solinmaydigan olib kirish normasidan ortiq bulgan tovarlarning ortiq qismi uchun bojkhona tulovlari qullaniladi.
Ushbu Kodeksning 167-moddasiga muvofiq bojkhona yuk deklarasiyasini berish talab qilinmaydigan tovarlar buyicha bojkhona tulovlari bojkhona organlari tomonidan bojkhona kirim orderidan foydalangan holda hisoblanadi.
Bojkhona kirim orderini tuldirish va bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan amalga oshiriladi.
Bojkhona yuk deklarasiyasini berish talab qilinmaydigan tovarlarga bojkhona tulovlari summalarini hisoblab chiqarish Umumjahon pochta ittifoqining hujjatlarida nazarda tutilgan hujjatlarda va bojkhona maqsadlari uchun foydalaniladigan tijorat hujjatlarida kursatilgan tovarlarning qiymati tugrisidagi malumotlar asosida amalga oshiriladi. Tovarlarning qiymati tugrisidagi malumotlar mavjud bulmagan taqdirda, tovarlarning bojkhona qiymati bojkhona organi tomonidan ushbu Kodeksga muvofiq aniqlanadi.
Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish va ularni tulash ushbu Kodeksning VIII bulimida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Bojkhona organi tomonidan bojkhona tulovlari hisoblangan tovarlarni uz ichiga olgan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari vakolatli shakhsga bojkhona tulovlari tulanganidan keyin beriladi.
25-bob. Bojkhona chegarasidan quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlar
170-modda. Tovarlarni bojkhona chegarasidan quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utish
Tovarlar bojkhona chegarasidan quvur transportida olib utilayotganda tovarlarning qonun hujjatlarida belgilangan standartlar va tekhnik shartlarga muvofiq aralashib ketishiga, shuningdek tashishning tekhnologik khususiyatlari hamda tovarlarning uziga khos khossalari oqibatida miqdori, sifati va holati uzgarishiga yul quyiladi.
Tovarlar quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utilishiga ushbu bobda belgilangan qoidalarga kura keyinchalik deklarasiyalash hamda bojkhona tulovlarini tulash sharti bilan yul quyiladi.
Quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlar bojkhona organi tomonidan identifikasiyalanmaydi.
171-modda. Bojkhona chegarasidan quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utilayotgan tovarlarni deklarasiyalash tartibi
Bojkhona chegarasidan quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utilayotgan tovarlarni deklarasiyalash:
elektr energiyasi etkazib berilgan oydan keyingi oyning uninchi sanasidan kechiktirmay;
quvur transportida olib utilayotgan tovarlarni etkazib berilishidan avval, hisobot davridan oldingi oyning yigirmanchi sanasidan kechiktirmay bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish yuli bilan amalga oshiriladi.
Bojkhona deklarasiyasi berilayotganda quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlarni amalda kursatish talab qilinmaydi.
Quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlarning amaldagi miqdori tuliq bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etgan holda deklarasiyalanishi lozim, mazkur miqdor tekhnologik jihatdan shartlashilgan joylarda urnatilgan, mazkur tovarlarning utishini qayd qiluvchi hisobga olish asboblarining kursatkichlari asosida hamda vakolatli organlarning malumotlariga kura aniqlanadi.
Quyidagilar bulmagan taqdirda muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etishga rukhsat etiladi:
Uzbekiston Respublikasi imzolagan khalqaro shartnomalar;
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari;
quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlarning amalda olib utilish hajmi va qiymatini aniqlash imkoniyati;
kontraktlar (shartnomalar, kelishuvlar) vakolatli organlarda ruykhatdan utkazilmaganda.
Muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etishda bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish muddati tovarlarni etkazib berishning hisob-kitob oyi tugagan sanadan etiboran tuqson kalendar kundan oshmasligi kerak.
Bojkhona chegarasidan quvur transportida tranzit tarzida olib utiladigan tovarlarni deklarasiyalash haqiqatda etkazib berilgan har bir kalendar oydan keyingi oyning yigirma beshinchi sanasidan kechiktirmay bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish yuli bilan amalga oshiriladi.
172-modda. Tovarlar bojkhona chegarasidan quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utilayotganda bojkhona tulovlarini tulash
Bir kalendar oy mobaynida quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali bojkhona chegarasidan olib utiladigan tovarlarning bojkhona tulovlari tovarlar etkazib berilgan oyning okhirgi kunida amalda bulgan bojkhona tulovlari stavkalari buyicha, bojkhona yuk deklarasiyasi berilgan kundan kechiktirmay tulanadi. Bunda quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali bojkhona chegarasidan bir kalendar oy mobaynida olib utiladigan tovarlarning qiymati bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun tovarlar etkazib berilgan oyning okhirgi kunidagi valyutaning Uzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan rasmiy ayirboshlash kursi buyicha aniqlanadi.
Bojkhona chegarasidan quvur transportida olib utiladigan tovarlarning bojkhona tulovlari bojkhona yuk deklarasiyasi qabul qilinguniga qadar yoki uni qabul qilish bilan bir vaqtda tulanadi.
Quvur transportida olib utiladigan tovarlarga muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasi berilgan taqdirda, bojkhona tulovlari muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasi qabul qilinguniga qadar yoki uni qabul qilish bilan bir vaqtda tulanadi.
Agar tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining summasi malumotlarni aniqlashtirish natijasida oshsa, summaning oshgan qismi yuzasidan qushimcha tulov bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish bilan bir vaqtda amalga oshirilishi kerak. Bunday hollarda penya hisoblanmaydi.
Bojkhona tulovlarining ortiqcha tulangan summalarini qaytarish ushbu Kodeksning 49-bobiga muvofiq amalga oshiriladi.
26-bob. Bojkhona omborlari, boj olinmaydigan savdo dukonlari va erkin omborlar
173-modda. Bojkhona omborlari
Bojkhona ombori bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni saqlashga muljallangan, makhsus ajratilgan hamda jihozlangan bino va (yoki) ochiq maydonchadan iboratdir.
Boshqa tovarlarga zarar etkazishi mumkin bulgan yoki alohida saqlash sharoitlarini talab etadigan tovarlar faqat shunday tovarlarni saqlash shartlariga mos keladigan makhsus moslashtirilgan omborlarga joylashtirilishi kerak.
Bojkhona omborlari foydalanilishiga kura, har qanday shakhs foydalanishi uchun ochiq omborlar bulishi va muayyan shakhslar, qoida tariqasida, ombor egalarining foydalanishi uchun muljallangan yopiq omborlar bulishi mumkin.
174-modda. Boj olinmaydigan savdo dukonlari
Boj olinmaydigan savdo dukoni tovarlarni boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimi talablariga va shartlariga muvofiq bojkhona nazorati ostida realizasiya qilish uchun muljallangan savdo obektidir. Boj olinmaydigan savdo dukonining hududi savdo zallarining, yordamchi binolarning va dukon omborining hududlarini uz ichiga oladi.
Boj olinmaydigan savdo dukonining ishlashini taminlash uchun zarur Uzbekiston tovarlariga boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimi qullanilmaydi.
Boj olinmaydigan savdo dukonlari ikki turga bulinadi:
a) bojkhona hududiga kirib kelayotgan va bojkhona hududidan tashqariga chiqib ketayotgan jismoniy shakhslarga bojkhona hududiga olib kirilgan chet el tovarlarini yoki Uzbekiston tovarlarini Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida va (yoki) chet el valyutasida realizasiya qilishga, shu jumladan joyning uzida istemol qilish uchun chakana sotishga muljallangan, Uzbekiston Respublikasining Davlat chegarasini kesib utadigan jismoniy shakhslar uchun boj olinmaydigan savdo dukoni;
b) chet davlatlarning Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligida belgilangan tartibda akkreditasiya qilingan diplomatik vakolatkhonalari va konsullik muassasalariga, khalqaro tashkilotlarning vakolatkhonalariga va ularga tenglashtirilgan vakolatkhonalarga, ushbu tashkilotlarning chet ellik khodimlariga, shuningdek ular bilan birga yashaydigan va Uzbekiston Respublikasi fuqarosi bulmagan oila azolariga bojkhona hududiga olib kirilgan chet el tovarlarini Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida va (yoki) chet el valyutasida realizasiya qilishga muljallangan, Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligida akkreditasiya qilingan chet ellik shakhslar uchun boj olinmaydigan savdo dukoni.
175-modda. Erkin omborlar
Erkin ombor makhsus jihozlangan va belgilangan joy bulib, u tovarlarni erkin ombor bojkhona rejimida bojkhona nazorati ostida saqlash uchun muljallangan binolar hududini va (yoki) ochiq maydonchalarni uz ichiga oladi.
Erkin omborning ishlashini taminlash uchun zarur Uzbekiston tovarlariga erkin ombor bojkhona rejimi qullanilmaydi.
Boshqa tovarlarga zarar etkazishi mumkin bulgan yoki alohida saqlash sharoitlari talab etiladigan tovarlar bunday tovarlarni saqlash uchun makhsus moslashtirilgan omborlarda yoki erkin omborning bir qismi bulgan alohida binolarda qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan majburiy talablarga rioya qilingan holda saqlanishi kerak.
176-modda. Bojkhona omborining, boj olinmaydigan savdo dukonining va erkin omborning faoliyatini lisenziyalash
Bojkhona omborining, boj olinmaydigan savdo dukonining va erkin omborning faoliyatini lisenziyalash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan amalga oshiriladi.
Agar bojkhona ombori bojkhona organlari tomonidan tasis etilayotgan bulsa, lisenziya olish talab qilinmaydi.
Bojkhona ombori va erkin ombor egalarining tovarlarni va transport vositalarini omborlarga joylashtirayotgan shakhslar bilan uzaro munosabatlari shartnoma asosida yulga quyiladi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bojkhona omborlarining, boj olinmaydigan savdo dukonlarining va erkin omborlarning reestrlarini yuritadi, shuningdek mazkur reestrlardagi malumotlarni uz rasmiy veb-saytiga joylashtiradi.
177-modda. Bojkhona omborini, boj olinmaydigan savdo dukonini va erkin omborni tugatish
Bojkhona omborini, boj olinmaydigan savdo dukonini va erkin omborni tugatish lisenziyaning amal qilishi tugatilgan yoki lisenziya bekor qilingan taqdirda amalga oshiriladi.
Bojkhona ombori, boj olinmaydigan savdo dukoni va erkin ombor tugatilgan sanadan etiboran ularda saqlanayotgan tovarlarga vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovarlar sifatida qaraladi.
Bojkhona ombori va boj olinmaydigan savdo dukoni tugatilayotganda ularda turgan tovarlar bojkhona ombori va boj olinmaydigan savdo dukoni tugatilgan kundan etiboran un besh kalendar kun ichida boshqa bojkhona omboriga utkazilishi yokhud boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi kerak.
Erkin ombor tugatilayotganda unda turgan tovarlar ushbu ombor tugatilgan kundan etiboran un besh kalendar kun ichida boshqa erkin omborga utkazilishi yoki boshqa bojkhona rejimiga joylashtirilishi kerak.
Bojkhona ombori, boj olinmaydigan savdo dukoni va erkin ombor tugatilgan taqdirda, khuddi shuningdek lisenziyaning amal qilishi tukhtatib turilganda tovarlarni saqlash uchun joylashtirishga va ularni realizasiya qilishga yul quyilmaydi.
Tugatilayotgan bojkhona omborida va boj olinmaydigan savdo dukonida tovarlarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turishining umumiy muddati ularni tugatish sanasidan etiboran oltmish kundan, erkin omborda esa bir yuz sakson kundan oshmasligi kerak.
Lisenziyaning amal qilishi tugatilishi munosabati bilan bojkhona ombori, boj olinmaydigan savdo dukoni va erkin ombor tugatilgan taqdirda ularning egalaridan tugatish sanasidan etiboran bojkhona organlari tomonidan tasis etilgan bojkhona omborlari uchun belgilangan, tovarlar saqlanganligi uchun bojkhona yigimlari undiriladi.
Lisenziya bekor qilinganligi munosabati bilan bojkhona ombori, boj olinmaydigan savdo dukoni va erkin ombor tugatilgan taqdirda bojkhona omborining, boj olinmaydigan savdo dukonining va erkin omborning egasi olib kirilgan, shu jumladan chiqarib yuborilgan tovarlar turgan butun davrga bojkhona organlari tomonidan tasis etilgan bojkhona omborlari uchun belgilangan, tovarlar saqlanganligi uchun bojkhona yigimlarini tulashi shart.
Boj olinmaydigan savdo dukoni faoliyatini amalga oshirish lisenziyasini ushbu lisenziya qalbaki hujjatlardan foydalanib olinganlik fakti aniqlanganligi munosabati bilan bekor qilish tugrisida sud tomonidan qaror qabul qilingan taqdirda, boj olinmaydigan savdo dukonida realizasiya qilingan tovarlarga erkin muomalaga chiqarilgan tovarlar deb qaraladi va boj olinmaydigan savdo dukoni egasidan mazkur tovarlar boj olinmaydigan savdo bojkhona rejimiga joylashtirilgan sanada tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlari summalari undiriladi.
IV bulim. Bojkhona nazorati
27-bob. Bojkhona nazoratining umumiy qoidalari
178-modda. Bojkhona nazoratining predmeti
Bojkhona nazorati:
bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan va (yoki) ushbu Kodeksga muvofiq deklarasiyalanishi lozim bulgan tovarlarga va transport vositalariga nisbatan;
taqdim etilishi ushbu Kodeksda nazarda tutilgan bojkhona deklarasiyasiga, tovarlar tugrisidagi hujjatlarga va malumotlarga nisbatan;
yuridik va jismoniy shakhslarning tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utish, bojkhona ishi sohasida khizmatlar kursatish bilan bogliq, shuningdek ayrim bojkhona rejimlari doirasida amalga oshiriladigan faoliyatiga nisbatan utkaziladi.
179-modda. Bojkhona nazorati zonasi
Bojkhona hududining bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlash maqsadida tashkil qilinadigan, makhsus ajratib va belgilab quyilgan qismi bojkhona nazorati zonasidir.
Bojkhona nazorati zonalari quyidagi turlarda bulishi mumkin:
doimiy bojkhona nazorati zonasi — bojkhona nazoratidan utishi lozim bulgan tovarlar va transport vositalari ushbu zonada muntazam ravishda turgan hollarda;
muvaqqat bojkhona nazorati zonasi — bojkhona operasiyalari bajariladigan joylardan tashqarida tovarlarning va transport vositalarining vaqtincha bojkhona nazoratini amalga oshirish va bojkhona rasmiylashtiruvini utkazish, shuningdek bojkhona organlari tomonidan doimiy bojkhona nazorati zonasidan tashqarida aniqlangan tovarlarning va transport vositalarining bojkhona kuzdan kechiruvini va bojkhona kurigini utkazish zarurati bulgan taqdirda.
Doimiy bojkhona nazorati zonasini tashkil etish tugrisidagi qaror bojkhona organining boshligi tomonidan qabul qilinadi. Uzbekiston Respublikasining Davlat chegarasi buylab bojkhona nazorati zonalarini tashkil etish tugrisidagi qaror chegara qushinlari bulinmalari bilan kelishiladi.
Muvaqqat bojkhona nazorati zonasini tashkil etish tugrisidagi qaror:
vakolatli shakhsning doimiy bojkhona nazorati zonalaridan tashqarida tovarlarni va transport vositalarini bojkhona nazoratidan utkazish hamda ularning bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish tugrisidagi yozma arizasiga kura — bojkhona organining boshligi yoki uning urnini bosuvchi shakhs tomonidan;
bojkhona nazoratidan utishi lozim bulgan tovarlar va transport vositalari doimiy bojkhona nazorati zonalaridan tashqarida aniqlangan hamda ularning bojkhona kuzdan kechiruvini yoki bojkhona kurigini aniqlangan joyda amalga oshirish zarurati tugilgan taqdirda, bojkhona organi boshligi yoki uning urnini bosuvchi shakhs keyinchalik khabardor etilgan holda — bojkhona organining vakolatli mansabdor shakhsi tomonidan qabul qilinadi.
Muvaqqat bojkhona nazorati zonasining amal qilish muddati va chegaralari tegishli bojkhona tartib-taomillarini amalga oshirish zaruratini hisobga olgan holda belgilanadi.
180-modda. Bojkhona nazorati zonalarini tashkil etish joylari va doiralari
Bojkhona nazorati zonalari bojkhona chegarasi buylab, shuningdek quyidagi joylarda tashkil qilinadi:
bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshiriladigan joylarda;
bojkhona tartib-taomillari va operasiyalari bajariladigan joylarda;
tovarlar bojkhona nazorati ostida saqlanadigan, boshqa transport vositasiga ortiladigan, bojkhona kuzdan kechiruvidan va bojkhona kurigidan utkaziladigan joylarda;
bojkhona nazorati ostidagi tovarlarni tashiyotgan transport vositalarining tukhtab turish joylarida.
Bojkhona nazorati zonalarining doiralari fizik-geografik va mahalliy sharoitlarni, tashqi iqtisodiy va khujalik faoliyatining khususiyati va jadalligini, shuningdek unda belgilangan rejimni saqlab turishga bevosita tasir kursatadigan boshqa omillarni hisobga olgan holda belgilanadi. Bojkhona nazorati zonalari tegishli belgilar bilan quyiladi. Bojkhona nazorati zonasining maydoni barcha majburiy bojkhona tartib-taomillari tuliq hajmda bajarilishi uchun etarli bulishi kerak.
Doimiy bojkhona nazorati zonalari doiralarida bojkhona organlari tomonidan jismoniy shakhslarning, tovarlarning va transport vositalarining harakatlanish yunalishlari belgilanadi. Zarur bulgan hollarda, yunalishlar chegara qushinlarining bulinmalari va (yoki) hududida bojkhona organlari uz vazifalarini bajarayotgan tashkilot bilan kelishiladi.
181-modda. Vakolatli shakhsning yoki tashuvchining bojkhona nazorati zonalari chegaralarini kesib utishdagi va mazkur zonalar doiralarida harakatlanishdagi majburiyatlari
Bojkhona nazorati zonasi chegarasini kesib utayotganda va uning doiralarida harakatlanayotganda vakolatli shakhs yoki tashuvchi:
bojkhona organlari tomonidan belgilangan joylarda tukhtashi va harakatni davom ettirishi;
tovarlarni va transport vositalarini faqat belgilangan yunalishlar buyicha olib utishi;
bojkhona organi mansabdor shakhslarining talablariga kura tovarlarni va transport vositalarini, shuningdek bojkhona nazorati uchun zarur hujjatlar va malumotlarni taqdim etishi shart.
Bojkhona nazorati zonasi chegarasini kesib utayotganda va uning doirasida harakatlanayotganda vakolatli shakhsning yoki tashuvchining zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
182-modda. Bojkhona nazorati zonasidagi bojkhona organlari mansabdor shakhslarining huquq va majburiyatlari
Bojkhona organlarining mansabdor shakhslari vakolatli shakhsdan yoki tashuvchidan tovarlarni va transport vositalarini bojkhona chegarasidan va bojkhona nazorati zonasi doirasidan bojkhona nazorati zonasi rejimiga muvofiq olib utishni talab qilish huquqiga ega. Bojkhona organi mansabdor shakhslarining vakolatlari doirasidagi farmoyishlari tovarlarni va transport vositalarini bojkhona nazorati zonasining chegarasi orqali va uning doirasida olib utayotgan barcha shakhslar uchun majburiydir.
Bojkhona nazorati zonasi rejimiga rioya etilishini nazorat qilish bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan amalga oshiriladi.
183-modda. Bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar va (yoki) transport vositalari
Bojkhona hududiga olib kirilayotgan tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona chegarasini kesib utgan paytdan etiboran quyidagi paytga qadar bojkhona nazorati ostida turadi:
tovarlar va (yoki) transport vositalari erkin muomalaga chiqarish (import), reimport, yuq qilish, davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimlariga muvofiq chiqarib yuborilguniga qadar, shuningdek ular davlat daromadiga utkazilgunga qadar;
tovarlar yoki ularni qayta ishlash mahsulotlari, shuningdek transport vositalari amalda olib chiqilguniga qadar.
Ushbu Kodeks 22-moddasi ikkinchi qismining «b» — «e» bandlarida kursatilgan shartli chiqarib yuborilgan tovarlar shunday chiqarib yuborishning shartlari buyicha majburiyatlar bajarilguniga qadar bojkhona nazorati ostida turadi.
Olib chiqilayotgan tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona deklarasiyasi yoki ularni bojkhona hududidan olib chiqish boshqa qanday hujjatga muvofiq amalga oshirilayotgan bulsa, usha hujjat taqdim etilgan paytdan etiboran haqiqatda bojkhona chegarasini kesib utguniga qadar bojkhona nazorati ostida turadi.
Ushbu moddaning uchinchi qismi qoidalaridan qati nazar, bojkhona organlari shakhslarning tovarlarni yoki ularni qayta ishlash mahsulotlarini va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududiga qaytarib olib kirish borasidagi majburiyatlari ushbu Kodeksda belgilangan tartibda bojkhona rejimlari shartlariga muvofiq bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi.
184-modda. Bojkhona nazorati uchun zarur buladigan hujjatlar va malumotlarni taqdim etish
Bojkhona organi bojkhona nazoratini utkazish uchun:
nazorat qilinishi bojkhona organlari zimmasiga yuklatilgan faoliyatni amalga oshiruvchi vakolatli shakhslardan va boshqa shakhslardan bojkhona nazoratini utkazish uchun zarur hujjatlar va malumotlarni;
tadbirkorlik faoliyati subektlarini davlat ruykhatidan utkazishni amalga oshiruvchi organlardan va boshqa organlardan bojkhona nazoratini utkazish uchun zarur hujjatlar va malumotlarni talab qilib olish huquqiga ega.
Hujjatlar va malumotlarni taqdim etish tugrisida surov yullangan, ushbu moddaning birinchi qismida kursatib utilgan shakhslar va organlar ushbu hujjatlar va malumotlarni bojkhona organiga mumkin qadar qisqa muddatlarda yuborishi shart.
Bojkhona deklarasiyasi hamda bojkhona nazoratini utkazish uchun zarur bulgan boshqa hujjatlar tovarlar bojkhona nazorati ostida turgan tovar maqomini yuqotgan yildan keyingi yildan etiboran uch yil davomida saqlanadi.
185-modda. Bojkhona organlari mansabdor shakhslarining bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar saqlanadigan joylarga kirishini taminlash
Binolarida va hududlarida bojkhona nazoratidan utishi lozim bulgan tovarlar va (yoki) transport vositalari, bojkhona nazorati uchun zarur hujjatlar turgan yoki turishi ehtimoli bulgan yokhud nazorat qilinishi bojkhona organlari zimmasiga yuklatilgan faoliyatni amalga oshirayotgan yuridik va jismoniy shakhslar shu binolarga va hududlarga bojkhona organlarining mansabdor shakhslariga ular khizmat guvohnomasini kursatgan taqdirda kirish imkonini beradi. Agar Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida yoki khalqaro shartnomalarida davlat organlari mansabdor shakhslarining alohida obektlarga kirishi uchun boshqacha tartib belgilangan bulsa, bojkhona organlarining mansabdor shakhslari bu obektlarga Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida yoki khalqaro shartnomalarida belgilangan tartibda kirishga haqli.
186-modda. Bojkhona nazorati uchun zarur yuk operasiyalarini va boshqa operasiyalarni amalga oshirish
Bojkhona organining talabiga kura vakolatli shakhs tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan yuk operasiyalarini amalga oshirishi, shuningdek bojkhona nazoratidan utishi kerak bulgan tovarlarning urov-idishini ochishi, ularni tarozida tortishi yoki boshqacha tarzda ularning miqdorini aniqlashi shart.
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan amalga oshiriladigan yuk operasiyalari hamda boshqa operasiyalar bojkhona organi uchun biror-bir qushimcha kharajatlar keltirib chiqarmasligi kerak.
187-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvida bojkhona deklarasiyasini, boshqa hujjatlarni, tovarlarni va (yoki) transport vositalarini tekshirish
Bojkhona rasmiylashtiruvida bojkhona organi bojkhona deklarasiyasini hamda bojkhona rasmiylashtiruvi uchun taqdim etilgan boshqa hujjatlarni, tovarni va (yoki) transport vositasini taqdim etilgan hujjatlarda kursatilgan malumotlarning tugriligini hamda ushbu hujjatlarning, tovarning va (yoki) transport vositasining bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida belgilangan talablarga muvofiqligini aniqlash maqsadida tekshiradi.
Tovar va (yoki) transport vositasi chiqarib yuborilguniga qadar bojkhona organi tovar va (yoki) transport vositasi nomining, ular ishlab chiqarilgan mamlakatning, tovar va (yoki) transport vositasi miqdori va qiymatining bojkhona deklarasiyasida kursatilgan malumotlarga hamda bojkhona rasmiylashtiruvi uchun taqdim etilgan, bojkhona maqsadlari uchun foydalanilayotgan boshqa hujjatlarga muvofiqligini aniqlash uchun zarur bojkhona tartib-taomillarini bajaradi.
28-bob. Bojkhona nazoratini amalga oshirish shakllari va tartibi
188-modda. Bojkhona nazoratining shakllari
Bojkhona nazoratining shakllari quyidagilardan iborat:
hujjatlar va malumotlarni tekshirish;
ogzaki surov;
akhborot olish;
bojkhona kuzdan kechiruvi;
tovarlarning tamgalanganligini tekshirish;
bojkhona kurigi;
shakhsiy kurik;
bojkhona identifikasiyalashi;
bojkhona kuzatuvi;
binolar va hududlarni tekshirish;
tovarlarni va transport vositalarini hisobga olish, ularni hisobga olish tizimini tekshirish hamda ushbu tovarlarni va transport vositalarini inventarizasiya qilish;
tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazorati.
189-modda. Bojkhona nazorati shakllarining qullanilishi
Bojkhona organlari bojkhona nazorati shakllarini qullashda tanlab olish prinsipiga asoslanadi va bojkhona nazoratining bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlaydigan shakllari bilan cheklanadi. Bojkhona nazorati shaklini tanlash bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan belgilanadi.
Bojkhona nazorati amalga oshirilayotganda bojkhona organlari bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishlarining oldini olish maqsadida, tekshirilishi kerak bulgan tovarlarni va transport vositalarini, yuridik va jismoniy shakhslarning hujjatlarini aniqlash, bojkhona nazorati shakllarini va ularning qullanilish hajmini tanlash uchun khavfni boshqarish tizimini qullaydi.
Bojkhona nazoratining muayyan shakllaridan ozod etish Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga va khalqaro shartnomalariga muvofiq amalga oshiriladi.
Bojkhona nazoratining ayrim shakllarini qullamaslik yoki ulardan ozod qilish yuridik va jismoniy shakhslar bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etish majburiyatidan ozod qilinganligini anglatmaydi.
Quyidagilar bojkhona kurigidan utkazilmaydi:
Uzbekiston Respublikasi Prezidentining va Uzbekiston Respublikasi sobiq Prezidentining shakhsiy bagaji;
Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati azolarining va Qonunchilik palatasi deputatlarining, Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi azolarining, Uzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari buyicha vakilining (ombudsmanning) va Uzbekiston Respublikasi diplomatik pasportlari egalarining shakhsiy bagaji, agar mazkur shakhslar khizmat vazifalarini bajarishi bilan bogliq holda bojkhona chegarasini kesib utsalar;
qonunga muvofiq boshqa mansabdor shakhslarning shakhsiy bagaji.
Chet el harbiy kemalari, jangovar va harbiy-transport havo kemalari, shuningdek uzi yurib kelayotgan harbiy tekhnikasi bojkhona kurigidan ozod qilinadi.
Bojkhona nazoratini utkazishda insonning hayoti va sogligi, hayvonlar, usimliklar uchun khavfsiz bulgan hamda tovarlarga va transport vositalariga zarar etkazmaydigan tekhnik va boshqa vositalar qullanilishi mumkin.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bojkhona nazoratini amalga oshirish maqsadida chet davlatlarning bojkhona organlari bilan hamkorlik qiladi, ular bilan uzaro yordam va akhborot almashinuvi tugrisida bitimlar tuzadi.
190-modda. Hujjatlarni va malumotlarni tekshirish
Bojkhona nazoratini amalga oshirishda bojkhona organlari taqdim etilgan, bojkhona maqsadlari uchun ahamiyatga molik hujjatlarni tekshiradi.
Taqdim etilgan hujjatlarni va malumotlarni tekshirish:
hujjatlarning asosiy rekvizitlari tuliq va tugri tuldirilganligini;
zarur imzolar va muhrlarning (elektron raqamli imzoning) mavjudligini;
tuzatishlarning tasdiqlanganganligini aniqlashni uz ichiga oladi.
Bojkhona organlariga taqdim etilgan hujjatlarda kursatilgan malumotlarning tugriligini tekshirish ularni quyidagilardan olingan malumotlar bilan solishtirish orqali amalga oshiriladi:
taqdim etilgan boshqa hujjatlar va malumotlardan olingan akhborotlar;
uchinchi shakhslardan va boshqa manbalardan olingan akhborotlar;
bojkhona nazoratining boshqa shakllarini utkazish, bojkhona statistikasi malumotlarini tahlil etish, akhborot tekhnologiyalaridan foydalangan holda malumotlarni qayta ishlash natijalari asosida olingan akhborotlar.
Bojkhona organi qushimcha malumotlarni faqat taqdim etilgan hujjatlardagi malumotlarni tekshirish maqsadida, sababini kursatgan holda talab qilib olishga haqli.
Taqdim etilgan hujjatlarni tekshirish va (yoki) qushimcha malumotlarni talab qilib olish tovarlarni chiqarib yuborishga tusqinlik qilmaydi, bundan ushbu hujjatlarning:
haqiqiy emasligi;
boshqa tovarlarga taalluqliligi;
tovarlarni chiqarib yuborish, ularni suralayotgan bojkhona rejimiga joylashtirish mumkinligi tugrisida bojkhona organi tomonidan qaror qabul qilinishiga va (yoki) bojkhona tulovlari tulanishiga tasir kursatadigan notugri malumotlarni uz ichiga olganligi ushbu Kodeks 248-moddasining turtinchi qismida belgilangan muddatlarda bojkhona organi tomonidan aniqlangan hollar mustasno.
191-modda. Ogzaki surov
Ogzaki surov bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan vakolatli shakhslardan va bojkhona nazoratini amalga oshirish uchun ahamiyatga molik holatlar tugrisida malumotlarga ega boshqa shakhslardan zarur akhborotni ogzaki shaklda, bunday surov natijalarini yozma shaklda rasmiylashtirmagan holda olishni nazarda tutadi.
192-modda. Akhborot olish
Akhborot olish bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan vakolatli shakhslardan va bojkhona nazoratini amalga oshirish uchun ahamiyatga molik holatlar tugrisida malumotlarga ega boshqa shakhslardan zarur akhborot olishni nazarda tutadi.
Akhborot olish uchun vakolatli shakhsni va boshqa shakhsni chaqirish zarur bulgan taqdirda bojkhona organi yozma shaklda khabar yuboradi.
193-modda. Bojkhona kuzdan kechiruvi
Bojkhona kuzdan kechiruvi bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan transport vositalarining bulimlarini, tovarlarning urov-idishini ochmagan, kuzdan kechirilayotgan obektlarni va ularning qismlarini bulaklarga ajratmagan va boshqa yullar bilan ularning butligini buzmagan holda tovarlarning va (yoki) transport vositalarining, khalqaro pochta va kurerlik junatmalarining hamda jismoniy shakhslar bagajining, shuningdek yuk ortilgan idishlarni, konteynerlarni, bojkhona identifikasiyalash vositalarining tashqi kurinishini kuzdan kechirish orqali amalga oshiriladi.
Bojkhona kuzdan kechiruvi bojkhona nazorati ostidagi tovarlar va (yoki) transport vositalari tugrisidagi malumotlarni, tovarlarda, yuk ortilgan idishlarda, transport vositalarida va transport vositalarining bulimlarida plombalar, muhrlar va boshqa bojkhona identifikasiyalash vositalari mavjudligini tasdiqlash maqsadida amalga oshiriladi.
Bojkhona nazorati zonasida bojkhona kuzdan kechiruvi vakolatli shakhslar ishtirokisiz utkazilishi mumkin, bundan mazkur shakhslar bojkhona kuzdan kechiruvida hozir bulish istagini bildirgan hollar mustasno.
Bojkhona kuzdan kechiruvi natijalariga kura:
tugri deklarasiyalangan taqdirda — tegishli tovarning kuzatuv hujjatlari rasmiylashtiriladi;
tovarning notugri deklarasiyalanganligi fakti aniqlangan taqdirda — bojkhona kurigi amalga oshiriladi.
194-modda. Tovarlarning tamgalanishini tekshirish
Tovarlarning tamgalanishini tekshirish tovarlarda yoki ularning qadoqlarida makhsus tamgalar, identifikasiyalash belgilari yoki tovarni belgilashning boshqa vositalari mavjudligini tekshirishni nazarda tutadi.
Bojkhona hududiga olib kiriladigan alohida tovarlar buyicha bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida ularni makhsus tamgalar, identifikasiyalash belgilari yoki tovarlarni belgilashning boshqa vositalari bilan tamgalash talabi quyilishi mumkin.
Tovarlarda ushbu moddaning ikkinchi qismida kursatilgan makhsus tamgalar, identifikasiyalash belgilari yoki tovarlarni belgilashning boshqa vositalari mavjud emasligiga, shunday tovarlari mavjudligi aniqlangan yuridik yoki jismoniy shakhs buning aksini isbotlamasa, tovarlarni bojkhona hududiga bojkhona rasmiylashtiruvisiz olib kirganlik yoki chiqarib yuborganlik faktining tasdiqlanishi deb qaraladi.
195-modda. Bojkhona kurigi
Bojkhona kurigi quyilgan plombalarni, muhrlarni yoki bojkhona identifikasiyalashining boshqa vositalarini buzgan kholda, tekshirilayotgan obektlarni va ularning qismlarini bulaklarga ajratib, demontaj qilib yoki boshqa yullar bilan ularning butligini buzib, tovarlarning uramini yoki transport vositasining yuk joylanadigan bulimini yokhud idishlarini, konteynerlarni va tovarlar bulgan yoki bulishi ehtimoli bulgan boshqa joylarni ochishni nazarda tutadi.
Bojkhona kurigi, qoida tariqasida, tovarga bojkhona deklarasiyasi qabul qilinganidan keyin deklarant hozirligida utkaziladi. Bunda tovarga bojkhona deklarasiyasi qabul qilinguniga qadar bojkhona kurigi:
bojkhona maqsadlarida tovarni identifikasiyalash;
bayon etilgan malumotlarning tugriligini aniqlash;
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik tugrisidagi mavjud akhborotni tekshirish;
tanlab tekshirish prinsipiga rioya etgan holda khavfni boshqarish tizimi asosida bojkhona nazoratini utkazish;
ushbu Kodeksning 275-moddasiga muvofiq deklarantning huquqlarini amalga oshirish zarur bulgan taqdirda utkazilishi mumkin.
Bojkhona organi mansabdor shakhslarining talabiga kura vakolatli shakhslar tovarlarning va transport vositalarining bojkhona kurigi utkazilayotganda hozir bulishi va ularga zarur kumak kursatishi shart. Vakolatli shakhslar bulmaganda kurikdan utkazilayotgan transport vositasini boshqarayotgan jismoniy shakhs vakolatli shakhs hisoblanadi.
Bojkhona organining mansabdor shakhsi bojkhona kurigini quyidagi hollarda vakolatli shakhslar ishtirokisiz, ikki nafar kholis hozirligida utkazishga haqli:
tovarlar va transport vositalari taqdim etilgan kundan keyin besh ish kuni utgach vakolatli shakhslar kelmaganda;
davlat khavfsizligiga, jamoat tartibiga, odamlarning hayoti va sogligiga, hayvonlar va usimliklarga, atrof-muhitga, madaniy boyliklarni saqlashga haqiqiy khavf mavjud bulganda va kechiktirib bulmaydigan choralar kurilishi lozim bulgan boshqa holatlarda (shu jumladan, agar tovarlar tez yonuvchan moddalar, portlash khavfi bulgan predmetlar, portlovchi, zaharlovchi, khavfli kimyoviy va biologik faol moddalar, giyohvandlik vositalari, prekursorlar, psikhotrop, zaharli, toksik, radioaktiv moddalar, yadroviy materiallar, qurol, uning uq-dorilari ekanligini kursatuvchi va boshqa shunga ukhshash tovarlar ekanligining belgilari mavjud bulsa, shuningdek, agar tovarlar uzidan nokhush hid taratsa);
tovarlar khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuborilganda;
tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona hududidan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini olib chiqishni nazarda tutuvchi bojkhona rejimi shartlarini buzgan holda ushbu hududda qoldirilganda.
Agar bojkhona deklarasiyasida bir nomdagi tovar sifatida kursatilgan tovar turkumining bir qismi bojkhona kurigidan utkazilgan bulsa, bunday kurikdan utkazish natijalari shu tovarning butun turkumiga tatbiq etilishi mumkin. Agar vakolatli shakhs kurikdan utkazish natijalari tovarning butun turkumiga tatbiq etilishi mumkin emas deb hisoblasa, tovar turkumining qolgan qismi uchun qushimcha bojkhona kurigi utkazilishini talab qilishga haqli.
Bojkhona kurigi utkazilayotganda tovarning amaldagi miqdori uni deklarasiyalashda kursatilgan tovar miqdoriga mos kelmasligi aniqlangan taqdirda, bojkhona organi bojkhona maqsadlari uchun tovarning amaldagi miqdorini mustaqil ravishda aniqlaydi.
Bojkhona kurigidan utkazish natijalari buyicha Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda dalolatnoma tuziladi. Bojkhona kurigi dalolatnomasining kuchirma nuskhasi vakolatli shakhsga topshiriladi (yuboriladi).
Ushbu modda talablariga rioya etilishi munosabati bilan yuzaga kelgan kharajatlar vakolatli shakhs zimmasida buladi.
196-modda. Shakhsiy kurik
Shakhsiy kurik bojkhona chegarasi orqali utayotgan va bojkhona nazorati zonasida yoki aeroportning khalqaro yunalishlar uchun ochiq bulgan tranzit zonasida bulgan jismoniy shakhsga nisbatan utkaziladi.
Shakhsiy kurik bojkhona hududiga olib kirish yoki ushbu hududdan olib chiqish taqiqlangan tovarlarni yokhud ushbu Kodeksda belgilangan tartibni buzgan holda olib utilayotgan tovarlarni jismoniy shakhs yonida yashirmoqda va ularni uz ikhtiyori bilan taqdim etmoqchi emas, deb takhmin qilishga asoslar bulgan taqdirda bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan amalga oshiriladi.
Shakhsiy kurikdan utkazish haqidagi qaror bojkhona organining boshligi yoki uning urnini bosuvchi shakhs tomonidan yozma shaklda qabul qilinadi.
Shakhsiy kurikdan utkazishni boshlashdan avval bojkhona organining mansabdor shakhsi:
shakhsiy kurikdan utkazish tugrisidagi qarorni jismoniy shakhsga elon qilishi;
shakhsiy kurik utkazilayotganda jismoniy shakhsni uning huquqlari bilan tanishtirishi;
jismoniy shakhsga yonida berkitilgan tovarlarni uz ikhtiyori bilan berishni taklif qilishi shart.
Jismoniy shakhs shakhsiy kurikni rad etgan taqdirda, shakhsiy kurikdan utkazish tugrisidagi qarorga shakhsiy kurikdan utkazish haqidagi qarorni elon qilgan bojkhona organi mansabdor shakhsining imzosi bilan tasdiqlangan belgi quyiladi.
Agar kurikdan utkazilayotgan shakhs bojkhona organi mansabdor shakhsining qonuniy talablarini bajarmasa yoki bajarishga qarshilik kursatsa, ushbu harakatlar mamuriy javobgarlik tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq jismoniy shakhsni mamuriy yul bilan ushlab turish uchun asos buladi.
Shakhsiy kurik sanitariya-gigiena talablariga javob beradigan alohida khonada bojkhona organining kurikdan utkazilayotgan shakhs bilan bir jinsdagi mansabdor shakhsi tomonidan khuddi shu jinsdagi ikki kholis hozirligida utkaziladi. Boshqa jismoniy shakhslarning bu khonaga kirish va shakhsiy kurikdan utkazishni kuzatish imkoniyatiga yul quyilmaydi. Kurikdan utkazilayotgan shakhsning tanasini tekshirish faqat tibbiyot khodimlari tomonidan, zarur bulganda, makhsus tibbiyot tekhnikasidan foydalangan holda amalga oshiriladi. Zarur bulganda shakhsiy kurik utkazilayotganda tarjimon jalb qilinadi.
Voyaga etmagan yoki muomalaga layoqatsiz shakhs shakhsiy kurikdan utkazilayotganida uning qonuniy vakillari (ota-onasi, farzandlikka olganlar, homiylar, vasiylar) yoki uni kuzatib boruvchi shakhslar hozir bulishga haqli.
Shakhsiy kurik kurikdan utkazilayotgan shakhs tomonidan uzida yashirib quyilgan tovarlarni topish uchun zarur bulgan doirada hamda inson shani va qadr-qimmati kamsitilishini, uning sogligi va mol-mulkiga ziyon etkazilishini istisno etadigan shaklda amalga oshiriladi.
Kurikdan utkazilayotgan shakhs yoki uning qonuniy vakili yokhud uni kuzatib boruvchi shakhs shakhsiy kurikdan utkazish jarayonida quyidagi huquqlarga ega:
bojkhona organi boshligining yoki uning urnini bosuvchi boshqa shakhsning shakhsiy kurikdan utkazish tugrisidagi qarori elon qilinishini talab qilish;
ona tilidan foydalanish, shuningdek tarjimon khizmatlaridan foydalanish;
uz huquqlari va majburiyatlari bilan tanishish;
tushuntirishlar, iltimosnomalar berish;
shakhsiy kurik bayonnomasini tuzish tugallanganidan sung u bilan tanishib chiqish va mazkur bayonnomaga kiritilishi lozim bulgan malumotlarni bayon etish;
bojkhona organining qarori, uning mansabdor shakhslari harakatlari (harakatsizligi) ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilish.
Kurikdan utkazilayotgan shakhs yoki uning qonuniy vakili yokhud uni kuzatib boruvchi shakhs qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
Kurikdan utkazilayotgan shakhs yoki uning qonuniy vakili yokhud uni kuzatib boruvchi shakhs shakhsiy kurik davomida bojkhona organi mansabdor shakhsining qonuniy talablarini bajarishi shart.
Shakhsiy kurik natijalari buyicha Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda bayonnoma tuziladi. Bayonnoma quyidagilar tomonidan imzolanadi:
bojkhona organining shakhsiy kurikni utkazgan mansabdor shakhsi;
kholislar;
shakhsiy kurikdan utkazilgan jismoniy shakhs yoki uning qonuniy vakili yokhud uni kuzatib boruvchi shakhs;
tibbiyot khodimi — kurikdan utkazilgan shakhsning tana azolari u tomonidan tekshirilganda;
shakhsiy kurikda ishtirok etgan boshqa shakhslar.
Shakhsiy kurikdan utkazilgan jismoniy shakhsga shakhsiy kurik utkazilganligi tugrisidagi bayonnomaning kuchirma nuskhasi imzo quydirib taqdim etiladi.
197-modda. Bojkhona identifikasiyalashi
Bojkhona identifikasiyalashi tovarlar, transport vositalari va hujjatlar, shuningdek bojkhona nazorati ostida bulishi lozim bulgan tovarlar turgan yoki turishi mumkin bulgan khonalar va boshqa joylarning bojkhona identifikasiyalash vositalarini qullash yuli bilan amalga oshiriladi.
Bojkhona identifikasiyalash vositalari quyidagilardan iborat:
quyilgan plombalar, muhrlar;
yozilgan raqamli, harfli tamgalar va boshqa khildagi tamgalar, identifikasiyalash belgilari;
bosilgan shtamplar;
olingan namunalar va nuskhalar;
tuzilgan tavsiflar, chizmalar;
tayyorlangan katta tasvirlar, rasmlar, fotosuratlar va videotasvirlar;
tovarning kuzatuv hujjatlari va boshqa hujjatlar;
yopishtirilgan makhsus nakleykalar va himoya moslamalari;
tovarning junatuvchi bojkhona organi tomonidan plombalar va muhrlar quyilgan, transport vositalarining yuk bulimlariga joylashtirilgan, bojkhona maqsadlari uchun zarur tovarning kuzatuv hujjatlari;
seyf-paketlarga joylashtirilgan, bojkhona maqsadlari uchun zarur bulgan hujjatlar;
qonun hujjatlariga zid bulmagan boshqa bojkhona identifikasiyalash vositalari.
Bojkhona identifikasiyalash vositalari bojkhona organlari tomonidan uzgartirilishi, olib tashlanishi yoki yuq qilinishi mumkin, bundan tovarlarning va transport vositalarining yuq qilinishi, qayta tiklab bulmaydigan tarzda yuqotilishi yoki jiddiy tarzda buzilishi haqiqiy khavfi bulgan hollar mustasno. Bojkhona organlariga bojkhona identifikasiyalash vositalari uzgartirilganligi, olib tashlanganligi yoki yuq qilinganligi tugrisida darhol khabar beriladi va haqiqiy khavf mavjudligining dalillari taqdim etiladi.
Chet davlatlarning bojkhona organlari tomonidan Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga muvofiq quyilgan plombalar, muhrlar yoki boshqa bojkhona identifikasiyalash vositalari bojkhona identifikasiyalash vositalari sifatida etirof etilishi mumkin.
Bojkhona identifikasiyalash vositalarining qullanilish va tayyorlanish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
198-modda. Bojkhona kuzatuvi
Bojkhona organlarining mansabdor shakhsi tomonidan bojkhona nazorati ostidagi tovarlar va transport vositalarini vizual kuzatish, shu jumladan tekhnik vositalar qullanilgan holda kuzatish bojkhona kuzatuvi hisoblanadi.
199-modda. Binolar va hududlarni tekshirish
Binolar va hududlarni tekshirish bojkhona nazorati ostida bulgan, shu jumladan shartli ravishda chiqarib yuborilgan tovarlarning va transport vositalarining bojkhona omborlarida, boj olinmaydigan savdo dukonlari binolarida, shuningdek bojkhona tartib-taomillari va rejimlari shartlariga muvofiq tovarlar va transport vositalari turishi lozim bulgan shakhslarda tovarlar va transport vositalari borligini tasdiqlash maqsadida bojkhona organining mansabdor shakhsi tomonidan amalga oshiriladigan harakatdir.
200-modda. Tovarlarni va transport vositalarini hisobga olish, hisobga olish tizimini tekshirish hamda ularni inventarizasiya qilish
Bojkhona chegarasidan olib utilayotgan va (yoki) bojkhona nazorati ostida bulgan barcha tovarlar va transport vositalari bojkhona organlari tomonidan hisobga olinishi kerak.
Tegishli bojkhona rejimlari shartlariga rioya etilishi uchun masul bulgan yuridik va jismoniy shakhslar ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan tovarlarning va transport vositalarining hisobini yuritishi hamda bojkhona organlariga Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda hisobot taqdim etishi shart.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida kursatilgan yuridik va jismoniy shakhslar tomonidan amalga oshiriladigan tovarlarni va transport vositalarini hisobga olish tizimini tekshirish bojkhona organlari tomonidan quyidagi hollarda qullanilishi mumkin:
shakhs bojkhona rasmiylashtiruvining soddalashtirilgan tartib-taomillarini qullash tugrisida ariza berganda;
hisobga olinishi lozim bulgan tovarlar shartli ravishda chiqarib yuborilganda;
bojkhona brokerlarining, bojkhona tashuvchilarining, shuningdek ayrim bojkhona rejimlari doirasida faoliyat yuritayotgan va (yoki) tovarlarni bojkhona nazorati ostida saqlash buyicha khizmatlar kursatayotgan shakhslarning faoliyati nazorat qilinayotganda;
bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar va (yoki) transport vositalariga nisbatan vakolatli shakhs tekshirilayotganda.
Bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni va transport vositalarini inventarizasiya qilish bojkhona organi boshligining yoki uning urnini bosuvchi shakhsning qaroriga kura bojkhona organining mansabdor shakhslari tomonidan amalga oshiriladi.
Bojkhona organlari tegishli bojkhona rejimlari shartlariga rioya etilishi uchun javobgar bulgan yuridik va jismoniy shakhslar tomonidan utkazilgan tovarlar va transport vositalari inventarizasiyasi natijalaridan foydalanishi mumkin.
201-modda. Tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazorati
Bojkhona organlari tovarlar chiqarib yuborilganidan keyin, basharti bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilgan deb takhmin qilish uchun etarli va tasdiqlangan asoslar mavjud bulsa, bojkhona nazoratini amalga oshirishga haqli.
Tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazorati amalga oshirilayotganda bojkhona organlari tovarlarning borligini tekshirishga, ularni qayta bojkhona kurigidan utkazishga, bojkhona deklarasiyasida kursatilgan malumotlarni qayta tekshirishga, hujjatlarni hamda ushbu tovarlar bilan amalga oshiriladigan tashqi iqtisodiy operasiyalarga va undan keyingi tijorat operasiyalariga taalluqli akhborotni tekshirishga haqli. Tekshiruv mazkur operasiyalarga bevosita yoki bilvosita aloqador yokhud zarur hujjatlarga ega bulgan yuridik va jismoniy shakhslar joylashgan erlarda utkazilishi mumkin.
Tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazoratini utkazish uchun bojkhona organi boshligining yoki uning urnini bosuvchi shakhsning tekshiruv maqsadi, uni utkazish muddatlari, tekshiruvchi bojkhona organi mansabdor shakhslarining tarkibi va tekshirilayotgan davr kursatilgan qarori asos buladi.
Tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazorati ayni bir kontrakt (shartnoma, kelishuv) buyicha kupi bilan bir marta utkazilishi mumkin.
Tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojkhona nazorati hamda bojkhona tulovlarini qushimcha hisoblash tovarlarning bojkhona nazorati ostida bulishi tugagan paytdan etiboran bir yil ichida amalga oshirilishi mumkin.
202-modda. Bojkhona nazorati amalga oshirilayotganda mutakhassisni va ekspertni jalb qilish
Zarur hollarda, bojkhona nazorati amalga oshirilayotganda, shu jumladan tekhnik vositalarni qullagan holda amalga oshirilayotganda muayyan harakatlarni bajarishda ishtirok etish va kumaklashish uchun makhsus bilim va kunikmalarga ega, manfaatdorligi bulmagan mutakhassis yoki ekspert jalb qilinishi mumkin.
Mutakhassisni yoki ekspertni jalb qilish bojkhona organining yokhud vakolatli shakhsning tashabbusi bilan amalga oshiriladi.
Mutakhassis va ekspert:
uz ishtirokida bajariladigan harakatlar predmetiga taalluqli materiallar bilan tanishishga;
tegishli harakatlarning predmetiga taalluqli savollarni shunday harakatlar ishtirokchilariga berishga;
uzi ishtirok etgan harakatlarning amalga oshirilishi natijalari buyicha rasmiylashtiriladigan hujjatlar bilan tanishishga va uzi bajaradigan harakatlar yuzasidan shunday hujjatlarga kiritilishi lozim bulgan bayonotlar qilishga va tushuntirishlar berishga haqli.
Mutakhassis va ekspert makhsus bilim va kunikmalar talab etiladigan harakatlarda ishtirok etishi, uzi bajaradigan harakatlar yuzasidan tushuntirishlar berishi, mazkur harakatlarning bajarilganligi faktini, ularning mazmuni va natijalarini uz imzosi bilan tasdiqlashi shart.
Bojkhona nazoratini utkazish buyicha harakatlarni amalga oshirishga jalb qilinganda mutakhassis yoki ekspert tomonidan olingan, davlat sirini yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni uz ichiga olgan akhborot u tomonidan oshkor etilmasligi, boshqa maqsadlarda ishlatilmasligi, uchinchi shakhslarga berilmasligi kerak, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona nazoratiga mutakhassisni jalb qilish bilan bogliq kharajatlar urni:
mutakhassis bojkhona organining tashabbusi bilan jalb qilingan taqdirda — bojkhona organi tomonidan;
mutakhassis vakolatli shakhsning tashabbusi bilan jalb qilingan taqdirda — vakolatli shakhs tomonidan qoplanadi.
29-bob. Khavfni boshqarish tizimi
203-modda. Khavfni boshqarish tizimining qullanilishi
Bojkhona nazoratidan utkazilishi lozim bulgan tovarlarni va transport vositalarini, hujjatlarni va shakhslarni aniqlash, shunday tovarlarga, transport vositalariga, hujjatlarga va shakhslarga nisbatan qullaniladigan bojkhona nazoratini utkazish shakllarini va darajasini belgilash uchun bojkhona organlari khavfni boshqarish tizimini qullaydi.
Khavfni boshqarish tizimining qullanilish strategiyasi va taktikasini, akhborot yigish va uni qayta ishlash, khavfni tahlil qilish va baholash, khavfni boshqarishga doir chora-tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga oshirish tartibini Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi belgilaydi.
Khavfni boshqarish tizimining qullanilish maqsadi quyidagilardan iborat:
bojkhona organlarining vakolatlari doirasida davlat khavfsizligini, insonning hayoti va sogligini himoya qilish, atrof-muhitni muhofaza qilish chora-tadbirlarini taminlash;
yuqori khavfga ega bulgan sohalarga etiborni jamlash va bojkhona organlari tasarrufidagi mavjud resurslardan samarali foydalanilishini taminlash;
tovarlar bojkhona chegarasi orqali olib utilayotganda bojkhona operasiyalarining utkazilishini tezlashtirish;
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishlarining:
a) turgun khususiyatga ega bulgan;
b) bojkhona tulovlarini tulashdan bosh tortish bilan bogliq bulgan;
v) rioya etilishini taminlash bojkhona organlari zimmasiga yuklatilgan boshqa turdagi bojkhona nazoratiga dakhldor bulgan kurinishlarini aniqlash, prognoz qilish va ularning oldini olish.
204-modda. Khavfni boshqarish tizimida qullaniladigan asosiy tushunchalar
Khavfni boshqarish tizimida quyidagi asosiy tushunchalar qullaniladi:
khavf — bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilmasligi ehtimolining darajasi;
aniqlangan khavf — bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzish sodir etilganligidan va bojkhona organlari ushbu holat tugrisida malumotga ega ekanligidan dalolat beruvchi fakt;
potensial khavf — aniqlanmagan, lekin uning yuzaga kelishi uchun sharoitlar mavjud bulgan khavf;
khavf indikatorlari — oldindan belgilangan kursatkichlarga ega muayyan mezonlar bulib, ulardan ogish yoki ularga mos kelish nazorat obektini tanlashni amalga oshirish imkonini beradi;
khavf profili — khavf sohasi, khavf indikatorlari tugrisidagi malumotlar yigindisi, shuningdek khavfning oldini olish yoki uni imkon qadar kamaytirish buyicha zarur choralarni kurish tugrisidagi kursatmalar;
khavf sohasi — khavf tahlilining ayrim guruhlarga bulingan obektlari bulib, ularga nisbatan bojkhona nazoratining alohida shakllari yoki majmui qullanilishi, shuningdek ularning samaradorligini oshirish talab etiladi;
khavfni baholash — khavfning yuzaga kelishi ehtimolini va u yuzaga kelganda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining buzilishi oqibatlarini muntazam ravishda aniqlab borish;
yashiruvchi tovarlar — khavf tovarlari urniga deklarasiyalanishi ehtimoli etarli darajada bulgan tovarlar;
khavf tovarlari — khavf aniqlangan yoki potensial khavf mavjud bulgan bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan tovarlar;
khavf darajasi — khavfning yuzaga kelishining ehtimoliga va uning mumkin bulgan oqibatlariga bogliq tarzda aniqlanadigan khavfning holati;
khavf tahlili — bojkhona organlarida mavjud bulgan akhborotdan khavfning yuzaga kelishi holatlari va shart-sharoitlarini aniqlash, ularni identifikasiyalash va bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilmasligining ehtimol tutilgan oqibatlarini baholash maqsadida muntazam ravishda foydalanish;
khavfni boshqarish — khavfning oldini olish va ularni imkon qadar kamaytirish, ularning qullanilish samaradorligini baholash, shuningdek bojkhona operasiyalarining bajarilishi ustidan nazorat qilish buyicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalda bajarishni, bojkhona organlarida mavjud bulgan akhborotning uzluksiz yangilanishini, tahlil etilishini va qayta kurib chiqilishini nazarda tutuvchi doimiy ishlar.
205-modda. Khavf tahlili obektlari
Khavf tahlili obektlari jumlasiga quyidagilar kiradi:
bojkhona nazorati ostida bulgan yokhud erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirilgan tovarlar;
tijorat uchun foydalaniladigan transport vositalari;
oldi-sotdi yoki ayirboshlashga doir tashqi iqtisodiyot kontraktlarida (shartnomalarida, kelishuvlarida), tovarlarga egalik qilish, ulardan foydalanish va (yoki) ularni tasarruf etish huquqiga oid bitimlarda yokhud boshqa hujjatlarda kursatilgan malumotlar;
tovarning kuzatuv hujjatlarida va boshqa hujjatlarda kursatilgan malumotlar;
bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarga nisbatan vakolatga ega bulgan shakhslarning faoliyati;
bojkhona nazorati shakllari qullanilishining natijalari.
206-modda. Dastlabki malumotni taqdim etish
Khavfni boshqarish tizimini qullashda tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari, tashuvchilar, bojkhona ishi sohasida lisenziyalarga va rukhsatnomalarga ega bulgan shakhslar tomonidan yuk, yulovchilar, transport vositalari tugrisida dastlabki tarzda taqdim etilgan akhborotdan foydalaniladi.
Bojkhona organlari Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga muvofiq chet davlatlarning bojkhona organlari va khalqaro tashkilotlar bilan dastlabki akhborot almashinuvini amalga oshiradi.
207-modda. Bojkhona organlari tomonidan khavfni baholash va boshqarish
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bojkhona ishi sohasida huquqbuzarliklar sodir etilganligi tugrisidagi, shu jumladan tekshiruvlar amalga oshirilishi bosqichida turgan, shuningdek prosessual qaror qabul qilingan barcha huquqbuzarlik faktlari haqidagi statistik va tezkor akhborotni tuplaydi, umumlashtiradi hamda tahlil qiladi.
Khavf profillari va ularni aniqlash hamda qullash muddatlari, mezonlari Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Khavf profillaridan bojkhona nazorati utkazilayotganda bojkhona nazorati shakllarini qullash uchun bojkhona organlari tomonidan foydalaniladi va ular tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishni cheklash uchun asos bula olmaydi.
Eng kam yoki eng kup khavf toifasiga kiritish, shuningdek bojkhona tartib-taomillari ayrim turlarining hamda bojkhona nazorati ayrim shakllarining qullanilish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan manfaatdor davlat organlari va boshqa tashkilotlar bilan birgalikda belgilanadi.
Khavfning belgilangan profillari va indikatorlari tarkibi bojkhona organlari tomonidan foydalanish uchun muljallangan bulib, u makhfiy akhborotdir va boshqa shakhslarga oshkor etilishi mumkin emas, bundan qonun hujjatlarida belgilangan hollar mustasno.
30-bob. Bojkhona ekspertizasi
208-modda. Bojkhona ekspertizasi tushunchasi va maqsadi
Bojkhona ekspertizasi tovarlarni identifikasiyalashga qaratilgan hamda ekspert tomonidan fan, tekhnika, sanat yoki hunarmandchilik sohasidagi makhsus bilimlar asosida tadqiqotlar utkazish va khulosa berishdan iborat prosessual harakatdir.
Bojkhona ekspertizasining maqsadi tovarlarni:
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq tovarning tasniflanishi tugri bulishini nazorat qilish uchun;
ularni qayta ishlash mahsulotlarida;
intellektual mulkka bulgan huquqlarga rioya etilishi uchun identifikasiyalashdan iboratdir.
209-modda. Tadqiqot obektlari
Tovarlar (tovarning namunalari va nuskhalari), bojkhona deklarasiyasida va boshqa hujjatlarda tovarlar tugrisida kursatilgan malumotlar, identifikasiyalash belgilari tadqiqot obektlaridir.
Tadqiqot obektlari, agar ularning ulchamlari va khossalari bunga imkon bersa, uralgan va muhrlangan tarzda ekspertga beriladi.
Tadqiqot obektini ekspertning ish joyiga etkazish imkoni bulmagan taqdirda, bojkhona ekspertizasini tayinlagan organ unga mazkur obektga moneliksiz borib kurish va uni tadqiq etish imkoniyatini taminlaydi.
210-modda. Bojkhona organlarining ekspert muassasasi
Bojkhona organlarining ekspert faoliyatini amalga oshirish uchun tashkil etilgan makhsus bojkhona muassasasi bojkhona organlarining ekspert muassasasidir.
Bojkhona organlarida bojkhona ekspertizasini tashkil qilish, amalga oshirish, bojkhona ekspertlarini kasbiy tayyorlash va ikhtisoslashtirish bojkhonaning ekspert amaliyotiga yagona ilmiy-uslubiy yondashuv asosida amalga oshiriladi.
211-modda. Tovarning namunalarini yoki nuskhalarini tanlab olish
Quyidagilar tovarning namunalarini yoki nuskhalarini tanlab olish huquqiga ega:
bojkhona organining mansabdor shakhsi, u bojkhona nazoratini utkazayotganda;
boshqa nazorat qiluvchi davlat organlarining mansabdor shakhslari, ular qonun hujjatlarida uz zimmalariga yuklatilgan vazifalarni bajarayotganda yoki vakolatli shakhs.
Vakolatli shakhs yoki boshqa nazorat qiluvchi davlat organlarining mansabdor shakhslari tomonidan tovarning namunalari yoki nuskhalari tanlab olinayotganda bojkhona organlarining mansabdor shakhslari hozir bulishga haqli.
Tovarning namunalarini yoki nuskhalarini tanlab olishga quyidagi hollarda yul quyilmaydi, agar shunday tanlab olish:
bojkhona nazorati utkazilishini qiyinlashtiradigan bulsa;
tovar tavsiflarini uzgartiradigan bulsa.
Tovarning namunalarini yoki nuskhalarini tanlab olish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
212-modda. Ekspert
Khulosa berish uchun bojkhona organlarining mansabdor shakhsi, ilm-fan, tekhnika, sanat yoki hunarmandchilik sohasida makhsus bilimlarga ega, belgilangan tartibda ekspert sifatida tayinlangan boshqa tashkilotning khodimi ekspert sifatida ish yuritishi mumkin. Boshqa tashkilotning khodimi bojkhona ekspertizasini tayinlagan organ tomonidan mazkur tashkilotga berilgan topshiriqni bajarish tartibida bojkhona ekspertizasini amalga oshiradi.
Ekspert tadqiqotda faqat uziga topshirilgan bojkhona ekspertizasi predmetiga taalluqli va khulosa berish uchun ahamiyatga molik masalalar buyicha ishtirok etadi.
Ekspert bojkhona ekspertizasini amalga oshirayotganda bojkhona ekspertizasini tayinlagan organdan, ekspertiza yakunidan manfaatdor taraflardan va boshqa shakhslardan mustaqildir.
Ekspert utkazilgan tadqiqotlar natijalariga asoslanib khulosa beradi.
Bojkhona ekspertizasini tayinlagan organ tomonidan, shuningdek boshqa davlat organlari, yuridik va jismoniy shakhslar tomonidan ekspertga biror taraf foydasiga yoki bojkhona ekspertizasining yakunidan manfaatdor boshqa shakhslar foydasiga khulosa olish maqsadida tasir kursatishga yul quyilmaydi.
213-modda. Ekspertning huquq va majburiyatlari
Ekspert:
bojkhona ekspertizasining predmetiga taalluqli bulgan materiallar bilan tanishish;
tovarlar va hujjatlarni kuzdan kechirish;
bojkhona ekspertizasini utkazish uchun zarur bulgan qushimcha materiallar taqdim etilishi, shuningdek bojkhona ekspertizasini utkazishga boshqa ekspertlar jalb qilinishi haqida iltimosnomalar berish;
uz khulosasida nafaqat uz oldiga quyilgan masalalar buyicha, balki bojkhona ekspertizasi predmetiga taalluqli bulgan va bojkhona ishi uchun ahamiyatga molik boshqa masalalar buyicha ham natijalarni bayon qilish huquqiga ega.
Ekspert:
uziga taqdim etilgan tekshirish obektlarining har tomonlama va tuliq tekshiruvini utkazishi, uz oldiga quyilgan masalalar yuzasidan belgilangan muddatda asoslangan va kholisona khulosa berishi;
bojkhonaga oid huquqbuzarlik tugrisidagi ishni yuritayotgan yoki kurib chiqayotgan bojkhona organi mansabdor shakhsining chaqiruvi buyicha uzi bergan khulosasiga tushuntirishlar berish yoki uni tuldirish uchun hozir bulishi;
bojkhona nazoratini utkazishda bojkhona organining talabiga kura ishtirok etishi;
bojkhona ekspertizasi utkazilishi munosabati bilan uziga malum bulib qolgan malumotlarni oshkor etmasligi;
taqdim etilgan tekshirish obektlarining butligini taminlashi shart.
Ekspert qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ega bulishi va uning zimmasida uzga majburiyatlar ham bulishi mumkin.
214-modda. Bojkhona ekspertizasi tayinlanayotganda va utkazilayotganda vakolatli shakhsning huquqlari
Bojkhona ekspertizasi tayinlanayotganda va utkazilayotganda vakolatli shakhs:
bojkhona ekspertizasi natijalari ustidan shikoyat qilish;
ekspert khulosasini olish uchun qushimcha masalalarni kiritish haqida iltimosnoma berish;
bojkhona organlarining va boshqa nazorat qiluvchi davlat organlarining mansabdor shakhslari tomonidan tovardan namunalar yoki nuskhalar tanlab olinayotganda hozir bulish;
ekspertning khulosasi bilan tanishish va bunday khulosaning kuchirma nuskhasini olish;
bojkhona ekspertizasini utkazish haqida iltimosnoma berish huquqiga ega.
Vakolatli shakhsning iltimosnomasi qanoatlantirilgan taqdirda bojkhona organi tegishli qaror qabul qiladi. Iltimosnomani qanoatlantirish rad etilganligi tugrisida bojkhona organining mansabdor shakhsi uch ish kuni ichida vakolatli shakhsga rad etish sabablarini kursatgan holda yozma shaklda khabar qiladi.
215-modda. Bojkhona ekspertizasini utkazish asoslari va muddatlari
Bojkhona ekspertizasini utkazish asoslari quyidagilardan iborat:
bojkhona organlari mansabdor shakhslarining bojkhona ekspertizasini utkazish tugrisidagi yozma murojaati;
surishtiruvchining, tergovchining, prokurorning yoki sudyaning qarori, sud ajrimi.
Bojkhona ekspertizasi quyidagi hollarda utkaziladi:
bojkhona nazorati amalga oshirilayotganda tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvini utkazish jarayonida;
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga binoan tovarning tasniflanishi buyicha dastlabki qaror qabul qilishda;
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishining tasdiqlangan faktlari bulganda.
Bojkhona ekspertizasi bojkhona organining binosida yoki, agar bu tekshiruv khususiyatiga kura zarur bulsa yokhud ekspertiza obektini bojkhona organining binosiga etkazib berish imkoni bulmasa, boshqa joylarda utkaziladi.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilgan hollarda bojkhona ekspertizasini utkazish muddati uttiz kundan oshmasligi lozim.
Bojkhona ekspertizasining murakkablik darajasini aniqlashda quyidagi mezonlarni hisobga olish kerak:
obektning kupligi (tekshiruvga taqdim etilgan uchtadan ortiq obekt yoki ikki yuz varaqdan ortiq ish materiallari);
quyilgan masalalarning kupligi (tekshiruvlar utkazilishini talab etuvchi uchtadan ortiq masala);
quyilgan masalalarni hal etish uchun tajribalar utkazishda tekhnologik reglamenti besh ish kunidan ortiq bulgan, kup mehnat talab etadigan usullarni va murakkab asbobsozlik vositalarini qullash ehtiyoji;
quyilgan masalalarni hal etish uchun yangi hisob-kitob modellarini va tekshiruvning khususiy uslublarini ishlab chiqish zarurati;
ekspertizaning komissiyaviy, kompleks yoki takroriy deb hisoblanishi;
bojkhona laboratoriyasi hududidan tashqarida turgan obektlarning bojkhona kuzdan kechiruvi utkaziladigan joyga chiqish yokhud tekshiruvni boshqa muassasalarning bazasida utkazish zarurati;
boshqa tashkilotlarning ekspertlarini hamda ekspert muassasalarini jalb qilish zarurati.
Bojkhona ekspertizalarini utkazishning eng kup muddatlari ularning murakkablik darajasiga kura turt toifaga bulish orqali belgilanadi:
birinchi toifa — bitta ham murakkablik darajasiga ega bulmagan ekspertizalar, ularni utkazish uchun uch ish kunigacha bulgan muddat talab etiladi;
ikkinchi toifa — hech bulmaganda bitta murakkablik darajasiga ega bulgan ekspertizalar, ularni utkazish uchun besh ish kunigacha bulgan muddat talab etiladi;
uchinchi toifa — kamida ikkita murakkablik darajasiga ega bulgan ekspertizalar, ularni utkazish uchun un ish kunigacha bulgan muddat talab etiladi;
turtinchi toifa — kamida turtta murakkablik darajasiga ega bulgan uta murakkab ekspertizalar, ularni utkazish uchun yigirma ish kunigacha bulgan muddat talab etiladi.
Bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirishda majburiy tartibda bojkhona ekspertizasi utkaziladigan tovarlar ruykhati khavfni boshqarish tizimini qullagan holda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan tasdiqlanadi.
216-modda. Qushimcha va takroriy bojkhona ekspertizalari
Qushimcha bojkhona ekspertizasi birinchi (avvalgi) bojkhona ekspertizasi khulosasida mavjud bulgan kamchiliklarni tuldirish uchun tayinlanadi va usha ekspertning uzi yoki boshqa ekspert yokhud ekspertlar komissiyasi tomonidan utkaziladi.
Khulosa asoslanmaganda yoki uning tugriligi shubha tugdirganda yokhud uning asosidagi dalillar haqiqiy emas deb topilganda takroriy bojkhona ekspertizasi tayinlanadi. Birinchi (avvalgi) bojkhona ekspertizasining khulosasi ustidan vakolatli shakhs yoki boshqa manfaatdor shakhs tomonidan shikoyat qilinganda, shuningdek prokuror tomonidan protest keltirilganda ham takroriy bojkhona ekspertizasi tayinlanishi mumkin.
Takroriy bojkhona ekspertizasini tayinlashda ekspertning (ekspertlar komissiyasining) oldiga avval qullanilgan tekshiruv uslublarining ilmiy asoslanganligi tugrisidagi masala quyilishi mumkin.
Takroriy bojkhona ekspertizasini tayinlash tugrisidagi qarorda takroriy bojkhona ekspertizasini tayinlagan organning birinchi (avvalgi) bojkhona ekspertizasining khulosasidan noroziligi sabablari keltirilishi kerak.
Takroriy bojkhona ekspertizasini utkazish boshqa ekspertga yoki ekspertlar komissiyasiga topshiriladi. Birinchi (avvalgi) bojkhona ekspertizasini utkazgan ekspert (ekspertlar komissiyasi) takroriy bojkhona ekspertizasi utkazilayotganda hozir bulishi va tushuntirishlar berishi mumkin, lekin tekshiruvda va khulosa tuzishda ishtirok etmaydi.
217-modda. Ekspertlar komissiyasi tomonidan bojkhona ekspertizasini utkazish
Bojkhona ekspertizasi bitta (komissiyaviy bojkhona ekspertizasi) yoki turli ekspert mutakhassisliklarining (kompleks bojkhona ekspertizasi) bir nechta eksperti tomonidan utkazilishi mumkin.
Bojkhona ekspertizasini ekspertlar komissiyasi tomonidan utkazish bojkhona ekspertizasini tayinlagan organ tomonidan belgilanadi.
Bojkhona ekspertizasini utkazish topshirilgan ekspertlar komissiyasi uz oldiga quyilgan masalalarni hal qilish zaruratidan kelib chiqqan holda bulajak tekshiruvlarning maqsadi, ketma-ketligi va hajmini kelishib oladi.
Bojkhona ekspertizasini utkazish topshirilgan ekspertlar komissiyasi tarkibidagi har bir ekspert tekshiruvlarni mustaqil ravishda va alohida utkazadi, shakhsan uzi va komissiyaning boshqa azolari tomonidan olingan natijalarni baholaydi hamda ilm-fan, tekhnika, sanat yoki hunarmandchilik sohasidagi uz makhsus bilimlari doirasida quyilgan masalalar yuzasidan khulosalarni shakllantiradi.
Ekspertlar komissiyasi tarkibiga kiritilmagan shakhslar tomonidan tekshiruvlarning tuliq yoki qisman utkazilishiga yul quyilmaydi.
Komissiyaviy bojkhona ekspertizasini utkazishda ekspertlarning har biri tuliq hajmda tekshiruvlar utkazadi va ular olingan natijalarni birgalikda tahlil etadi.
Utkazilgan tekshiruvlar natijalari buyicha ekspertlar birgalikdagi khulosani tuzadi va imzolaydi.
Ekspertlar orasida kelishmovchiliklar yuzaga kelgan taqdirda ularning har biri kelishmovchiliklarga sabab bulgan barcha yoki ayrim masalalar buyicha alohida khulosa beradi.
Bojkhona ishi uchun ahamiyatga molik vaziyatlarni bilimlarning turli sohalarini qullagan holda bir nechta tekshiruv utkazish yuli bilangina aniqlash mumkin bulgan hollarda kompleks bojkhona ekspertizasi tayinlanadi.
Kompleks bojkhona ekspertizasini utkazishda ekspertlarning har biri uz vakolatlari doirasida tekshiruvlar utkazadi. Kompleks bojkhona ekspertizasining khulosasida har bir ekspert qanday tekshiruvlarni qanday hajmda utkazganligi, shakhsan u qanday faktlarni aniqlaganligi hamda qanday khulosalarga kelganligi kursatiladi. Ekspertlarning har biri kompleks bojkhona ekspertizasi khulosasining uzi tomonidan olib borilgan tekshiruvlar aks etgan qismini imzolaydi va ular uchun javobgar buladi.
Olingan natijalarga baho berish va ushbu khulosani (khulosalarni) shakllantirish uchun vakolatli bulgan ekspertlar umumiy khulosa (khulosalar) beradilar. Agar ekspertlar komissiyasining yakuniy khulosasi yoki uning bir qismi uchun ekspertlardan biri (ayrim ekspertlar) tomonidan aniqlangan faktlar asos bulsa, bu haqda kompleks bojkhona ekspertizasining khulosasida kursatib utilishi kerak.
Ekspertlar orasida kelishmovchiliklar yuzaga kelgan taqdirda ularning har biri kelishmovchiliklarga sabab bulgan barcha yoki ayrim masalalar buyicha alohida-alohida kompleks bojkhona ekspertizasi khulosasini beradi.
31-bob. Tovarlarni va transport vositalarini bojkhona nazorati ostida tashish
218-modda. Tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona nazorati ostida tashish talablari hamda shartlari
Bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar va (yoki) transport vositalari junatuvchi bojkhona organidan tovar kelib tushadigan bojkhona organiga ushbu tovarlarni va (yoki) transport vositalarini tashish uchun qabul qilgan tashuvchining javobgarligi ostida tashiladi.
Tovar kelib tushadigan bojkhona organiga topshirilishi lozim bulgan hujjatlar qaysi tovarlarga va (yoki) transport vositalariga tegishli bulsa, usha tovarlar va (yoki) transport vositalari bilan bir khil tartibda etkazib beriladi va taqdim qilinadi.
Bojkhona nazorati ostida tashiladigan tovarlar va (yoki) transport vositalari:
tovar kelib tushadigan bojkhona organiga junatuvchi bojkhona organi belgilagan muddatlarda va yunalishlar buyicha, agar ular ushbu moddaning oltinchi qismiga muvofiq belgilangan bulsa, tashuvchi tomonidan etkazib berilishi;
tovar kelib tushadigan bojkhona organiga taqdim etilishi;
tabiiy eskirish yoki normal tashish va saqlash sharoitlarida kamayish oqibatidagi uzgarishlarni istisno etganda, uzgarmas holatda qolishi hamda tashishdan boshqa biror maqsadda foydalanilmasligi lozim.
Tovar kelib tushadigan bojkhona organiga tovarlarni etkazib berishning eng kup muddati quyidagi hisob-kitob bilan belgilanadigan muddatdan oshmasligi kerak:
havo transporti uchun — uch kalendar kundan;
avtomobil va suv transporti uchun — un kalendar kundan;
temir yul transporti uchun — ikki ming kilometr uchun uttiz kalendar kundan.
Bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovarlar uchun etkazib berish muddati tashuvchining arizasidan, tovarlarni tashishning odatiy muddatidan, transport vositasining turi va imkoniyatlaridan, arizachi tomonidan belgilangan harakat yunalishi va boshqa tashish shartlaridan kelib chiqqan holda, ushbu moddaning turtinchi qismida belgilangan muddat doirasida junatuvchi bojkhona organi tomonidan belgilanadi.
Bojkhona nazorati ostida turgan ayrim tovarlarni bojkhona hududi buylab tashish yunalishlari Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Vakolatli shakhsning yoki tashuvchining asoslangan suroviga kura oraliq bojkhona organi tovarlarni tovar kelib tushadigan bojkhona organiga etkazib berishning dastlab belgilangan muddatini uzaytiradi.
Avtomobil transportida tashilayotganda bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni hamda bojkhona nazorati ostida turmagan boshqa tovarlarni bitta transport vositasiga joylashtirishga yul quyilmaydi.
Tovarlarning ayrim turlarini tashiyotgan tashuvchilar uchun qonun hujjatlari bilan qushimcha talablar belgilanishi mumkin.
219-modda. Tashuvchining huquq va majburiyatlari
Tashuvchi quyidagi hollarda tovarlarni va (yoki) transport vositalarini tashish uchun qabul qilmaslikka haqli, agar:
tovarning kuzatuv hujjatlari belgilangan tartibni buzgan holda rasmiylashtirilgan bulsa;
transport vositasiga va tovarlar uroviga quyilgan bojkhona identifikasiyalash vositalari tashilayotgan tovarlarga ana shunday taminlov choralarini buzmasdan tegish imkoniyatini istisno etmasa.
Tashuvchi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
Bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni bojkhona hududi buylab tashish chogida tashuvchi:
tovarlarning, plombalarning va muhrlarning, yoki, agar foydalanilgan bulsa, boshqa bojkhona identifikasiyalash vositalarining butligini taminlashi;
bojkhona organlarining rukhsatisiz tovarlar bilan yuk operasiyalarini utkazishga yul quymasligi, bundan ushbu Kodeks 225-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan hollarda tovarni tushirib boshqa transport vositasiga qayta yuklash mustasno;
tashiladigan tovarlarni bojkhona nazorati zonasiga joylashtirishi;
transport vositalarini tegishli tekhnik holatda saqlashi va ushbu Kodeksning 227-moddasiga muvofiq bojkhona nazorati ostidagi tovarlarni tashish uchun transport vositalarining jihozlanishiga doir talablarga mosligini taminlashi;
tabiiy eskirish yokhud normal tashish va saqlash sharoitlarida kamayish oqibatidagi uzgarishlarni istisno etganda, tovarlarni va (yoki) transport vositalarini uzgarmas holatda, boshqa biror maqsadda foydalanmasdan etkazib berishi;
tovarlar yuqolganda yoki bojkhona organlarining roziligisiz boshqa shakhslarga berib yuborilgan taqdirda bojkhona tulovlarini tulashi shart.
Belgilangan joyga etib kelgandan sung tashuvchi bojkhona organini yozma ravishda khabardor qilmasdan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini tukhtash joylarida qarovsiz qoldirishga, tukhtash joyini uzgartirishga, yulovchilarni tushirib yuborishga, tovarlar bilan biror-bir yuk va urov-joylov operasiyasini bajarishga, bojkhona identifikasiyalash vositalarini uzgartirishga, olib tashlashga yoki yuq qilishga haqli emas.
Tashuvchining zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
220-modda. Tovarni etkazib berishning nazorat hujjati
Tovarni bojkhona nazorati ostida etkazib berish ustidan nazorat tovarni etkazib berishning nazorat hujjati yordamida amalga oshiriladi.
Tovarni etkazib berishning nazorat hujjati bojkhona hududi buylab bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovar tugrisidagi malumotlarni uz ichiga olgan, tovar kelib tushadigan bojkhona organigacha etkazib berilganligi nazoratini bojkhona organlari tomonidan amalga oshirish uchun zarur bulgan hujjatdir.
Tovarni etkazib berishning nazorat hujjati bir yoki bir nechta tovarning kuzatuv hujjatlari buyicha tashiladigan tovarning har bir turkumi yoki tovarlarning bir nechta turkumi uchun rasmiylashtiriladi.
Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan hollarda, tovarni etkazib berishning nazorat hujjati sifatida mazkur shartnomalarda belgilangan hujjatlardan foydalaniladi.
221-modda. Bojkhona nazorati ostida tashiladigan tovarlar va transport vositalari hamda ularning hujjatlariga identifikasiyalash vositalarining qullanilishi
Junatuvchi bojkhona organi bojkhona hududi buylab bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovarning va (yoki) transport vositasining bojkhona identifikasiyalanishini taminlaydi, tovar kelib tushadigan bojkhona organi esa quyilgan bojkhona identifikasiyalash vositalarining mavjudligini va butligini tekshiradi. Oraliq bojkhona organlari va tovar kelib tushadigan bojkhona organlari tovarning kuzatuv hujjatlariga bojkhona identifikasiyalashining yangi vositalari quyilganligi tugrisida qaydlar quyib chiqishi mumkin.
Bojkhona identifikasiyalash vositalari transport vositasiga yoki alohida yuk urinlariga quyilishi mumkin.
Bojkhona hududi buylab bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona identifikasiyalashining asosiy usuli ularga plombalar va muhrlar bosishdan iborat. Plombalar va muhrlarni quyish imkoni bulmagan taqdirda, ushbu Kodeksning 197-moddasida nazarda tutilgan bojkhona identifikasiyalashining boshqa vositalari qullaniladi.
Agar chet davlatlar bojkhona organlarining identifikasiyalash vositalari ushbu Kodeks 227-moddasining birinchi qismida belgilangan talablarga mos emas deb topilsa, junatuvchi bojkhona organi tovarni va (yoki) transport vositasini bojkhona kurigidan utkazib, ularga bojkhona identifikasiyalashining yangi vositalarini quyadi va bu haqda tovarning kuzatuv hujjatlariga tegishli yozuv kiritiladi.
Hujjatlarning bojkhona identifikasiyalashini amalga oshirish maqsadida junatuvchi bojkhona organi ushbu Kodeks 197-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq bojkhona identifikasiyalash vositalarini qullaydi.
222-modda. Tovar bojkhona nazorati ostida tashilayotganda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlash chora-tadbirlari
Chet el tovari bojkhona nazorati ostida tashilayotganda bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlash chora-tadbirlari quyidagilardan iborat:
bojkhona hamrohligida kuzatib borishni qullash;
tovarning bojkhona tashuvchisi tomonidan tashilishi;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishini taminlashni taqdim etish.
Agar tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashiyotgan transport vositasi ushbu Kodeks 227-moddasining birinchi qismi talablariga muvofiq bulmasa, junatuvchi bojkhona organi tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashishga transport vositasini lozim darajada jihozlash yokhud mazkur moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taminlash buyicha choralar kurish sharti bilan rukhsat beradi.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan chora-tadbirlar quyidagi hollarda qullanilmaydi, agar:
tovarlar temir yul, havo va quvur transportida yoki elektr uzatish liniyalari orqali tashilayotgan bulsa;
ushbu chora-tadbirlar Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalari bilan belgilangan bulsa.
223-modda. Bojkhona hamrohligida kuzatib borishning qullanilishi
Bojkhona hamrohligida kuzatib borish chet el tovarlarini tashiyotgan avtotransport vositalariga nisbatan qullaniladi, bundan quyidagi hollar mustasno:
tovarlarni tashish KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasiga (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) muvofiq amalga oshirilgan taqdirda;
milliy avtotashuvchilar tomonidan import tovarlarni tashish tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashish uchun jihozlangan transport vositalarida, ushbu tashuvchilar tomonidan lisenziya kartochkasi taqdim etilgan holda amalga oshirilgan taqdirda;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishi taminlangan taqdirda;
tovarlar bojkhona hududiga insonparvarlik yordami va tekhnik kumak sifatida, shuningdek khalqaro pochta junatmalari va feldeger pochtasi sifatida, tasdiqlovchi hujjatlar bulgan taqdirda olib kirilganda.
Bojkhona hamrohligida kuzatib borish avtotransport vositasi junatuvchi bojkhona organiga etib kelgan paytdan etiboran olti soatdan kechiktirmay boshlanadi.
Bojkhona hamrohligida kuzatib borish bitta yoki bir nechta avtotransport vositasiga nisbatan amalga oshirilishi mumkin, lekin ularning soni yigirmatadan oshmasligi kerak.
Bojkhona hamrohligida kuzatib borish uchun bojkhona yigimi undiriladi.
Bojkhona hamrohligida kuzatib borish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
224-modda. Avariya yoki engib bulmas kuch tasiri yokhud tovarlarni tashishga tusqinlik qiladigan boshqa vaziyatlar oqibatida kuriladigan chora-tadbirlar
Avariya yoki engib bulmas kuch tasiri yokhud tovarlarni tayin qilingan joyga tashishga tusqinlik qiladigan boshqa vaziyatlar oqibatida tashuvchi:
tovarning, transport vositasining butligini saqlash va ulardan foydalanilishiga yul quymaslik uchun zarur chora-tadbirlarni kurishi;
eng yaqin bojkhona organiga tegishli vaziyatlar, tovarning va transport vositasining turgan joyi tugrisida darhol khabar berishi;
tovarlarni eng yaqin bojkhona organiga yoki bojkhona organi kursatgan boshqa joyga olib borishi yokhud, agar uning transport vositasi buzilgan bulsa, olib borilishini taminlashi shart.
Bojkhona organi bojkhona nazoratini taminlash uchun qullaniladigan chora-tadbirlarni sodir bulgan hodisaning khususiyatiga, tovar sifatining yuqotilish darajasi va tovar tashilishini amalga oshirayotgan transport vositasining tekhnik holatiga bogliq ravishda belgilaydi.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan va bojkhona hududida sodir bulgan hollar belgilangan tartibda tegishli vakolatli organlar tomonidan tasdiqlangan bulishi kerak.
Ushbu moddada nazarda tutilgan choralar kurilishi munosabati bilan tashuvchi qilgan kharajatlarning urni bojkhona organlari tomonidan qoplanmaydi.
225-modda. Bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovar bilan yuk operasiyalari
Bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovar bilan yuk operasiyalari tovar etkazib berilgan manzilda shu maqsadlarni amalga oshirish uchun makhsus ajratilgan joylarda va bojkhona organining ish vaqtida amalga oshiriladi. Yuk operasiyalarini vakolatli shakhsning yoki tashuvchining yozma arizasiga kura boshqa joylarda va (yoki) qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida yuk operasiyalarini amalga oshirish zarurati tugilgan bulsa, usha bojkhona organining belgilangan ish vaqtidan tashqari paytda utkazishga shu bojkhona organining nazorati ostida yul quyiladi.
Bojkhona nazorati ostidagi tovarni tashishni amalga oshirayotgan transport vositasi buzilib qolgan taqdirda, uni ushbu Kodeksning 84-moddasida belgilangan vaqtincha saqlash joylarida vaqtincha saqlashga yul quyiladi. Bunday saqlash muddati bojkhona organi tomonidan transport vositasini tamirlash uchun ketadigan vaqtdan kelib chiqqan holda belgilanadi, bu muddat tovarning vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turishining eng kup muddatidan oshmasligi lozim.
Tovar bilan yuk operasiyalarining utkazilishi tovarning yuqotilishiga yoki khossalari uzgarishiga olib kelishi ehtimoli bulgan yokhud shu tovar ustidan bundan buyongi bojkhona nazoratini amalga oshirish imkoni bulmasligiga sabab bulgan taqdirdagina bojkhona organi tovar bilan yuk operasiyalarini utkazishni rad etishi mumkin.
Bojkhona nazorati ostida tashilayotgan tovar tushirilib, boshqa transport vositasiga qayta ortilgan taqdirda, mazkur bobda bayon etilgan talablar va shartlarga rioya etishga ushbu tovarni bojkhona nazorati ostida bundan buyongi tashish uchun qabul qilib olgan tashuvchi javobgar buladi.
226-modda. Tovarlarni va ularga doir hujjatlarni bojkhona organi tomonidan belgilanadigan joyga etkazib berish
Tovar kelib tushadigan bojkhona organi joylashgan erlarga yoki junatuvchi bojkhona organi tomonidan belgilangan boshqa joylarga tovar etkazib beriladi.
Tovar kelib tushadigan bojkhona organining ish vaqtidan tashqari paytda tovar etkazib berilgan taqdirda, u bojkhona nazorati zonasiga joylashtiriladi. Tashuvchi tovar kelib tushadigan bojkhona organini tovar etkazib berilganligi tugrisida quyidagilarni taqdim qilish orqali khabardor qiladi:
tovarni etkazib berishning nazorat hujjatini;
tovarning kuzatuv hujjatlarini;
etkazib berilgan tovarlarni.
Khabar qilish tovarlar etkazib berilganidan keyin uttiz daqiqadan kechiktirmay, tovarlar tovar kelib tushadigan bojkhona organining ish vaqtidan tashqari paytida etkazib berilgan taqdirda esa, bojkhona organining ish vaqti boshlanganidan keyin uttiz daqiqadan kechiktirmay amalga oshirilishi kerak.
Tovar kelib tushadigan bojkhona organi khabarnomani olgan paytdan etiboran uch soat ichida tovarning kuzatuv hujjatlariga belgi quyish orqali tovar va transport vositasi etkazib berilganligi faktini tasdiqlaydi. Bojkhonaga oid huquqbuzarlik aniqlangan taqdirda tovar va transport vositasi etkazib berilganligi tugrisidagi tasdiqnoma tekshirish tugallanguniga qadar tukhtatib turiladi.
Etkazib berilganligi tasdiqlangan paytdan etiboran tovar vaqtincha saqlash bojkhona rejimida turgan tovar maqomini oladi.
Tovar etkazib berilganidan hamda tovar kelib tushadigan bojkhona organiga tegishli hujjatlar va malumotlar taqdim qilinganidan keyin tovar tushirib olinishi yoki qayta ortilishi, bojkhona omboriga vaqtincha saqlash uchun joylashtirilishi, muayyan bojkhona rejimiga malum qilinishi mumkin.
Ushbu moddaning talablarida nazarda tutilgan harakatlar yoki holatlar oqibatida tashuvchi qilgan kharajatlar tashuvchining hisobiga yoziladi va ularning urni bojkhona organlari tomonidan qoplanmaydi.
32-bob. Transport vositasiga tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashishga rukhsat berish tugrisidagi guvohnoma
227-modda. Tovarlar bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashilayotgan transport vositalarining jihozlanishiga doir talablar
Bojkhona plombalari va muhrlari ostida tovarlarni tashish uchun transport vositalari quyidagi talablarga rioya etilgan holda konstruksiyalangan va jihozlangan bulishi kerak:
bojkhona plombalari va muhrlarini bevosita transport vositasiga oddiy va ishonchli usulda quyish mumkinligi;
tashilayotgan tovarni transport vositasining plombalangan qismidan kuzga tashlanadigan izlar qoldirmasdan chiqarib olish yoki unga boshqa tovarni joylash yokhud bojkhona tamgalariga yoki muhrlariga shikast etkazish imkoniyati yuqligi;
transport vositasi va uning yuk bulmalari ularning ishlab chiqaruvchi tomonidan belgilangan konstruksiyasiga doir tekhnik talablarga muvofiq bulishi kerak va ularda tashilayotgan tovarlarni yashirish uchun muljallangan khufiya joylar mavjud bulmasligi kerak;
transport vositasining tovarlar turishi mumkin bulgan yuk bulmalarining tuzilishi bojkhona kuzdan kechiruvi uchun erkin kirib chiqishni taminlashi kerak.
Transport vositasining ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan talablarga muvofiqligi transport vositasiga tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashishga rukhsat berish tugrisidagi guvohnomani (bundan buyon matnda guvohnoma deb yuritiladi) olish yuli bilan oldindan tasdiqlanishi mumkin.
Bojkhona organlari transport vositasiga tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashish uchun oldindan rukhsat olinishini talab qilmaydi, bundan quyidagi hollar mustasno, agar:
tovarlarni tashish bojkhona tashuvchisi tomonidan amalga oshirilayotgan bulsa;
rukhsat olinishi Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan bulsa.
Guvohnoma bojkhona organi tomonidan yuridik va jismoniy shakhslarning arizalari asosida beriladi hamda yuk tashuvchi avtotransport vositalari, tirkamalar va yarim tirkamalar uchun tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashishni amalga oshirish uchun rukhsat hisoblanadi.
Guvohnoma:
arizachi yuk tashuvchi avtotransport vositalarini, tirkamalarni va yarim tirkamalarni ishlatuvchi yuridik yoki jismoniy shakhs bulganda — yakka tartibda;
arizachi ayni bir turdagi konstruksiyaga ega bulgan yuk tashuvchi avtotransport vositalarini, tirkamalarni va yarim tirkamalarni seriyali ishlab chiqaruvchi zavod bulganda — konstruksiyaning turi buyicha (yuk tashuvchi avtotransport vositalarining, tirkamalarning va yarim tirkamalarning seriyasi) berilishi mumkin.
Guvohnomaning amal qilish muddati ikki yilni tashkil etadi.
228-modda. Guvohnoma olish uchun talablar va shartlar
Guvohnoma olish uchun transport vositasi ushbu Kodeks 227-moddasining birinchi qismi talablariga va KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasida (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) nazarda tutilgan shartlarga muvofiq bulishi kerak.
229-modda. Guvohnoma olish uchun zarur buladigan hujjatlar
Yakka tartibda guvohnoma olish uchun arizachi qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida yuridik shakhs ruykhatdan utgan yokhud jismoniy shakhs doimiy yashayotgan bulsa, usha bojkhona organiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
guvohnoma olish uchun Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shakl buyicha arizani;
transport vositasiga nisbatan mulk huquqini yoki undan foydalanish huquqini tasdiqlovchi hujjatning kuchirma nuskhasini;
KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasi (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) bilan belgilangan shakl buyicha guvohnoma blankasini;
avtotransport vositasining oldidan, orqadan, chapdan, ungdan kurinishi, shuningdek plombalar va muhrlar quyiladigan joyning tasviri mavjud bulgan, arizachi tomonidan tasdiqlangan rangli fotosuratlarni. Bitta fotosuratda bitta transport vositasining kupi bilan ikki tomonini bir vaqtning uzida tasvirlashga yul quyiladi.
Konstruksiyaning turi buyicha guvohnoma olish uchun arizachi qaysi bojkhona organining faoliyat kursatish zonasida avtotransport vositalari ishlab chiqariladigan bulsa, usha bojkhona organiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
guvohnoma olish uchun Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shakl buyicha arizani;
transport vositasi konstruksiyasining chizmalarini va batafsil tavsifini;
KhYT daftarchasini qullagan holda yuklarni khalqaro tashish tugrisidagi bojkhona konvensiyasi (Jeneva, 1975 yil 14 noyabr) bilan belgilangan shakldagi guvohnoma blankasini;
avtotransport vositasining oldidan, orqadan, chapdan, ungdan kurinishi, shuningdek plombalar va muhrlar quyiladigan joyning tasviri mavjud bulgan, arizachi tomonidan tasdiqlangan rangli fotosuratlarni. Bitta fotosuratda bitta avtotransport vositasining kupi bilan ikki tomonini bir vaqtning uzida tasvirlashga yul quyiladi.
Guvohnoma berish tugrisidagi arizada arizachining elektron manzili kursatilishi mumkin. Guvohnoma berish tugrisidagi arizada arizachining elektron manzili kursatilganligi uning uz arizasi buyicha qabul qilingan qaror tugrisidagi khabarni akhborot tizimi orqali elektron shaklda olishga bulgan roziligidir.
Arizachidan ushbu moddada kursatilmagan boshqa hujjatlar taqdim etilishini talab qilishga yul quyilmaydi.
Hujjatlardagi malumotlarning tugriligi uchun arizachi javobgar buladi.
230-modda. Arizani kurib chiqish va guvohnoma berish tugrisida yoki uni berishni rad etish haqida qaror qabul qilish
Guvohnoma berish tugrisida yoki uni berishni rad etish haqida qaror qabul qilish uchun bojkhona organi:
guvohnoma yakka tartibda berilayotganda — taqdim qilingan transport vositasining ushbu Kodeksning 228-moddasida nazarda tutilgan guvohnoma berish talablari va shartlariga muvofiqligini tekshirishni amalga oshiradi;
guvohnoma konstruksiyaning turi buyicha berilayotganda — konstruksiyaning malum qilingan turi buyicha tayyorlangan bir yoki bir nechta transport vositasining ushbu Kodeksning 228-moddasida nazarda tutilgan guvohnoma berish talablari va shartlariga muvofiqligini tekshirishni amalga oshiradi.
Bojkhona organi tomonidan guvohnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqish hamda guvohnoma berish tugrisida yoki uni berishni rad etish haqida qaror qabul qilish muddatlari ariza qabul qilingan sanadan etiboran quyidagi muddatlardan oshmasligi kerak:
guvohnoma yakka tartibda berilganda — un ish kunidan;
guvohnoma konstruksiyaning turi buyicha berilganda — yigirma ish kunidan.
Guvohnoma berish tugrisidagi arizani kurib chiqqanlik va guvohnoma berganlik uchun bojkhona yigimlari undirilmaydi.
Bojkhona organi tegishli qaror qabul qilingan sanadan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay arizachiga guvohnoma berishi (yuborishi) yoki guvohnoma berish rad etilganligi haqida uni yozma shaklda, shu jumladan akhborot tizimi orqali elektron shaklda khabardor qilishi shart.
Guvohnoma arizachiga Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda beriladi.
Guvohnoma berishni rad etish uchun quyidagilar asos buladi:
guvohnoma berish uchun zarur bulgan hujjatlarning arizachi tomonidan tuliq hajmda taqdim etilmaganligi;
avtotransport vositasining ushbu Kodeks 227-moddasida belgilangan talablar va shartlarga nomuvofiqligi;
arizachi tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda notugri yoki buzib kursatilgan malumotlarning mavjudligi.
Guvohnoma berishni boshqa asoslarga kura, shu jumladan maqsadga muvofiq emas degan vaj bilan rad etishga yul quyilmaydi.
Guvohnoma berish rad etilganligi haqida qaror qabul qilingan taqdirda rad etish tugrisidagi khabarda rad etish sabablari va qonun hujjatlarining normalari kursatilishi lozim.
Arizachi rad etish sabablarini bartaraf qilishga va hujjatlarni takroran kurib chiqish uchun taqdim etishga haqli bulgan muddat guvohnoma berish rad etilganligi haqidagi khabar olingan sanadan etiboran un ish kunini tashkil etadi.
Guvohnoma berishni rad etish uchun asos bulgan sabablar arizachi tomonidan bartaraf qilingan taqdirda arizani takroran kurib chiqish va (yoki) avtotransport vositasini tekshirish, guvohnoma berish yoki uni berishni rad etish ariza qabul qilingan kundan etiboran uch ish kunidan oshmaydigan muddatda bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi. Khabarda kursatilgan muddat tugaganidan keyin berilgan ariza yangitdan berilgan deb hisoblanadi va umumiy asoslarda kurib chiqiladi.
Guvohnoma berish tugrisidagi ariza takroran kurib chiqilayotganda guvohnoma berishni rad etish tugrisidagi khabarda ilgari kursatilmagan asoslarga kura guvohnoma berishni rad etishga yul quyilmaydi.
Arizachi bojkhona organining guvohnoma berishni rad etish tugrisidagi qarori, shuningdek bojkhona organi mansabdor shakhsining harakati (harakatsizligi) ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilish huquqiga ega.
231-modda. Guvohnomaning amal qilishini tugatish
Guvohnomaning amal qilishi quyidagi hollarda tugatiladi:
arizachi guvohnomaning amal qilishini tugatish tugrisida ariza bilan murojaat qilganda;
avtotransport vositasi tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashish uchun yaroqsiz holga kelganda;
guvohnoma berish tugrisidagi bojkhona organining qarori noqonuniyligi aniqlanganda;
avtotransport vositalarining milliy davlat ruykhatidan utkazish raqamlari almashganda;
guvohnomaning amal qilish muddati tugaganda.
Ushbu modda birinchi qismining uchinchi, beshinchi va oltinchi khatboshilarida kursatilgan holatlar yuzaga kelishi bilan guvohnomaning amal qilishi tugatilgan deb hisoblanadi.
Guvohnomaning amal qilishi ushbu modda birinchi qismining ikkinchi khatboshisida kursatilgan hollarda bojkhona organi tomonidan, ushbu modda birinchi qismining turtinchi khatboshisida nazarda tutilgan hollarda esa sud tomonidan tugatiladi.
Guvohnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi sud qarori arizachiga va bojkhona organiga qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda etkaziladi.
Guvohnomaning amal qilishini tugatish tugrisidagi bojkhona organining qarori qaror qabul qilingan kundan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay arizachiga guvohnomaning amal qilishini tugatish sabablari, shuningdek qonun hujjatlarining aniq normalari kursatilgan holda yozma shaklda etkaziladi.
Guvohnomaning amal qilishi tugatilgan taqdirda u bojkhona organiga qaytarilishi va yuq qilinishi lozim.
232-modda. Guvohnomani bekor qilish
Guvohnoma quyidagilar asosida bekor qilinadi:
arizachining guvohnomani bekor qilish tugrisidagi arizasi;
transport vositasining konstruksiyasi uzgartirilganligi fakti — guvohnoma konstruksiyaning turi buyicha berilganda;
guvohnoma qalbaki hujjatlardan foydalangan holda olinganligi fakti aniqlanganda.
Guvohnoma ushbu modda birinchi qismining ikkinchi va uchinchi khatboshilarida kursatilgan hollarda bojkhona organi tomonidan, ushbu modda birinchi qismining turtinchi khatboshisida nazarda tutilgan hollarda esa sud tomonidan bekor qilinadi.
Guvohnoma bekor qilingan taqdirda u bojkhona organiga qaytarilishi va yuq qilinishi lozim.
Guvohnomani bekor qilish tugrisidagi sud qarori arizachiga va bojkhona organiga qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda etkaziladi.
Guvohnomani bekor qilish tugrisidagi bojkhona organining qarori arizachiga qaror qabul qilingan kundan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay etkaziladi.
233-modda. Guvohnomani qayta rasmiylashtirish, guvohnomaning amal qilish muddatini uzaytirish va uning dublikatini berish
Guvohnoma qayta rasmiylashtirilmaydi.
Guvohnomaning amal qilish muddati tugagach guvohnomaning amal qilishi arizachining arizasiga kura uzaytirilishi mumkin. Guvohnomaning amal qilish muddatini uzaytirish tugrisidagi ariza bojkhona organiga guvohnomaning amal qilish muddati tugaguniga qadar berilishi lozim. Guvohnomaning amal qilish muddatini uzaytirish guvohnoma berish uchun belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Guvohnomaning amal qilish muddatini uzaytirganlik uchun bojkhona yigimi undirilmaydi.
Guvohnoma yuqotilgan yoki unga shikast etkazilgan taqdirda dublikat berilmaydi. Bunda arizachining arizasiga kura umumiy asoslarda yangi guvohnoma beriladi.
234-modda. Guvohnomaga qaydlar kiritish tartib-taomili
Agar khalqaro yuk tashishni amalga oshirayotgan, bunga rukhsat etilgan avtotransport vositasida jiddiy nosozliklar aniqlansa, bojkhona organlari avtotransport vositasining harakatlanishini davom ettirishni taqiqlab quyishi yokhud nazorat buyicha zarur choralar kurib, avtotransport vositasining yurishda davom ettirishiga rukhsat berishi mumkin.
Rukhsat etilgan avtotransport vositasi mumkin qadar qisqa vaqtda va undan yuklarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashish uchun qayta foydalanilguniga qadar qoniqarli holatga keltirilishi kerak.
Avtotransport vositasi tamirlash natijasida tashishga rukhsat etish shartlariga mos keladigan holatga keltirilganidan sung u guvohnomaning amal qilishini tiklaydigan bojkhona organiga taqdim etilishi kerak.
Jiddiy nosozliklar aniqlangan avtotransport vositasidan ushbu moddaning uchinchi qismida belgilanganidek, tegishli tamirlash utkazilmaguniga qadar yuklarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashish uchun yana foydalanilishi mumkin emas.
Guvohnomaga kiritilgan har bir qayd uning kiritilish sanasi quyilgan holda, ushbu qaydni kiritgan bojkhona organi mansabdor shakhsining imzosi va shakhsiy muhri bilan tasdiqlanishi kerak.
Agar avtotransport vositasida bojkhona organlarining fikricha jiddiy khususiyatga ega bulmagan va bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishiga imkon yaratmaydigan nosozliklar bulsa, bu transport vositasidan keyinchalik yuklarni tashish uchun foydalanishga rukhsat etilishi mumkin. Guvohnomaning egasi bulgan arizachi mazkur nosozliklar tugrisida khabardor qilinadi va u uzining avtotransport vositasini tegishli tarzda tamirlashi kerak.
33-bob. Bojkhona tashuvchisining faoliyati
235-modda. Bojkhona tashuvchisi
Bojkhona tashuvchisi ushbu Kodeksning 236-moddasida belgilangan talab va shartlarga javob beruvchi Uzbekiston Respublikasi yuridik shakhsidir.
Uzbekiston Respublikasining yuridik shakhsi Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilganidan keyin bojkhona tashuvchisi deb etirof etiladi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi Bojkhona tashuvchilarining reestrini yuritadi va rasmiy veb-saytiga joylashtirilishini taminlaydi.
Bojkhona tashuvchisi bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni tashishni bojkhona hamrohligida kuzatib borishni qullamagan holda amalga oshiradi.
Bojkhona tashuvchilarining tovarlarni junatuvchilar va oluvchilar bilan uzaro munosabatlari shartnoma asosida yulga quyiladi.
236-modda. Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilish shartlari
Uzbekiston Respublikasi yuridik shakhsini Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritish shartlari quyidagilardan iborat:
avtotransportda yuklarni khalqaro tashish buyicha faoliyatni amalga oshirish uchun lisenziyaning mavjudligi va bojkhona organiga ariza berilgan sanaga qadar kamida ikki yil davomida ushbu faoliyat amalga oshirilganligi;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishining taminlanganligi;
ushbu Kodeksning 227-moddasi talablariga muvofiq tovarlarni bojkhona plombalari va muhrlari ostida tashish uchun yaroqli avtotransport vositalarining borligi;
Uzbekiston Respublikasi yuridik shakhsining fuqarolik javobgarligi khavfini sugurtalash shartnomasi borligi.
237-modda. Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilish uchun zarur buladigan hujjatlar
Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilish uchun Uzbekiston Respublikasining yuridik shakhsi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda yozilgan ariza;
ushbu Kodeksning 236-moddasida nazarda tutilgan shartlarga rioya etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar.
Arizachidan ushbu moddada nazarda tutilmagan hujjatlarni taqdim etishni talab qilishga yul quyilmaydi.
Arizachi tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda kursatilgan malumotlar bojkhona organi aksini isbotlamagunicha, barcha hollarda tugri deb hisoblanadi.
Hujjatlarda kursatilgan malumotlarning tugriligi uchun javobgarlik arizachining zimmasida buladi.
238-modda. Bojkhona tashuvchilarining reestridan chiqarilish uchun asos
Bojkhona tashuvchilarining reestridan chiqarilish uchun quyidagilar asos buladi:
bojkhona tashuvchisining uzini Bojkhona tashuvchilarining reestridan chiqarish tugrisidagi arizasi;
Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilish shartlariga rioya etilmaganligi;
ushbu Kodeksning 239-moddasida nazarda tutilgan majburiyatlarga bojkhona tashuvchisi tomonidan rioya etilmaganligi;
bojkhona tashuvchisining qayta tashkil etilganligi, bundan uning uzgartirilganligi mustasno;
bojkhona tashuvchisining qonun hujjatlariga muvofiq tugatilganligi.
239-modda. Bojkhona tashuvchisining huquq va majburiyatlari
Bojkhona tashuvchisi quyidagilarga haqli:
1) bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni bojkhona hamrohligida kuzatib borishni qullamagan holda tashishga;
2) quyidagi hollarda tovarlarni va transport vositalarini tashish uchun qabul qilmaslikka, agar:
tovarning kuzatuv hujjatlari belgilangan tartibni buzgan holda rasmiylashtirilgan bulsa;
avtotransport vositasiga va tovarlar uroviga quyilgan bojkhona identifikasiyalash vositalari tashilayotgan tovarlarga shunday taminlov choralarini buzmasdan tegish imkoniyatini istisno etmasa.
Bojkhona tashuvchisi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
Bojkhona tashuvchisi:
bojkhona nazorati ostida tashiladigan tovarlarning hisobini yuritishi va bojkhona organlariga shunday tovarlarni tashish tugrisida hisobot taqdim etishi;
eng kam oylik ish haqi miqdori oshgan taqdirda, ushbu Kodeks 236-moddasi uchinchi khatboshisida belgilangan talablarni bajarishni eng kam oylik ish haqi oshgan kundan etiboran bir oy ichida taminlashi;
tovarlarni junatuvchidan, qabul qiluvchidan olingan, davlat sirlarini va qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etadigan akhborotni oshkor etmasligi, undan shakhsiy maqsadlari uchun foydalanmasligi, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno;
tovarlarni junatuvchi bojkhona organi tomonidan belgilangan joyga, yunalishda va muddatlarda, ularning urovini yoki holatini uzgartirmasdan, bundan tabiiy eskirish yokhud normal tashish va saqlash sharoitlarida kamayish oqibatidagi uzgarishlar mustasno, etkazib berishdan boshqa maqsadlarda foydalanmasdan etkazib berishi;
tovarlarni va ularga oid hujjatlarni tovar kelib tushadigan bojkhona organiga taqdim etishi, ushbu bojkhona organi mansabdor shakhslarining talabiga kura esa tovarlarni tovar kelib tushadigan bojkhona organiga amalda taqdim etishi;
bitta avtotransport vositasida bojkhona nazorati ostida turgan tovarlar bilan bir vaqtda boshqa tovarlarni tashimasligi;
tashilayotgan tovarlarning but saqlanishini taminlashi;
belgilangan joyga bojkhona organining ish vaqtidan tashqari paytda keltirilgan tovarlarni bojkhona nazorati zonasiga joylashtirishi;
tovarlar etkazib berilganidan keyin ularni tovar kelib tushadigan bojkhona organiga khabar bermagan holda tukhtash joyida qarovsiz qoldirmasligi, tovarlarni uramasligi va qayta uramasligi, bojkhona identifikasiyalash vositalarini uzgartirmasligi, olib tashlamasligi va yuq qilmasligi. Agar bojkhona tashuvchisi transport vositasi ekipajining hayoti va sogligiga haqiqiy khavf tahdid solganligini, tovarlarning yoki transport vositasining yuq qilinishi, qaytarib bulmas holatda yuqotilishi yoki jiddiy buzilishi khavfi mavjud bulganligini isbotlasa, ushbu majburiyatning buzilishi bojkhona tashuvchisining javobgarligiga olib kelmaydi. Mazkur holatlar tugrisida bojkhona tashuvchisi eng yaqin bojkhona organini darhol khabardor qilishi shart;
uz khodimlariga tovarlarni bojkhona nazorati ostida tashish qoidalarini urgatishi;
avtotransport vositalarini tegishli tekhnik holatda saqlab turishi hamda ularning ushbu Kodeksning 227 va 236-moddalari talablari va shartlariga muvofiqligini taminlashi;
uz kuchi yoki shartnoma asosida boshqa tashkilotlarning kuchi bilan tovarlar uz avtotransport vositalariga ortilishini yoki qayta ortilishini, shu avtotransport vositalaridan tushirilishini yoki qayta ortilishini taminlashi;
tovar kelib tushadigan bojkhona organining talabiga kura, bojkhona organi tomonidan belgilangan muddatda tovarlarning tukhtash, tushirish va qayta ortish joyini uzgartirishni, tovarlarning va transport vositalarining dastlabki turgan joyi uzgartirilishini, bojkhona identifikasiyalash vositalari uzgartirilishi, olib tashlanishi yoki yuq qilinishini taminlashi;
avariya yoki engib bulmas kuch tasiri chogida tovarlarning va transport vositalarining but saqlanishini taminlash hamda ulardan biror-bir tarzda foydalanilishiga yul quymaslik uchun zarur choralarni kurishi. Bunda avariya yoki engib bulmas kuch tasirining holatlari, tovarlar va uzining transport vositalari turgan joy tugrisida eng yaqin bojkhona organiga darhol khabar berishi, tovarlarning va transport vositalarining eng yaqin bojkhona organiga tashilishini taminlashi hamda ushbu bojkhona organi tomonidan bojkhona nazoratini taminlash uchun belgilanadigan boshqa choralarni kurishi;
Bojkhona tashuvchilarining reestriga kiritilish paytida malum qilingan malumotlar uzgarganligi tugrisida shunday uzgartishlar kiritilgan sanadan etiboran besh ish kuni ichida bojkhona organini khabardor qilishi shart.
Bojkhona tashuvchisining zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
V bulim. Bojkhona ishida valyuta nazorati va tashqi savdo operasiyalarining monitoringi
34-bob. Valyuta nazorati
240-modda. Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi olib kirilayotganda va olib chiqilayotganda nazoratni amalga oshirish
Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi olib kirilishi va olib chiqilishi ustidan nazorat jismoniy shakhslar bojkhona chegarasini kesib utayotganda bojkhona organlari tomonidan amalga oshiriladi.
241-modda. Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi jismoniy shakhslar tomonidan olib kirilayotganda va olib chiqilayotganda tekshiruvni amalga oshirish
Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi olib kirilayotganda va olib chiqilayotganda jismoniy shakhsni tekshirish valyutani tartibga solish tugrisidagi qonun hujjatlari buzilishining oldini olish, uni aniqlash va unga chek quyish maqsadida amalga oshiriladi.
Uzbekiston Respublikasi naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi olib kirilayotganda va olib chiqilayotganda quyidagilar tekshiriladi:
olib kirilishiga va olib chiqilishiga rukhsat etilgan summalarning cheklangan normalariga rioya etilishi;
olib kirilishiga va olib chiqilishiga rukhsat etilgan summalarning belgilangan cheklangan normalaridan ortiq bulgan Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi olib kirilayotganda va olib chiqilayotganda Uzbekiston Respublikasi Markaziy bankining yoki vakolatli banklarning rukhsatnomasi mavjudligi;
jismoniy shakhsda mavjud bulgan summaning bojkhona deklarasiyasida kursatilgan malumotlarga muvofiqligi.
242-modda. Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasini va naqd chet el valyutasini noqonuniy olib kirish hamda olib chiqish bilan bogliq huquqbuzarliklar aniqlangan taqdirda kuriladigan choralar
Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasini va naqd chet el valyutasini noqonuniy olib kirish va olib chiqish bilan bogliq huquqbuzarliklar aniqlangan taqdirda bojkhona organlari noqonuniy olib kirilayotgan va olib chiqilayotgan Uzbekiston Respublikasining naqd milliy valyutasini va naqd chet el valyutasini olib quyadi, surishtiruv utkazadi, mamuriy ish yoki jinoyat ishini quzgatadi.
Bojkhona organlari Uzbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Soliq, valyutaga oid jinoyatlarga va jinoiy daromadlarni legallashtirishga qarshi kurashish departamentiga Uzbekiston Respublikasi naqd milliy valyutasi va naqd chet el valyutasi noqonuniy olib kirilganligi va olib chiqilganligi tugrisidagi malumotlarni taqdim etadi.
35-bob. Tashqi savdo operasiyalari monitoringi
243-modda. Tashqi savdo operasiyalari ustidan monitoringni amalga oshirish
Tashqi savdo operasiyalari monitoringi Uzbekiston Respublikasi rezidentlari va norezidentlari urtasida tuzilgan, tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utish bilan bogliq bulgan va qonun hujjatlariga muvofiq Uzbekiston Respublikasi milliy valyutasida yoki chet el valyutasida uzaro hisob-kitoblar qilishni nazarda tutuvchi kontraktlarning (shartnomalarning, kelishuvlarning) bajarilishini kuzatib borish va tahlil qilish yuli bilan amalga oshiriladi.
Kontraktlarning (shartnomalarning, kelishuvlarning) bajarilishini monitoring qilish jarayonida Tashqi savdo operasiyalarining yagona elektron akhborot tizimida mavjud bulgan akhborot bojkhona yuk deklarasiyasi bilan solishtiriladi, tovarlarning amaldagi miqdori va sifati buyicha tavsiflarining hamda assortimentining Tashqi savdo operasiyalarining yagona elektron akhborot tizimida kursatilgan malumotlarga muvofiqligi nazorat qilinadi, shuningdek kontraktlarning qonun hujjatlari talablariga muvofiqligi tekshiriladi hamda mazkur kontraktlar (shartnomalar, kelishuvlar) yuzasidan muddati utkazib yuborilgan debitorlik qarzlar bor-yuqligi aniqlanadi.
244-modda. Tashqi savdo operasiyalari monitoringini amalga oshirishda bojkhona organlarining boshqa vakolatli organlar bilan uzaro hamkorligi
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi valyuta nazoratini amalga oshiruvchi organlardan biri bulib, tashqi savdo operasiyalari sohasida boshqa vakolatli organlar, shuningdek banklar va uzga tashkilotlar bilan akhborot almashish, shu jumladan Tashqi savdo operasiyalarining yagona elektron akhborot tizimi orqali akhborot almashish yuli bilan uzaro hamkorlik qiladi.
245-modda. Valyutaga oid qonun hujjatlari buzilishlarining belgilari bojkhona organlari tomonidan aniqlangan taqdirda kuriladigan choralar
Valyutaga oid qonun hujjatlari buzilishlarining belgilari aniqlangan taqdirda bojkhona organlari Uzbekiston Respublikasi Davlat soliq qumitasini quyidagi faktlardan khabardor qiladi:
olib kirilayotgan (olib chiqilayotgan) tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvida bojkhona organiga tovarning faktura qiymatini eksport qiluvchi (import qiluvchi) mamlakatda tovarning malum qilingan qiymatiga nisbatan asossiz ravishda oshirish (kamaytirish) maqsadida notugri malumotlar kursatilgan hujjatlar taqdim etilganligi;
tovarlarning kontraktlar (shartnomalar, kelishuvlar) buyicha kontragent bulmagan etkazib beruvchilardan kelib tushganligi;
tovarlarning eksporti oldindan haq tulanmagan, akkreditiv ochilmagan, sotib oluvchi bankning kafolati olinmagan yoki eksport kontraktlarining (shartnomalarining, kelishuvlarining) siyosiy va tijorat tavakkalchiliklaridan sugurtalash polislari rasmiylashtirilmagan holda amalga oshirilganligi;
eksport-import operasiyalari amalga oshirilayotganda qonun hujjatlarini boshqa tarzda buzish hollari.
Taqdim etilgan faktlar soliq organlari tomonidan tasdiqlangan, shuningdek valyutani nazorat qilish sohasida huquqbuzarlik sodir etilganlik faktlari boshqa vakolatli organlar tomonidan taqdim etilgan taqdirda bojkhona organlari:
Uzbekiston Respublikasidan eksport qilinayotgan tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvini kontraktlar buyicha muddati utgan debitorlik qarzi uzilguniga qadar rad etishga;
qushimcha bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarishga va undirishga;
valyuta tushumlari bilan bogliq materiallarni Uzbekiston Respublikasining vakolatli organlariga berishga;
«Davlat bojkhona khizmati tugrisida»gi Uzbekiston Respublikasi Qonunida belgilangan huquqlar doirasida boshqa harakatlarni amalga oshirishga haqli.
VI bulim. Bojkhona rasmiylashtiruvi
36-bob. Umumiy qoidalar
246-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish
Vakolatli shakhs tomonidan tanlangan bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarlar va transport vositalari bojkhona rasmiylashtiruvidan utkazilishi lozim.
Bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish tartibi foydalanilayotgan transportning turlari, tovarlar va transport vositalarini olib utayotgan jismoniy shakhslarning toifalari hisobga olingan holda, bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan tovarlarning turiga qarab qullaniladi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi tovarlarning ishlab chiqarilgan, junatilgan va kelib tushgan mamlakatidan, bojkhona chegarasi orqali olib utish maqsadidan va bojkhona hududida foydalanilishidan qati nazar amalga oshiriladi.
Boshqa davlatlarning bojkhona nazorati uchun foydalaniladigan hujjatlari bojkhona rasmiylashtiruvini soddalashtirish va tezlashtirish maqsadida Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga muvofiq qullanilishi mumkin.
247-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish joyi va vaqti
Bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona organlari joylashgan erda va ularning ish vaqtida amalga oshiriladi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi deklarantning yoki boshqa vakolatli shakhsning suroviga kura va uning hisobidan boshqa joylarda hamda bojkhona organining ishdan tashqari vaqtida amalga oshirilishi mumkin.
Bojkhona rasmiylashtiruvining bojkhona organlari joylashgan erlarda emas, balki bevosita uz hududlarida yoki binolarida amalga oshirilishidan manfaatdor bulgan shakhslar bu organlarga khizmat va maishiy binolarni, uskunalarni hamda aloqa vositalarini tekin asosda foydalanish huquqini taqdim etadi.
248-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvining boshlanishi va tugallanishi
Bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona organiga tovarlar va (yoki) transport vositalari khususida hujjatlar taqdim etilgan paytdan, ushbu Kodeksning 162-moddasida nazarda tutilgan hollarda esa, ogzaki malum qilingan yokhud jismoniy shakhsning bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish niyatidan dalolat beruvchi boshqa harakatlar bajarilgan paytdan etiboran boshlanadi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona organi va deklarant yokhud vakolatli shakhs urtasidagi tovarlarni bojkhona rejimiga joylashtirish va (yoki) bojkhona rejimining amal qilishini tugallash, bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish va tulash yokhud ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa harakatlarni bajarish bilan bogliq bulgan munosabatlar tartibga solinganidan keyin tugallanadi.
Bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi:
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda veterinariya, fitosanitariya nazorati, ekologik nazorat va boshqa turdagi davlat nazorati amalga oshirilganidan keyin;
agar rukhsat etish khususiyatiga ega hujjatlarni olish qonun hujjatlarida nazarda tutilgan bulsa, mazkur hujjatlarning mavjudligi tasdiqlanganidan keyin tugallanadi.
Tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi hamda taqdim etilgan hujjatlarni tekshirish bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan va barcha zarur hujjatlar hamda malumotlar taqdim etilgan kundan etiboran uch ish kuni ichida bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi. Bu muddat boshqa davlat organlari tomonidan tovarlar va (yoki) transport vositalari yuzasidan nazoratni amalga oshirish uchun zarur bulgan vaqtni uz ichiga olmaydi.
249-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur bulgan hujjatlar va malumotlar
Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun bojkhona organlariga ruykhati va topshirilish muddatlari ushbu Kodeksda belgilangan hujjatlar hamda malumotlar taqdim etilishi kerak.
Tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvi bojkhona organlarining akhborot tizimidagi tulovchining shakhsiy hisobvaragi buyicha bojkhona tulovlari tulanganligi (bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulashga muhlat berilgan hollar bundan mustasno) tugrisidagi, khizmat kursatuvchi banklar (gaznachiliklar) tomonidan taqdim etiladigan malumotlar mavjud bulgan taqdirda amalga oshiriladi.
Tegishli bojkhona rejimiga joylashtirish uchun rukhsat etish khususiyatiga ega hujjatlar olinishini talab etuvchi tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda bojkhona organi bojkhona organlarining akhborot tizimida bunday hujjatning mavjudligini tekshiradi.
Bojkhona organlarining akhborot tizimida tegishli rukhsat etish khususiyatiga ega hujjat mavjud bulmagan taqdirda bojkhona organlari bojkhona rasmiylashtiruvini rad etish huquqiga ega.
Ushbu moddaning uchinchi qismida kursatilgan tegishli rukhsat etish khususiyatiga ega hujjatsiz tovarning chiqarib yuborilishiga yul quygan bojkhona organining mansabdor shakhsi belgilangan tartibda javobgar buladi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur bulgan hujjatlar va malumotlarning ruykhati Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasining rasmiy veb-saytida elon qilinishi lozim.
250-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda vakolatli shakhslarning hozir bulishi
Vakolatli shakhslar tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda hozir bulishga hamda bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirishda bojkhona organlarining mansabdor shakhslariga kumaklashishga haqli, bojkhona organining talabiga kura esa hozir bulishi va kumaklashishi shart.
251-modda. Ayrim tovarlar bojkhona rasmiylashtiruvining soddalashtirilgan tartibi
Ayrim tovarlar bojkhona rasmiylashtiruvining soddalashtirilgan tartibi quyidagilarni uz ichiga oladi:
tovarni junatuvchi bojkhona organidan tovar kelib tushadigan bojkhona organigacha ushbu Kodeksning 222-moddasida nazarda tutilgan choralarni qullamagan holda etkazib berishni;
tovarni bojkhona ombori maqomiga ega bulmagan joylarga joylashtirishni;
tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvini tovarlar kuzatuv hujjatlarining kuchirma nuskhalari asosida amalga oshirib, keyinchalik ushbu hujjatlarning asl nuskhalarini taqdim etishni;
bojkhona yuk deklarasiyasining bojkhona rasmiylashtiruvida hujjatlarni tekshirishni tovarning namunalari va nuskhalarini olmagan holda amalga oshirishni.
Ayrim tovarlar bojkhona rasmiylashtiruvining soddalashtirilgan tartibi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa choralarni ham uz ichiga olishi mumkin.
Bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan, avariyalar yoki engib bulmas kuch tasiri oqibatlarini tugatish uchun zarur bulgan tovarlarning, shuningdek insonparvarlik yordami sifatida yuborilayotgan tovarlarning, tez buziladigan tovarlarning, tirik hayvonlarning, radioaktiv materiallarning bojkhona rasmiylashtiruvi birinchi navbatda va soddalashtirilgan tartibda amalga oshiriladi.
37-bob. Deklarasiyalash
252-modda. Deklarasiyalanishi lozim bulgan tovarlar va (yoki) transport vositalari
Tovarlar va (yoki) transport vositalari bojkhona chegarasi orqali olib utilayotganda, bojkhona rejimi uzgartirilayotganda, shuningdek ushbu Kodeksda belgilangan boshqa hollarda bojkhona organlariga deklarasiyalanishi lozim.
253-modda. Deklarasiyalash joyi
Tovarlarga doir bojkhona deklarasiyasi bojkhona deklarasiyasini qabul qilib olish vakolatiga ega bulgan istalgan bojkhona organiga taqdim etilishi mumkin.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan nazoratni taminlash maqsadida Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tovarlarning va (yoki) transport vositalarining ayrim toifalarini deklarasiyalash quyidagilarga bogliq holda faqat muayyan bojkhona organlarida amalga oshirilishi kerakligini belgilaydi:
madaniy boyliklarning, qurol-yarogning, harbiy tekhnikaning va uq-dorilarning, radioaktiv materiallarning bojkhona rasmiylashtiruvi uchun makhsus asbob-uskunalar va (yoki) makhsus bilimlar qullanilishi zarurligiga;
tovarlarni khalqaro tashish uchun foydalaniladigan transportning turiga (avtomobil, havo, temir yul, daryo, quvur transporti va elektr uzatish liniyalari);
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining bir necha marta buzilishi hollari qayd etilgan yoki iqtisodiy siyosat choralari belgilangan tovarlarning alohida turlariga;
tarkibida intellektual mulk obektlari bulgan tovarlarga.
Tovarlarni tashiyotgan transport vositalari tovarlar bilan bir vaqtda deklarasiyalanadi.
Yuksiz transport vositalari va yulovchilarni tashiyotgan transport vositalari bojkhona chegarasini kesib utayotganda deklarasiyalanadi.
Daryo va havo kemalari bojkhona hududiga kelish joyidagi daryo portida yoki aeroportda yokhud bojkhona hududidan ketish joyidagi daryo portida yoki aeroportda deklarasiyalanadi.
254-modda. Deklarasiyalashning shakli
Deklarasiyalash tovarlar va (yoki) transport vositalari tugrisidagi, ularning bojkhona rejimlari haqidagi tugri malumotlarni hamda bojkhona maqsadlari uchun zarur bulgan boshqa malumotlarni belgilangan shaklda (ogzaki, yozma, elektron) malum qilish orqali amalga oshiriladi.
255-modda. Bojkhona deklarasiyasi
Bojkhona nazorati maqsadlari uchun zarur bulgan malumotlar kursatilgan hujjat bojkhona deklarasiyasidir.
Bojkhona deklarasiyasida kursatilishi kerak bulgan malumotlarning ruykhati bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish va undirish, bojkhona statistikasini shakllantirish va bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini qullash maqsadi uchun zarur malumotlar bilangina cheklanadi. Bojkhona deklarasiyasidan bojkhona organlari tomonidan amalga oshiriladigan valyuta nazorati maqsadlari uchun hisobga olish hujjati sifatida foydalanilgan taqdirda, bojkhona deklarasiyasida shu maqsad uchun zarur bulgan malumotlar ham kursatilishi kerak.
Bojkhona deklarasiyalarining shakli, ularda kursatiladigan malumotlarning ruykhati, ularni bojkhona organlariga berish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
256-modda. Bojkhona deklarasiyalarining turlari
Tovarlar va (yoki) transport vositalari deklarasiyalanayotganida bojkhona deklarasiyalarining quyidagi turlari qullaniladi:
transport vositasi uchun deklarasiya;
bojkhona yuk deklarasiyasi;
yulovchi bojkhona deklarasiyasi.
257-modda. Transport vositasi uchun deklarasiya
Transport vositasi uchun deklarasiya transport vositasi, uning yunalishi, tashilayotgan tovarlar, ekipaj va yulovchilar tugrisidagi malumotlar kursatilgan, tijorat maqsadlarida foydalaniladigan transport vositasining kelishi yoki ketishi tugrisidagi hujjatdir. Bojkhona organlari tashuvchining Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan hujjatlarini transport vositasi uchun deklarasiya sifatida qabul qiladi. Transport vositasi uchun deklarasiya tashuvchi tomonidan taqdim etiladi.
258-modda. Bojkhona yuk deklarasiyasi
Bojkhona yuk deklarasiyasi deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan bojkhona organiga taqdim etiladigan va muayyan bojkhona rejimiga joylashtiriladigan tovarlar haqidagi tugri malumotlar kursatilgan hujjatdir. Bojkhona yuk deklarasiyasi elektron shaklda yoki qogozda yozma shaklda taqdim etiladi. Deklarasiyalash qogozda yozma shaklda amalga oshirilishi mumkin bulgan holatlar, tovarlar va bojkhona tartib-taomillari ruykhati Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Tovarlar qogozda yozma shaklda deklarasiyalangan taqdirda bunday deklarasiya uning elektron nuskhasi taqdim etilgan holda topshirilishi kerak.
Bojkhona yuk deklarasiyasi dastlabki deklarasiyalash chogida, shuningdek qisqa, muvaqqat, tuliq bulmagan yoki davriy bojkhona yuk deklarasiyasi sifatida qullanilishi mumkin.
259-modda. Yulovchi bojkhona deklarasiyasi
Yulovchi bojkhona deklarasiyasi notijorat maqsadlar uchun muljallangan, deklarasiyalanadigan tovarlarni va transport vositalarini bojkhona chegarasi orqali olib utayotgan jismoniy shakhs tomonidan tuldiriladigan va bojkhona organiga taqdim etiladigan hujjatdir.
260-modda. Deklarasiyalash usullari
Tovarlarni deklarasiyalash:
a) jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlardagi, qiymati va miqdori qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normalaridan va aksiz soligi solinmaydigan tovarlarni olib kirish normalaridan oshmaydigan tovarlari deklarasiyalanayotganda — ogzaki shaklda;
b) yulovchi bojkhona deklarasiyasidan foydalanilgan holda:
jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlardagi, qiymati va miqdori qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normalaridan va aksiz soligi solinmaydigan tovarlarni olib kirish normalaridan oshadigan tovarlarining;
jismoniy shakhsning yashash joyi uzgarganda (avvalgi yashash joyidan hisobdan chiqarilganligi tugrisida qayd mavjud bulgan holda) uning shakhsiy mol-mulki bulgan tovarlarning, bundan avtotransport vositalari mustasno;
ushbu Kodeksning 158 va 160-moddalarida kursatilgan hollarda, jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlardagi transport vositalarining;
Uzbekiston Respublikasi milliy valyutasining va valyuta boyliklarining;
qonun hujjatlariga muvofiq tegishli taqiqlar va (yoki) cheklovlar belgilangan tovarlarning;
v) bojkhona yuk deklarasiyasidan foydalanilgan holda:
yuridik shakhslar uchun va yuridik shakhs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy shakhslar uchun tovarlarning, bundan ushbu moddaning «g» bandida nazarda tutilgan hollar mustasno;
jismoniy shakhslarning tijorat maqsadlaridagi tovarlarining;
jismoniy shakhslarning notijorat maqsadlardagi transport vositalarining, bundan ushbu Kodeksning 158 va 160-moddalarida kursatilgan hollar mustasno;
jismoniy shakhs kirib kelishidan yoki chiqib ketishidan oldin yoki keyin olib kiriladigan yoki olib chiqiladigan, alohida kuzatib kelinayotgan bagajda bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarning;
g) tovarning kuzatuv hujjatlaridan foydalanilgan holda:
yuridik shakhslar uchun va yuridik shakhs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy shakhslar uchun qiymati eng kam oylik ish haqining un baravarigacha bulgan tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishda, bundan tovarlar tashqi savdo kontraktlari (shartnomalari, kelishuvlari) buyicha majburiyatlarni bajarish doirasida olib utilayotgan va qonun hujjatlarida belgilangan boshqa hollar mustasno;
qiymati rasmiy ayirboshlashning ushbu tovarlarni deklarasiyalash kunidagi Uzbekiston Respublikasi Markaziy bankining kursi buyicha bir ming AQSh dollarigacha bulgan ekvivalentdagi tovarlarni umumjahon Internet tarmogida onlayn dukonlari orqali eksport qilish chogida amalga oshiriladi.
261-modda. Bojkhona deklarasiyasini berish muddati
Bojkhona hududiga olib kirilayotgan tovarlar uchun bojkhona deklarasiyasi tovar kelib tushadigan bojkhona organiga tovarlar taqdim etilgan kundan etiboran un besh kalendar kundan kechiktirmay beriladi, bundan ushbu Kodeksning 22, 23 va 25-boblarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Agar bojkhona deklarasiyasini taqdim etish muddatining tugashi bojkhona organi ishlamaydigan kunga tugri kelib qolsa, bojkhona organining navbatdagi ish kuni shu muddat tugaydigan kun deb hisoblanadi.
Bojkhona tranziti bojkhona rejimiga joylashtirilayotgan tovarlarga nisbatan bojkhona deklarasiyasini berish tovarlarni taqdim etish bilan bir vaqtda yoki bevosita tovarlar va transport vositalari bojkhona hududiga olib kirilganidan keyin amalga oshiriladi.
Olib chiqilayotgan tovarlar uchun bojkhona deklarasiyasi ular amalda olib chiqib ketilguniga qadar beriladi.
Tovarlarning uzini olib chiqmasdan yoki ularni olib kirmasdan bojkhona rejimi uzgartiriladigan tovarlarga nisbatan bojkhona deklarasiyasi avvalgi bojkhona rejimi tugallanguniga qadar beriladi.
Jismoniy shakhslar tomonidan tovarlarni notijorat maqsadlarda qul yukida va kuzatib boriladigan bagajda bojkhona chegarasi orqali olib utilayotganda bojkhona deklarasiyasi tovarlarni taqdim etish bilan bir vaqtda beriladi.
Bojkhona hududiga kirib kelayotgan transport vositalari bojkhona chegarasini kesib utganidan sung uch soatdan kechiktirmay deklarasiyalanadi, bojkhona hududidan chiqib ketayotgan transport vositalari esa bojkhona chegarasini kesib utishdan kamida uch soat oldin deklarasiyalanadi.
262-modda. Dastlabki deklarasiyalash
Tovarlarni dastlabki deklarasiyalash ularni bojkhona hududiga etib kelguniga qadar deklarasiyalash bulib, u deklarantning khohishiga kura qullanilishi mumkin.
Agar bojkhona maqsadlari uchun tovarning kuzatuv hujjatlaridan foydalanish nazarda tutilsa, dastlabki bojkhona deklarasiyasiga ushbu hujjatlarning deklarant tomonidan tasdiqlangan kuchirma nuskhalari ilova qilinadi va, zarur bulgan hollarda, tovarlar bojkhona hududiga etib kelganidan keyin bojkhona organi hujjatlarning kuchirma nuskhalarida kursatilgan malumotlarni hujjatlarning asl nuskhasidagi malumotlar bilan taqqoslaydi.
Tovarlar bojkhona hududiga kelguniga qadar malumotlarni taqqoslash tugallanganidan va tegishli bojkhona tulovlari tulanganidan keyin dastlabki bojkhona deklarasiyasidan tovarlarga bojkhona operasiyalari qullanilishi uchun zarur yagona hujjat sifatida foydalaniladi, bundan deklarasiyada barcha zarur malumotlarning kursatilmaganligi va (yoki) bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur hujjatlarning tuliq hajmda taqdim etilmaganligi hollari mustasno.
Agar dastlabki bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kundan etiboran uttiz kalendar kun ichida unda kursatilgan tovarlar deklarasiyani qabul qilgan bojkhona organiga taqdim etilmagan bulsa, dastlabki bojkhona deklarasiyasi berilmagan deb hisoblanadi.
263-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur buladigan hujjatlar va qushimcha malumotlar
Bojkhona deklarasiyasi bojkhona organiga zarur hujjatlarni taqdim etish bilan bir vaqtda beriladi. Bojkhona organi bojkhona deklarasiyasida va taqdim etilgan boshqa hujjatlarda kursatilgan akhborotni tekshirish uchun qushimcha malumotlarni surab olishga haqli. Mazkur hujjatlarning va qushimcha malumotlarning ruykhati bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida belgilanadi.
Bojkhona organiga khalqaro tashishlarda qullaniladigan, chet tillarda tuzilgan hujjatlar taqdim etilishi mumkin.
Bojkhona organi etishmayotgan hujjatlar va malumotlarni taqdim etish muddatlarini belgilaydi.
264-modda. Bojkhona deklarasiyasini qabul qilish
Bojkhona organi bojkhona deklarasiyasini qabul qilishni rad etishga haqli emas.
Bojkhona deklarasiyasi qabul qilinganligini rasmiylashtirish u topshirilgan kunda, ruykhatdan utkazish orqali amalga oshiriladi.
Bojkhona deklarasiyasi qabul qilinganligi rasmiylashtirilgan paytdan boshlab u yuridik ahamiyatga molik faktlardan dalolat beruvchi hujjatga aylanadi.
265-modda. Bojkhona deklarasiyasini uzgartirish, unga qushimcha kiritish, uni qayta rasmiylashtirish, qaytarib olish va bekor qilish
Bojkhona deklarasiyasida kursatilgan malumotlarga deklarant tomonidan uzgartirishlar yoki qushimchalar kiritilishi, topshirilgan bojkhona deklarasiyasi esa qaytarib olinishi mumkin.
Bojkhona deklarasiyasini uzgartirish, unga qushimcha kiritish va (yoki) uni qaytarib olish deklarasiya qabul qilinguniga qadar amalga oshirilishi mumkin.
Bojkhona deklarasiyasi qabul qilinganidan sung uzgartirish, qushimcha kiritish, qayta rasmiylashtirish, qaytarib olish va (yoki) bekor qilish deklarant bojkhona organiga murojaat etganidan keyin amalga oshiriladi.
Bojkhona deklarasiyasini uzgartirish yoki unga qushimcha kiritish uning amal qilish doirasini kengaytirishi yoki toraytirishi mumkin emas.
Bojkhona organlarining mansabdor shakhslari uz tashabbusi bilan, deklarantning yoki uchinchi shakhslarning topshirigiga yoki iltimosiga kura yozma bojkhona deklarasiyasini tuldirishga, bojkhona deklarasiyasida kursatilgan malumotlarni uzgartirishga yoki ularga qushimcha kiritishga haqli emas, bundan bojkhona organlarining vakolatiga kiritilgan malumotlarni bojkhona deklarasiyasiga kiritish, shuningdek, agar mashinada ishlov berish uchun foydalaniladigan kodli malumotlar bojkhona deklarasiyasida kodsiz tarzda mavjud bulsa, kodli malumotlarni uzgartirish yoki ularga qushimcha kiritish mustasno.
266-modda. Bojkhona yuk deklarasiyasini uzgartirish, unga qushimcha kiritish, uni qayta rasmiylashtirish, qaytarib olish va bekor qilish tartibi
Bojkhona rasmiylashtiruvi tugallanganidan va tovarlar muayyan bojkhona rejimiga joylashtirilganidan keyin, bojkhona yuk deklarasiyasi qabul qilingan kundan etiboran uch yil ichida bojkhona yuk deklarasiyasini bojkhona organining talabi bilan yoki vakolatli shakhsning arizasiga kura uzgartirish, unga qushimcha kiritish, uni qayta rasmiylashtirish yokhud bekor qilish mumkin.
Agar bojkhona organi deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan kursatilgan sabablarni asosli deb topsa, bojkhona yuk deklarasiyasi tovarlar chiqarib yuborilguniga qadar deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan qaytarib olinishi mumkin. Olib chiqilayotgan tovarlarga doir bojkhona yuk deklarasiyasi ushbu tovarlarni olib chiqishga rukhsat berilganidan keyin ham, lekin ular amalda olib chiqilguniga qadar qaytarib olinishi mumkin.
Bojkhona yuk deklarasiyalariga uzgartirishlar, qushimchalar kiritish, ularni qaytarib olish, qayta rasmiylashtirish va bekor qilish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan ushbu moddaga muvofiq belgilanadi.
LexUZ sharhi
Qarang: «Bojkhona yuk deklarasiyasini uzgartirish, unga qushimcha kiritish, uni qayta rasmiylashtirish, qaytarib olish va bekor qilish tartibi tugrisida»gi nizom (ruykhat raqami 2784, 10.05.2016 y.).
267-modda. Qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi
Tovarlar va transport vositalari muayyan bojkhona rejimiga joylashtirilguniga qadar, shu jumladan bojkhona nazorati ostida tovarlar tashilayotganda qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi qullaniladi.
Qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi tashuvchi yoki vakolatli shakhs tomonidan bojkhona organiga tovar bojkhona hududiga etib kelgan joyda tovarni taqdim etish yoki tovar kelib tushadigan bojkhona organiga tovarni etkazib berish bilan bir vaqtda beriladi. Agar tashuvchi yoki vakolatli shakhs uni tuldirish uchun barcha zarur hujjatlarga ega bulmasa, qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi tovar taqdim etilgandan sung keyingi ish kunidan kechiktirmay tashuvchi yoki vakolatli shakhsning arizasi asosida beriladi.
Qisqa bojkhona yuk deklarasiyasi sifatida transport, tijorat hujjatlaridan, shu jumladan khalqaro tashishlar amalga oshirilayotganda qullaniladigan, chet tillarda tuzilgan va quyidagi malumotlar kursatilgan hujjatlardan foydalaniladi:
transport hujjatlariga muvofiq tovarni junatuvchining (qabul qiluvchining) nomi va joylashgan eri;
tovar junatilgan mamlakat va kelib tushadigan mamlakat;
tovarning nomi;
tovarning miqdori, shu jumladan tovarlarning brutto/netto ogirligi (kilogrammlarda) yoki tovarlarning hajmi (metr kublarda);
yuk joylarining soni, tovarning urash-joylash hamda tamgalash khususiyati va usullari;
tovarning faktura (malum qilingan) qiymati;
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq tovarning kamida oltita belgi darajasidagi tasnifiy kodi haqidagi malumotlar.
268-modda. Muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasi
Tovarlar bojkhona chegarasi orqali quvur transportida yokhud elektr uzatish liniyalari orqali olib utilayotganda muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasini berish yuli bilan tovarlarni dastlabki tarzda deklarasiyalashga yul quyiladi. Tovarlar bojkhona chegarasi orqali bojkhona organi tomonidan belgilangan muddatlarda amalda olib utilganidan keyin deklarant yoki bojkhona brokeri bojkhona yuk deklarasiyasini berishi shart.
Muvaqqat bojkhona yuk deklarasiyasida tovarlarning chamalangan miqdorida olib utish maqsadlaridan, bojkhona chegarasidan olib utish rejalashtirilayotgan tovarlarning miqdoriga va (yoki) tovarning kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlarida nazarda tutilgan bahosini aniqlash tartibiga, shuningdek tovarlarning takhminiy sifatiga kura aniqlanadigan shartli bojkhona qiymatidan (bahosidan) kelib chiqqan holda malumotlarni bayon etishga yul quyiladi.
269-modda. Tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasi
Agar deklarant yoki bojkhona brokeri uziga bogliq bulmagan sabablarga kura deklarasiyani tuldirish uchun barcha zarur akhborotga ega bulmasa, tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasi tovarni identifikasiyalash imkoniyati bulishi sharti bilan berilishi mumkin.
Tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasi ushbu Kodeks 22-moddasi ikkinchi qismining «v», «d» va «e» bandlarida kursatilgan hollarda berilishi mumkin.
Tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasiga deklarant yoki bojkhona brokeri, agar bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarida alohida malumotlarni taqdim etish uchun boshqa muddat nazarda tutilmagan bulsa, tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasi bojkhona organi tomonidan qabul qilib olingan kundan etiboran oltmish kalendar kundan ortiq bulmagan muddatda etishmagan malumotlarni va lozim darajada tuldirilgan bojkhona yuk deklarasiyasini taqdim etish haqidagi yozma majburiyatni ilova qiladi.
Tuliq bulmagan bojkhona yuk deklarasiyasi qullanilgan holda deklarasiyalashda lozim darajada tuldirilgan bojkhona yuk deklarasiyasi avval boshda berilganidagi kabi bojkhona organlarining zimmasiga qonun hujjatlarining qaysi talablari va shartlari bajarilishi ustidan nazorat qilish vazifasi yuklatilgan bulsa, usha talablar va shartlar, shu jumladan bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish va tulash tartibi qullaniladi.
270-modda. Davriy bojkhona yuk deklarasiyasi
Davriy bojkhona yuk deklarasiyasi ishlab chiqarilgan mamlakati, fizik khususiyatlari, sifati, ishlab chiqaruvchisi va Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi buyicha tovar kodining unta belgili darajasi bir khil bulgan tovarlar ayni bir shakhs tomonidan bojkhona chegarasi orqali muntazam ravishda olib utilgan taqdirda qullaniladi.
Ayni bir shakhs tomonidan muntazam ravishda olib utish deganda, mazkur moddaning birinchi qismida kursatilgan tovarlarning oltmish kalendar kun ichida bir marotabadan kup marta bitta yuk junatuvchi manzilidan boshqa yuk qabul qiluvchi manziliga bir kontrakt (shartnoma, kelishuv) asosida bir khil sharoitda bojkhona chegarasidan olib utilishi tushuniladi. Bunday hollarda muayyan vaqt ichida bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan barcha tovarlar uchun bitta bojkhona yuk deklarasiyasi beriladi. Bu tartib vaqtincha tovarlarni saqlashning eng kup muddati yoki bojkhona tulovlarini tulash muddatlari buzilishiga olib kelishi mumkin emas.
38-bob. Tovarlarni va transport vositalarini chiqarib yuborish
271-modda. Tovarlarni va transport vositalarini chiqarib yuborish asoslari
Quyidagi shartlarga rioya etilishi tovarlarni va transport vositalarini chiqarib yuborish uchun asos buladi:
bojkhona rasmiylashtiruvi va tovarlarni tekshirish vaqtida qonun hujjatlari buzilganligi bojkhona organlari tomonidan aniqlanmaganda;
bojkhona organiga Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga va khalqaro shartnomalariga muvofiq tovarlarni chiqarib yuborish uchun zarur bulgan lisenziyalar, sertifikatlar, boshqa davlat organlarining rukhsatnomalari taqdim etilganda, bundan shunday hujjatlarning tovarlar va transport vositalari chiqarib yuborilganidan keyin taqdim etilishi hollari mustasno;
tovarlarni va transport vositalarini tanlangan bojkhona rejimiga joylashtirish talablari va shartlariga deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan (agar bojkhona brokeri bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha operasiyalarni shartnoma asosida bajarayotgan bulsa) rioya etilganda;
tovarlarga va transport vositalariga nisbatan bojkhona tulovlari tulanganda yokhud ularning tulanishini taminlash taqdim etilganda.
272-modda. Tovarlarni bojkhona yuk deklarasiyasi topshirilguniga qadar chiqarib yuborish
Ushbu Kodeksning 251-moddasida kursatilgan tovarlar bojkhona chegarasi orqali olib utilayotganda tovarlarni chiqarib yuborish bojkhona yuk deklarasiyasi topshirilguniga qadar yoki bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha operasiyalar yakunlanguniga qadar deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan quyidagi shartlarga rioya etilgan taqdirda amalga oshirilishi mumkin:
tovarlarni identifikasiyalash imkonini beruvchi zarur malumotlarni uz ichiga olgan tovarning kuzatuv hujjatlari taqdim etilganda;
Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga yoki khalqaro shartnomalariga muvofiq radioaktiv materiallarni chiqarib yuborish uchun zarur bulgan lisenziyalar, sertifikatlar, tegishli davlat organlarining rukhsatnomalari taqdim etilganda;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlarini tulash taminlanganda;
tovarlar chiqarib yuborilgan kundan etiboran un besh kalendar kundan kechiktirmay bojkhona yuk deklarasiyasini berish haqida yoki bojkhona rasmiylashtiruvini tugatish tugrisida yozma majburiyat taqdim etilganda.
Bojkhona yuk deklarasiyasi berilguniga qadar chiqarib yuborilgan tez buziladigan tovarlardan hamda tirik hayvonlardan foydalanish va ularni uchinchi shakhslarga berish, shu jumladan sotish yoki boshqacha tarzda uzga shakhsga utkazish orqali berish taqiqlanadi.
273-modda. Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari buzilgan taqdirda tovarlarni chiqarib yuborish
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining buzilishi aniqlangan taqdirda tovarlarni chiqarib yuborish bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining buzilishiga oid ish yurituv tugallanguniga qadar amalga oshirilishi mumkin, basharti:
tovarlar qonun hujjatlariga muvofiq olib quyilmagan yoki khatlanmagan bulsa;
qonun hujjatlariga muvofiq tovarlar musodara qilinishi yokhud davlat daromadiga utkazilishi lozim bulmasa;
bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarining buzilishiga oid ishni kurib chiqish natijalari buyicha hisoblanishi mumkin bulgan bojkhona tulovlarini va jarimalarni tulash yoki qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa undiruv choralari deklarant tomonidan taminlangan bulsa.
VII bulim. Deklarant, bojkhona brokeri va bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis
39-bob. Deklarant
274-modda. Deklarantga quyiladigan talablar
Quyidagilar deklarant bulishi mumkin:
1) Uzbekiston Respublikasining yuridik va jismoniy shakhsi;
2) chet ellik shakhs:
tovarlarni notijorat maqsadlarda olib utuvchi jismoniy shakhs;
ushbu Kodeksning X bulimiga muvofiq bojkhona imtiyozlaridan foydalanuvchi shakhs;
Norezidentning qonun hujjatlariga muvofiq tashkil etilgan Uzbekiston Respublikasidagi doimiy muassasasi;
Uzbekiston Respublikasi hududida belgilangan tartibda akkreditasiya qilingan vakolatkhonaga ega bulgan shakhs shunday vakolatkhonalarning uz ehtiyojlari uchun olib kiriladigan tovarlarni vaqtincha olib kirish, reeksport qilish, bojkhona tranziti bojkhona rejimlariga, shuningdek erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirishni malum qilganda;
tashuvchi tovarlar bojkhona nazorati ostida tashilayotganda.
275-modda. Deklarantning huquqlari
Tovarlarni deklarasiyalashda deklarant quyidagi huquqlarga ega:
bojkhona deklarasiyasi va bojkhona maqsadlari uchun zarur boshqa hujjatlar berilguniga qadar tovarlarni bojkhona nazorati ostida kuzdan kechirish hamda ulchash, ularning namunalari va nuskhalarini olish;
tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvini utkazishda, bojkhona organining mansabdor shakhslari tomonidan namunalar va nuskhalar olinayotganda tovarlarning tekshirilishida hozir bulish;
bojkhona organlarining mansabdor shakhslari tomonidan olingan namunalar va nuskhalarni tekshiruvdan utkazish natijalari bilan tanishish;
tovarlarni elektron shaklda deklarasiyalash uchun zarur hujjatlar va malumotlarni taqdim etish uchun muljallangan bojkhona organlarining akhborot tizimlaridan foydalanish.
Tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda deklarant quyidagi huquqlarga ega:
bojkhona organiga taqdim etilgan, tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda foydalanilgan malumotlarning ishonchliligini isbotlash;
tovarning malum qilingan bojkhona qiymatiga aniqlik kiritish zarurati tugilganda, basharti tovarning bojkhona organi tomonidan aniqlangan bojkhona qiymatiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishini taminlasa yokhud bojkhona tulovlarini tulasa, deklarasiyalangan tovardan bojkhona organining rukhsati bilan foydalanish;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlash khususida bojkhona organining qarori, uning mansabdor shakhslari harakatlari (harakatsizligi) ustidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shikoyat qilish.
Deklarant qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
276-modda. Deklarantning majburiyatlari
Deklarant:
tovarlarni va (yoki) transport vositalarini deklarasiyalashni amalga oshirishi;
bojkhona maqsadlari uchun zarur, shu jumladan deklarasiyalanayotgan tovarlarga va (yoki) transport vositalariga nisbatan vakolatli organlar tomonidan utkaziladigan veterinariya, fitosanitariya nazorati, ekologik nazorat va davlat nazoratining boshqa turlari talablariga rioya etilishi tugrisidagi hujjatlarni va (yoki) malumotlarni bojkhona organiga taqdim etishi;
bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona organining talabiga kura taqdim etishi;
bojkhona organining talabiga kura tovarlarni tarozida tortishni hamda boshqacha tarzda ularning miqdori va sifatini aniqlashni, shuningdek deklarasiyalanayotgan tovarlarga va (yoki) transport vositalariga nisbatan yuk operasiyalarini amalga oshirishi;
bojkhona tulovlarini tugri hisoblab chiqarishi;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlarini tulashi yoki ularning tulanishini taminlashni taqdim etishi;
tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvida bojkhona organining talabiga kura hozir bulishi hamda bojkhona organining mansabdor shakhslariga bojkhona rasmiylashtiruvini utkazishda kumaklashishi;
tovarlar va (yoki) transport vositalari joylashtirilgan bojkhona rejimi talablari hamda shartlariga rioya etishi;
tovarlarni va (yoki) transport vositalarini deklarasiyalashda bojkhona identifikasiyalash vositalari uzgartirilganligi, yuq qilinganligi, buzilganligi yoki yuqotilganligi, idishlar va urovlar buzilganligi, tovarlar tovarning kuzatuv hujjatlarida va bojkhona nazoratining boshqa hujjatlarida kursatilgan malumotlarga muvofiq emasligi aniqlanganligi haqida bojkhona organlarini uz vaqtida khabardor qilishi shart.
Tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda deklarant:
bojkhona organiga tovarning bojkhona qiymatini malum qilishi;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlashga taalluqli malumotlarni bojkhona organining talabiga kura taqdim etishi shart.
Deklarantda tovarning uzi malum qilgan bojkhona qiymatini aniqlashtirish yoki bojkhona organiga qushimcha malumot taqdim etish tufayli yuzaga kelgan kharajatlar deklarantning zimmasida buladi. Tovarning bojkhona rasmiylashtiruvi muddatining bojkhona qiymatini aniqlash bilan bogliq tarzda uzaytirilishidan deklarant bojkhona tulovlarini amalda kechiktirib tulash uchun foydalanishi mumkin emas.
Deklarantning zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
40-bob. Bojkhona brokeri
277-modda. Bojkhona brokerining faoliyati
Bojkhona brokerining faoliyati bojkhona operasiyalarini deklarantning yoki vakolatli shakhsning topshirigiga kura va uning nomidan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshirishdan iborat.
Bojkhona brokerining deklarant yoki vakolatli shakhs bilan uzaro munosabatlari shartnoma asosida yulga quyiladi.
Bojkhona brokerining ushbu Kodeksda nazarda tutilgan huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi bojkhona brokeri va deklarant urtasida tuzilgan shartnoma bilan cheklanishi mumkin emas.
Bojkhona brokeri uz faoliyatini bojkhona organining rukhsatnomasi asosida amalga oshiradi.
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsat etuvchi talablar va shartlar uz shtatida bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisga ega bulgan hamda uchinchi shakhslarga bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha khizmatlar kursatmaydigan Uzbekiston Respublikasi yuridik shakhslariga nisbatan qullanilmaydi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi Bojkhona brokerlarining reestrini yuritadi va uning uz rasmiy veb-saytiga joylashtirilishini taminlaydi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha uchinchi shakhslarga khizmat kursatmaydigan yuridik shakhs Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga shtatida bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassislar mavjudligi tugrisida yuridik shakhs shtatiga bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis ishga qabul qilinganligi tugrisidagi va uning avvalgi ish joyida mehnat shartnomasi bekor qilinganligi haqidagi buyruqning (yoki buyruqdan kuchirmaning) kuchirma nuskhasini ilova qilgan holda khabarnoma beradi.
278-modda. Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma olish talablari va shartlari
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma olish talablari va shartlari quyidagilardan iborat:
shtatida bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha tegishli malaka attestatiga ega bulgan kamida ikki nafar mutakhassisga ega bulish;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishini taminlash (bundan chet davlatlarning Uzbekiston Respublikasidagi diplomatik vakolatkhonalariga va konsullik muassasalariga, khalqaro hukumatlararo tashkilotlarning vakolatkhonalariga va ularga tenglashtirilgan vakolatkhonalarga, shuningdek ularning khodimlariga bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha khizmatlar kursatadigan Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi huzuridagi Diplomatik servis khizmati mustasno).
279-modda. Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishga rukhsatnoma olish uchun zarur buladigan hujjatlar
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishga rukhsatnoma olish uchun yuridik shakhs Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga quyidagilar kursatilgan arizani taqdim etadi:
yuridik shakhsning nomi;
shtatida bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassislarning mavjudligi, malaka attestatlarining raqami kursatilgan holda;
yuridik shakhsning joylashgan eri (pochta manzili), shu jumladan telefon raqami hamda Korkhonalar va tashkilotlarning umumiy tasniflanishi (KTUT) buyicha kodi;
bank rekvizitlari.
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishga rukhsatnoma olish tugrisidagi arizaga ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishi taminlanganligini tasdiqlovchi hujjat ilova qilinadi (bundan chet davlatlarning Uzbekiston Respublikasidagi diplomatik vakolatkhonalariga va konsullik muassasalariga, khalqaro hukumatlararo tashkilotlarning vakolatkhonalariga va ularga tenglashtirilgan vakolatkhonalarga, shuningdek ularning khodimlariga bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha khizmatlar kursatadigan Uzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi huzuridagi Diplomatik servis khizmati mustasno).
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishga rukhsatnoma olish tugrisidagi arizada yuridik shakhsning elektron manzili kursatilishi mumkin. Rukhsatnoma olish tugrisidagi arizada yuridik shakhsning elektron manzili kursatilganligi uning uz arizasi buyicha qabul qilingan qaror tugrisidagi khabarni akhborot tizimi orqali elektron shaklda olishga bulgan roziligidir.
Arizachidan mazkur moddada nazarda tutilmagan boshqa hujjatlarni talab qilishga yul quyilmaydi.
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishga rukhsatnoma olish tugrisidagi arizada kursatilgan malumotlarning tugriligi uchun javobgarlik yuridik shakhsning zimmasida buladi.
280-modda. Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun berilgan arizani kurib chiqish hamda rukhsatnoma berish tugrisida yoki rukhsatnoma berishni rad etish haqida qaror qabul qilish
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi hujjatlar qabul qilingan sanadan etiboran un ish kunidan oshmaydigan muddatda arizani kurib chiqadi, bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma beradi yoki uni berishni rad etadi.
Arizani kurib chiqqanlik, qayta rasmiylashtirganlik, rukhsatnomani va uning dublikatini berganlik uchun bojkhona yigimi undirilmaydi.
Rukhsatnoma berish tugrisida yoki uni berishni rad etish haqida qaror qabul qilish uchun Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirishning ushbu Kodeksning 278-moddasida kursatilgan rukhsat etishga doir talablari va shartlariga rioya qilinishini tekshiradi.
Rukhsatnoma arizachiga Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan shaklda, amal qilish muddati cheklanmagan holda beriladi.
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma makhsus blankda rasmiylashtiriladi va unda quyidagilar kursatilishi kerak:
yuridik shakhsning nomi, tashkiliy-huquqiy shakli va joylashgan eri;
rukhsatnoma berilgan sana va Bojkhona brokerlarining reestridagi tartib raqami;
yuridik shakhslar uchun soliq tulovchining identifikasiya raqami.
Bojkhona brokerlarining reestridagi akhborot Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasining rasmiy veb-saytiga joylashtiriladi va tanishish uchun ochiq buladi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tegishli qaror qabul qilingan sanadan etiboran bir ish kunidan kechiktirmay yuridik shakhsga bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma berishi (yuborishi) yoki uni berish rad etilganligi tugrisida yuridik shakhsni yozma shaklda, shu jumladan akhborot tizimi orqali elektron shaklda khabardor qilishi shart.
Rukhsatnoma boshqa yuridik shakhsga utkazilishi mumkin emas.
Agar Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bojkhona brokeri faoliyatini amalga oshirish uchun rukhsatnomani berish tugrisidagi arizani kurib chiqish, uni berish yoki berishni rad etish muddati mobaynida rukhsatnomani bermasa yoki uni berishni rad etmasa, yuridik shakhs ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan muddat utganidan keyin, bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish huquqiga, bu haqda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasini yozma ravishda khabardor qilgan holda, ega buladi.
Ushbu moddaning tuqqizinchi qismida nazarda tutilgan hollarda bojkhona organi arizachining yozma khabarini olganidan keyin besh ish kuni ichida unga rukhsatnoma berishi (yuborishi) shart. Qabul qilingan sanasi tugrisida belgi quyilgan ariza hamda arizachi tomonidan bojkhona organiga yuborilgan yozma khabar rukhsatnoma olinguniga qadar rukhsatnomaga tenglashtiriladi hamda bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun asos buladi.
Rukhsatnoma berishni rad etish uchun quyidagilar asos buladi:
rukhsatnoma berish uchun zarur bulgan hujjatlarning arizachi tomonidan tuliq hajmda taqdim etilmaganligi;
arizachining bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun ushbu Kodeksning 278-moddasida kursatilgan rukhsat etishga doir talablarga va shartlarga muvofiq emasligi;
arizachi tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda notugri yoki buzib kursatilgan malumotlarning mavjudligi.
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnoma berishni boshqa asoslarga kura, shu jumladan maqsadga muvofiq emas degan vajlar bilan rad etishga yul quyilmaydi.
Rukhsatnoma berish rad etilganligi tugrisidagi khabarnoma yuridik shakhsga rad etish sabablari, qonun hujjatlarining aniq normalari va yuridik shakhs mazkur sabablarni bartaraf etib, hujjatlarni takroran kurib chiqish uchun taqdim etishi mumkin bulgan muddat kursatilgan holda topshiriladi (yuboriladi). Yuridik shakhs rad etish sabablarini bartaraf etishga va hujjatlarni takroran kurib chiqish uchun arizani rukhsatnoma berish rad etilganligi tugrisidagi khabarnoma olingan kundan etiboran un besh ish kuni ichida berishga haqli.
Arizachi rukhsatnoma berishni rad etish uchun asos bulgan sabablarni belgilangan muddatda bartaraf etgan taqdirda, hujjatlarni takroran kurib chiqish, rukhsatnoma berish yoki uni berishni rad etish rad etishning sabablari bartaraf etilganligi tugrisidagi ariza va sabablar bartaraf etilganligini tasdiqlovchi tegishli hujjatlar olingan kundan etiboran kupi bilan un ish kuni ichida Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan amalga oshiriladi. Ariza takroran kurib chiqilganligi uchun bojkhona yigimi undirilmaydi.
Ariza takroran kurib chiqilayotganda ilgari khabarnomada bayon qilinmagan rad etish sabablarini keltirishga yul quyilmaydi, bundan ilgari kursatilgan sabablar bartaraf etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar bilan bogliq rad etish sabablarining keltirilishi mustasno.
Khabarnomada kursatilgan muddat utganidan keyin berilgan ariza yangitdan topshirilgan ariza deb hisoblanadi va umumiy asoslarda kurib chiqiladi.
281-modda. Bojkhona brokerining huquqlari
Bojkhona brokeri quyidagi huquqlarga ega:
deklarantdan yoki vakolatli shakhsdan bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur hujjatlarni va malumotlarni, shu jumladan tijorat, bank siri yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi akhborotni uz ichiga olgan hujjatlarni va malumotlarni talab qilish va olish;
bojkhona yuk deklarasiyasini hamda tovarlarni deklarasiyalash uchun zarur hujjatlar va malumotlarni taqdim etish;
tovarlarni Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilangan tartibda deklarasiyalash maqsadida bojkhona organlarining akhborot resurslaridan foydalanish;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda mazkur Kodeks 275-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq deklarantga berilgan huquqlardan foydalanish;
bojkhona rasmiylashtiruvi va bojkhona nazorati uchun zarur bulgan boshqa harakatlarni vakolatli shakhs sifatida bajarish;
bojkhona organlarining qarorlari, ular mansabdor shakhslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shikoyat qilish.
Bojkhona brokeri qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
282-modda. Bojkhona brokerining majburiyatlari
Bojkhona brokeri:
eng kam oylik ish haqining miqdori oshgan taqdirda bunday uzgarish sodir bulgan sanadan etiboran bir oy ichida ushbu Kodeks 278-moddasining uchinchi khatboshisi talablari bajarilishini taminlashi;
bojkhona operasiyalari amalga oshirilayotganda bojkhona organiga bojkhona maqsadlari uchun zarur bulgan hujjatlar va malumotlarni taqdim etishi;
qonun hujjatlarining tovarlarga doir talablariga, taqiqlariga, cheklovlariga rioya etgan holda tovarlarni deklarasiyalashni amalga oshirishi va bojkhona organiga bojkhona deklarasiyasini berishi;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda mazkur Kodeks 276-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq belgilangan deklarantning majburiyatlarini bajarishi;
bojkhona rasmiylashtiruvida bojkhona organlariga kumaklashishi;
tovarlarni junatuvchidan, qabul qiluvchidan olingan, davlat sirlarini va qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi akhborotni oshkor etmasligi, undan shakhsiy maqsadlari uchun foydalanmasligi shart, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona brokerining zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan majburiyatlarning bajarilganlik fakti bojkhona brokerining zimmasiga bojkhona rejimining amal qilishini tugallash bilan bogliq operasiyalarni bajarish majburiyatlarini yuklamaydi.
283-modda. Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish, tukhtatib turish, tugatish, bekor qilish va uning dublikatini berish
Bojkhona brokeri sifatida faoliyatni amalga oshirish uchun rukhsatnomani qayta rasmiylashtirish, tukhtatib turish, tugatish, bekor qilish va uning dublikatini berish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
41-bob. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis
284-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisga quyiladigan talablar
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan berilgan malaka attestatiga ega bulgan, bojkhona brokeri yokhud boshqa yuridik shakhs bilan mehnat shartnomasi tuzgan va ushbu yuridik shakhs nomidan bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha ish bajaradigan Uzbekiston Respublikasi jismoniy shakhsi bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisdir.
285-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning malaka attestati
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning malaka attestati Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilangan shakldagi malaka attestati amal qiladigan davrda u bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis sifatida ish olib borish huquqiga egaligini tasdiqlovchi hujjatdir.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis malaka attestatining amal qilish muddati attestat berilgan yoki uning amal qilish muddati uzaytirilgan sanadan etiboran besh yilni tashkil etadi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisni uqitish, uning malakasini oshirish, bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning malaka attestatini berish, qayta rasmiylashtirish (uning amal qilish muddatini uzaytirish), uning amal qilishini tukhtatib turish, tugatish, bekor qilish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning malaka attestati boshqa shakhsga utkazilmasligi lozim.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisni uqitganlik, unga malaka attestati berganlik, uning malaka attestatini qayta ruykhatdan utkazganlik va qayta tiklaganlik uchun bojkhona yigimlari undiriladi.
286-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning huquqlari
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis uz faoliyatini amalga oshirayotganda quyidagi huquqlarga ega:
a) deklarasiyalanayotgan tovarlarning va (yoki) transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvida, tovarlarning namunalari va nuskhalari olinayotganda hozir bulish;
b) deklarasiyalanayotgan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona nazorati ostida kuzdan kechirishni, ularni tarozida tortishni va boshqacha tarzda ularning miqdorini aniqlashni amalga oshirish, shuningdek bojkhona organining rukhsati bilan tovarlarning namunalari va nuskhalarini olish;
v) tovarlardan olingan namunalar va nuskhalarning bojkhona organlari tomonidan utkazilgan bojkhona ekspertizasi (tekshiruvi) natijalari bilan tanishish;
g) bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha operasiyalarni bajarish uchun bojkhona nazorati zonasiga kirish;
d) bojkhona masalalari buyicha bojkhona organlaridan belgilangan tartibda malumotlar va maslahatlar olish;
e) bojkhona organlaridan uz nomiga elektron raqamli imzo olish.
Dastlabki operasiyalar amalga oshirilayotganda bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis quyidagi huquqlarga ham ega:
a) deklarantning yoki vakolatli shakhsning tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona hududidan olib chiqish niyati tugrisida bojkhona organlarini khabardor qilish;
b) dastlabki operasiyalar amalga oshirilayotganda bojkhona maqsadlari uchun zarur buladigan hujjatlarning loyihalarini tayyorlash;
v) deklarasiyalanadigan tovarlarni va (yoki) transport vositalarini bojkhona omborlariga bojkhona nazorati ostida joylashtirish.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bulishi mumkin.
287-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning majburiyatlari
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning majburiyatlariga quyidagilar kiradi:
a) vakolatli shakhsdan olingan, bojkhona maqsadlari uchun zarur bulgan hujjatlar va malumotlarning bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari talablariga muvofiqligini tekshirish hamda ularni tahlil qilish, shuningdek vakolatli shakhsning tovarlarga va (yoki) transport vositalariga nisbatan vakolatlarini tekshirish;
b) tovarlarni deklarasiyalash va bojkhona maqsadlari uchun zarur bulgan tovarlar tugrisidagi hujjatlarni berish;
v) tovarlarni tugri deklarasiyalash, shu jumladan:
bojkhona tulovlarini tugri hisoblash;
tovarlarni Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq bojkhona maqsadlari uchun tugri tasniflash;
tovarlar ishlab chiqarilgan mamlakatni tugri kursatish;
tovarlarning miqdorini tugri kursatish;
tovarlarning bojkhona qiymatini tugri aniqlash;
g) bojkhona rasmiylashtiruvini amalga oshirish va bojkhona nazoratini utkazish uchun zarur bulgan hujjatlarni hamda qushimcha malumotlarni bojkhona organiga uz vaqtida taqdim etish;
d) deklarasiyalanayotgan tovarlarga va transport vositalariga nisbatan veterinariya, fitosanitariya nazorati va davlat nazoratining boshqa turlari tugallanganligini qonun hujjatlarida belgilangan hollarda tekshirish;
e) deklarantdan olingan akhborotdan faqat bojkhona maqsadlari uchun foydalanish;
j) tovarlarni junatuvchidan, ularni qabul qiluvchidan olingan, davlat sirlarini yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni tashkil etuvchi akhborotni oshkor etmaslik, undan shakhsiy maqsadlar uchun foydalanmaslik, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno;
z) vakolatli shakhsga bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari talablarini tushuntirish;
i) bojkhona identifikasiyalash vositalari uzgarganligi, buzilganligi, yuq qilinganligi yoki yuqotilganligi, idishlari va urovlari buzilganligi, tovarlarning transport, tijorat hujjatlarida va boshqa hujjatlarda kursatilgan malumotlarga muvofiq emasligi va bojkhona ishiga taalluqli bulgan boshqa shunday holatlar aniqlangan taqdirda bojkhona organlarini zudlik bilan khabardor qilish;
k) deklarasiyalanadigan tovarlarning va transport vositalarining bojkhona rasmiylashtiruvi uchun bojkhona kurigini utkazishda bojkhona organining talabiga kura ishtirok etish;
l) malaka attestatini olganidan yoki uning amal qilish muddati uzaytirilganidan keyin ikki yarim yil utgach, bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisni uqitganlik uchun bojkhona yigimlarini tulagan holda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga malaka oshirish buyicha uqish uchun murojaat qilish;
m) bojkhona organlaridan olingan uz elektron raqamli imzosidan foydalanish.
Tovarlarni tasarruf etish huquqi berilgan taqdirda bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis:
bojkhona kurigi va rasmiylashtiruvi uchun tovarlarni bojkhona organining talabiga kura taqdim etishi;
tanlangan bojkhona rejimiga muvofiq bojkhona rasmiylashtiruvi yakunlanmagan tovarlarga nisbatan ulardan foydalanish va ularni tasarruf etish buyicha shartlarga va cheklovlarga rioya etishi;
deklarantning majburiyatlarini bajarishi va tovarlarni bojkhona chegarasi orqali uzi mustaqil olib utganidagi kabi javobgarlikni uz zimmasiga olishi shart.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bulishi mumkin.
288-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis faoliyati ustidan nazoratni amalga oshirish tartibi
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis faoliyati ustidan bojkhona organlari tomonidan nazorat bevosita bojkhona rasmiylashtiruvi jarayonida amalga oshiriladi.
Bojkhona brokeri yoki uz shtatida bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis mavjud bulgan boshqa yuridik shakhs bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning bojkhona organlariga nisbatan majburiyatlarini cheklashi mumkin emas.
Bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassis va bojkhona brokeri yoki boshqa yuridik shakhs urtasidagi munosabatlar mehnat shartnomasi bilan tartibga solinadi.
VIII bulim. Bojkhona tulovlari
42-bob. Asosiy qoidalar
289-modda. Bojkhona tulovlarining turlari
Tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishda va ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa hollarda quyidagi bojkhona tulovlari tulanadi:
bojkhona boji;
qushilgan qiymat soligi;
aksiz soligi;
bojkhona yigimlari.
Qonun hujjatlarida boshqa bojkhona tulovlari ham belgilanishi mumkin.
Bojkhona bojlarining va soliqlarning stavkalari Uzbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan belgilanadi.
290-modda. Bojkhona bojlari, qushilgan qiymat soligi va aksiz soligi
Bojkhona bojlariga import, eksport, alohida (makhsus, antidemping va kompensasiya) va mavsumiy bojkhona bojlari kiradi.
Import bojkhona boji tovar bojkhona hududiga olib kirilayotganda tulanadi.
Eksport bojkhona boji tovar bojkhona hududidan olib chiqilayotganda tulanadi.
Alohida (makhsus, antidemping va kompensasiya) bojkhona bojlari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Uzbekiston Respublikasining iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish maqsadida qullaniladi.
Mavsumiy bojkhona bojlari tovarlarni bojkhona hududiga olib kirish va bojkhona hududidan olib chiqishni tezkor tartibga solib turish uchun qullaniladi. Bunda boj tarifida nazarda tutilgan bojkhona bojlarining stavkalari qullanilmaydi. Mavsumiy bojkhona bojlarining amal qilish muddati ular belgilangan paytdan etiboran olti oydan oshmasligi kerak.
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarga soliq va bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq qushilgan qiymat soligi va aksiz soligi solinadi.
291-modda. Bojkhona yigimlari
Bojkhona organlari tomonidan quyidagi harakatlar yoki tartib-taomillar bajarilganligi uchun bojkhona yigimlari undiriladi:
bojkhona rasmiylashtiruvi;
bojkhona rasmiylashtiruvi uchun belgilangan joylardan tashqaridagi va (yoki) bojkhona organlarining ish vaqtidan tashqari vaqtdagi bojkhona rasmiylashtiruvi;
tovarlarni bojkhona organi egaligidagi bojkhona omborida saqlash;
transport vositasini bojkhona hamrohligida kuzatib borish;
dastlabki qarorni qabul qilish;
tovarlarni bojkhona hududidan tashqarida qayta ishlashga, tovarlarni bojkhona hududida qayta ishlashga rukhsatnomalar berish;
bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisni uqitish;
bojkhona rasmiylashtiruvi buyicha mutakhassisning malaka attestatini berish, ushbu attestatni qayta ruykhatdan utkazish (uning amal qilish muddatini uzaytirish) va uning amal qilishini tiklash;
intellektual mulk obektlarini Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish;
yuridik shakhslar tomonidan olib kiriladigan naqd chet el valyutasining bojkhona rasmiylashtiruvi.
Bojkhona yigimlarining stavkalari Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
292-modda. Boj tarifi. Bojkhona bojlari qullanilayotgandagi tarif kvotalari
Boj tarifi bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq tizimlashtirilgan tovarlarga nisbatan qullaniladigan bojkhona bojlari stavkalarining jamlanmasidir.
Tashqi savdo siyosatini amalga oshirishda tovarlarning ayrim turlari uchun tarif kvotalari joriy etilishi mumkin.
Tarif kvotasi muayyan davrda tovarning muayyan miqdorini olib kirish va olib chiqishda bojkhona bojining boj tarifiga muvofiq qullaniladigan stavkasiga nisbatan pastroq bojkhona boji stavkalari qullanilishini nazarda tutuvchi, tovarlarni bojkhona hududiga olib kirish va undan olib chiqishda boj tarifini tartibga soluvchi choradir.
Belgilangan miqdordan (kvotadan) ortiq miqdorda bojkhona hududiga olib kiriladigan va bu hududdan olib chiqiladigan tovarlarga bojkhona bojining boj tarifiga muvofiq stavkasi qullaniladi.
Tarif kvotalari, ularni tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari urtasida taqsimlash usullari va tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
293-modda. Bojkhona tulovlari stavkalarining turlari va ularni hisoblab chiqarish tartibi
Bojkhona tulovlari stavkalarining turlari quyidagilardan iborat:
tulov undiriladigan tovarning bojkhona qiymatiga nisbatan foizlarda hisoblanadigan advalor stavka;
tulov undiriladigan tovar birligi uchun belgilangan miqdorda hisoblanadigan khos stavka;
bojkhona tulovlari stavkalarining advalor va khos turlarini uz ichiga oladigan aralash stavka.
Advalor stavka belgilangan tovar buyicha bojkhona tulovlarining summasi bojkhona tulovlari advalor stavkasining tovarning bojkhona qiymatiga kupaytmasi sifatida hisoblab chiqariladi.
Khos stavka belgilangan tovar buyicha bojkhona tulovlarining summasi bojkhona tulovlarining khos stavkasining tovar miqdoriga kupaytmasi sifatida hisoblab chiqariladi.
Bojkhona qiymatiga nisbatan foizlardagi aralash stavka qullanilgan, lekin tulov undiriladigan tovar birligi uchun belgilangan stavkadan kam bulmagan holda qullanilgan taqdirda, bojkhona tulovlarining summasi advalor va khos stavkalar buyicha hisoblab chiqarilgan summalarning eng kupiga tengdir.
Bojkhona qiymatiga nisbatan foizlardagi aralash stavka va tulov undiriladigan tovar birligi uchun belgilangan stavka qullanilgan taqdirda bojkhona tulovlarining summasi bojkhona tulovlarining advalor va khos stavkalari buyicha hisoblab chiqarilgan summa yigindisiga tengdir.
294-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha majburiyat
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha majburiyat:
tovar bojkhona tulovlarini tulash nazarda tutilgan bojkhona rejimiga joylashtirilganda, shuningdek ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollarda;
ushbu Kodeksning 201-moddasiga muvofiq tovarlar chiqarib yuborilganidan keyin bojkhona nazoratini amalga oshirish natijasida bojkhona tulovlari qushimcha hisoblangan taqdirda yuzaga keladi.
295-modda. Bojkhona tulovlarini tulovchilar
Bojkhona tulovlarini tulovchi (bundan buyon matnda tulovchi deb yuritiladi) quyidagilardan iborat:
deklarant;
bojkhona brokeri, agar deklarant bilan tuzilgan shartnomada bu nazarda tutilgan bulsa;
bojkhona omborining, erkin omborning, boj olinmaydigan savdo dukonining egasi, tashuvchi, ular tomonidan bojkhona rejimlarining qullanilish talablari va shartlariga amal qilinmaganda;
khalqaro pochta va kurerlik junatmalarining pochta aloqasi operatorlari va provayderlari, basharti bojkhona nazorati ostida bulgan khalqaro pochta va kurerlik junatmalari yuqolsa yoki bojkhona nazoratisiz berilsa.
Har qanday manfaatdor shakhs tulovchi uchun bojkhona tulovlarini tulashga haqli.
43-bob. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar va tarif preferensiyalari
296-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar va tarif preferensiyalari berish
Ushbu Kodeksga, boshqa qonunlarga, shuningdek Uzbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlariga binoan yuridik va jismoniy shakhslarga tarif imtiyozlari, qushilgan qiymat soligini, aksiz soligini va bojkhona yigimlarini tulash buyicha imtiyozlar, tarif preferensiyalari berilishi mumkin.
297-modda. Tarif imtiyozlari
Tashqi savdo siyosati amalga oshirilayotganda ilgari tulangan bojkhona bojini qaytarish, bojkhona boji stavkasini pasaytirish va bojkhona bojini tulashdan ozod etish tarzida tarif imtiyozlari berilishiga yul quyiladi.
Bojkhona bojidan ozod etish tarzidagi tarif imtiyozlari quyidagilarga nisbatan beriladi:
1) khalqaro yunalishda yuklar, bagaj va yulovchilar tashishni amalga oshiradigan transport vositalariga, shuningdek ularning yulda qatnov vaqtida, oraliq tukhtash punktlarida bir maromda ishlashi uchun zarur bulgan yoki transport vositalarida yuz bergan avariyalarga (nosozliklarga) barham berish uchun bojkhona hududidan tashqarida olingan moddiy-tekhnika taminoti predmetlariga va anjomlariga, yoqilgiga, oziq-ovqatga va boshqa mol-mulkka;
2) Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasiga, chet el valyutasiga (numizmatika maqsadida ishlatiladigan valyuta bundan mustasno), shuningdek qimmatli qogozlarga;
3) dengizda ov bilan band bulgan Uzbekiston Respublikasi kemalarini hamda Uzbekiston Respublikasi yuridik va jismoniy shakhslari tomonidan ijaraga olingan (frakht qilingan) kemalarning faoliyatini taminlash uchun bojkhona hududidan tashqariga olib chiqiladigan moddiy-tekhnika taminoti predmetlariga va anjomlariga, yoqilgiga, oziq-ovqatga va boshqa mol-mulkka, shuningdek ularning bojkhona hududiga olib kiriladigan ov mahsulotiga;
4) davlat mulkiga aylantirilishi lozim bulgan tovarlarga;
5) Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda insonparvarlik yordami sifatida olib kiriladigan tovarlarga;
6) khayriya yordami, shu jumladan tekhnik kumak kursatish maqsadida davlatlar, hukumatlar, khalqaro tashkilotlar tomonidan olib kiriladigan tovarlarga;
7) uchinchi davlatlar uchun muljallangan va bojkhona nazorati ostida bojkhona hududidan bojkhona tranziti bojkhona rejimida olib utiladigan tovarlarga;
8) Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga kura khalqaro moliyaviy tashkilotlar va khorijiy hukumatning moliyaviy tashkilotlari tomonidan berilgan qarzlar (kreditlar) hisobidan, shuningdek grantlar hisobidan yuridik shakhslar tomonidan bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlarga;
9) ustav fondida (ustav kapitalida) chet el investisiyalarining ulushi kamida uttiz uch foiz bulgan chet el investisiyalari ishtirokidagi korkhonalar tomonidan ular davlat ruykhatidan utkazilgan paytdan etiboran ikki yil davomida uz ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun bojkhona hududiga olib kiriladigan mol-mulkka;
10) chet ellik investorlar, chet ellik investorlar bilan tuzilgan mehnat shartnomalariga muvofiq Uzbekiston Respublikasida turgan chet davlatlar fuqarolari va Uzbekiston Respublikasidan tashqarida doimiy ravishda yashaydigan fuqaroligi bulmagan shakhslarning shakhsiy ehtiyojlari uchun bojkhona hududiga olib kiriladigan mol-mulkka;
11) Uzbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga umumiy summasi ellik million AQSh dollari ekvivalentidan ortiq bulgan tugridan-tugri investisiyani amalga oshirgan chet ellik yuridik shakhslar tomonidan bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlarga, basharti olib kirilayotgan tovarlar ularning uz ishlab chiqarish mahsuloti bulsa;
12) mahsulot taqsimotiga oid bitim buyicha ishlar olib borish uchun muljallangan va loyiha hujjatlariga muvofiq mahsulot taqsimotiga oid bitim buyicha ishlarni bajarishda ishtirok etayotgan chet ellik investor yoki boshqa shakhslar tomonidan bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlarga, shuningdek investor tomonidan bojkhona hududidan olib chiqiladigan, mahsulot taqsimotiga oid bitimga muvofiq investorga tegishli bulgan mahsulotga;
13) bojkhona hududiga qonun hujjatlariga muvofiq tasdiqlanadigan ruykhat buyicha olib kirilayotgan tekhnologik asbob-uskunalar, shuningdek butlovchi buyumlar va ehtiyot qismlar, agar ularni etkazib berish kontrakti (shartnomasi, kelishuvi) shartlarida nazarda tutilgan bulsa. Olib kirilgan tekhnologik asbob-uskunalar olib kirilgan paytdan etiboran uch yil mobaynida eksportga realizasiya qilingan yoki tekin berilgan taqdirda, mazkur imtiyozning amal qilishi bojkhona bojlarini tulash majburiyatlari tiklangan holda bekor qilinadi;
14) vakolatli davlat organining yozma shakldagi tasdigi bulgan taqdirda, telekommunikasiyalar operatorlari hamda tezkor-qidiruv tadbirlari tizimining tekhnik vositalarini sertifikatlashtirish buyicha makhsus organ tomonidan olinadigan tezkor-qidiruv tadbirlari tizimining tekhnik vositalariga.
298-modda. Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarga qushilgan qiymat soligini va aksiz soligini tulash buyicha imtiyozlar
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarga qushilgan qiymat soligini va aksiz soligini tulash buyicha imtiyozlar Uzbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga muvofiq beriladi.
299-modda. Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun bojkhona yigimlarini tulash buyicha imtiyozlar
Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun bojkhona yigimlarini tulashdan quyidagilar ozod etiladi:
1) bojkhona chegarasi orqali begaraz, insonparvarlik yordami yoki khayriya maqsadlari, shu jumladan tekhnik kumak uchun olib utilayotgan tovarlar;
2) notijorat maqsadlar uchun jismoniy shakhslar tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan bojsiz olib kirish normasi doirasida olib utiladigan tovarlar;
3) vaqtincha saqlash va davlat foydasiga voz kechish bojkhona rejimlariga joylashtiriladigan tovarlar;
4) bojkhona imtiyozlaridan foydalanuvchi chet davlatlarning diplomatik vakolatkhonalari va konsullik muassasalari, khalqaro birlashmalar va tashkilotlar rasmiy foydalanishi uchun bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlar, shuningdek bojkhona hududidan olib chiqiladigan hamda Uzbekiston Respublikasining diplomatik vakolatkhonalari va ularga tenglashtirilgan vakolatkhonalarning faoliyat kursatishini taminlash uchun muljallangan tovarlar;
5) davlat muzeylarining, akhborot-kutubkhona muassasalarining, arkhivlarining fondlarida va Uzbekiston Respublikasining madaniy boyliklari saqlanadigan davlatga qarashli boshqa joylarda doimiy saqlanadigan, bojkhona hududidan vaqtincha olib chiqiladigan va ushbu hududga qaytarib olib kiriladigan madaniy boyliklar;
6) kurgazmada namoyish etish uchun davlat muzeylari, akhborot-kutubkhona muassasalari, arkhivlari va davlatga qarashli Uzbekiston Respublikasining madaniy boyliklari saqlanadigan boshqa joylar tomonidan bojkhona hududiga vaqtincha olib kiriladigan hamda kurgazmalar va shunga ukhshash boshqa tadbirlar utkazilganidan keyin qaytarib olib chiqiladigan madaniy boyliklar;
7) Uzbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining, Milliy khavfsizlik khizmatining, Ichki ishlar vazirligining, Favqulodda vaziyatlar vazirligining va Davlat bojkhona qumitasining harbiy yuklari;
8) yuridik shakhslar tomonidan olib kiriladigan, qiymati eng kam oylik ish haqining un baravarini va undan kam miqdorni tashkil etadigan tovarlar.
300-modda. Tarif preferensiyalari
Tarif preferensiyalari bojkhona bojlarini tulashdan ozod etish, bojkhona bojlari stavkalarini kamaytirish yoki muayyan davlatlarda ishlab chiqarilgan tovarlarni bojkhona hududiga preferensial olib kirish yoki ushbu hududdan preferensial olib chiqishda kvotalar belgilash tarzida beriladi.
Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalariga muvofiq quyidagi tovarlarga nisbatan bojkhona bojlari qullanilmaydi:
Uzbekiston Respublikasi bilan erkin savdo zonasini tashkil etuvchi yoki Uzbekiston Respublikasi erkin savdo rejimini belgilagan davlatlarda ishlab chiqarilgan va ushbu davlatlardan bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlarga;
Uzbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan va uning bojkhona hududidan Uzbekiston Respublikasi bilan erkin savdo zonasini tashkil etuvchi yoki Uzbekiston Respublikasi erkin savdo rejimini belgilagan davlatlarga olib chiqilgan tovarlarga.
Uzbekiston Respublikasi erkin savdo zonasini tashkil etish tugrisida khalqaro shartnoma tuzgan davlatlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga nisbatan, agar tovar erkin savdo zonasini tashkil etish tugrisidagi khalqaro shartnoma ishtirokchilari bulgan davlatlardan birining rezidenti tomonidan eksport qilinayotgan bulsa va ushbu shartnoma ishtirokchisi bulgan davlatning rezidenti tomonidan shartnoma ishtirokchisi bulgan boshqa davlatning bojkhona hududidan olib kirilgan bulsa, bojkhona bojlari qullanilmaydi. Bunda rezident deganda shu davlat hududida tashkil etilgan tashkilot yokhud shu davlat hududida doimiy yashaydigan jismoniy shakhs tushuniladi. Boshqa hollarda boj tarifiga muvofiq bojkhona boji stavkasi qullaniladi.
Boj tarifi bilan belgilangan stavkalar miqdoridagi bojkhona bojlari Uzbekiston Respublikasi savdo-iqtisodiy munosabatlarda eng kup qulaylik berish rejimini qullayotgan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga nisbatan, tovarni junatuvchi va eksport qiluvchi mamlakatdan qati nazar qullaniladi.
Savdo-iqtisodiy munosabatlarda eng kup qulaylik berish rejimi nazarda tutilmagan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan yokhud ishlab chiqarilgan mamlakati aniqlanmagan tovarlarga nisbatan bojkhona bojlarining stavkalari ikki baravar oshiriladi.
Rivojlanayotgan davlatlarda, shuningdek kam rivojlangan davlatlarda ishlab chiqarilgan va bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlar uchun qonun hujjatlariga muvofiq Uzbekiston Respublikasining preferensiyalar milliy tizimi belgilanishi mumkin.
Tarif preferensiyalari ushbu Kodeksning 50-bobi qoidalariga rioya etgan holda beriladi.
44-bob. Tovarning bojkhona qiymati
301-modda. Bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymati
Bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymati tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usullaridan biri orqali aniqlanadigan va bojkhona tulovlarini hisoblash maqsadida foydalaniladigan tovar qiymatidir.
302-modda. Olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usullari
Olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash quyidagi usullarni qullash orqali amalga oshiriladi:
olib kiriladigan tovarga doir bitimning qiymati buyicha;
aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymati buyicha;
ukhshash tovarga doir bitimning qiymati buyicha;
qiymatlarni chegirib tashlash asosida;
qiymatlarni qushish asosida;
zakhira usul.
Olib kiriladigan tovarga doir bitimning qiymati buyicha aniqlash usuli olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashning asosiy usuli hisoblanadi.
Agar olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashning asosiy usulini qullash mumkin bulmasa, ushbu modda birinchi qismining uchinchi — ettinchi khatboshilarida kursatilgan usullar ketma-ketlikda qullaniladi. Bunda har bir keyingi usulning qullanilishiga, agar bojkhona qiymatini aniqlashda oldingisidan foydalanish mumkin bulmasa, yul quyiladi. Qiymatlarni chegirib tashlash va qushish usullari teskari ketma-ketlikda qullanilishi mumkin.
303-modda. Olib kiriladigan tovarga doir bitimning qiymatiga oid usul
Olib kiriladigan tovarga doir bitim qiymatiga oid usul olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini bitim qiymati buyicha, yani olib kirilayotgan tovar bojkhona chegarasini kesib utayotgan paytda tovar uchun amalda tulangan yoki tulanishi lozim bulgan, ushbu Kodeksning 304 va 305-moddalari qoidalari hisobga olingan holda tuzatilgan narkh buyicha aniqlashni nazarda tutadi.
304-modda. Olib kiriladigan tovarga doir bitim narkhiga kiritiladigan kharajatlar
Olib kirilayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda bitimning narkhiga quyidagi kharajatlar kiritiladi, agar bu kharajatlar bitimning narkhiga kiritilmagan bulsa:
a) tovarni bojkhona hududiga olib kiriladigan joyga etkazib berilgunga qadar qilinadigan kharajatlar:
tashish qiymati;
tovarlarni yuklash, tushirish, qayta yuklash va boshqa joyga tukish kharajatlari;
sugurta qiymati;
b) sotib oluvchi tomonidan qilingan kharajatlar:
vositachilik va brokerlik haqlari, bundan tovarni kharid qilishdagi vositachilik kharajatlari mustasno;
konteynerlar va (yoki) kup marta ishlatiladigan boshqa idishlarning qiymati, agar ular Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq baholanayotgan tovar bilan bir butun deb qaralsa;
urov-joylov qiymati, shu jumladan urash-joylash materiallarining va urash-joylash ishlarining qiymati;
v) sotuvchi sotib oluvchiga bepul yoki arzonlashtirilgan narkhda bevosita yokhud bilvosita taqdim etadigan khizmatlarning va boshqa tovarlarning qiymati;
g) intellektual mulk obektlaridan foydalanganlik uchun sotib oluvchi baholanayotgan tovarni sotish sharti sifatida bevosita yoki bilvosita tulashi kerak bulgan lisenziya tulovlari va boshqa tulovlar;
d) olib kirilgan tovarni keyinchalik qayta sotish, uzgacha tarzda tasarruf etish yoki undan boshqa tarzda foydalanishdan tushgan tushumning bevosita yoki bilvosita sotuvchiga tegishi kerak bulgan har qanday qismining qiymati.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan, bitimning narkhiga kiritiladigan kharajatlar tegishli tovarlar, ishlar va khizmatlar (tashish, sugurta qilish, brokerlik khizmati) uchun haq tulanganligi tugrisida vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan hujjatlar (hisobvaraq-fakturalar, tulov topshiriqnomalari, cheklar) asosida aniqlanadi.
Ushbu moddada kursatilmagan kharajatlarni bitim narkhiga qushishga yul quyilmaydi.
Turli nomdagi tovarlardan tashkil topgan tovarlarning bitta turkumi etkazib berilganda, bojkhona hududiga olib kirilgan tovarlardan har birining bojkhona qiymatiga qushilishi lozim bulgan hamda tovarlarning butun turkumi uchun belgilangan kharajatlarni aniqlash har bir tovar qiymatining tovarlar turkumining qiymatiga nisbati bilan aniqlanadigan kattalikka mutanosib ravishda, transport kharajatlarini hisobga olishda esa, tovarlarning ogirligiga yokhud hajmiga mutanosib ravishda amalga oshiriladi.
305-modda. Olib kiriladigan tovarga doir bitimning narkhidan chiqarib tashlanadigan tulovlar va kharajatlar
Olib kiriladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda bitim narkhidan quyidagi tulovlar va kharajatlar, basharti ular bojkhona hududiga olib kiriladigan tovar uchun haqiqatda tulangan yoki tulanishi lozim bulgan narkhdan ajratib olingan bulsa, chiqarib tashlanadi:
sanoat qurilmalari, mashinalar yoki uskunalar kabi tovarlar bojkhona hududiga olib kirilganidan keyin amalga oshirilgan uskunalarni qurish, urnatish, yigish, montaj qilish, sozlash va ularga khizmat kursatish yoki tekhnik kumaklashish kharajatlari;
tovar bojkhona hududiga olib kirilganidan keyin qilinadigan transport kharajatlari;
tovarni olib kirish yoki sotish bilan bogliq holda Uzbekiston Respublikasida tulanadigan bojkhona tulovlari va boshqa tulovlar, agar kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlariga kura bu tulovlar sotuvchi tomonidan tulansa.
Bitimning narkhidan chiqarib tashlanadigan tulovlar va kharajatlar, bundan Uzbekiston Respublikasida tulanadigan bojkhona tulovlari mustasno, tegishli tovarlar, ishlar va khizmatlar (tashish, sugurta qilish) uchun haq tulanganligi tugrisida vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan hujjatlar (hisobvaraq-fakturalar, tulov topshiriqnomalari, cheklar) asosida aniqlanadi.
306-modda. Olib kiriladigan tovarga doir bitimning qiymatiga oid usuldan foydalanish buyicha cheklovlar
Olib kiriladigan tovarga doir bitimning qiymatiga oid usuldan quyidagi hollarda bojkhona qiymatini aniqlash uchun foydalanilishi mumkin emas, agar:
sotib oluvchining baholanayotgan tovardan foydalanishga yoki uni tasarruf etishga bulgan huquqlariga nisbatan cheklovlar mavjud bulsa, bundan qonun hujjatlarida belgilangan cheklovlar yokhud tovar qayta sotilishi mumkin bulgan geografik mintaqadagi cheklovlar yoki tovarning qiymatiga jiddiy tasir kursatmaydigan cheklovlar mustasno;
tovar bojkhona hududiga qiymat asosiga ega bulmagan bitim buyicha olib kirilgan bulsa;
sotish yoki bitimning bahosi tasirini hisobga olish mumkin bulmagan shartlarga rioya etilishiga bogliq bulsa (ayirboshlash, kontraktasiya, qayta ishlash shartnomalari);
tovarni keyinchalik qayta sotish, undan foydalanish yoki uni tasarruf etishdan tushgan tushumning istalgan qismi sotuvchiga bevosita yoki bilvosita utsa va bunda tovarning qiymatiga ushbu Kodeksning 304-moddasiga muvofiq tegishli tuzatishlarni kiritish mumkin bulmasa;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan foydalanilgan malumotlar hujjatlar bilan tasdiqlangan bulmasa;
bitimning taraflari (sotib oluvchi va sotuvchi) bir-biriga uzaro bogliq shakhslar bulsa, bundan ularning uzaro bogliqligi bitimning bahosiga tasir etmagan hollar mustasno, bu esa deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan isbotlanishi lozim.
307-modda. Uzaro bogliq shakhslar
Uzaro bogliq shakhslar deganda quyidagi belgilarning hech bulmaganda bittasiga mos keladigan shakhslar tushuniladi:
bitim taraflarining biri (jismoniy shakhs) yoki bitim taraflaridan birining mansabdor shakhsi ayni vaqtda bitim boshqa tarafining mansabdor shakhsi bulsa;
bitim taraflari yuridik shakhsga birgalikda egalik qiluvchilar bulsa;
bitim taraflarining biri (jismoniy shakhs) boshqa taraf bilan mehnat munosabatlari buyicha bogliq bulsa;
bitim taraflarining biri bitim boshqa ishtirokchisining ustav fondida (ustav kapitalida) ovoz berish huquqi bilan ustav fondining (ustav kapitalining) kamida besh foizini tashkil etuvchi hissaga (payga) egalik qilsa yoki aksiyalarining egasi bulsa;
bitimning har ikkala tarafi bevosita yoki bilvosita uchinchi shakhs tomonidan nazorat qilinayotgan bulsa;
bitimning taraflari bevosita yoki bilvosita uchinchi shakhsni nazorat qilayotgan bulsa;
bitimning bir tarafi va (yoki) uning mansabdor shakhsi bevosita yoki bilvosita bitimning ikkinchi tarafini nazorat qilayotgan bulsa;
bitim taraflari va (yoki) ularning mansabdor shakhslari qarindosh bulsa.
308-modda. Olib kiriladigan tovarga doir bitim taraflarining uzaro bogliqligi belgilari aniqlanishining oqibatlari
Olib kiriladigan tovarga doir bitim taraflarining uzaro bogliqligi belgilari bulgan taqdirda bojkhona organi bitimning amaldagi holatlarini urganib chiqishi kerak.
Agar bojkhona organi bitim taraflarining uzaro bogliqligi bitim bahosiga tasir kursatmagan deb topsa, ushbu bitim bojkhona qiymatini aniqlash uchun qabul qilinadi. Aks holda, bojkhona organi deklarantga yoki bojkhona brokeriga mazkur uzaro bogliqlik bitim narkhiga tasir kursatmaganligini isbotlovchi dalillarni uttiz kalendar kundan oshmagan muddatda taqdim etish zarurligi tugrisida yozma shaklda khabar qiladi.
Deklarant yoki bojkhona brokerining arizasiga kura amalga oshirilgan bitimning narkhi tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun qabul qilinadi, agar deklarant yoki bojkhona brokeri bitimning qiymati baholanayotgan tovar olib kirilishidan oldin yoki olib kirilganidan sung uttiz kalendar kun ichida tovarning olib kirilayotganda bojkhona organi rozi bulgan quyidagi qiymatlarning biriga yaqinligini isbotlay olsa:
Uzbekiston Respublikasida uzaro bogliq bulmagan sotib oluvchilarga aynan bir khil yoki ukhshash tovarlar sotilayotgandagi bitimning qiymatiga;
aynan bir khil yoki ukhshash tovarning qiymatlarini chegirib tashlash usuli buyicha aniqlangan bojkhona qiymatiga;
aynan bir khil yoki ukhshash tovarning qiymatlarini qushish usuli buyicha aniqlangan bojkhona qiymatiga.
Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqqoslash uchun taqdim etilgan, ushbu moddaning uchinchi qismida kursatilgan bitimning bahosiga va tovarning bojkhona qiymatiga quyidagi mezonlar buyicha farqlar hisobga olingan holda tuzatishlar kiritiladi:
tijorat shartlari;
miqdori;
ushbu Kodeksning 304-moddasida sanab utilgan kharajatlar;
uzaro bogliq bulmagan shakhslar urtasidagi bitimda sotuvchining kharajatlari, agar bunday kharajatlar sotuvchi tomonidan uzaro bogliq bulgan shakhs bilan tuzilgan bitimda amalga oshirilmasa.
Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqqoslashga taqdim etilgan aynan bir khil yoki ukhshash tovarning bitim bahosidan yoki bojkhona qiymatidan baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun bitimning bahosi urniga foydalanilishi mumkin emas.
309-modda. Aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymatiga oid usul
Aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymatiga oid usul bojkhona hududiga olib kirilayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymati qabul qilinishini nazarda tutadi.
Aynan bir khil tovar deganda:
baholanayotgan tovar bilan fizik khususiyatlariga, sifatiga va bozordagi qadriga kura bir khil bulgan;
baholanayotgan tovar qaysi mamlakatda ishlab chiqarilgan bulsa, shu mamlakatda ishlab chiqarilgan va Uzbekiston Respublikasiga olib kirish uchun sotilgan;
baholanayotgan tovarni ishlab chiqargan ayni usha shakhs tomonidan ishlab chiqarilgan tovar tushuniladi.
Agar tovarning bitim qiymati Uzbekiston Respublikasida bajarilgan loyihalashning, tajriba-konstruktorlik ishlarining, badiiy bezatishning, dizaynning, eskizlarning yoki chizmalarning qiymatini uz ichiga olgan bulsa, aynan bir khil tovar deb hisoblanmaydi.
Tovarning tashqi kurinishidagi juziy farqlar, agar bunday tovar qolgan jihatlari bilan ushbu moddaning shartlariga muvofiq bulsa, unga aynan bir khil deb qarashni rad etish uchun asos bulib khizmat qila olmaydi.
Agar aynan bir khil tovar bojkhona hududiga:
baholanayotgan tovar olib kirilguniga qadar tuqson kalendar kun ichida olib kirilgan bulsa;
takhminan usha miqdorda va (yoki) usha tijorat shartlarida olib kirilgan bulsa, aynan bir khil tovar yuzasidan tuzilgan bitimning qiymati baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida qabul qilinadi.
Agar tovarni usha miqdorda va usha tijorat shartlarida bojkhona hududiga olib kirish hollari mavjud bulmasa, boshqacha miqdorda va boshqa tijorat shartlarida olib kirilgan aynan bir khil tovarning ushbu farqlar hisobga olinib bitimning narkhiga tuzatishlar kiritilgan holdagi qiymatidan foydalanish mumkin.
Agar aynan bir khil tovar uchun ushbu Kodeks 304-moddasi birinchi qismining «a» bandida kursatilgan kharajatlarning qiymati baholanayotgan tovar uchun shunday kharajatlarning qiymatidan masofa va transportning turlaridagi tafovut tufayli ancha farq qilsa, aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymatiga kura aniqlanadigan bojkhona qiymatiga tegishli tarzda tuzatishlar kiritilishi kerak.
Baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatiga tuzatishlar kiritish deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan tugri va hujjat bilan tasdiqlangan malumotlar asosida amalga oshirilishi lozim.
Agar aynan bir khil tovarga doir bitimning qiymati buyicha aniqlash usuli qullanilganda aynan bir khil tovarga doir bir nechta bitim aniqlansa, baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun bahosi eng past bulgan aynan bir khil tovarga doir bitim qullaniladi.
310-modda. Ukhshash tovarga doir bitimning qiymatiga oid usul
Ukhshash tovarga doir bitimning qiymatiga oid usul bojkhona hududiga olib kirilayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun ukhshash tovarga doir bitimning qiymati ushbu moddada kursatilgan shartlarga rioya etgan holda asos sifatida qabul qilinishini nazarda tutadi.
Ukhshash tovar deganda:
baholanayotgan tovar bilan har jihatdan bir khil bulmasa-da, u bilan ukhshash khususiyatlarga ega bulganligi va tarkib jihatdan ukhshashligi tufayli bir khil vazifalarni bajara oladigan hamda tijorat nuqtai nazaridan, shu jumladan sifati, bozordagi qadri, tovar belgisining mavjudligiga kura uning urnini bosa oladigan;
baholanayotgan tovar olib kirilguniga qadar tuqson kalendar kun ichida olib kirilgan;
baholanayotgan tovar ishlab chiqarilgan ayni usha mamlakatda ishlab chiqarilgan va Uzbekiston Respublikasiga olib kirish uchun sotilgan;
baholanayotgan tovarni ishlab chiqargan ayni bir shakhs tomonidan ishlab chiqarilgan tovar tushuniladi. Baholanayotgan tovarni ishlab chiqargan ayni bir shakhs tomonidan ishlab chiqarilgan tovar mavjud bulmagan taqdirda boshqa shakhs tomonidan ishlab chiqarilgan tovar ukhshash tovar sifatida qabul qilinadi.
Agar bitimning qiymati Uzbekiston Respublikasida bajarilgan loyihalashning, tajriba-konstruktorlik ishlarining, badiiy bezatishning, dizaynning, eskizlarning yoki chizmalarning qiymatlarini uz ichiga olsa, tovar ukhshash tovar deb hisoblanmaydi.
Ukhshash tovarga doir bitimning qiymatiga kura tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usulidan foydalanilayotganda ushbu Kodeks 309-moddasining beshinchi, oltinchi, ettinchi, sakkizinchi va tuqqizinchi qismlari qoidalari qullaniladi.
311-modda. Qiymatlarni chegirib tashlash asosidagi usul
Qiymatlarni chegirib tashlash asosidagi usul baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida:
bojkhona hududida dastlabki holati uzgarmagan holatda;
baholanayotgan tovar bojkhona hududiga olib kirilguniga qadar tuqson kalendar kun ichida katta miqdorlarda (bir nechta turkumlarda);
shunday tovarni sotuvchi bilan uzaro bogliq bulmagan shakhsga sotilayotgan, baholanayotgan, aynan bir khil yoki ukhshash tovar birligining narkhi qabul qilinishini nazarda tutadi.
Baholanayotgan, aynan bir khil yoki ukhshash tovar birligining narkhidan quyidagi kharajatlar chegirib tashlanadi:
tulanadigan yokhud tulashga kelishilgan vositachilik haqi yoki foyda uchun ustamalar hamda olib kirilgan usha klassdagi va turdagi tovarni bojkhona hududida sotish bilan bogliq bulgan umumiy kharajatlar;
tovarlarni olib kirish yoki sotish munosabati bilan Uzbekiston Respublikasida tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining va boshqa tulovlarning summalari;
bojkhona hududida transportda tashish, sugurtalash, yuklash va tushirish uchun sarflangan kharajatlar.
Usha klassdagi yoki turdagi tovar iqtisodiyotning muayyan tarmogi mahsulotiga taalluqli bulgan tovarlar guruhini, shu jumladan aynan bir khil va ukhshash tovarlarni anglatadi.
Ichki bozorda tovarning sotilish narkhini tanlashda kurilayotgan tovarning import qilinganidan keyingi birinchi tijorat bosqichidagi narkhini, yani olib kirilgan tovarning birinchi marta qayta sotilishidagi narkhini hisobga olish kerak buladi.
Baholanayotgan, aynan bir khil yoki ukhshash tovarning baholanayotgan tovar olib kirilishidan oldin tuqson kalendar kun ichida sotilganligi faktlari mavjud bulmagan taqdirda, ushbu modda birinchi va ikkinchi qismlarining qoidalari inobatga olingan holda baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida baholanayotgan, aynan bir khil yoki ukhshash tovar tovar birligining qaysi narkhi buyicha Uzbekiston Respublikasida eng katta turkumda, uzgarmas holatda, baholanayotgan tovar olib kirilgan kunga eng yaqin muddatda, lekin baholanayotgan tovar olib kirilgan kundan etiboran tuqson kundan kechiktirmay sotilayotgan bulsa, usha narkh qabul qilinadi.
Baholanayotgan, aynan bir khil yoki ukhshash tovarning bojkhona hududida uzgarmas holatda sotilganligi faktlari mavjud bulmagan taqdirda, baholanayotgan tovarning bojkhona qiymati tovarga keyinchalik ishlov berilganidan keyin olingan, shunday tovarni sotuvchi bilan uzaro bogliq bulmagan shakhsga bojkhona hududida eng katta miqdorda sotiladigan mahsulot birligining narkhi asosida, deklarant yoki bojkhona brokerining arizasiga kura aniqlanadi. Bunda tovarning bojkhona qiymatiga ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan tuzatishlar kiritiladi.
312-modda. Qiymatlarni qushish asosidagi usul
Qiymatlarni qushish asosidagi usul baholanayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida tovarning quyidagilarni qushish orqali hisoblab chiqarilgan narkhi qabul qilinishini nazarda tutadi:
a) baholanayotgan tovarni tayyorlashda sarflangan materiallarning qiymati hamda ishlab chiqarish va (yoki) ishlov berish kharajatlari;
b) ushbu moddaning «a» bandida aks ettirilmagan umumiy kharajatlarning hajmi va baholanayotgan tovar ishlab chiqarilgan ayni usha mamlakatda ishlab chiqarilgan ayni usha klassdagi va turdagi tovarni Uzbekiston Respublikasida sotishda odatda eksport qiluvchi tomonidan olinadigan foyda;
v) ushbu Kodeks 304-moddasi birinchi qismining «a» bandida kursatilgan kharajatlar.
313-modda. Zakhira usul
Agar tovarning bojkhona qiymatini ushbu Kodeksning 303, 309, 310, 311 va 312-moddalarida kursatilgan bojkhona qiymatini aniqlash usullarini ketma-ketlikda qullash natijasida deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan aniqlash mumkin bulmasa, baholanayotgan tovarning bojkhona qiymati bojkhona qiymatini aniqlash usullarining muddatlarni qullash, tovarlarning ishlab chiqarilgan mamlakatini, aynan bir khilligini yoki ukhshashligini aniqlashga doir talablarini bir muncha qayishqoqlik bilan qullash orqali aniqlanadi.
Zakhira usulni qullashda bojkhona organi deklarant yoki bojkhona brokeriga uz ikhtiyorida mavjud bulgan narkhlar tugrisidagi akhborotni taqdim etadi. Bojkhona organi zakhira usulni tugri qullash maqsadida shunday akhborotni yigib boradi.
Zakhira usuldan foydalanishda hujjatlar bilan tasdiqlashga doir talablar quyidagilarni boshqa usullarga nisbatan bir muncha qayishqoqlikka yul quyadi:
jahon narkhlariga doir, ichki bozor narkhlariga doir akhborot malumotnomalaridan foydalanishni;
vositachilik haqlari, chegirmalar, foydalar, transport tariflari umum qabul qilingan darajalarining statistik malumotlaridan foydalanishni.
Ushbu moddaning uchinchi qismida kursatilgan hollarda, baholanayotgan tovarni etkazib berish shartlarini hisobga olgan holda malumotlarga tegishli tuzatishlar kiritilishi shart.
Tovarning bojkhona qiymatini zakhira usulda aniqlash uchun asos sifatida quyidagilardan foydalanishga yul quyilmaydi:
a) Uzbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan ukhshash tovarning sotilish narkhidan;
b) ikki va undan ortiq muqobil qiymatlarning eng yuqori qiymatidan;
v) eksport qiluvchi mamlakatning ichki bozoridagi tovar narkhidan;
g) bojkhona qiymatini aniqlash uchun qiymatlarni qushish usulini qullashda foydalanilmaydigan ishlab chiqarish chiqimlaridan;
d) eksport qilayotgan mamlakatdan uchinchi mamlakatlarga etkazib berilayotgan tovarning narkhidan;
e) eng past bojkhona qiymatlaridan;
j) tovarning uzboshimchalik bilan belgilangan yoki tugri tasdiqlanmagan narkhidan.
Bojkhona organi ushbu moddaga muvofiq aniqlangan tovarning bojkhona qiymati hamda shunday qiymatni aniqlash uchun foydalanilgan usul tugrisida deklarant yoki bojkhona brokerining arizasiga kura unga akhborot beradi.
Uzbekiston Respublikasi hududida sarflangan kharajatlarni tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bulmagan taqdirda, qiymatlarni chegirib tashlash asosidagi usul bilan bojkhona qiymatini aniqlash uchun ekspert baholash qullanilishiga yul quyiladi, uni qullash tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi. Bunda tovar birligining bojkhona qiymati aniqlanib, keyinchalik butun turkumning bojkhona qiymati qayta hisob-kitob qilinadi.
314-modda. Akhborot tashuvchi jismning bojkhona qiymatini aniqlash
Akhborot tashuvchi jismning bojkhona qiymati tovarning bojkhona qiymatini aniqlashning ushbu bobda kursatilgan usullari qullanilgan holda akhborotning qiymati belgilanganidan keyin aniqlanadi.
Bojkhona hududiga olib kirilayotgan va malumotlarni qayta ishlash buyicha uskunalar uchun dasturiy taminotni uz ichiga olgan akhborot tashuvchi jismning bojkhona qiymatini aniqlashda, agar baholanayotgan tovar uchun amalda tulangan yoki tulanishi lozim bulgan narkhdan dasturiy taminotning qiymati va (yoki) akhborot tashuvchi jismning qiymati ajratib chiqarilsa, faqat akhborot tashuvchi jismning qiymati hisobga olinadi.
Agar dasturiy taminot akhborot tashuvchi jism bulmagan tovarning tarkibiga kirsa hamda u bunday dasturiy taminotsiz uziga khos bulgan vazifalarni bajara olmaydigan ushbu tovarning ishlashiga qaratilgan bulsa, dasturiy taminotning qiymati tovarning qiymatidan ajratib chiqarilmaydi.
315-modda. Olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash
Olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymati u eksportga sotilganda amalda tulangan yoki tulanishi lozim bulgan bitimning bahosi asosida aniqlanadi.
Olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda ushbu Kodeks 306-moddasining ettinchi khatboshisida, shuningdek 307 va 308-moddalarida nazarda tutilgan qoidalar qullaniladi.
Bojkhona hududidan olib chiqiladigan tovarning malum qilingan bojkhona qiymatini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bulmagan taqdirda, bunday tovarning bojkhona qiymati bojkhona organida mavjud bulgan aynan bir khil yoki ukhshash tovarlarga oid malumotlar asosida aniqlanadi.
Ilgari olib kirilgan tovarlarni uzgarmas holatda bojkhona hududidan olib chiqishda bojkhona qiymati tovarning u olib kirilgan paytdagi bojkhona qiymatining hamda bojkhona hududida qilingan kharajatlarning, shu jumladan bojkhona rasmiylashtiruvi va bojkhona tulovlarini tulash (tovarlar reeksport qilinishi munosabati bilan qaytarilishi kerak bulgan tulovlarni chegirgan holda), tovarlarni saqlash, sugurtalash uchun qilingan kharajatlarning, bojkhona hududida qilingan boshqa kharajatlarning yigindisi sifatida aniqlanadi.
Olib chiqiladigan tovarning deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilingan bojkhona qiymatini aniqlash tugri ekanligini tasdiqlovchi malumotlar mavjud bulmagan yokhud deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilgan malumotlarni notugri yoki etarli emas deb takhmin qilish uchun asoslar mavjud bulgan taqdirda bojkhona organi bojkhona qiymatini mustaqil ravishda belgilaydi. Bunda bojkhona organi deklarant yoki bojkhona brokerining yozma arizasiga kura unga olib chiqiladigan tovarning deklarant yoki bojkhona brokeri malum qilgan bojkhona qiymati bojkhona organi tomonidan qabul qilinmaganligining sabablari kursatilgan yozma tushuntirish berishi shart.
Bojkhona organi uz ikhtiyorida bulgan yoki deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilgan, ushbu Kodeksning 316 va 317-moddalarida kursatilgan akhborotdan foydalanishi mumkin.
Bojkhona hududidan olib chiqilayotgan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda bojkhona organi:
1) baholanayotgan, aynan bir khil va (yoki) ukhshash tovarlarni sotish shartlarining mumkin qadar taqqoslana olinishini taminlashi, shu jumladan quyidagi kursatkichlar buyicha taminlashi:
a) import amalga oshirilayotgan mamlakat yoki geografik mintaqa;
b) olib chiqiladigan tovarlarning miqdori;
v) sotuvning tijorat shartlari, shu jumladan bozor konyunkturasi (asosan khom ashyo tovarlarni eksport qilishda);
2) sotib oluvchining barcha sarf-kharajatlarini kharajatlarning bojkhona qiymatiga kiritish nuqtai nazaridan hisobga olishi lozim.
Agar kontraktda (shartnomada, kelishuvda) qatiy belgilab quyilgan narkhlar mavjud bulmasa va faqat tovarning uzil-kesil narkhini belgilash shartlari aks ettirilgan bulsa yokhud kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlariga muvofiq uzil-kesil narkh sotib oluvchi tomonidan tovarni miqdor va sifat buyicha qabul qilib olish natijalariga kura aniqlansa, olib chiqilayotgan tovarning bojkhona qiymati muvaqqat (shartli) bahoni hisobga olgan holda aniqlanadi.
Deklarant yoki bojkhona brokeri uzida mavjud bulgan, bojkhona qiymatining muvaqqat (shartli) bahosi kholis ekanligini taminlaydigan hujjatlarni taqdim etishga haqli.
Olib chiqilayotgan tovarning bojkhona qiymatini muvaqqat (shartli) bahosi uchun asos sifatida quyidagilar qabul qilinadi:
kontraktda (shartnomada, kelishuvda) qayd etilgan dastlabki narkh;
kontraktda (shartnomada, kelishuvda) belgilangan, uni hisob-kitob qilish shartlariga muvofiq tovar yuklab junatilgan sanada aniqlangan hisob-kitob bahosi.
Ushbu moddaning uninchi qismida kursatilgan hisob-kitoblarni utkazish mumkin bulmagan taqdirda, olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymatini muvaqqat (shartli) baholash bojkhona organining ikhtiyorida mavjud bulgan narkhlar tugrisidagi tegishli akhborot asosida amalga oshirilishi mumkin.
Deklarant yoki bojkhona brokerining yozma arizasi buyicha bojkhona organi kurib chiqilayotgan bitim shartlaridan hamda bojkhona va valyutaga oid qonun hujjatlari talablaridan kelib chiqqan holda, deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilingan, bojkhona qiymatini tasdiqlaydigan va (yoki) aniqlashtiradigan zarur hujjatlarning deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilish muddatini belgilaydi. Malum qilingan bojkhona qiymatini tasdiqlash va (yoki) aniqlashtirish uchun zarur bulgan barcha hujjatlar deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan belgilangan muddatda taqdim etilganidan keyin unga tuzatishlar kiritiladi.
Bojkhona qiymati olib chiqilayotgan tovarga doir bitimning qiymati asosida quyidagi hollarda aniqlanishi mumkin emas, agar:
kontraktda (shartnomada, kelishuvda) bitimning qiymatiga tasir kursatgan cheklovlar va (yoki) shartlar mavjud bulsa;
tasirini hisobga olish mumkin bulmagan shartlarga rioya etilishiga sotish va bitimning qiymati bogliq bulsa;
bitim ishtirokchilari uzaro bogliq shakhslar bulsa va bu omilning bitim qiymatiga tasirini qiymat tarzida ifodalash mumkin bulmasa;
bojkhona qiymatini malum qilishda deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan foydalanilgan malumotlar hujjatlar bilan tasdiqlanmagan yokhud notugri bulsa.
316-modda. Olib chiqiladigan tovarga doir bitimning narkhiga kiritiladigan kharajatlar
Olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda bitimning bahosiga quyidagi kharajatlar kiritiladi, agar bu kharajatlar bitimning bahosiga kiritilmagan bulsa:
a) tovarni bojkhona hududidan olib chiqiladigan joygacha etkazib berish kharajatlari:
transportda tashish qiymati;
tovarlarni yuklash, tushirish, qayta yuklash va tushirish-ortish kharajatlari;
sugurtalash qiymati;
b) sotuvchi tomonidan qilingan kharajatlar:
vositachilik va brokerlik haqi, bundan tovarni kharid qilish buyicha vositachilik haqi mustasno;
konteynerlarning va (yoki) boshqa kup marta ishlatiladigan idishlarning qiymati, agar Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq ularga baholanayotgan tovar bilan bir butun deb qaralsa;
urov-joylashning qiymati, shu jumladan urash-joylash materiallarining va urash-joylash ishlarining qiymati;
v) intellektual mulk obektlaridan foydalanganlik uchun sotib oluvchi baholanayotgan tovarni sotish shartlari sifatida bevosita yoki bilvosita tulashi kerak bulgan lisenziya tulovlari va boshqa tulovlar;
g) sotuvchining baholanayotgan tovarni keyinchalik bojkhona hududidan tashqarida har qanday tarzda qayta sotish, utkazish yoki undan foydalanishdan olingan bevosita yoki bilvosita daromadining bir qismi.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan bitimning bahosiga qushiladigan komponentlar tegishli tovarlar, ishlar va khizmatlar (tashish, sugurtalash, sertifikatlashtirish, brokerlik khizmatlari) uchun haq tulanganligi tugrisida vakolatli shakhs tomonidan taqdim etilgan hujjatlar (hisobvaraq-fakturalar, tulov topshiriqnomalari, cheklar) asosida aniqlanadi.
317-modda. Olib chiqiladigan tovarga doir bitimning narkhidan chiqarib tashlanadigan tulovlar va kharajatlar
Olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda bitimning narkhidan quyidagi tulovlar va kharajatlar chiqarib tashlanadi, basharti ular ilgari bitimning narkhiga kiritilgan bulsa va hujjatlar bilan tasdiqlanishi mumkin bulsa:
sanoat qurilmalari, mashinalar yoki uskunalar kabi tovarlar bojkhona hududidan olib chiqilganidan sung amalga oshirilgan uskunalarni qurish, urnatish, yigish, montaj qilish, sozlash va ularga khizmat kursatish yoki tekhnik kumaklashish kharajatlari;
tovar bojkhona hududidan olib chiqilgandan keyingi uni etkazib berish kharajatlari;
tovar bojkhona hududidan olib chiqilganidan keyingi uni etkazib berishni sugurtalash qiymati;
import qilingan mamlakatda sotuvchi tomonidan tulanadigan bojkhona tulovlari.
Bitimning narkhi mavjud bulmagan taqdirda, olib chiqiladigan tovarning bojkhona qiymati eksport qilayotgan sotuvchining olib chiqiladigan tovarni ishlab chiqarish yoki olish, saqlash va tashish bilan bogliq kharajatlari tugrisida deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilgan hujjatlardan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Bunda ushbu moddaning birinchi qismida sanab utilgan kharajatlar ham hisobga olinadi.
318-modda. Tovarning bojkhona qiymatini malum qilish
Tovarning bojkhona qiymati bojkhona qiymati deklarasiyasini tuldirgan holda tovarlarni deklarasiyalashda deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan bojkhona organiga malum qilinadi.
Bojkhona qiymati deklarasiyasi bojkhona yuk deklarasiyasining ajralmas qismi bulib, tovarning bojkhona qiymati tugrisidagi malumotlar kursatilgan va deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan bojkhona organiga bojkhona yuk deklarasiyasi bilan bir paytda topshiriladigan hujjat hisoblanadi.
Bojkhona qiymati deklarasiyasining shakli va uni tuldirish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilinadigan tovarning bojkhona qiymati va uni aniqlashga taalluqli taqdim etiladigan malumotlar tugri, miqdoriy jihatdan aniqlash mumkin bulgan va hujjatlar bilan tasdiqlangan akhborotga asoslanishi kerak.
Deklarant yoki bojkhona brokeri deklarasiyalanadigan tovarning bojkhona qiymati malum qilinguniga qadar aniqlangan tovar turkumining tovarning yuqolishi, kamomadi, shikastlanishi hajmlariga mos birlikka keltirilgan bojkhona qiymatini malum qilish huquqiga ega. Tovarning yuqolishi, kamomadi, shikastlanishi fakti ekspertiza khulosasi va bojkhona kuzdan kechiruvi dalolatnomasi bilan tasdiqlangan bulishi kerak.
Bojkhona qiymati deklarasiyasi bojkhona tulovlarini tulashni nazarda tutuvchi bojkhona rejimlari malum qilinganda bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan barcha tovarlar uchun tuldiriladi, bundan ushbu moddaning ettinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona qiymati deklarasiyasi quyidagi hollarda tuldirilmaydi va bojkhona qiymati bojkhona yuk deklarasiyasida malum qilinadi, agar:
bojkhona hududiga olib kirilayotgan tovarlar turkumining bojkhona qiymati bir ming AQSh dollariga teng ekvivalent summadan oshmasa, bundan bitta kontrakt (shartnoma, kelishuv) doirasida bir necha marta tovar etkazib berish, shuningdek turli kontraktlar (shartnomalar, kelishuvlar) buyicha ayni usha tovarni bir junatuvchi tomonidan ayni usha bitta oluvchining manziliga takror-takror etkazib berish mustasno;
olib utiladigan tovarlar bojkhona tulovlarini tulashdan ozod etilgan bulsa.
319-modda. Tovarning bojkhona qiymatini nazorat qilish
Bojkhona organi deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan tanlangan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usulining va malum qilingan bojkhona qiymati hisoblab chiqarilishining tugriligini quyidagilar asosida aniqlaydi:
deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilgan bojkhona qiymati deklarasiyasi, hujjatlar va malumotlar;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlashda foydalaniladigan, uz ikhtiyorida mavjud bulgan akhborot.
Bojkhona organi tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun tanlangan usulga quyidagi hollarda rozi bulmaslikka va deklarantga yoki bojkhona brokeriga bojkhona qiymatini aniqlashning boshqa usulidan foydalanib, bojkhona qiymatini aniqlashni taklif etishga haqli:
deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilingan tovarning bojkhona qiymati tugri aniqlanganligini tasdiqlovchi hujjatlar va malumotlar mavjud bulmasa;
tovarning bojkhona qiymatini aniqlash uchun bojkhona organi tomonidan suralgan zarur qushimcha hujjatlar deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilmagan bulsa;
deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan taqdim etilgan hujjatlar va malumotlar notugri ekanligining belgilari aniqlansa.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida kursatilgan hollarda bojkhona organi va deklarant yoki bojkhona brokeri urtasida tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usulini tanlash khususida maslahatlashuvlar utkazilishi mumkin.
Agar deklarant yoki bojkhona brokeri tovarning bojkhona organi tomonidan aniqlangan bojkhona qiymatiga rozi bulmasa, deklarant yoki bojkhona brokeri uzi malum qilgan bojkhona qiymati qaysi sabablarga kura qabul qilinmaganligini tushuntirib berishni bojkhona organidan surashga haqli, bundan shartli bojkhona qiymatining qullanilishi holati mustasno.
Bojkhona organi deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilingan tovarning bojkhona qiymati nima uchun bojkhona organi tomonidan qaysi sabablarga kura qabul qilinmaganligini deklarantning yoki bojkhona brokerining arizasiga binoan yozma shaklda yokhud elektron shaklda tushuntirish berishi shart.
Bojkhona yuk deklarasiyasi rasmiylashtirilayotganda aniqlangan va bojkhona organi tomonidan qabul qilingan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usuli va bojkhona qiymati summasining hisob-kitobi faqat ushbu Kodeksning 320-moddasida nazarda tutilgan hollarda hamda tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish zarurligini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bulganda qayta kurib chiqilishi mumkin.
320-modda. Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish
Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish quyidagi hollarda amalga oshirilishi mumkin:
bojkhona rasmiylashtiruvi vaqtida;
tovar chiqarib yuborilganidan keyin.
Bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga quyidagi hollarda tuzatishlar kiritiladi, agar:
deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan malum qilingan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash usuli va miqdori ularni tasdiqlash uchun taqdim etilgan hujjatlarga mos emasligi aniqlangan bulsa;
bojkhona qiymati deklarasiyasida tovarning malum qilingan bojkhona qiymati va (yoki) bojkhona tulovlari miqdoriga tasir etgan tekhnik khatolar aniqlangan bulsa.
Tovar chiqarib yuborilganidan keyin uning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga quyidagi hollarda tuzatishlar kiritiladi, agar:
shartli chiqarib yuborilgan tovarga nisbatan uning uzil-kesil bojkhona qiymati deklarantning yoki bojkhona brokerining qushimcha akhboroti asosida aniqlansa yokhud deklarant yoki bojkhona brokeri ushbu Kodeksning 321-moddasiga muvofiq bojkhona organi tomonidan aniqlangan bojkhona qiymatini qabul qilsa;
tovarni deklarasiyalashda sodir etilgan, tovarning bojkhona qiymatining va (yoki) bojkhona tulovlarining miqdoriga tasir kursatgan tekhnik khatolar aniqlangan bulsa;
hujjatlarning keyingi tekshiruvi paytida tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlarining miqdoriga tasir kursatgan notugri deklarasiyalash aniqlangan bulsa;
malum qilingan bojkhona qiymatining bojkhona hududiga olib kirilgan yoki ushbu hududdan olib chiqilgan tovarning miqdori va (yoki) sifati kontrakt (shartnoma, kelishuv) shartlaridan chetga chiqishi tufayli tovarning haqiqiy qiymatiga mos emasligi bojkhona deklarasiyasini qabul qilish sanasida aniqlangan bulsa. Bojkhona kuzdan kechiruvi dalolatnomasi, shuningdek kontrakt (shartnoma, kelishuv) taraflari urtasida kelishilgan, bojkhona tulovlari undirilmaydigan tovar buyicha — tovarning miqdoriga oid etiroz yoki bojkhona tulovlari undiriladigan tovarlar buyicha — ekspertiza khulosasi tovarning mos emasligini tasdiqlovchi hujjatlar hisoblanadi;
bojkhona tulovlarining summalari qaytarilishiga yoki qushimcha tulanishiga olib keladigan yoki tovarning bojkhona qiymati miqdoriga tasir kursatgan boshqa asoslar yuzaga kelgan bulsa.
Agar tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning paydo bulishiga olib kelgan bulsa, ana shu qarzdorlik summasiga ushbu Kodeksning 349-moddasida nazarda tutilgan tartibda penya hisoblanadi.
Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish qaysi tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritilayotgan bulsa, faqatgina usha tovarga nisbatan amalga oshiriladi.
Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan bojkhona organiga tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shaklini taqdim etish orqali malum qilinadi, bu shakl bojkhona deklarasiyasining ajralmas qismi bulib, uning malumotlariga tovarning bojkhona qiymati va (yoki) bojkhona tulovlari buyicha tuzatishlar kiritiladi.
Agar deklarant yoki bojkhona brokeri bojkhona organi tomonidan tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga kiritilgan tuzatishlarga rozi bulmasa, u tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritishning bojkhona organi tomonidan qayta hisob-kitob qilingan tovarlarning bojkhona qiymati va (yoki) bojkhona tulovlari kursatilgan shaklini imzolamaslikka haqli. Bu hollarda deklarant yoki bojkhona brokeri tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish sabablarini tushuntirib berishni bojkhona organidan talab qilish huquqiga ega.
Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan bojkhona organiga surov yuborilishi deklarantni yoki bojkhona brokerini bojkhona tulovlarini tulashdan ozod etmaydi.
Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shakli, shuningdek uni tuldirish tartibi Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
Bojkhona rasmiylashtiruvi uchun hujjatlar qabul qilinganidan keyin bojkhona organi tomonidan tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritilishi ustidan deklarant yoki bojkhona brokeri belgilangan tartibda shikoyat qilishi mumkin.
321-modda. Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan tovarning bojkhona qiymatini aniqlash imkoni bulmagan taqdirda tovarning shartli chiqarib yuborilishi
Tovarning bojkhona qiymatini aniqlash imkoni bulmagan taqdirda uni shartli chiqarib yuborish deklarantning yoki bojkhona brokerining arizasiga kura bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi. Bunda bojkhona organi ushbu bobda belgilangan tartibda tovarning shartli bojkhona qiymatini mustaqil ravishda belgilaydi.
Tovarning bojkhona qiymatini aniqlash imkoni bulmagan taqdirda uni shartli chiqarib yuborish, agar bojkhona organi tomonidan aniqlangan tovarning bojkhona qiymatiga muvofiq ravishda hisoblab chiqarilgan bojkhona tulovlari summasi deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan tulansa yoki tulanishi taminlansa, amalga oshiriladi.
Bojkhona organi ariza kelib tushgan kundan keyingi uch ish kuni ichida deklarantga yoki bojkhona brokeriga tovarning shartli bojkhona qiymatining va talab qilinayotgan bojkhona tulovlari tulanishini taminlash miqdorlari tugrisida yozma yoki elektron shaklda khabar qiladi.
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlashning amal qilish muddati tovar chiqarib yuborilgan kundan etiboran oltmish kalendar kunni tashkil etadi.
Deklarant yoki bojkhona brokeri tomonidan tovarning bojkhona qiymatini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etilganidan keyin bojkhona qiymati va tegishli bojkhona tulovlari tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shaklini tuldirgan holda qaytadan hisob-kitob qilinadi.
Tovarning bojkhona qiymatini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etilmagan taqdirda, bojkhona tulovlari tulanishini taminlash summasi ushbu moddaning turtinchi qismiga muvofiq belgilangan muddat utgach Uzbekiston Respublikasining Davlat byudjetiga utkaziladi. Bunda tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shakli tuldirilib, u tovarning bojkhona qiymati khususidagi uzil-kesil qaror hisoblanadi.
45-bob. Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish va tulash
322-modda. Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun asos
Qullaniladigan stavka turlariga bogliq holda bojkhona bojini, aksiz soligini va tegishli bojkhona yigimlarini hisoblab chiqarish uchun tovarning bojkhona qiymati va (yoki) uning miqdori asos buladi, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Qushilgan qiymat soligini hisoblab chiqarish uchun tovarning bojkhona qiymati, tulanishi lozim bulgan bojkhona boji summasi, aksiz tulanadigan tovar buyicha esa, tulanishi lozim bulgan aksiz soligi summasining yigindisi asos buladi.
323-modda. Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish tartibi
Bojkhona tulovlari deklarant tomonidan hisoblab chiqariladi.
Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida amalga oshiriladi, bundan ushbu Kodeksning 66-moddasida va boshqa qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
324-modda. Bojkhona tulovlari stavkalarining qullanilishi
Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun:
bojkhona organi tomonidan bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kuni amalda bulgan, bundan ushbu Kodeksning 172 va 325-moddalarida nazarda tutilgan hollar mustasno;
bojkhona rasmiylashtiruvi bilan bogliq bulmagan bojkhona tulovlarini tulashda bojkhona organi tomonidan harakatlar yoki tartib-taomillar bajarilgan kuni amalda bulgan stavkalar qullaniladi.
325-modda. Tovarlar bojkhona chegarasi orqali noqonuniy olib utilganda yokhud belgilangan talab va shartlar boshqacha tarzda buzilganda bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish
Tovarlar bojkhona chegarasi orqali noqonuniy olib utilganda yokhud ushbu Kodeksda belgilangan talablar va shartlar boshqacha tarzda buzilganda tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlari:
belgilangan talablar va shartlar buzilgan holda bojkhona hududiga olib kirilgan va bojkhona tulovlari tulanmagan tovarlarga nisbatan — bojkhona chegarasini kesib utish kuni amalda bulgan stavkalar, agar bunday kunni aniqlashning imkoni bulmasa — shunday tovarlar aniqlangan kuni amalda bulgan stavkalar buyicha;
noqonuniy olib chiqilgan tovarlarga nisbatan — bojkhona chegarasini kesib utish kuni amalda bulgan stavkalar, agar bunday kunni aniqlash imkoni bulmasa — shunday faktlar aniqlangan kuni amalda bulgan stavkalar buyicha;
tranzit bojkhona rejimida olib utilayotgan yoki bojkhona nazorati ostida saqlanayotganda yuqotilgan, etkazib berilmagan yoki bojkhona organi bilan kelishilmagan holda berib yuborilgan tovarlarga nisbatan — tovarlar tegishli bojkhona rejimiga joylashtirilgan kuni amalda bulgan stavkalar buyicha;
shartli chiqarib yuborilgan va bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar berilgan maqsadlardan boshqa maqsadlarda foydalanilayotgan tovarlarga nisbatan — bojkhona organi tomonidan bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kuni amalda bulgan stavkalar buyicha hisoblab chiqariladi.
326-modda. Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun chet el valyutasini qayta hisob-kitob qilish
Bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun chet el valyutasini qayta hisob-kitob qilish:
bojkhona rasmiylashtiruvi amalga oshirilayotganda — bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kuni;
tulanishi bojkhona rasmiylashtiruviga bogliq bulmagan bojkhona tulovlari uchun — bojkhona organi tomonidan harakatlar yoki tartib-taomillar bajarilgan kuni Uzbekiston Respublikasi milliy valyutasining Uzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan valyutalarning rasmiy ayirboshlash kursi buyicha amalga oshiriladi.
Tovarlar vaqtincha olib kirish bojkhona rejimiga joylashtirilayotganda davriy bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish hamda tovarlarni quvur transportida va elektr uzatish liniyalari orqali olib utishda bojkhona tulovlarini hisoblab chiqarish uchun chet el valyutasini qayta hisob-kitob qilish ushbu Kodeksning 66 va 172-moddalariga muvofiq amalga oshiriladi.
46-bob. Bojkhona tulovlarini tulash tartibi va muddatlari
327-modda. Bojkhona tulovlarini tulash muddatlari
Bojkhona tulovlari bojkhona deklarasiyasi qabul qilinguniga qadar yoki qabul qilinishi bilan bir vaqtda tulanadi, bundan ushbu moddaning ikkinchi va uchinchi qismlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Tovarlarning ayrim toifalariga nisbatan bojkhona tulovlarini tulash muddati quyidagicha belgilanadi:
quvur transportida yoki elektr uzatish liniyalari orqali olib utiladigan tovarlar uchun — ushbu Kodeksning 172-moddasiga muvofiq;
shartli chiqarib yuborilgan tovarlardan bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyozlar berilishidan kuzlanganidan boshqa maqsadlarda foydalanilgan taqdirda — tovarlardan foydalanish va ularni tasarruf etish buyicha cheklovlarga rioya etilmagan birinchi kun;
bojkhona chegarasi orqali noqonuniy olib utilayotgan tovarlar uchun — bojkhona chegarasi kesib utilgan kun. Agar bu kunni aniqlashning imkoni bulmasa, tovarlarni bojkhona chegarasidan noqonuniy olib utish fakti bojkhona organlari tomonidan aniqlangan kun bojkhona tulovlarini tulash kuni hisoblanadi;
bojkhona hududiga vaqtincha olib kirilgan tovarlar uchun — ushbu Kodeksning 66-moddasiga muvofiq.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilgan taqdirda, bojkhona tulovlarini kechiktirib va bulib-bulib tulashga imkoniyat berilgan okhirgi tulash kuni bojkhona tulovlarini tulash muddati hisoblanadi.
Tulanishi bojkhona rasmiylashtiruvi bilan bogliq bulmagan bojkhona yigimlari bojkhona organlari tomonidan tegishli harakatlar va tartib-taomillar bajarilishidan oldin tulanadi.
Bojkhona tulovlarini tulash muddatlari buzilgan taqdirda bojkhona tulovlari uz vaqtida tulanmaganligi uchun ushbu Kodeksning 349-moddasiga muvofiq penya hisoblanadi.
328-modda. Bojkhona tulovlarini tulash tartibi
Bojkhona tulovlari tulovchi tomonidan bojkhona organlarining qonun hujjatlariga muvofiq shu maqsadlarda ochilgan shakhsiy gazna hisobvaraqlariga tulanadi.
Tulangan bojkhona tulovlari tovar chiqarib yuborilgan kundan yoki tulanishi tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruviga bogliq bulmagan bojkhona tulovlari uchun bojkhona organi tomonidan harakatlar yoki tartib-taomillar bajarilgan kundan etiboran besh ish kuni ichida bojkhona organlari tomonidan Uzbekiston Respublikasining Davlat byudjetiga utkaziladi.
Bojkhona tulovlari, agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bulsa, Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida tulanadi.
329-modda. Bojkhona tulovlarini kechiktirib va bulib-bulib tulash imkoniyatini berish shartlari
Bojkhona organining qaroriga asosan tulovchiga bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilishi mumkin.
Bojkhona tulovlarini tulash muddatining qushimcha davrga uzaytirilishi bojkhona tulovlarini kechiktirib tulashdir.
Bojkhona tulovlarini tulash muddatini qushimcha davrga uzaytirib, tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlari summasini shu davr ichida qismlarga bulib tulash bojkhona tulovlarini bulib-bulib tulashdir.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kundan etiboran oltmish kalendar kundan oshmasligi lozim, bundan ushbu moddaning beshinchi va uninchi qismlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona deklarasiyasi qabul qilingan kundan etiboran tuqson kalendar kun muddatga kechiktirib tulash imkoniyati quyidagilar buyicha beriladi:
ishlab chiqaruvchi korkhonalarga eksport mahsulotini ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan, bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarlar uchun qushilgan qiymat soligini tulash buyicha;
moddiy ishlab chiqarish va khizmatlar kursatish sohasidagi mikrofirmalar hamda kichik korkhonalarga, fermer khujaliklariga, shuningdek yuridik shakhs maqomini olgan dehqon khujaliklariga uz ehtiyojlari uchun olib kirilayotgan tovarlar uchun bojkhona tulovlarini tulash buyicha.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati bojkhona tulovlarining bitta yoki bir nechta turiga, shuningdek tulanishi lozim bulgan butun summaga yoki uning bir qismiga nisbatan berilishi mumkin.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyatini berish tugrisidagi qaror ushbu Kodeksning 330-moddasida nazarda tutilgan zarur hujjatlar taqdim etilgan kundan etiboran besh ish kunidan ortiq bulmagan muddatda bojkhona organi tomonidan qabul qilinadi.
Bojkhona organining qarorida bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilayotgan muddat, bunday imkoniyat berish rad etilgan taqdirda esa rad etish sabablari kursatiladi.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati ushbu Kodeksning 47-bobida nazarda tutilgan tartibda bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sharti bilan beriladi.
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati Uzbekiston Respublikasi Prezidentining yokhud Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan uzoqroq muddatlarga va bojkhona tulovlari tulanishi taminlanmagan holda berilishi mumkin.
330-modda. Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyatini olish uchun taqdim etiladigan hujjatlar
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyatini olish uchun tulovchi bojkhona organiga:
bojkhona tulovlari summalarini tulash buyicha yozma majburiyatni uz ichiga olgan arizani;
ushbu Kodeksning 47-bobiga muvofiq bojkhona tulovlari tulanishi taminlanganligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etadi.
331-modda. Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyatini berishni rad etish asosi
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyatini berishni rad etish uchun quyidagilar asos buladi:
ushbu Kodeksning 330-moddasi talablariga rioya etilmaganligi;
bojkhona tulovlarini ilgari berilgan kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati buyicha tulash muddatlari buzilganligi faktlarining mavjudligi.
332-modda. Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilganligi uchun foizlar
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilgan har bir kun uchun tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlari summasidan Uzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan qayta moliyalashtirish stavkasining ellik foizi miqdorida, bir kun uchun qayta hisob-kitob qilingan hisoblab chiqariladigan foizlar undiriladi.
Foizlar kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilgan bojkhona tulovlarining summasi tulanguniga qadar yoki tulash bilan bir vaqtda, lekin kechiktirib yoki bulib-bulib tulash muddati tugaydigan kundan keyingi kundan kechiktirmay tulanadi.
Ushbu Kodeks 329-moddasining beshinchi va uninchi qismlarida nazarda tutilgan hollarda bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilgan taqdirda, foizlar hisoblanmaydi va tulanmaydi.
Bojkhona tulovlari buyicha kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilganligi uchun foizlarni tulash, undirish va qaytarish ushbu bobda, shuningdek ushbu Kodeksning 48 va 49-boblarida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
333-modda. Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilganda ularning summalarini tulash muddatlari
Bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilganda tulovchi tomonidan ularning summalarini tulash:
kechiktirib tulash imkoniyati berilganda — kechiktirib tulash muddati tugaydigan kundan kechiktirmay;
bulib-bulib tulash imkoniyati berilganda — bojkhona organi tomonidan tulovchi bilan birgalikda tasdiqlangan jadval buyicha bulib-bulib tulanadigan summalarni kiritishning kelishib olingan kunlaridan kechiktirmay amalga oshiriladi.
Kechiktirib yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilgan bojkhona tulovlarining summalari tulovchi tomonidan uz vaqtida tulanmagan taqdirda, bojkhona organlari bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning butun summasini ushbu Kodeksning 47 va 48-boblarida nazarda tutilgan tartibda depozit, tovarlar garovi, bank kafolati, sugurta polisi yoki kafillik bilan taminlangan pul mablaglari hisobidan undirib olish choralarini kuradi.
334-modda. Kelgusi bojkhona tulovlarini tulash uchun pul mablaglari
Tulovchi bojkhona deklarasiyasi qabul qilinguniga qadar kelgusi bojkhona tulovlarini tulash uchun pul mablaglarini dastlabki tarzda (bundan buyon matnda dastlabki pul mablaglari deb yuritiladi) bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga utkazishi mumkin.
Tulovchining kursatmasiga kura dastlabki pul mablaglaridan:
bojkhona tulovlarini tulash uchun;
penya, foizlar tulash majburiyatlarini bajarish hisobiga deb;
bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash uchun;
bojkhona tulovlari tulanishini taminlash uchun foydalanilishi mumkin.
Tulovchi bojkhona organiga mazkur dastlabki pul mablaglariga bojkhona tulovlari sifatida qarash haqida kursatma bermaguniga qadar ushbu mablaglarga bojkhona tulovlari sifatida qaralishi mumkin emas. Tulovchining bojkhona deklarasiyasini topshirishi yoki dastlabki pul mablaglaridan penya, foizlar tulash majburiyatlarini bajarish hisobiga deb, bojkhona tulovlari tulanishini taminlash yokhud bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash uchun foydalanish haqidagi arizasini berish tulovchining kursatmasi hisoblanadi.
335-modda. Dastlabki pul mablaglarini qaytarib berish tartibi
Tulovchi dastlabki pul mablaglari ushbu mablaglardan okhirgi foydalanilgan kunning ertasidan etiboran uch yil ichida qaytarib berilishini talab qilishga haqli.
Dastlabki pul mablaglarini qaytarib olish uchun tulovchi shakhsiy gazna hisobvaragiga kursatilgan pul mablaglari utkazib berilgan bojkhona organiga dastlabki pul mablaglarini qaytarib berish tugrisida ariza taqdim etadi. Tulovchi bojkhona organiga ariza bilan bir vaqtda tulovchi va bojkhona organi urtasidagi uzaro hisob-kitoblarni solishtirish dalolatnomasini taqdim etadi.
Bojkhona organi un besh ish kunidan kup bulmagan muddatda uzaro hisob-kitoblarni solishtirish dalolatnomasida kursatilgan malumotlarni solishtirib chiqadi.
Uzaro hisob-kitoblarni solishtirish dalolatnomasi bojkhona organining mansabdor shakhsi va tulovchi tomonidan imzolangan kunning ertasidan etiboran uch ish kuni ichida bojkhona organi dastlabki pul mablaglari qaytarilishini amalga oshiradi.
Tulovchida bojkhona tulovlarini, shuningdek penya yoki foizlarni tulash buyicha qarzdorlik bulgan taqdirda, dastlabki pul mablaglari tulovchining roziligi bilan ushbu qarzdorlik chegirib qolingan holda qaytarib beriladi.
Agar dastlabki pul mablaglarini qaytarib berish haqidagi ariza ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan muddat ichida taqdim etilmagan bulsa, ushbu pul mablaglari bojkhona organi tomonidan Uzbekiston Respublikasining Davlat byudjetiga utkaziladi.
47-bob. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash
336-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlashning qullanilishi
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash ushbu Kodeksning 87, 93, 95, 222, 223, 236, 272, 278, 321 va 329-moddalarida belgilangan hollarda qullaniladi.
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash bojkhona organlariga tovarlar chiqarib yuborilguniga qadar yokhud shunday taminlashni nazarda tutuvchi harakatlar amalga oshirilguniga qadar taqdim etilishi kerak.
337-modda. Bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarga nisbatan bojkhona tulovlari tulanishini taminlashning miqdori
Quyidagi tovarlarga nisbatan bojkhona tulovlari tulanishini taminlashning miqdori erkin muomalaga chiqarish (import) bojkhona rejimiga joylashtirish malum qilinganda tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining va foizlarning summasiga mos bulishi kerak:
ushbu Kodeksning 222 va 223-moddalarida nazarda tutilgan, bojkhona hududida bojkhona nazorati ostida olib utiladigan tovarlarga;
bojkhona ombori maqomiga ega bulmagan joylarda saqlanayotgan tovarlarga;
shartli bojkhona qiymati qullanilgan holda chiqarib yuboriladigan tovarlarga;
bojkhona tulovlarini kechiktirib yoki bulib-bulib tulash qullanilgan holda chiqarib yuboriladigan tovarlarga;
bojkhona yuk deklarasiyasi topshirilguniga qadar chiqarib yuboriladigan tovarlarga.
338-modda. Nazorat qilinishi bojkhona organlarining zimmasiga yuklatilgan faoliyatni amalga oshirishda bojkhona tulovlari tulanishini taminlashning miqdori
Nazorat qilinishi bojkhona organlariga yuklatilgan faoliyatni amalga oshirish uchun bojkhona tulovlari tulanishini taminlash quyidagi miqdorlarda taqdim etiladi:
eng kam oylik ish haqining bir ming baravari miqdorida — bojkhona brokeri uchun;
agar bojkhona ombori yoki erkin ombor sifatida ochiq maydoncha malum qilinayotgan bulsa, bir kvadrat metr maydon uchun eng kam oylik ish haqining besh baravari miqdorida yoki agar bojkhona ombori yokhud erkin ombor sifatida tegishincha bino malum qilinayotgan bulsa, binoning bir kub metr hajmi uchun eng kam oylik ish haqining bir baravari miqdorida, lekin eng kam oylik ish haqining ikki ming baravaridan kam bulmagan summasi miqdorida — bojkhona ombori yoki erkin ombor egalari uchun;
eng kam oylik ish haqining besh ming baravari miqdorida — boj olinmaydigan savdo dukonlarining egalari uchun;
eng kam oylik ish haqining ikki ming baravari miqdorida — bojkhona tashuvchisi uchun.
339-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash usullari
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash tulovchining tanloviga kura quyidagi istalgan usullar orqali amalga oshiriladi:
pul mablaglarini bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga kiritish;
tovarlarni garovga quyish;
bank kafolatini taqdim etish;
bojkhona tulovlarini tulash majburiyatini sugurtalash;
kafillik.
340-modda. Pul mablaglarini bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga kiritish va ularni qaytarish shartlari
Tulovchi bojkhona tulovlari tulanishini taminlash uchun bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga ushbu Kodeksning 337 va 338-moddalarida belgilangan miqdorda pul mablaglari summasini kiritadi.
Pul mablaglari bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga (bundan buyon matnda depozit deb yuritiladi) Uzbekiston Respublikasining milliy valyutasida, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda esa chet el valyutasida kiritiladi.
Saqlangan vaqt uchun depozit summasiga foizlar hisoblanmaydi.
Depozitni qaytarish tulovchining arizasi bojkhona organi tomonidan olingan kundan etiboran besh ish kunidan kechiktirmay mazkur arizaga kura amalga oshiriladi.
Depozitni qaytarish tugrisidagi ariza tulovchi tomonidan bojkhona organiga majburiyat bajarilganidan keyin, lekin majburiyat bajarilgan kunning ertasidan etiboran uch yildan kechiktirmay beriladi. Agar depozitni qaytarish tugrisidagi ariza belgilangan muddatda berilmagan bulsa, depozit summasi bojkhona organi tomonidan Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjetiga utkaziladi.
Tulovchi tomonidan depozit bilan taminlangan majburiyat bajarilmagan taqdirda, kiritilgan pul mablaglari bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash hisobiga depozit summasidan olinadi.
341-modda. Bojkhona nazorati ostida tovarlar tashilayotganda majburiyat bajarilishini taminlash uchun kiritilgan depozitni qaytarish
Bojkhona nazorati ostida tovarlar tashilayotganda majburiyat bajarilishini taminlash uchun kiritilgan depozitni qaytarish tugrisidagi ariza depozit qaysi bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga tushgan bulsa, usha bojkhona organiga yokhud bojkhona nazorati ostida tovarlarni tashish tugallanayotgan bojkhona organiga beriladi.
Tovarlarni tashish majburiyatlari bajarilganligi bojkhona nazorati ostida tovarlarni tashish tugallanayotgan bojkhona organi tomonidan tasdiqlanganidan keyin ikki ish kuni ichida bojkhona organi bojkhona nazorati ostida tovarlar tashilayotganda majburiyat bajarilishini taminlash uchun kiritilgan depozit qaytarilishini amalga oshiradi.
Bojkhona nazorati ostida tovarlar tashilayotganda majburiyat bajarilishini taminlash uchun kiritilgan depozitni qaytarish tulov qaysi valyutada kiritilgan bulsa, usha valyutada bojkhona organi tomonidan amalga oshiriladi.
342-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida tovarlar garovini qullash
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida garov tugrisidagi shartnoma asosida tovarlar garovi qullanilishi mumkin.
Har qanday tovar garov narsasi bulishi mumkin, bundan quyidagilar mustasno:
elektr, issiqlik energiyasi va energiyaning boshqa turlari;
korkhonalar, binolar, qurilmalar, inshootlar, er uchastkalari, fazoviy obektlar;
boshqa majburiyatlarni taminlash uchun garovga quyib bulingan tovarlar;
intellektual mulk obektlari;
bojkhona hududiga olib kirilishi taqiqlangan tovarlar;
tez buziladigan tovarlar;
jonivorlar;
Uzbekiston Respublikasi hududidan tashqarida bulgan tovarlar;
realizasiya qilish imkoniyati cheklangan tovarlar;
joylashgan eri va foydalanilishi ustidan bojkhona organi doimiy nazoratni taminlay olmaydigan tovarlar;
qonun hujjatlariga muvofiq erkin realizasiya qilinishi taqiqlangan ishlab chiqarish mahsulotlari va chiqindilari.
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan va sertifikatlanishi yoki davlatning boshqa organlari nazoratida bulishi lozim bulgan tovarlar sertifikatlar, rukhsatnomalar va tovarlar chiqarib yuborilayotganda zarur bulgan boshqa hujjatlar bulgan taqdirdagina garov narsasi bulishi mumkin.
Garov narsasining bozor qiymatini aniqlash uchun uning baholanishi garovga quyuvchi hisobidan baholash faoliyati tugrisidagi qonun hujjatlari talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
Garov narsasining bozor qiymati tulanishi garov narsasi bilan taminlanadigan bojkhona tulovlariga doir majburiyatlar, shu jumladan tovarlarning ularni saqlash va realizasiya qilish buyicha zarur kharajatlarning urnini qoplash uchun bozor qiymatidan un besh foizi qushib hisoblangandagi majburiyatlar miqdoridan kam bulmasligi kerak.
Ushbu Kodeksning 93 va 236-moddalarida nazarda tutilgan hollarda, shuningdek bojkhona ombori, boj olinmaydigan savdo dukoni va erkin ombor faoliyatini lisenziyalashda bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida tovarlarni garovga quyish qullanilmaydi.
343-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida tovarlarni garovga quyishga doir talablar
Tovarlarni garovga quyish bojkhona organi va kafolat shartnomasi buyicha tulovchi yoki boshqa shakhs bulishi mumkin bulgan garovga quyuvchi urtasidagi garov tugrisidagi shartnoma bilan rasmiylashtiriladi.
Garov tugrisidagi shartnoma yozma shaklda tuzilgan va notarial tartibda tasdiqlangan bulishi kerak.
Garovga quyuvchi garov tugrisidagi shartnomaga muvofiq garov narsasini tasarruf etishga haqli.
Garov tugrisidagi shartnoma qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tuziladi.
344-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida bank kafolatini qullash
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida Uzbekiston Respublikasida bank operasiyalarini utkazish huquqiga ega bulgan bankning kafolati qullanilishi mumkin.
Bank kafolatida kursatilgan bojkhona tulovlari tulanishini taminlash summasining miqdori tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining va foizlarning summasidan kam bulmasligi kerak.
Tulovchi tomonidan bank kafolati bilan taminlangan majburiyat bajarilmagan taqdirda, tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining summasi va foizlar qonun hujjatlariga muvofiq suzsiz tartibda kafolat bergan bankdan bojkhona organi tomonidan undirib olinadi.
345-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida sugurta majburiyatini qullash
Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida tulovchining fuqarolik javobgarligini sugurtalash shartnomasiga kura sugurtalovchining majburiyatlari kuchga kirganligini tasdiqlovchi sugurta polisi qullanilishi mumkin.
Sugurta polisi bilan tasdiqlanadigan bojkhona tulovlari tulanishini taminlash summasining miqdori tulanishi lozim bulgan bojkhona tulovlarining va foizlarning summasidan kam bulmasligi kerak.
Sugurta polisi bilan taminlangan majburiyat tulovchi tomonidan bajarilmagan taqdirda bojkhona tulovlarining summasi va foizlar sugurta polisini bergan sugurtalovchidan bojkhona organi tomonidan suzsiz tartibda qonun hujjatlariga muvofiq undirib olinadi.
346-modda. Bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida kafillikning qullanilishi
Kafilning bojkhona tulovlari tulanishi uchun masul bulgan shakhs urniga bojkhona tulovlari va foizlarning tulanishini taminlash niyati tugrisidagi yozma majburiyati bojkhona tulovlari tulanishini taminlash sifatida qullanilishi mumkin.
Kafil sifatida har qanday yuridik yoki jismoniy shakhs ish yuritishi mumkin.
Kafil ushbu Kodeksning 340-moddasiga muvofiq bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga taminlash summalarini kiritish orqali bojkhona tulovlari tulanishini taminlashni amalga oshiradi.
Kafillik bilan taminlanadigan majburiyat bajarilmaganligi uchun kafil va tulovchi bojkhona organi oldida solidar javobgar buladi.
48-bob. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik
347-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning yuzaga kelishi
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik ushbu Kodeksning 327-moddasida belgilangan muddatlarda tulanmagan bojkhona tulovlari summasidan, shuningdek uni tulashni kechiktirish yoki bulib-bulib tulash imkoniyati berilganligi uchun tulanishi lozim bulgan foizlardan iborat.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik quyidagi hollarda yuzaga keladi:
bojkhona tulovlari ularni kechiktirish yoki bulib-bulib tulash muddati tugaganidan keyin tulanmaganda. Kechiktirish yoki bulib-bulib tulash muddati tugagan kunning ertasidan qarzdorlik yuzaga kelgan kun deb hisoblanadi;
tovarlar chiqarib yuborilganidan keyin bojkhona nazoratini utkazish natijasida bojkhona tulovlari qushib hisoblanganda. Agar tulovchining bojkhona tulovlari qushib hisoblanishiga etirozlari bulmasa, bojkhona tulovlari buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnoma taqdim etilgan kun, tulovchi etiroz bildirgan taqdirda esa, sudning bojkhona tulovlari buyicha qarzdorlikni undirish tugrisidagi qarori qonuniy kuchga kirgan sana qarzdorlik yuzaga kelgan kun deb hisoblanadi;
tulovchining tashabbusi bilan bojkhona tulovlari qushib hisoblanganda. Tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shakli rasmiylashtirilgan kun qarzdorlik yuzaga kelgan kun deb hisoblanadi;
ushbu Kodeks 327-moddasining birinchi va ikkinchi qismlarida belgilangan muddatlarda bojkhona tulovlari tulanmaganda. Bojkhona tulovlarini tulash muddati tugagan kundan keyingi kun qarzdorlik yuzaga kelgan kun deb hisoblanadi.
348-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnoma
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnoma bojkhona organi tomonidan tulovchiga mazkur qarzdorlikni majburiy tartibda undirish choralari kurilguniga qadar yozma ravishda quyiladi.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnomada quyidagilar kursatilishi kerak:
talabnoma quyilishi asoslari;
bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning talabnoma quyilgan paytdagi summasi;
talabnomani bajarish uchun belgilangan muddat;
tulovchi tomonidan talabnoma bajarilmagan taqdirda, bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni sud tartibida undirish tugrisidagi ogohlantirish.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnoma bunday qarzdorlik yuzaga kelganligi fakti aniqlangan kundan etiboran un ish kunidan kechiktirmay, tulovchi tomonidan ushbu talabnoma olinganligi faktini va olish sanasini tasdiqlash imkonini beradigan har qanday usulda tulovchiga yuborilishi kerak.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnomani bajarish muddati talabnoma tulovchiga topshirilgan yoki u tulovchi tomonidan olingan kunning ertasidan etiboran un ish kunini tashkil etadi.
Bojkhona tulovlari ularni tulashni kechiktirish yoki bulib-bulib tulash muddati tugaganidan keyin tulanmagan taqdirda bojkhona organlari bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning suzsiz tartibda undirilishini bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisida tulovchiga talabnoma yubormagan holda amalga oshiradi.
349-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik uz vaqtida tulanmaganligi uchun penya
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik uz vaqtida tulanmaganligi uchun tulovchi tomonidan penya tulanadi. Penya, bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik summasini istisno etganda, uni undirish buyicha majburiy choralar, shuningdek bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun boshqa javobgarlik choralari qullanilishidan qati nazar, tulanadi.
Tulovchining penyani tulash buyicha majburiyati bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik yuzaga kelgan kundan etiboran paydo buladi hamda bojkhona tulovlari va penyani tulash buyicha qarzdorlik amalda tulangan kunda tugatiladi.
Penya uni tulash buyicha majburiyat bajarilmagan har bir kalendar kun uchun bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlik summasining 0,033 foizi miqdorida hisoblanadi.
Penyaning umumiy summasi bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning miqdoridan oshmasligi kerak.
Penyani tulash, undirish va qaytarish ushbu Kodeksning 46, 48 va 49-boblarida bojkhona tulovlarini tulash va qaytarish hamda bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni undirishga nisbatan nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
350-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni undirish
Tulovchi tomonidan etiroz mavjud bulgan, qushib hisoblangan bojkhona tulovlarini undirish sudning bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni undirish tugrisidagi qonuniy kuchga kirgan qarori asosida amalga oshiriladi.
Jismoniy shakhslardan bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni undirish sud tartibida amalga oshiriladi, bundan yakka tartibdagi tadbirkorlar mustasno.
Tulovchi bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulashni bojkhona organiga yozma yoki elektron shaklda khabar yuborib, quyidagi hollarda olti oy davomida teng ulushlarda amalga oshirishga haqli:
bojkhona tulovlari qushib hisoblanganda, agar tulovchi bojkhona organining qaroriga rozi bulsa — bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash tugrisidagi talabnoma olingan kundan etiboran;
tulovchining tashabbusi bilan bojkhona tulovlari qushib hisoblanganda — tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish shakli rasmiylashtirilgan kundan etiboran.
Ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollarda, bojkhona tulovlari tulanmagan tovarlarga nisbatan undiruvni qaratish bojkhona tulovlarini tulash tugrisidagi talabnomani yubormasdan yoki bunday yuborishga qadar amalga oshirilishi mumkin.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni, shuningdek penyani tulash tulovchi tomonidan bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaraqlarida turgan dastlabki pul mablaglari yokhud ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari hisobidan amalga oshirilishi mumkin.
351-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulovchining bank hisobvaraqlarida turgan pul mablaglari hisobidan undirish
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulovchining bank hisobvaraqlarida turgan pul mablaglari hisobidan undirish bojkhona organi tomonidan bankka pul mablaglarining suzsiz tartibda undirilishi tugrisidagi inkasso topshiriqnomasini yuborish orqali amalga oshiriladi.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikning summasini utkazish tugrisidagi inkasso topshiriqnomasi quyidagilar tulanmagan taqdirda bojkhona organi tomonidan besh ish kunidan kechiktirmay quyiladi:
bojkhona tulovlarini tulashni kechiktirish yoki bulib-bulib tulash muddati tugagach, bojkhona tulovlari tulanmaganda;
ushbu Kodeks 350-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan muddatlarda tulovchida etiroz mavjud bulmagan qushib hisoblangan bojkhona tulovlari tulanmaganda;
ushbu Kodeksning 66-moddasida nazarda tutilgan muddatlarda davriy bojkhona tulovlari tulanmaganda.
Tulovchining hisobvaraqlariga khizmat kursatayotgan bank bojkhona organining bojkhona tulovlarini undirish tugrisidagi inkasso topshiriqnomasini qonun hujjatlarida belgilangan navbat tartibida bajaradi.
352-modda. Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulovchining mol-mulkini realizasiya qilishdan tushgan pul mablaglari hisobidan undirish
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulovchining mol-mulkini realizasiya qilishdan tushgan pul mablaglari hisobidan undirish uning hisobvaraqlarida bojkhona organining inkasso topshiriqnomasi quyilgan paytdan etiboran olti oydan kuproq muddatda pul mablaglari bulmagan taqdirda qullaniladi.
Bojkhona tulovlarini tulash buyicha qarzdorlikni tulash hisobiga undiruvni mol-mulkka qaratish bojkhona organining davo arizasiga asosan sud tartibida amalga oshiriladi, bundan undiruvni bojkhona organiga garov narsasi sifatida berilgan mol-mulkka qaratish bojkhona organi va garovga quyuvchi urtasidagi shartnoma shartlariga qarab amalga oshiriladigan hollar mustasno.
49-bob. Bojkhona tulovlari summalarini qaytarish
353-modda. Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga muvofiq tulanishi lozim bulgan summadan oshadigan miqdorda bojkhona tulovlari sifatida tulangan yoki undirilgan pul mablaglarining summalari ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari summalari hisoblanadi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalari shunday tulovlar tulangan yokhud undirilgan paytdan etiboran uch yil ichida qaytarilishi yoki dastlabki pul mablaglari hisobiga utkazilishi lozim, bundan ushbu moddaning uchinchi va turtinchi qismlarida kursatilgan hollar mustasno.
Eng kup qulaylik berish rejimi yoki erkin savdo rejimi qullanilgan (tiklangan) taqdirda, ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalari ushbu tulovlar tulangan yoki undirilgan paytdan etiboran bir yil ichida, bojkhona organiga lozim darajada rasmiylashtirilgan tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikatni taqdim etish sharti bilan qaytarilishi yokhud dastlabki pul mablaglari hisobiga utkazilishi kerak.
Qaytarilishi reeksport va reimport bojkhona rejimlariga muvofiq amalga oshirilishi kerak bulgan ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summasini qaytarish ushbu Kodeksning 35 va 59-moddalarida belgilangan muddatlarda amalga oshirilishi lozim.
Tovarlarni bojkhona tulovlari tulanishini nazarda tutuvchi bojkhona rejimiga joylashtirish sanasi ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari summalarining tulanish yoki undirilish paytidir.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish quyidagi hollarda amalga oshiriladi:
tulovchi tomonidan ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari summalarini qaytarish tugrisida ariza berilganda;
bojkhona tulovlari summalarining ortiqcha tulanganligi yoki undirilganligi fakti aniqlanganda.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summasi, agar uni qaytarish tugrisidagi ariza ushbu moddaning ikkinchi — turtinchi qismlarida belgilangan tegishli muddatlar tugaganidan keyin topshirilgan bulsa, bojkhona organlari tomonidan qaytarilmaydi.
354-modda. Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish shartlari
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan, shu jumladan Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjetiga utkazilgan bojkhona tulovlarining summalari quyidagi hollarda dastlabki pul mablaglari hisobiga utkaziladi yoki bojkhona organlari tomonidan tulovchiga qaytarib beriladi:
tovarning bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritilishi munosabati bilan bojkhona tulovlari summalari qayta hisoblanganda;
agar bojkhona rejimi shartlarida ilgari tulangan bojkhona tulovlari summalarini qaytarish nazarda tutilgan bulsa;
agar tovarning bojkhona tulovlarini tulash ularni hisoblab chiqarishning belgilangan tartibini buzgan holda amalga oshirilgan bulsa;
bojkhona tulovlarining stavkalari uzgargan bulsa;
bojkhona hududiga olib kirilgan tovarga nisbatan bojkhona tulovlarini tulash buyicha imtiyoz tiklangan bulsa;
agar bojkhona tulovlari tulangan tovarlar bojkhona nazorati ostida yuq qilinishi lozim bulsa;
egasi bojkhona organi bulgan bojkhona ombori tugatilishi munosabati bilan tovarlar berilayotganda saqlash uchun tulangan bojkhona yigimlari summalarining bir qismi qaytarilganda;
bojkhona tulovlarini hisoblashda ortiqcha tulovga olib kelgan tekhnik khatoliklar aniqlanganda.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa hollarda ham qaytarib berilishi mumkin.
355-modda. Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisidagi ariza
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisidagi ariza shakhsiy gazna hisobvaragiga ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari kiritilgan bojkhona organiga topshiriladi. Tulovchi bojkhona organiga ariza bilan birga ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish huquqini yuzaga keltiruvchi holatlarni tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etadi.
356-modda. Bojkhona organining ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisidagi qarori
Bojkhona organi ariza kelib tushgan va zarur hujjatlar taqdim etilgan kunning ertasidan etiboran un ish kuni ichida tulovchining ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisidagi arizasiga kura qaror qabul qiladi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisidagi arizada va taqdim etilgan hujjatlarda kursatilgan malumotlarning bojkhona organi tomonidan qushimcha tekshiruvini amalga oshirish zarurati tugilganda, arizani kurib chiqish un ish kunidan oshmaydigan muddatga uzaytiriladi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tugrisida qaror qabul qilingan taqdirda bojkhona organi arizachini yozma shaklda khabardor qiladi. YOzma khabardan keyin arizachi bojkhona organi bilan birga uzaro hisob-kitoblarni taqqoslash dalolatnomasini tuzadi.
Bojkhona organi ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarishni rad etish tugrisida qaror qabul qilgan taqdirda arizachini qabul qilingan qaror haqida rad etishning asoslantirilgan sabablarini kursatgan holda yozma shaklda khabardor qiladi.
357-modda. Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish tartib-taomili
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish bojkhona qiymatiga va (yoki) bojkhona rasmiylashtiruvida avval hisoblangan bojkhona tulovlariga tuzatishlar kiritish yuli bilan amalga oshiriladi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish mazkur summalarni quyidagi tartibda utkazish yuli bilan amalga oshiriladi:
tulovchining arizada kursatilgan hisobvaragiga;
ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan hollarda, bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragiga;
tulov amalga oshirilgan valyutada;
dastlabki pul mablaglari hisobiga;
bojkhona organlari oldidagi boshqa majburiyat buyicha bojkhona tulovlari tulanishini taminlash uchun.
Tulovchida bojkhona tulovlarini, shuningdek penyani yoki foizlarni tulash buyicha qarzdorlik bulgan taqdirda, bojkhona organi qarzdorlikni tulovchining roziligi bilan ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlari summasi hisobidan tulanishini amalga oshiradi. Bunda ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summasi tulovchiga ushbu qarzdorlik miqdoridagi bojkhona tulovlarini, penyani yoki foizlarni tulash buyicha qarzdorlik chegirib tashlangan holda qaytariladi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalari qaytarilayotganda ular uchun foizlar tulanmaydi va qaytarilayotgan tulov summasi indeksasiyalanmaydi.
Ortiqcha tulangan yoki undirilgan bojkhona tulovlarining summalarini qaytarish bojkhona tulovlari turi buyicha bojkhona organining shakhsiy gazna hisobvaragidan, tovarlari bojkhona jihatidan rasmiylashtirilgan boshqa tulovchilarning mablaglaridan va Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjetiga utkazilishi lozim bulgan mablaglardan amalga oshiriladi.
50-bob. Tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlash
358-modda. Tovar ishlab chiqarilgan mamlakat
Tovar tuliq ishlab chiqarilgan yoki ushbu bobda belgilangan talablarga muvofiq etarli darajada qayta ishlangan mamlakat tovar ishlab chiqarilgan mamlakat hisoblanadi. Bir guruh mamlakatlar, mamlakatlarning bojkhona ittifoqlari, mintaqa va (yoki), tovar ishlab chiqarilgan joyni aniqlash maqsadi ajratib kursatishni taqozo etsa, biror mamlakatning muayyan qismi tovar ishlab chiqarilgan mamlakat deb hisoblanishi mumkin.
359-modda. Muayyan mamlakatda tuliq ishlab chiqarilgan tovarlar
Quyidagi tovarlar muayyan mamlakatda tuliq ishlab chiqarilgan deb hisoblanadi:
1) uning hududidan, hududiy suvlaridan, qita shelfidan yoki dengiz tubidan qazib olingan foydali qazilmalar, agar mamlakat ushbu er qari boyliklarini qidirish va qazib olish uchun mutlaq huquqqa ega bulsa;
2) mamlakat hududida etishtirilgan yoki yigib olingan usimlik mahsulotlari;
3) mamlakatda tugilgan va parvarish qilingan tirik hayvonlar;
4) mamlakatda etishtirilgan usimlik mahsulotlaridan va hayvonlardan olingan mahsulot;
5) mamlakatda tayyorlangan ovchilik, baliqchilik va dengiz ovi mahsuloti;
6) mamlakat kemalarida yoki ijaraga olgan (frakht qilgan) kemalarida jahon okeanida ovlangan va (yoki) tayyorlangan dengiz ovi mahsuloti;
7) mamlakatda amalga oshiriladigan ishlab chiqarish yoki boshqa operasiyalarning mahsuli bulgan ikkilamchi khom ashyo va chiqindilar;
8) mamlakatga tegishli bulgan yoki u ijaraga olgan kosmik kemalarda ochiq koinotdan olingan yuqori tekhnologiyalar mahsuloti;
9) mamlakatda ushbu moddada kursatilgan mahsulotdangina ishlab chiqarilgan tovarlar.
360-modda. Tovarni etarli darajada qayta ishlash mezonlari
Agar tovarni ishlab chiqarishda ikki yoki undan ortiq mamlakat ishtirok etayotgan bulsa, tovarning ishlab chiqarilgan joyi etarli darajada qayta ishlash mezonlariga muvofiq aniqlanadi.
Tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlash uchun tovarni etarli darajada qayta ishlashning quyidagi mezonlaridan biri qullaniladi:
tovarni muayyan mamlakatda qayta ishlash yoki tayyorlash buyicha operasiyalarni amalga oshirish natijasida uning Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasidagi urni dastlabki turtta belgisining istalgan biri darajasida uzgarishi;
advalor ulush qoidasi — foydalanilgan materiallarning va (yoki) qushilgan qiymatning foizli ulushi yakuniy mahsulotning narkhida qayd etilgan belgilangan ulushiga etganda tovar qiymatining uzgarishi.
Quyidagilar tovarning etarli darajada qayta ishlanganligi mezonlariga javob bermaydi:
saqlash yoki tashish vaqtida tovarlarning but saqlanishini taminlash buyicha operasiyalar;
tovarlarni sotishga va tashishga tayyorlash operasiyalari (tovar turkumini maydalash, tovarlarni junatishni tashkil etish, saralash, qaytadan urash va boshqalar);
oddiy yiguv operasiyalari;
tovarlarni (tarkibiy qismlarni) aralashtirib hosil qilingan mahsulotga unga dastlabki tarkibidan jiddiy farqlantiradigan khususiyatlarni bermaslik;
ushbu qismning ikkinchi — beshinchi khatboshilarida kursatilgan operasiyalarning ikkitasini yoki undan ortigini bir vaqtda amalga oshirish;
chorva mollarini suyish.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida kursatilgan tovarning etarli darajada qayta ishlanganligi mezonlarining qullanilish khususiyatlari qonun hujjatlarida belgilanadi.
361-modda. Tovarlarni turkumlab etkazishda ular ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlash
Ishlab chiqarish yoki transport sharoitlariga kura tovarlarni bitta turkum qilib junatishning imkoni bulmaganligi sababli ular bulib-bulib yoki yigilmagan holda bir necha turkumda etkazib berilsa, shuningdek bir turkum tovar notugri taqsimlanishi natijasida bir necha turkumga bulingan bulsa, tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlashda bunday tovarlar deklarantning khohishiga kura yagona tovar deb qaralishi kerak. Ushbu qoidaning qullanilish sharti quyidagilardan iborat:
bulaklarga bulingan yoki yigilmagan tovarning bir necha turkumga taqsimlanganligini bunday taqsimlash sabablarini, Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi buyicha tovarlarning kodlarini, har bir turkumga kiradigan tovarlar qiymati va tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni kursatgan holda har bir turkumning batafsil tasnifini bojkhona organiga oldindan yozma ravishda malum qilish;
tovar bir necha turkumga notugri taqsimlanganligining hujjatlar bilan tasdiqlanganligi;
barcha turkumdagi tovarlarning bitta mamlakatdan bitta etkazib beruvchi orqali etkazib berilganligi;
tovarlarning barcha turkumlari bitta bojkhona organi orqali olib kirilganligi;
barcha turkumdagi tovarlarning kontraktda (shartnomada, bitimda) kursatilgan muddat ichida etkazib berilganligi.
362-modda. Tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlashdagi uziga khos khususiyatlar
Tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlashda ularni ishlab chiqarish yoki qayta ishlash uchun foydalaniladigan energiya, mashinalar, uskunalar va asboblarning qaerda ishlab chiqarilganligi hisobga olinmaydi.
Mashinalar, uskunalar, apparatlarda yoki transport vositalarida foydalanish uchun muljallangan buyumlar, ehtiyot qismlar hamda asboblar, basharti ushbu buyumlar, ehtiyot qismlar hamda asboblar kuzatuv hujjati sifatida ilova qilingan tekhnik pasportda, tekhnik formulyarda va boshqa tekhnik hujjatlarda kursatilgan tuplamga hamda miqdorga muvofiq holda usha mashinalar, uskunalar, apparatlar yoki transport vositalari bilan bir tuplamda olib kirilsa va sotilsa, mazkur mashinalar, uskunalar, apparatlar yoki transport vositalari ishlab chiqarilgan mamlakatda ishlab chiqarilgan deb hisoblanadi.
Bojkhona hududiga uchinchi mamlakatlardan, shuningdek Uzbekiston Respublikasi hududida joylashgan erkin bojkhona zonalari va erkin omborlar hududlaridan olib kiriladigan tovar ishlab chiqarilgan mamlakatni aniqlashning uziga khos khususiyatlari qonun hujjatlarida belgilanadi.
Bojkhona hududiga olib kiriladigan tovarning urovi tovarning uzi kabi usha mamlakatda ishlab chiqarilgan deb hisoblanadi, bundan urovi tovardan alohida deklarasiyalanishi lozim bulgan hollar mustasno. Bunday hollarda urov ishlab chiqarilgan mamlakat tovar ishlab chiqarilgan mamlakatdan alohida aniqlanadi.
363-modda. Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat
Tovarning muayyan mamlakatda ishlab chiqarilganligi tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat bilan tasdiqlanadi.
Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat tovarning muayyan mamlakatda ishlab chiqarilganligini tasdiqlaydigan, eksport yoki reeksport qiluvchi mamlakatda belgilangan tartib va shaklga muvofiq vakolatli organ tomonidan berilgan, shu jumladan elektron shaklda berilgan hujjatdir.
Tovarlarni bojkhona hududidan olib chiqishda tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat, agar mazkur sertifikat kontrakt (shartnoma, bitim) shartlariga, tovar olib kiriladigan mamlakatning milliy qoidalariga kura zarur bulsa yoki kursatilgan sertifikatning mavjudligi Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan bulsa, shuningdek eksport qiluvchining talabiga kura zarur bulsa, qonun hujjatlariga muvofiq sertifikat berishga vakolatli bulgan organ tomonidan beriladi.
364-modda. Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikatni taqdim etish
Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat bojkhona rasmiylashtiruvi uchun zarur bulgan bojkhona deklarasiyasi va boshqa hujjatlar bilan bir vaqtda taqdim etiladi. Sertifikat yuqolgan taqdirda uni bergan organ tomonidan rasmiy ravishda tasdiqlangan dublikati qabul qilinadi.
Tovarni bojkhona hududiga olib kirishda tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat quyidagi hollarda majburiy tartibda taqdim etiladi:
Uzbekiston Respublikasi tarif preferensiyalari beradigan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga;
muayyan mamlakatdan olib kirilishi miqdoriy cheklovlar (kvotalar) yoki tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solishning boshqa choralari orqali boshqarib turiladigan tovarlarga;
bojkhona rasmiylashtiruvi uchun taqdim etiladigan hujjatlarda tovarning kelib chiqishi tugrisidagi malumotlar mavjud bulmaganda yokhud tovarlarning kelib chiqishi tugrisida notugri malumotlar deklarasiya qilinayotganligiga bojkhona organida asoslar mavjud bulganda;
agar bu talab Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida va khalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan bulsa.
Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat yoki undagi malumotlarning, shu jumladan tovar ishlab chiqarilgan mamlakat haqidagi malumotlarning tugriligiga shubha tugilsa, bojkhona organi qushimcha yoki aniqlik kiritadigan malumot berishni surab ushbu sertifikatni bergan organlarga yoki sertifikatda tovar ishlab chiqarilgan mamlakat sifatida kursatilgan mamlakatning vakolatli tashkilotlariga murojaat qilishi mumkin.
Ushbu moddaning ikkinchi va uchinchi qismlarida belgilangan hollarda, lozim darajada rasmiylashtirilgan tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat yoki suralgan malumotlar taqdim etilmaguniga qadar tovar muayyan mamlakatda ishlab chiqarilgan deb hisoblanmaydi.
Bojkhona organlarida tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat blanklari namunalari, tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikatni tasdiqlash va berishga vakolatli bulgan organlar muhrlarining izlari va shakhslarning imzolari mavjudligi Uzbekiston Respublikasi bilan erkin savdo zonasini tashkil etuvchi yoki Uzbekiston Respublikasi tomonidan erkin savdo rejimi urnatilgan davlatlarda ishlab chiqarilgan tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikatni bojkhona organlari tomonidan qabul qilish shartidir.
365-modda. Tovarni bojkhona hududiga olib kirishni uning kelib chiqishi asosida rad etish
Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlari va khalqaro shartnomalariga muvofiq tovarlari bojkhona hududiga olib kirilishi mumkin bulmagan mamlakatda ishlab chiqarilganligiga asoslar mavjud bulgan taqdirda bojkhona organi tovarni bojkhona hududiga olib kirishni rad etishi mumkin.
366-modda. Tovarni kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat mavjud bulmagan taqdirda chiqarib yuborish
Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikatning taqdim etilmaganligi tovarni chiqarib yuborishni rad etish uchun asos bulmaydi.
Tovarning kelib chiqishi tugrisidagi sertifikat mavjud bulmaganda yoki ushbu sertifikatning va (yoki) unda kursatilgan malumotlarning tugriligiga shubha tugilganda tovarga nisbatan bojkhona bojining ikki baravar oshirilgan stavkasi qullaniladi, bundan ushbu Kodeksning 365-moddasida nazarda tutilgan hol mustasno.
Tovarlar bojkhona tulovlari tulanishini nazarda tutuvchi bojkhona rejimiga joylashtirilgan sanadan etiboran bir yildan kechiktirmay bojkhona organiga lozim darajada rasmiylashtirilgan kelib chiqish tugrisidagi sertifikat taqdim etilgan taqdirda tovarlarga eng kup qulaylik berish rejimi yoki erkin savdo rejimi qullanilishi yoki qayta tiklanishi mumkin. Bunday holda bojkhona tulovlarining tulangan summalarini qaytarish ushbu Kodeksning 49-bobiga muvofiq amalga oshiriladi.
51-bob. Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi
367-modda. Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasining asosiy qoidalari
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi tovarlarning tizimlashtirilgan ruykhati bulib, undan tashqi iqtisodiy faoliyatni davlat tomonidan tartibga solish maqsadida foydalaniladi va u tovarning raqamli kodli belgilanishini, uning nomini, ulchov birliklarini hamda izohlarni uz ichiga oladi.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga asoslanadi.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi belgilangan tartibda joriy etiladi.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi tashqi savdoni hamda tashqi iqtisodiy faoliyatning boshqa turlarini tarif va notarif tartibga solish choralarini amalga oshirish, Uzbekiston Respublikasining tashqi savdo bojkhona statistikasini yuritish uchun qullaniladi.
368-modda. Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasini yuritish
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasini yuritish quyidagilarni uz ichiga oladi:
1) Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasining andaza nuskhasini hamda unga doir sharhlarni ishlab chiqish va saqlab turish;
2) Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasining, Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasiga doir sharhlarning va uni talqin etish buyicha tasnifiy echimlarning nashr etilishini taminlash;
3) Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasining khalqaro asosiga doir uzgartish va qushimchalarni, mazkur asosni talqin etishga doir khalqaro tushuntirishlarni hamda qarorlarni kuzatib borish;
4) Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga uzgartish va qushimchalarni ishlab chiqish, kiritish, shu jumladan bu uzgartish va qushimchalarni mazkur nomenklaturaning khalqaro asosiga muvofiq ishlab chiqish, kiritish tugrisida takliflar tayyorlash;
5) tovarlarning kodlarini kichik subpozisiyalar darajasida aniqlashtirish;
6) ayrim tovarlarni tasniflash buyicha bajarilishi majburiy bulgan qarorlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va elon qilish.
Oldingi tahrirga qarang.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasini yuritish Uzbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirligi tomonidan Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi bilan birgalikda amalga oshiriladi.
(368-moddaning ikkinchi qismi Uzbekiston Respublikasining 2017 yil 14 sentyabrdagi URQ-446-sonli Qonuni tahririda — UR QHT, 2017 y., 37-son, 978-modda)
369-modda. Tovarlarni tasniflash
Tovarlarni tasniflash:
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasini talqin etishning asosiy qoidalariga;
tasniflashning har qanday darajasidagi kichik subpozisiyalarga doir izohlarga muvofiq amalga oshiriladi.
Tovarlarni tasniflashda Umumjahon bojkhona tashkilotining Tovarlarni tavsiflash va kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimiga, Mustaqil Davlatlar Hamdustligi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga va Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga doir tushuntirishlar tovar kodini uning khususiyatlari buyicha aniqlashtirish imkonini beradigan qushimcha material sifatida qullaniladi.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyati tovar nomenklaturasining bir khil talqin etilishini taminlash maqsadida bojkhona organi ayrim turdagi tovarlarni tasniflash buyicha qarorni chop etadi.
Bojkhona rasmiylashtiruvida tovarlar notugri tasniflanganligi aniqlangan taqdirda bojkhona organi tovarlarni tasniflashni mustaqil amalga oshiradi va ularning tasnifi buyicha qaror qabul qiladi.
Bojkhona organlarining tovarlarni bojkhona maqsadlarida tasniflash buyicha qarorlari majburiydir.
Bojkhona organlarining qarorlari, ular mansabdor shakhslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.
52-bob. Dastlabki qarorlar
370-modda. Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni qabul qilish
Bojkhona organlari tovarlarning tasniflanishiga nisbatan Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasiga muvofiq tovar bojkhona organiga taqdim etilgunga qadar dastlabki qaror qabul qilishi mumkin.
Dastlabki qaror bojkhona organlari uchun majburiydir.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorning shakli Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
371-modda. Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror qabul qilish tugrisida surov
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror qabul qilish tugrisidagi surovda (bundan buyon matnda surov deb yuritiladi) tovarlarning tuliq tijorat nomi, firma nomi, asosiy tekhnik, tijorat tavsiflari va tovarni bir manoda tasniflash imkonini beruvchi boshqa malumotlar kursatilgan bulishi kerak. Zarur hollarda, mahsulotning fotosuratlari, rasmlari, chizmalari, pasportlari hamda ushbu dastlabki qarorni qabul qilish uchun zarur bulgan boshqa malumotlar va hujjatlar taqdim etiladi.
Yuridik shakhsdan kelib tushadigan surov tashkilot rahbari tomonidan familiyasi, ismi, otasining ismi va lavozimi kursatilgan holda imzolangan hamda tashkilot joylashgan er tugrisidagi malumotlarni uz ichiga olgan bulishi kerak.
Jismoniy shakhsdan kelib tushadigan surov ushbu shakhs tomonidan imzolangan va uning yashash manzili haqidagi malumotlarni uz ichiga olgan bulishi kerak.
Surov bojkhona organiga kelib tushgan kundan etiboran yigirma kun ichida kurib chiqiladi.
Arizachi tomonidan malumotlar, hujjatlar va materiallar tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror qabul qilish uchun tuliq bulmagan hajmda taqdim etilgan taqdirda, bojkhona organi dastlabki qarorni qabul qilish tugrisida bojkhona organiga ariza berilgan kundan etiboran yigirma kalendar kun ichida qushimcha malumotlarni, hujjatlarni va materiallarni berish zarurligi tugrisida arizachini khabardor qiladi. Bunda aynan qanday qushimcha malumotlar, hujjatlar va materiallarni taqdim etish zarurligi kursatilishi shart.
Qushimcha malumotlar, hujjatlar va materiallar arizachi khabardor qilingan kundan etiboran oltmish kalendar kun ichida taqdim etilishi lozim. Agar malumotlar, hujjatlar va materiallar belgilangan muddatda taqdim etilmagan bulsa, tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror qabul qilish tugrisidagi ariza kurib chiqmasdan qoldiriladi.
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi buyicha tovarning kodini aniqlash borasida nizoli vaziyatlar yuzaga kelgan hollarda va ularni hal etish qiyin bulganda, bojkhona organi tovarlarning namunalarini yoki nuskhalarini hamda tegishli hujjatlarni Umumjahon bojkhona tashkilotiga tegishli tekshirishlar yoki sinovlar utkazish uchun yuborishi mumkin. Bunda tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror bojkhona organi tomonidan uz suroviga javob olinganidan keyin qabul qilinadi.
Bojkhona organi tegishli qaror qabul qilingan kundan etiboran uch ish kuni ichida arizachini tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror qabul qilinganligi tugrisida khabardor qilishi kerak.
Surovning rad etilishi uni rad etish uchun asos bulib khizmat qilgan sabablar bartaraf etilgan taqdirda arizachining dastlabki qarorni qabul qilish tugrisida qayta murojaat etishiga tusqinlik qilmaydi.
372-modda. Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorning amal qilish muddati
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror, agar u uzgartirilgan, qaytarib olingan yoki bekor qilingan bulmasa, qabul qilingan kunidan etiboran bir yil ichida amal qiladi. Ushbu muddat tugagach, dastlabki qaror uz kuchini yuqotadi, bu manfaatdor shakhsning yangi dastlabki qaror berish tugrisidagi surov bilan murojaat etishiga tusqinlik qilmaydi.
373-modda. Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni uzgartirish, qaytarib olish yoki bekor qilish
Bojkhona organlari tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni uzgartirish, qaytarib olish yoki bekor qilish tugrisida qaror qabul qilishi mumkin.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni uzgartirish quyidagi hollarda amalga oshiriladi:
Uzbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyatining tovar nomenklaturasi uzgartirilganda;
dastlabki qarorni qabul qilishda yul quyilgan kamchiliklar va khatolar aniqlanganda.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorning uzgarishi shu qarorda kursatilgan muddatda kuchga kiradi.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorning shartlariga amal qilinmagan taqdirda u qaytarib olinadi.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni qaytarib olish tugrisidagi qaror tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorning uzgarishi elon qilinganidan keyin uch ish kunidan kechiktirmay qabul qilinishi kerak va bir vaqtda kuchga kiradi.
Agar tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qaror arizachi tomonidan taqdim etilgan tuliq bulmagan yoki notugri malumotlar asosida qabul qilingan bulsa, bunday qaror bekor qilinadi.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni bekor qilish tugrisidagi qaror dastlabki qaror qabul qilingan kundan etiboran kuchga kiradi.
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorni uzgartirish, qaytarib olish yoki bekor qilish tugrisidagi qaror dastlabki qaror berilgan shakhsga qaror qabul qilingan kundan keyingi ish kunidan kechiktirmay yozma shaklda yuboriladi.
374-modda. Dastlabki qarorlarning oshkoraligi. Tovarlarni tasniflash buyicha berilgan dastlabki qarorlarning reestrini yuritish
Tovarlarni tasniflash buyicha dastlabki qarorlar ochiq akhborot bulib, barcha yuridik va jismoniy shakhslarga ularning yozma surovlariga kura hech bir cheklovlarsiz taqdim etilishi kerak, bundan tijorat siri yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sir bulgan akhborot mustasno.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi Tovarlarni tasniflash buyicha berilgan dastlabki qarorlarning reestrini yuritadi va uning davriy ravishda elon qilinishini taminlaydi.
IX bulim. Bojkhona statistikasi. Bojkhona ishida akhborot-kommunikasiya tekhnologiyalari. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish
53-bob. Bojkhona organlari tomonidan bojkhona statistikasini yuritish
375-modda. Bojkhona statistikasi
Bojkhona organlari Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadigan uslubiyot va tartibga muvofiq bojkhona statistikasini yuritadi va shakllantiradi.
Bojkhona statistikasi malumotlaridan bojkhona organlari tomonidan bojkhona maqsadlari va bojkhona organlarining zimmasiga yuklatilgan boshqa vazifalarni bajarish uchun foydalaniladi.
Bojkhona statistikasini yuritish uchun shakhslar tomonidan ushbu Kodeksga va boshqa qonun hujjatlariga muvofiq bojkhona organlariga taqdim etiladigan hujjatlar hamda malumotlardan, shuningdek bojkhona organlari ikhtiyoridagi hujjatlar va malumotlardan foydalaniladi.
Bojkhona organlari davlat, tijorat, bank sirini yoki qonun bilan quriqlanadigan boshqa sirni uz ichiga olgan bojkhona statistikasi malumotlarini oshkor etmasligi shart, bundan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar mustasno.
Bojkhona statistikasi tashqi savdo bojkhona statistikasi va makhsus bojkhona statistikasiga bulinadi.
376-modda. Tashqi savdo bojkhona statistikasi
Tashqi savdo bojkhona statistikasi Uzbekiston Respublikasining tashqi savdo tovar aylanmasi buyicha uning miqdori va qiymati ifodalangan, tizimlashtirilgan malumotlar yigindisidan iboratdir.
Tashqi savdo bojkhona statistikasining asosiy vazifalari davlat organlarini Uzbekiston Respublikasi tashqi savdo tovar aylanmasining holati tugrisidagi akhborot bilan taminlash, Uzbekiston Respublikasi Davlat byudjetiga bojkhona tulovlarining tushishini nazorat qilish, valyuta nazoratini va Uzbekiston Respublikasi bojkhona organlari zimmasiga yuklatilgan boshqa vazifalar amalga oshirilishini taminlashdan iborat.
377-modda. Makhsus bojkhona statistikasi
Makhsus bojkhona statistikasi bojkhona organlari faoliyatining turli yunalishlari buyicha tizimlashtirilgan, tashqi savdo bojkhona statistikasini yuritish bilan bogliq bulmagan malumotlar yigindisidan iboratdir.
Makhsus bojkhona statistikasi bojkhona organlarining faoliyatini urganish, boshqaruvini tashkil etish va ushbu faoliyatni takomillashtirishning asosiy yunalishlarini belgilash uchun yuritiladi.
54-bob. Bojkhona ishida akhborot-kommunikasiya tekhnologiyalari
378-modda. Bojkhona ishida akhborot-kommunikasiya tekhnologiyalaridan foydalanish
Bojkhona ishi, qoida tariqasida, akhborot-kommunikasiya tekhnologiyalari asosida amalga oshiriladi.
Yuridik yoki jismoniy shakhslar, shu jumladan chet ellik shakhslar bojkhona ishida boshqa davlat organlarining akhborot tizimlari bilan uzaro hamkorlik qiluvchi bojkhona organlarining akhborot tizimlaridan foydalanishi mumkin.
Bojkhona ishida akhborot-kommunikasiya tekhnologiyalaridan foydalanish akhborot khavfsizligi talablariga rioya etilgan holda amalga oshiriladi.
379-modda. Bojkhona ishida foydalaniladigan akhborot resurslari
Bojkhona ishida foydalaniladigan akhborot resurslari bojkhona organlarining akhborot tizimlarida yaratiladigan, ishlov beriladigan va tuplab boriladigan malumotlar bazasini uz ichiga olgan hujjatlashtirilgan akhborotning tashkil etilgan majmuidir.
Bojkhona organlarining ikhtiyorida bulgan akhborot resurslari ochiqdir va ulardan hamma erkin foydalanishi mumkin, bundan ulardagi akhborotdan foydalanish qonun hujjatlariga muvofiq cheklangan hollar mustasno.
55-bob. Akhborot va maslahat berish
380-modda. Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari tugrisida akhborot berish
Bojkhona organlari umumjahon Internet tarmogidagi uz rasmiy veb-saytlarida joylashtirilgan bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlariga doir akhborotdan shakhslarning moneliksiz foydalanishini taminlaydi.
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlari haqida akhborot berish boshqa usul orqali ham amalga oshirilishi mumkin.
381-modda. Bojkhona organlarining vakolatlariga kiruvchi masalalar buyicha maslahat berish
Bojkhona organlarining mansabdor shakhslari manfaatdor shakhslarga bojkhona ishi masalalari va bojkhona organlarining vakolatlariga kiradigan boshqa masalalar yuzasidan maslahat beradi.
Bojkhona organlarining mansabdor shakhslari tomonidan maslahat berish bojkhona organlari joylashgan erda va ularning ish vaqtida amalga oshiriladi.
Bojkhona organlari tomonidan maslahat berish ogzaki, elektron yokhud yozma shaklda bepul amalga oshiriladi.
Maslahat berishda manfaatdor shakhslarga taqdim etilgan akhborot tovarlar va transport vositalariga nisbatan bojkhona operasiyalari amalga oshirilayotganda bojkhona organlari tomonidan qaror qabul qilish yoki harakatni bajarish uchun asos bulmaydi.
56-bob. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish
382-modda. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish borasida bojkhona organlari tomonidan kuriladigan choralar
Bojkhona organlari uz vakolatlari doirasida intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish choralarini kuradi.
Bojkhona hududiga olib kiriladigan va bojkhona nazorati ostida turgan intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarning himoya qilinishini taminlash uchun bojkhona organlari:
intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarning buzilganlik belgilari mavjud bulgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turishi;
intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisidagi qarorni bekor qilishi mumkin.
383-modda. Bojkhona organlari tomonidan intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurilmaydigan tovarlar
Bojkhona organlari:
1) jismoniy shakhslar tomonidan notijorat maqsadlar uchun, shu jumladan ularning manziliga khalqaro pochta va kurerlik junatmalarida yuboriladigan;
2) bojkhona tranziti bojkhona rejimiga muvofiq;
3) diplomatik vakolatkhonalar, konsullik muassasalari, khorijiy davlatlarning boshqa rasmiy vakolatkhonalari, khalqaro tashkilotlar, ushbu vakolatkhonalar, muassasalar va tashkilotlarning khodimlari tomonidan rasmiy va shakhsiy foydalanish uchun;
4) insonparvarlik yordami va tekhnik kumak sifatida bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan tovarlarga nisbatan intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurmaydi.
384-modda. Intellektual mulk obektiga bulgan mutlaq huquqlar egasi
Intellektual mulk obektiga bulgan mutlaq huquqlarga ega shakhs yoki uning vakolatli vakili intellektual mulk obektiga bulgan mutlaq huquq egasi (huquq egasi) buladi.
385-modda. Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish uchun ariza
Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish tugrisidagi ariza huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga beriladi.
Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish tugrisidagi arizada quyidagi malumotlar kursatilishi kerak:
huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tugrisidagi, uning nomini, rekvizitlarini, shuningdek, agar mavjud bulsa, elektron pochta manzilini kursatgan holda;
huquq egasi yoki uning vakolatli vakili himoya qilish tugrisida murojaat etayotgan intellektual mulk obektining tavsifi;
vakolatli organ tomonidan berilgan intellektual mulk obektiga bulgan huquqlarning amal qilish muddati haqidagi;
intellektual mulk obektini ishlab chiqaruvchi, shuningdek huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining vakolatlarini tasdiqlovchi hujjatlar tugrisidagi;
intellektual mulk obekti Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga qaysi muddatga kiritilayotgan bulsa, usha muddat haqidagi, lekin bu muddat intellektual mulk obekti ushbu reestrga kiritilgan kundan etiboran uch yildan kup bulmasligi kerak;
himoya qilinishi uchun ariza berilayotgan intellektual mulk obektlari mavjud bulgan tovarlarning tavsifi (fotosuratlar, rasmlar, chizmalar, mahsulotlarning pasportlari va boshqa malumotlar).
Agar Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish tugrisidagi ariza vakil tomonidan berilsa, ushbu arizaga vakilning vakolatlarini tasdiqlovchi hujjat ham ilova qilinadi.
Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish tugrisidagi arizaga intellektual mulk obektiga bulgan huquqlarning mavjudligi va mansubligini tasdiqlovchi mavjud hujjatlarning (patentning, guvohnomaning, lisenziya shartnomasining yoki boshqa hujjatlarning) huquq egasi tomonidan tasdiqlangan kuchirma nuskhalari ilova qilinadi.
Huquq egasi yoki uning vakolatli vakili Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritilganidan keyin intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarning himoya qilinishini taminlash uchun intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarini himoya qilib bojkhona organlariga bojkhona nazorati ostida turgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish buyicha choralar kurilishi uchun murojaat qilishi mumkin.
386-modda. Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish uchun arizani kurib chiqish
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritish uchun arizani u kelib tushgan kundan etiboran un kundan kup bulmagan muddatda kurib chiqadi va mazkur reestrga kiritish tugrisida yoki kiritishni rad etish haqida qaror qabul qiladi.
Huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan taqdim etilgan malumotlarning tugriligini tekshirish maqsadida Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi vakolatli organlardan taqdim etilgan malumotlarni tasdiqlovchi qushimcha akhborot va hujjatlarni surab olishga haqli.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi huquq egasiga yoki uning vakolatli vakiliga Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritilganligi tugrisida yoki kiritish rad etilganligi haqida, rad etilishi sabablarini asoslantirgan holda khabar yuboradi.
387-modda. Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestrini yuritish
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar qullanilishi tugrisida qaror qabul qilingan intellektual mulk obektlari Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritiladi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestrini yuritadi va keyinchalik uni doimiy ravishda yangilab borgan holda uz rasmiy veb-saytida vaqti-vaqti bilan elon qiladi.
Intellektual mulk obektlari quyidagi hollarda Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestridan chiqarilishi kerak:
huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining reestrdan chiqarilish tugrisidagi murojaatiga kura;
ushbu Kodeksning 385-moddasida kursatilgan hujjatlardagi notugri malumotlar bojkhona organi tomonidan aniqlanganda;
intellektual mulk obektining huquqiy muhofazasi belgilangan tartibda tugatilganda;
intellektual mulk obekti Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestriga kiritilgan kundan etiboran uch yil utgach;
Uzbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligi Apellyasiya kengashining qarori asosida.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi huquq egasini yoki uning vakolatli vakilini intellektual mulk obektlari Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestridan chiqarilganligi tugrisida uch ish kuni ichida yozma shaklda khabardor qiladi.
Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestrini yuritish tartibi va shakli Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan belgilanadi.
388-modda. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi ariza
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi ariza huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga beriladi.
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi arizada quyidagi malumotlar bulishi kerak:
himoya qilinishi uchun ariza berilayotgan, intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarning tavsifi;
huquq egasining fikricha, uning intellektual mulk obektiga bulgan huquqlarini buzayotgan tovarlarning, bojkhona organlari bunday tovarlarni aniqlay olishi uchun etarlicha batafsil tavsifi, agar huquq egasi yoki uning vakolatli vakili shunday malumotlarga ega bulsa;
takhmin qilinayotgan huquqbuzarlikni aniqlash uchun kumaklashadigan har qanday boshqa akhborot (ishlab chiqaruvchi, eksport qiluvchi, import qiluvchi yoki yukni qabul qiluvchi, tovar turishi mumkin bulgan joy va uning bojkhona chegarasi orqali olib utilish sanasi, tashilish khususiyatlari va urovining kurinishi, tovar turgan joy yoki rejalashtirilayotgan etkazilish joyi tugrisidagi malumotlar).
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi arizaga huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining tovarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tufayli deklarantga etkazilishi mumkin bulgan mulkiy zararning urnini qoplash tugrisidagi yozma shakldagi majburiyati ilova qilinadi.
389-modda. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi arizani kurib chiqish
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurish tugrisidagi arizani kurib chiqadi va tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisida yoki asoslantirilgan sabablarni kursatgan holda uni rad etish haqida uch ish kuni ichida qaror qabul qiladi, bu haqda huquq egasini yoki uning vakolatli vakilini khabardor qiladi.
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlarni himoya qilish buyicha choralar kurishni rad etish tugrisidagi qaror ushbu bobga muvofiq huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan notugri malumotlar taqdim qilingan, shuningdek ushbu Kodeksning 388-moddasida belgilangan talablarga rioya etilmagan taqdirda qabul qilinadi.
390-modda. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlar buzilganligining belgilari bulgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish
Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlar buzilganligining belgilari bulgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish ushbu Kodeksning 385 va 388-moddalarida nazarda tutilgan shartlarga rioya etgan holda bojkhona organlari tomonidan amalga oshiriladi. Intellektual mulk obektlariga bulgan huquqlar buzilganligining belgilari bulgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining sud organlariga murojaat qilishi va sudning ishni sudda kurish tayinlanganligi tugrisidagi ajrimini bojkhona organlariga taqdim etish maqsadida amalga oshiriladi.
Bojkhona organi deklarantni va huquq egasini yoki uning vakolatli vakilini tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish sabablari va muddatlari tugrisida zudlik bilan khabardor qiladi.
Huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish natijasida deklarantga etkazilgan zarar uchun, agar sud intellektual mulk obektlariga bulgan huquq buzilganligi tugrisida qaror chiqarmasa, belgilangan tartibda javobgar buladi.
391-modda. Intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarning namunalari va nuskhalarini tanlab olish
Huquq egasi, uning vakolatli vakili yoki deklarant intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan qaysi tovarlarga nisbatan chiqarib yuborilishini tukhtatib turish tugrisida qaror qabul qilingan bulsa, usha tovarlarning namunalari va nuskhalarini bojkhona nazorati ostida tanlab olishi, ularni tekshirishni amalga oshirishi, shuningdek kuzdan kechirishi, fotosuratga olishi yoki shunday tovarlarni boshqacha tarzda qayd etishi mumkin.
392-modda. Intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish muddati
Huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining arizasiga kura, bojkhona organlari intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turishni ularni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisida qaror qabul qilingan kundan etiboran un ish kunidan kup bulmagan muddatga amalga oshiradi.
Agar huquq egasi yoki uning vakolatli vakili sudning ishni sudda kurish tayinlanganligi tugrisidagi ajrimini bojkhona organlariga taqdim etgan bulsa, ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan muddat huquq egasining yoki uning vakolatli vakilining suroviga kura uzaytirilishi, lekin kupi bilan un ish kuniga uzaytirilishi mumkin.
Sudning tovarlarni olib quyish, khatlash yokhud davoni taminlashning boshqa choralarini qullash tugrisidagi ajrimi (qarori) ushbu moddaning ikkinchi qismida belgilangan muddatda huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan taqdim etilgan taqdirda, tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish sudning ajrimiga (qaroriga) muvofiq amalga oshiriladi.
393-modda. Intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisidagi qarorni bekor qilish
Intellektual mulk obektlarini uz ichiga olgan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisidagi qaror quyidagi hollarda bekor qilinadi:
amal qilish muddati tugagach;
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasiga huquq egasidan yoki uning vakolatli vakilidan tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisidagi qarorni bekor qilish haqida ariza kelib tushganda;
intellektual mulk obekti ushbu Kodeks 387-moddasining uchinchi qismiga muvofiq Intellektual mulk obektlarining bojkhona reestridan chiqarilganda;
sudning tovarlarni olib quyish, khatlash yokhud davoni taminlashning boshqa choralarini qullash tugrisidagi ajrimi (qarori) ushbu Kodeks 392-moddasining ikkinchi qismida belgilangan muddatda huquq egasi yoki uning vakolatli vakili tomonidan taqdim etilmaganda.
Tovarlarni chiqarib yuborishni tukhtatib turish tugrisidagi qaror bekor qilingan taqdirda tovarlarni chiqarib yuborish ushbu Kodeksga muvofiq tiklanadi.
X bulim. Chet ellik shakhslarning ayrim toifalari uchun bojkhona imtiyozlari
57-bob. Chet davlatlarning vakolatkhonalari va ularning khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
394-modda. Chet davlatlarning diplomatik vakolatkhonalari uchun bojkhona imtiyozlari
Chet davlatlarning Uzbekiston Respublikasi hududidagi diplomatik vakolatkhonalari bojkhona chegarasidan olib utishning belgilangan tartibiga rioya etgan taqdirda vakolatkhonalar va muassasalarning rasmiy foydalanishi uchun muljallangan tovarlarni bojkhona tulovlaridan ozod etilgan holda bojkhona hududiga olib kirishlari va ushbu hududdan olib chiqishlari mumkin, bundan saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvidan utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
395-modda. Chet davlat diplomatik vakolatkhonasining diplomatik agenti uchun bojkhona imtiyozlari
Diplomatik vakolatkhonaning diplomatik agentlari (diplomatik vakolatkhonaning boshligi va azolari), shuningdek ular bilan birga yashaydigan va Uzbekiston Respublikasining fuqarosi bulmagan oila azolari uzlarining shakhsiy foydalanishi uchun muljallangan tovarlarni, shu jumladan ruzgorni dastlab taminlash uchun kerakli bulgan tovarlarni bojkhona chegarasidan bojkhona tulovlaridan ozod etilgan va olib utishning belgilangan tartibiga rioya qilgan holda, bojkhona hududiga olib kirishlari va ushbu hududdan olib chiqishlari mumkin, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan shakhslarning shakhsiy bagaji unda shakhsiy foydalanish uchun muljallanmagan tovarlar yoki bojkhona hududiga olib kirilishi yokhud bu hududdan olib chiqilishi Uzbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida yoki khalqaro shartnomalarida taqiqlangan yokhud karantin qoidalari va boshqa makhsus qoidalar bilan tartibga solinadigan tovarlar bor deb takhmin qilish uchun etarli asoslar mavjud bulgan taqdirda bojkhona kurigidan ozod etilmaydi. Bojkhona kurigi diplomatik agent yoki uning vakolatli vakili ishtirokida utkaziladi.
396-modda. Chet davlat diplomatik vakolatkhonasining mamuriy-tekhnik khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
Chet davlat diplomatik vakolatkhonasining mamuriy-tekhnik khodimlari va ularning uzlari bilan birga yashaydigan oila azolari, agar ular Uzbekiston Respublikasi fuqarosi bulmasa yoki Uzbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, ruzgorni dastlab taminlash uchun kerakli bulgan tovarlarni bojkhona tulovlari tulanishidan ozod qilingan holda bojkhona hududiga olib kirishi mumkin, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
397-modda. Diplomatik agentlarga beriladigan bojkhona imtiyozlarining chet davlat diplomatik vakolatkhonasining mamuriy-tekhnik va khizmat kursatuvchi khodimlariga tatbiq etilishi
Chet davlat diplomatik vakolatkhonasining mamuriy-tekhnik va khizmat kursatuvchi khodimlariga, shuningdek ularning Uzbekiston Respublikasi fuqarosi bulmagan va Uzbekiston Respublikasida doimiy yashamaydigan oila azolariga har bir chet davlat bilan tuzilgan makhsus kelishuv asosida va shu davlat bilan munosabatlardagi uzaro hamjihatlik prinsipidan kelib chiqqan holda, ushbu Kodeksning 395-moddasiga muvofiq diplomatik agentlarga beriladigan bojkhona imtiyozlari tatbiq etilishi mumkin.
398-modda. Chet davlatlarning konsullik muassasalari va ularning khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
Chet davlatning konsullik muassasalariga va konsullik muassasalarining mansabdor shakhslariga, shuningdek ularning oila azolariga chet davlatning diplomatik vakolatkhonalari hamda diplomatik vakolatkhonalarining diplomatik agentlari uchun ushbu bobda nazarda tutilgan bojkhona imtiyozlari beriladi. Chet davlat konsullik muassasasining boshqa khodimlariga (konsullik khizmatchilariga, khizmat kursatuvchi khodimlarga), shuningdek ularning Uzbekiston Respublikasida doimiy yashamaydigan oila azolariga nisbatan har bir chet davlat bilan tuzilgan makhsus kelishuv asosida va shu davlat bilan munosabatlardagi uzaro hamjihatlik prinsipidan kelib chiqqan holda chet davlat diplomatik vakolatkhonasining tegishli khodimlariga (mamuriy-tekhnik khodimlari va khizmat kursatuvchi khodimlariga) ushbu bobda beriladigan bojkhona imtiyozlari tatbiq etilishi mumkin.
399-modda. Chet davlatlarning diplomatik pochtasini va konsullik pochta qoplarini bojkhona chegarasi orqali olib utish
Diplomatik pochtani va konsullik pochta qoplarini uz ichiga olgan joylar ushbu joylarning khususiyatini kursatadigan kuzga tashlanuvchi tashqi belgilarga ega bulishi kerak.
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan chet davlatlarning diplomatik pochta va konsullik pochta qoplari ochilishi ham, ushlab turilishi ham mumkin emas. Konsullik pochta qopida ushbu moddaning uchinchi qismida kursatilmagan narsalar bor deb gumon qilish uchun jiddiy asoslar mavjud bulgan taqdirda, bojkhona organi bojkhona organining mansabdor shakhslari ishtirokida tegishli chet davlatning vakolatli shakhslari tomonidan konsullik pochta qopi ochilishini talab qilishga haqli. Pochta qopini ochishdan bosh tortilgan taqdirda konsullik pochta qopi junatilgan joyiga qaytarib yuboriladi.
Diplomatik pochtada faqat diplomatik hujjatlar va rasmiy foydalanish uchun muljallangan tovarlar, konsullik pochta qopida esa, faqat rasmiy khat-khabarlar va faqat rasmiy foydalanish uchun muljallangan hujjatlar yoki tovarlar bulishi kerak.
58-bob. Chet ellik boshqa shakhslar uchun bojkhona imtiyozlari
400-modda. Chet davlatlarning diplomatik va konsullik kurerlari uchun bojkhona imtiyozlari
Chet davlatlarning diplomatik va konsullik kurerlari uz shakhsiy foydalanishi uchun muljallangan tovarlarni uzaro kelishuv asosida bojkhona kurigidan utkazishdan va bojkhona tulovlari tulanishidan ozod etilgan holda bojkhona hududiga olib kirishi va ushbu hududdan olib chiqishi mumkin, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda tovarlarning bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
401-modda. Chet davlatlarning vakillari va delegasiyalari azolari uchun bojkhona imtiyozlari
Davlatlararo muzokaralarda, khalqaro konferensiyalar va kengashlarda qatnashish uchun yoki boshqa rasmiy topshiriqlar bilan Uzbekiston Respublikasiga kelayotgan chet davlat vakillariga, parlament va hukumat delegasiyalari azolariga, shuningdek uzaro kelishuv asosida chet davlat delegasiyalarining azolariga chet davlat diplomatik vakolatkhonasining diplomatik agentlari uchun ushbu bulimda nazarda tutilgan bojkhona imtiyozlari beriladi. Khuddi shunday imtiyozlar mazkur shakhslarga hamroh bulib kelgan oila azolariga ham beriladi.
402-modda. Bojkhona hududi orqali tranzit tarzida utadigan diplomatik agentlar, konsullik mansabdor shakhslari, chet davlatlarning vakillari va delegasiya azolari uchun bojkhona imtiyozlari
Chet davlatning diplomatik agentlariga va konsullik mansabdor shakhslariga, ularning oila azolariga, shuningdek ushbu Kodeksning 401-moddasida kursatilgan shakhslarga bojkhona hududidan tranzit tarzida utayotganda chet davlatlar diplomatik vakolatkhonalarining diplomatik agentlari uchun nazarda tutilgan bojkhona imtiyozlari beriladi.
403-modda. Khalqaro hukumatlararo va hukumatga qarashli bulmagan tashkilotlar, ular huzuridagi chet davlatlar vakolatkhonalari, shuningdek ularning khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
Khalqaro hukumatlararo va hukumatga qarashli bulmagan tashkilotlar, ular huzuridagi chet davlatlar vakolatkhonalari, shuningdek ushbu tashkilotlar hamda vakolatkhonalarning khodimlari va ularning oila azolari uchun bojkhona imtiyozlari Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalarida belgilanadi.
59-bob. Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonalari va konsullik muassasalari hamda ularning khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
404-modda. Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonalari va konsullik muassasalari uchun bojkhona imtiyozlari
Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonalari va konsullik muassasalari bunday vakolatkhonalar va muassasalar tomonidan rasmiy foydalanish uchun muljallangan tovarlarni (avtotransport vositalari bundan mustasno) bojkhona chegarasi orqali olib utishning belgilangan tartibiga rioya qilgan, bojkhona tulovlari tulanishidan ozod etilgan holda Uzbekiston Respublikasiga olib kiradi va Uzbekiston Respublikasidan olib chiqadi, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
405-modda. Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonasining diplomatik agentlari va konsullik muassasalarining konsullik mansabdor shakhslari uchun bojkhona imtiyozlari
Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonasining diplomatik agentlari va konsullik muassasalarining konsullik mansabdor shakhslari (diplomatik vakolatkhonaning boshligi va azolari), shuningdek ular bilan birga yashaydigan oila azolari uz shakhsiy foydalanishi uchun muljallangan tovarlarni, shu jumladan ruzgorni dastlabki taminlash uchun kerakli bulgan tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishning belgilangan tartibiga rioya qilgan, bojkhona tulovlari tulanishidan ozod etilgan holda olib chiqadi va khizmat safari yakunlanganidan keyin shakhsiy foydalanish uchun muljallangan tovarlarni (avtotransport vositalari bundan mustasno) Uzbekiston Respublikasiga olib kiradi, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
Ushbu moddaning birinchi qismida kursatilgan shakhslarning shakhsiy bagaji unda shakhsiy foydalanish uchun muljallanmagan tovarlar yoki olib kirilishi va olib chiqilishi qonun hujjatlarida taqiqlangan yokhud karantin qoidalari va boshqa makhsus qoidalar bilan tartibga solinadigan tovarlar bor deb takhmin qilish uchun etarli asoslar mavjud bulgan taqdirda bojkhona kurigidan utkazilishi mumkin.
406-modda. Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonasining va konsullik muassasasining mamuriy-tekhnik khodimlari uchun bojkhona imtiyozlari
Uzbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik vakolatkhonasining va konsullik muassasasining mamuriy-tekhnik khodimlari hamda ularning uzlari bilan birga yashaydigan oila azolari uz shakhsiy foydalanishi uchun muljallangan tovarlarni, shu jumladan ruzgorni dastlabki taminlash uchun kerakli bulgan tovarlarni bojkhona chegarasi orqali olib utishning belgilangan tartibiga rioya qilgan, bojkhona tulovlarini tulashdan ozod etilgan holda olib chiqadi va khizmat safari yakunlanganidan keyin shakhsiy foydalanish uchun muljallangan tovarlarni (avtotransport vositalari bundan mustasno) Uzbekiston Respublikasiga olib kiradi, bundan tovarlarni saqlaganlik, belgilangan joylardan tashqarida yoki bojkhona organlarining belgilangan ish vaqtidan tashqari vaqtda bojkhona rasmiylashtiruvini utkazganlik uchun bojkhona yigimlari mustasno.
XI bulim. Nazorat ostida etkazib berish
407-modda. Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan giyohvandlik vositalarini, psikhotrop moddalarni, prekursorlarni va boshqa ashyolarni nazorat ostida etkazib berish
Giyohvandlik vositalari, psikhotrop moddalar va prekursorlar khalqaro noqonuniy muomalada bulishining oldini olish hamda bunday muomalada ishtirok etayotgan shakhslarni aniqlash maqsadida bojkhona organlari har bir alohida holda chet davlatning bojkhona organlari va boshqa vakolatli organlari bilan kelishuvlarga kura yoki Uzbekiston Respublikasining khalqaro shartnomalari asosida nazorat ostida etkazib berish usulidan foydalanadi, yani noqonuniy muomalaga kiritilgan giyohvandlik vositalarining, psikhotrop moddalarning va prekursorlarning uz nazorati ostida bojkhona hududiga olib kirilishiga, bu hududdan olib chiqilishiga yoki tranzit tarzida olib utilishiga yul quyadi.
Nazorat ostida etkazib berish usuli jinoyat sodir etish quroli yoki vositasi bulgan boshqa ashyolarga yokhud jinoiy yul bilan topilgan ashyolarga yoki ular bilan qonunga khilof khatti-harakatlar sodir etish kontrabanda hisoblanuvchi ashyolarga nisbatan ham qullanilishi mumkin.
Nazorat ostida etkazib berish usulidan foydalanish tugrisidagi qaror qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi tomonidan qabul qilinadi.
Bojkhona chegarasi orqali olib utiladigan giyohvandlik vositalarini, psikhotrop moddalarni, prekursorlarni va boshqa ashyolarni nazorat ostida etkazib berish tugrisida qaror qabul qilingan taqdirda Uzbekiston Respublikasida jinoyat ishi quzgatilmaydi.
Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi qabul qilingan qaror tugrisida Uzbekiston Respublikasi Bosh prokurorini darhol khabardor qiladi.
408-modda. Nazorat ostida etkazib berish amalga oshirilayotganda bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan giyohvandlik vositalarini, psikhotrop moddalarni, prekursorlarni va boshqa ashyolarni olib quyish yoki almashtirish
Bojkhona chegarasi orqali olib utilayotgan, erkin realizasiya qilish taqiqlangan yoki muomalasiga qonun hujjatlariga muvofiq lisenziya yoki rukhsatnoma asosida yul quyiladigan giyohvandlik vositalari, psikhotrop moddalar, prekursorlar va boshqa ashyolar nazorat ostida etkazib berilayotganda bu tovarlar Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda tuliq yoki qisman olib quyilishi yoki almashtirilishi mumkin.
Odamlarning sogligi, atrof muhit uchun katta khavf tugdiradigan yokhud ommaviy qirgin quroli tayyorlash uchun asos bulib khizmat qiladigan ashyolar Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda almashtirilishi kerak.
409-modda. Nazorat ostida tovar etkazib berish usuli qullanilganda musodara qilingan pul mablaglari va boshqa mol-mulkni tasarruf etish
Uzbekiston Respublikasining va chet davlatlarning sudlari tomonidan ochish va chek quyish paytida nazorat ostida tovar etkazib berish usuli qullanilgan jinoyatlar tugrisidagi ishlar buyicha musodara qilingan pul mablaglari, shuningdek bunda musodara qilingan mol-mulkni sotishdan tushgan pul mablaglari bojkhona organlari va boshqa vakolatli organlari mazkur usulni qullashda ishtirok etgan davlatlar urtasida Uzbekiston Respublikasi Davlat bojkhona qumitasi va chet davlatlarning vakolatli organlari urtasidagi kelishuvga muvofiq taqsimlanadi.
XII bulim. Yakunlovchi qoidalar
410-modda. Bojkhona organlarining bayrogi va farqlash belgisi
Bojkhona organlari va ular ikhtiyoridagi daryo kemalari uz bayrogiga ega buladi. Bojkhona organlarining avtotransport vositalari hamda havo kemalari farqlash belgisiga ega buladi.
Bayroq va farqlash belgisi tugrisidagi nizom Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
411-modda. Nizolarni hal etish
Bojkhona ishi sohasidagi nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
412-modda. Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
Bojkhona tugrisidagi qonun hujjatlarini buzganlikda aybdor shakhslar belgilangan tartibda javobgar buladi.
(Uzbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tuplami, 2016 y., 3(I)-son, 31-modda; 2017 y., 37-son, 978-modda)