Хазрати али розияллоху анхунинг зухди — узбекистон

Хазрати али розияллоху анхунинг зухди — узбекистон

Хазрати али розияллоху анхунинг зухди — узбекистон

Али ибн Абу Толиб каррамаллоху важхаху ута камбагал ва дунё ишларига зохид булганликларидан уларнинг хаётлари иктисодий танглик ила утар эди. Бу хакикат муътабар хадис, сийрат ва тарих китобларимизда келган куплаб ривоятларда уз аксини топган.
Имом Абу Довуд ва бошкалар келтирган ривоятда хазрати Али ибн Абу Толиб розияллоху анху куйидагиларни айтадилар:
«Бир неча кунгача бизнинг хузуримизда хам, Набий соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларида хам бирор нарса булмасдан туриб колдик. Кучага чиксам, йулда бир динор тушиб ётибди. Уни олсаммикан ёки олмасаммикан, деб бир муддат турдим. Кейин узимизга етган огирликни уйлаб, уни олдим. Савдогарларнинг олдига бориб, ун сотиб олдим ва Фотима розияллоху анхонинг олдига олиб келиб, «Хамир килиб, нон ёп», дедим. У хамир килишга тутинди. Кувватсизликдан хамир килаётганида пешона сочи жомнинг чеккасига тегиб кетай дер эди. Охири у нонни пиширди. Набий соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларига бориб, хабарни айтдим. У зот: «Еяверинглар. У Аллох азза ва жалла томонидан сизларга берилган ризкдир», дедилар».
Ханнод Динаврий Шаъбийдан келтирган ривоятда хазрати Али ибн Абу Толиб розияллоху анху куйидагиларни айтадилар:
«Мухаммад соллаллоху алайхи васалламнинг кизлари Фотима розияллоху анхога уйланганимда менинг хам, унинг хам бир куй терисидан бошка тушагимиз йук эди. Кечаси устида ухлар эдик, кундузи унда сувчи туямизга ем берар эдик. Менинг ундан (Фотимадан) бошка хизматчим йук эди».
Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий ва бошкалар келтирган ривоятда Али ибн Абу Толиб розияллоху анху куйидагиларни айтадилар:
«Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам у кишига Фотимани никохлаб берганларида у билан бирга теридан булган ёпинчик, ичига хурмо фатиласи солинган ёстик, тош тегирмон, сувидиш ва иккита мешча юборган эканлар (Фотима онамизнинг сеплари мазкур нарсалардан иборат булган).
Бир куни Али Фотимага:
«Аллох хакки, кудукдан сув тортавериб кукрагим огриб кетди. Аллох отангга асирлар берди. Бориб, бирорта хизматчи сурасанг кандай буларкин?» деди.
Фотима: «Мен хам тош тегирмонни айлантиравериб кулларим кавариб кетди», деди ва Расулуллох соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларига борди. Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам унга:
«Нимага келдинг, кизим?» дедилар.
«Сизга салом бергани келган эдим», деди Фотима ва у зотдан сурашга хаё килиб, ортига кайт­ди.
«Нима килдинг?» деди Али.
«У зотдан сурашга хаё килдим», деди.
Кейин икковлари биргалашиб Набий соллаллоху алайхи васалламнинг хузурларига боришди ва Али:
«Эй Аллохнинг Расули! Кудукдан сув тортавериб кукрагим огриб кетди», деди.
«Мен хам тош тегирмонни айлантиравериб кулларим кавариб кетди. Аллох сизга асирлар ва кенглик берди. Бизга хизматчи беринг», деди Фотима.
«Аллохга касамки, сизларга бериб, ахли суффаларни очликдан коринлари буришиб турган холда куя олмайман. Мен уларга бергани нафака тополмай турибман. Уларни (асирларни) сотиб, тушган маблагни ушаларга инфок килмокчиман», дедилар.
Икковлари кайтиб кетишди.
Улар катийфа, яъни теридан булган ёпинчикларига кириб ётганларида Набий соллаллоху алайхи васаллам олдиларига келдилар. Икковлари уни бошларига ёпсалар, оёклари очилиб колар, оёкларига ёпсалар, бошлари очилиб колар эди. Улар сапчиб турдилар. У зот:
«Жойингиздан кимирламанг! Мен сизларга мендан сураган нарсангиздан кура яхширок нарсанинг хабарини берайми?» дедилар.
«Ха», дейишди.
«Бир калималарки, уларни менга Жаброил ургатди. Хар намоздан кейин ун марта Аллохга тасбех айтасизлар, ун марта хамд айтасизлар, ун марта такбир айтасизлар. Тушакларингиздан жой олганингизда эса уттиз уч марта тасбех айтинглар, уттиз уч марта хамд айтинглар. Уттиз турт марта такбир айтинглар», дедилар у зот.
Али ибн Абу Толиб каррамаллоху важхаху:
«Аллохга касамки, Расулуллох соллаллоху алайхи васалламдан эшитганимдан буён уларни тарк килганим йук», деди».
Али ибн Абу Толиб каррамаллоху важхаху халифа булишларидан аввал жуда хам содда ки­йинганлар, халифа булганларидан кейин хам мазкур одатларига содик колиб, содда ва камтарона ки­йинишни тарк этмадилар.
Абу Нуъайм Абу Саъид Аздийдан ривоят килади:
«Али розияллоху анхуни бозорга келганида курдим. У: «Кимда уч дирхамлик бутун куйлак бор?» деди. Бир одам: «Менда», деди.
Уни олиб келган эди, маъкул келди. «Бу яхширок шекилли», деди. Халиги одам: «Йук, бахоси ушанинг узи», деди. Алининг кийими ичидан боглаб куйилган дирхамларни олиб берганини курдим. Уни кийган эди, енги бармокларидан узун келди. Бармокларидан ортиб турган жойини кесишга амр килди».
Абу Нуъайм Амр ибн Кайсдан ривоят килади:
«Алига: «Эй муминларнинг амири, нима учун куйлагингизни ямаб юрасиз?» дейилди. «Калбнинг хушуъси учун ва муминнинг иктидо килиши учун», деди».
Абу Нуъайм Зайд ибн Вахбдан ривоят килади:
«Алининг хузурига Басра ахлининг хайъати келди. Уларнинг ичида хаворижлардан Жаъд ибн Баъжа деган одам хам бор эди. У Алининг кийимини айблади. Шунда Али: «Кийимимга нима булибди?! Кибрдан узокрок, мусулмоннинг иктидо килишига лойикрок», деди».
Имом Абдуллох ибн Муборак Зайд ибн Вахбдан ривоят килади:
«Хузуримизга Али розияллоху анху чикди. Унинг устида ридо билан изор булиб, уни латта билан боглаб олган эди. Унга: «Бу кандай булди?» дейишган эди, «Мен бу икки кийимни хаволанишдан узокрок булиш учун, намозимда кулайрок булиши учун ва муминга суннат булиши учун кияман», деди».
Имом Байхакий бир кишидан ривоят килади:
«Али розияллоху анхунинг устида дагал изор курдим. У: «Буни беш дирхамга сотиб олдим. Ким менга бир дирхам фойда берса, унга сотаман», деди».
Яъкуб ибн Суфён Мужаммиъ ибн Самъондан ривоят килади:
«Али ибн Абу Толиб розияллоху анху киличини бозорга олиб чикди ва: «Ким менинг мана шу киличимни сотиб олади? Агар изор олиш учун турт дирхамим булганида, буни сотмас эдим», деди».
Абу Нуъайм яна Али розияллоху анху Акбарога омил килган сакифлик бир кишидан ривоят килади:
«У ерда намозхонлар яшамас эди. У (хазрати Али) менга: «Пешин булганда олдимга боргин», деди. Борсам, унинг коровули хам йук экан. Мени ундан хеч ким тусмади. Кирсам, олдига бир кузада сув билан коса куйиб олиб утирган экан. У махкамланган сопол кузани келтиришни амр килди. Ичимда: «Иш зур булди-ку, менга жавхарми ёки яна ким билади, бирор нарса берадиганга ухшаб колди», дедим. Карасам, мухри хам бор. Бир пайт у мухрни синдирди. Карасам, унинг ичида толкон бор экан. У ундан косага солди, устидан сув куйиб, узи ичди ва менга хам ичирди. Сабрим тугаб:
«Эй муминларнинг амири! Ирокда туриб, шундай киласизми?! Ирокнинг таоми бунда куп-ку!?» дедим.
«Аллохга касамки, уни бахиллигим учун мухрлаб куйганим йук. Лекин мен узимга кифоя киладиганини сотиб оламан ва тугаб колиб, бошка нарса килишдан хавф киламан. Буни шу максадда саклайман. Корнимга пок нарсадан бошка киришини хуш курмайман», деди».
Аъмаш розияллоху анхудан ривоят килинади:
«Али розияллоху анху тушликка хам, кечкурун­га хам Мадинадан келтирган нарсасини ер эди».
Абу Нуъайм Абдуллох ибн Шарикдан, у бобосидан ривоят килади: «Али ибн Абу Толиб розияллоху анхуга фолунж келтиришиб, олдига куйишди. Шунда у: «Сенинг хидинг ёкимли, рангинг гузал, таъминг тотли, лекин мен нафсимни урганмаган нарсасига ургатишни хохламайман», деди».
Имом Бухорий «Адабул-Муфрад»да кийимфуруш Солихдан, у момосидан ривоят килади:
«Али розияллоху анхунинг бир дирхамга хурмо сотиб олиб, даструмолига солиб, кутариб кетаётганини курдим. Бир одам: «Эй муминларнинг амири, сизнинг урнингизга мен кутарай», деди. «Йук. Оила бошлиги узи кутаргани яхши», деди у».
Ибн Асокир Зозондан ривоят килади:
«Али розияллоху анху волийлик вактида бозорларда ёлгиз узи юрар эди. Адашганга йул курсатар, йуколган нарсани эълон килар ва заифга кумак берар эди. Савдогар ва бакколларнинг олдидан утганда, «Биз уша охират диёрини ер юзида баланд кетиш ва бузгунчиликни истамайдиганлар учун (ато) килурмиз» оятини тиловат килар ва: «Ушбу оят одамларга волий ва ахли кудрат булганлардан адолатли ва тавозелилари хакида нозил булган», дер эди».
Ибн Саъд ва Ибн Абдул Барр Журмуздан ривоят киладилар:
«Али розияллоху анхунинг касрдан чикиб келаётганини курдим. Устида катарий икки кийим: болдирининг ярмидан келадиган изор ва унга якин шимариб олинган ридо бор эди. Кулида дарра билан бозорда юриб, Аллохга такво килишга, савдони яхши килишга амр килар: «Улчаш ва тортишни тулик килинглар! Гуштни пуфламанглар!» дер эди».
Имом Исхок ибн Рохавайх, Имом Ахмад ва бошкалар Абу Мотардан ривоят киладилар:
«Масжиддан чиксам, биров ортимдан «Изоринг­ни кутар, уша Роббинг учун такводир, кийиминг учун сафодир. Агар мусулмон булсанг, сочингни кискартир!» деб нидо килиб колди. Карасам, Али экан. Дарраси хам бор. У туя бозорига борди ва: «Савдо килинглар, аммо касам ичманглар! Касам молни утказади, лекин баракани кетказади», деди.
Хурмочининг олдига борган эди, ходима йиглаб турган экан. «Нимага йиглаяпсан?» деди.
«Манави менга бир дирхамга хурмо сотган эди, хужайиним уни кабул килмади», деди у.
«Буни олиб, унга бир дирхам бер, унинг иши уз ихтиёрида эмас», деди. Хурмочи кунмагандек булди. Мен унга: «Бу одамнинг кимлигини билмайсанми?» дедим. «Йук», деди. «Али-ку, муминларнинг амири!» дедим. У дархол хурмосини олиб, бир дирхам берди ва: «Мендан рози булинг, эй муминларнинг амири», деди. Али: «Уларга вафо килсанг рози буламан», деди-да, хурмочиларнинг каторидан утиб кетаётиб, «Мискинларни таомлантиринглар, касбингизга барака киради», деди. Кейин баликфурушларнинг олдига бориб: «Бизнинг бозорда сувда узи улиб колган балик сотилмайди», деди. Сунгра кийимфурушларнинг олдига борди. У каробис, яъни пахта бозори эди. (Али бир кишига) «Эй шайх, менга уч дирхамга бир куйлакни яхши савдо киласанми?» деди. Савдогар уни таниб колиб, ундан бирор нарса сотиб олмади. Кейин бошкасининг олдига борди. У хам таниб колган эди, ундан хам бирор нарса сотиб олмади. Охири бир ёш боланинг олдига бориб, ундан уч дирхамга бир куйлак сотиб олди. Кийган эди, икки кулининг кафтига якин жойидан ва тупигидан келди. Кийимнинг эгаси келган эди, «Углинг муминларнинг амирига бир куйлакни уч дирхамга сотди», дейишди. У углини: «У кишидан икки дирхам олсанг булмасмиди!?» деб койиди ва бир дирхамни олиб, Алининг олдига келиб, «Манави дирхамни олинг», деди. «Унга нима бупти?» деди Али. «Куйлакнинг бахоси икки дирхам эди. Углим сизга уч дирхамга сотибди», деди у. «У рози булиб сотди, мен рози булиб олдим», деди Али».
Аскарий Али ибн Абу Толиб розияллоху анхудан ривоят килади:
«Уч нарса тавозенинг бошидир: учраган кишига аввал салом бериш, пастрок жойда утиришга рози булиш хамда риёкорлик ва хужакурсинни ёктирмаслик».
Али ибн Абу Толиб каррамаллоху важхаху Басрадаги ишларини тамомлаб, Куфага юрдилар. У киши уша ердан узларига кароргох тутдилар. Бу ерга келганларидан кейин килган ишларидан биринчиси байтулмолдаги бор нарсани хакдорларга булиб бериш булди. Атрофларидаги кишилар, хозир замон алгов-далгов булиб турибди, бир оз олиб колинса булармиди, кабилида гап килсалар хам, кулок солмадилар.
Байтулмолдан хеч нарса колмай, бор мол-мулк хакдорларга булиб берилганидан кейин хазрати Али ибн Абу Толиб розияллоху анху уни тозалашни ва кейин ювишни амр килдилар. Хамма айтганлари бажо келтирилганидан кейин уша ерда икки ракъат намоз укидилар.
Кейин у кишини волийлик касрига таклиф килдилар. Каср катта ва дабдабали эди. Али ибн Абу Толиб каррамаллоху важхаху уни куришлари билан фикрларини узгартирдилар ва оркага кайта туриб:
«Бу Хабол касри-ку! Бунда зинхор турмайман!» дедилар.
Куфаликлар у кишини кундиришга куп уриндилар, аммо уддасидан чика олмадилар. У киши:
«Менинг унга хожатим йук. Умар уни ёктирмас эди», деб туриб олдилар.
У киши Куфада оддий одамлар билан аралашиб яшадилар. Чунки бундан бошка нарсани билмас хам, хохламас хам эдилар. Куча-куйда, бозорда узлари ёлгиз уйларига керак ишларни килиб юрган холлари хам булар эди. У кишининг юкини кутара олмай турган кишига уни кутартириб куйишлари, адашган кишини йулга солиб куйишлари, бозорда бирор нарсани талашиб турган кишиларни ажратиб куйишлари ва шунга ухшаш холатлар оддий бир нарса эди.

Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф
(зухд ва хаё китобидан)

Комментарии 0

Оставить комментарий

Ваш email не будет опубликован.